Vísir - 20.10.1958, Qupperneq 9

Mánudaginn 20. október 1958
VlSIR
£
Kuibysfev-orkuveril var |
fangl á eftir áætlun. |
PaH áttí all verða fullgerf |
árlð 1955. 1
I>ann 10. þ. m. tók Kuibyshev-
rafstöðin rússneska til starfa, en
liún er talin stærsta vatnsafls-
stöð í heimi og framleiðir 2.300.
000 ldlówött.
Það var árið 1950, sem ákvörð-
unin um byggingu þessarar afl-
stöðvar var birt og skyldi henni
Ijúka og stöðin tekin í notkun
1955. Það kom þó brátt í ljós, að
hér höfðu ráðamenn Sovétríkj-
anna reist sér hurðarás um öxl
og tókst ekki að halda áætiun-
ina.
Krúsév, sem hélt vígsluræð-
una, ræddi mikið um hina miklu
fjárfestingu, sem þarna væri um
að ræða. Hann benti. á, hversu
langan tíma fjármagnið hefði
legið fast og óarðbært, þar sem
byggingunni lauk ekki á tilskyld
um tíma. Hagfræðingar Sovét-
ríkjanna hafa annars ekki metið
slíkan kostnað á sama hátt og
fjármálamenn í kapítalistískum
löndum, sem reikna með vöxtum
af fé, en nú virðist Krúsév vera
farinn að koma auga- á þýðingu
þessa auðvaldsfyrirbrigðis jafn-
vel fyrir hagkerfi hins komm-
únistíska þjóðfélags.
Annars er fróðlegt að veita því
athygli, að þrátt fyrir hinar
geysistóru vatnsaflsstöðvar bæði
í Rússlandi og Bandaríkjunum,
er megnið af öllu rafmagni enn
framleitt í kola. eða olíubrennslu
stöðvum. Þannig er öll fram-
leiðsla Rússlands nú um 210 þús-
und milljónir kílówattstunda, en
þar af eru aðeins um 40 þúsund
milljónir kwst. framleiddar í
vatnsaflsstöðvum, Rafmagns-
framleiðsla Bandaríkjanna er
um 700 þús. milljónir k'wst. og
þar af aðeins 120 þúsund millj.
framleiddar með vatnsafli.
Vanhugsað tiltæki.
Pjölmargar aðrar vatnsafls-
stöðvar áttu að vera fullgerðar í
Rússlandi, en það hefur reynzt
hagkerfinu ofvaxið að ljúka
Smíði þeirra á tilsettum tíma og
heíur mörgu verið slegið á frest.
Margvísleg mistök hafa átt sér
stað í fjárfestingarmálum Rússa.
Þannig er talið að bygging
Volgu-Don skipaskurðarins hafi
reynzt vanhugsuð fyrirætlun og
hefur komið í ljós, að þetta
mikla mannvirki nýtist ekki
nema að litlu leyti. Eru skipa-
ferðir miklu minni en gert var
ráð fyrir og þörfin fyrir þetta
feiknamannvirki hefur því ekki
reynzt eins mikil og sérfræðing-
ar Rússa höfðu vænzt.
“ Vinnsla
gúmsins.
*
Frh. af 4 s.
sína. Þegar hann kom heim aft-
ur, fékk hann slæmar fréttir.
Póstpokarnir höfðu bókstaflega
bráðnað í hitanum og hann
varð að setjast niður aftur við
tilraunir sínar.
Hánn hélt þessum tilraunum
áfram í fjögur ár og loks kom
tilviljunin honum til hjálpar
eins og svo oft fyrr og síðar
þegar um svipaðar rannsóknir
er að ræða. Einu sinni skvett-
ist gúmmíkvoða á heitan ofn
og þá sá hann, sér til mikillar
undrunar, að gúmið bráðnaði
ekki á ofninum heldur hálf-
sauð og varð seigt og sterkt á
eftir og ekki ósvipað leðri.
Honum datt í hug, að ef hann
kæmist að því hversu lengi og
mikið hann ætti að hita kvoð-
una mundi hann komast upp á
lagið með að gera hana not-
hæfa. Nú hófust enn nýjar til-
raunir. Hann var á réttri leið.
„Nýir” orkugjáfar.
Framhald af bls. 4.
að verða lokið. Er reiknað rheð
að þegar La Rance virkjunin
er fullgerð geti hún framleitt
342,000 kw.
Aðrar þjóðir, sem hafa áhuga
fyrir sjávarfallarafvirkjunum
eru Bretar, Þjóðverjar, Hol-
lendingar, Spáiiverjar, Sovét-
ríkin, Bandaríkin, Kanada-
menn, Nýja Sjáland, Argentina
og Brasilía.
Jarðhitinn.
Víða í heiminum er nú farið
að nota jarðhita til framleiðslu
rafmagns. Auk þess bendir
skýrsla Sameinuðu þjóðanna á,
að jarðhiti sé notaður til upp-
hitunar íbúðarhúsa og til þess
að hita gróðurhús. Segir skýrsl-
an ennfremur, að fjórði hluti
allra fslendinga búi í húsum,
sem séu hituð með hverahita.
í lok 1954 framleiddu ítalir
274.000 kw. rafmagns með jarð-
hita, fyrst og fremst jarðgufu.
Arsframleiðslan nam nærri
2000 milljónum kw.stundum,
en það svarar til vinnuafkasta
þriggja milljóna múlasna í 'eitt
ár. Búizt er við, að rafmagns-
framleiðsla úr jarðhita á Ítalíu
muni hafa tvöfaldast á við það
sem hún er nú árið 1965.
Áætlanir um jarðhitavirkj-
anir eru á prjónunum í Banda-
ríkjunum, Japan, Chile, Belg-
isku Kongó og á Nýja Sjálandi.
Sjávarhitinn.
Tilraunir til þess að nota
sjávarhita til orkuframleiðslu
hafa aðeins staðið yfir í s.l. 30
ár. Hafa þær tilráunir aðallega
farið fram í Frakklandi. Orku-
framleiðsla úr sjávarhita bygg-
ist á því, að hægt er að fram-
leiða orku þegar tvö andstæð
hitastig eru fyrir hendi. í hita-
beltislöndunum má t. d. nota
heita sjóinn á yfirborðinu og
kalda sjóinn á miklu dýpi til
orkuframleiðslu.
Við þessa aðferð fæst auk
þess ferskt vatn, sem aukafram
leiðsla og er það mikilsvert í
hitabeltislöndum, þar sem vatn
er víða af skornum skammti.
Fyrsta virkjunin af þessu
tagi verður reist við Abidjan á
Fílabeinsströndinni. Á hún að
framleiða 7000 kw. rafmagns
og auk þess 15,000 rúmmetra
vatns á dag.
Veðsetti unglingstelpu á
hárgreiðslustofu.
Óvenjulegt mál 19 ára stúlku í Panmörku.
Fjölskyldan leið skort, eitt
bárnanna dó og hann var að
verða beiningamaður hjá bróð-
ur sínum og vinum.
í árslok 1841 var hann kom-
inn það langt í tilraunum sín-
um, að hann vissi að réttur
hiti 100 gr. C. Þá var gúmið
ekki lengur límkennt og var
hægt að teygja það án þess það
missti sitt fyrra lag og þoldi
líka kulda og hita.
Var nú hafin framleiðsla á
margskonar hlutum úr „vúlk-
aníséruðu“ gúmi og einkaleyfi
tekið 1844.
Loks varð þessi maður, sem
flestir töldu geðveikan, ó-
hemju ríkur og áður en hann
lézt vissi hann, að hann hafði
lagt grundvöllinn að stóriðn-
aði, sem mundi veita ótöluleg-
um fjölda manns lífsviðurværi
og leysa mörg vandamál hins
sístarfandi mannkyns.
David Cutliffe undirforingi
(kona hans var myrt á
Kýpur fyrir skömmu) flaug
heim mcð börn sín fimm í
sl. viku.
Frá fréttaritara Vísis.
K.höfn í sept.
Sakadómarinn í Hörsholm í
Danmörku fjallaði nýlega um
mál 19 ára stúlku, sem ákærð
hefir v’erið fyrir svik og stuldi.
Dag nokkurn ekki alls fyrir
löngu fékk hún sér snyrtingu á
hárgreiðslustofu í Helsingör, en
þegar til átti að taka að borga,
voru engir peningar fyrir hendi
Hún tók það þá til bragðs að
veðsetja barnunga telpu, sem
hún hafði með sér, sem var átta
ára og hún hafði af tilviljun
mætt á götunni.
í húsi einu í Hilleröd sagði
hún hjarthæma sögu um það,
að hún yrði að borga sekt til
að komast hjá því að verða sett
í fangelsi. Voru henni þá lán-
aðar 20 krónur. Næsta dag
kom hún aftur, þá til að fá að
láni fyrir fargjaldi, svo að hún
gæti heimsótt „dauðvona barn
sitt“. Á drykkjukrá einni í
Birkeröd, þar sem hún hafði
áður verið í vist, hafði hún
fengið að „láni“ hjá einum
^ gestanna nokkra skartgripi til
að skreyta sig með á dansleik.
Stúlkan hefir áður fengið 60
daga skilorðsbundinn fangels-
isdóm og verið kömið fyrir á
heimili fyrir vandræðastúlkur,
en úr því að hún flýði þaðan,
kröfðust yfirvöldin fangelsis-
refsingar yfir henni. Ekki fékk
þetta mikið á hina ungu stúlku.
Síður en svo. Hún lýsti því
þara yfir, að sér hefði aldrei
liðið eins vel.
Dómur verður kveðinn upp
síðar.
SANNAR SÖGUR eftir Verus ♦ Þættir ör sögu Bandaríkjanna,
10) Árið 195f ðtakk Eisen-
hower Bandaríkjaforseti upp á
því, að koniið yrði á alþjóðlegu
eftirliti úr lofti til að fylgjast
með byggingum hernaðar-
mannvirkja. Þessari tillögu
höfnuðu Rússar og einnig ann-
arri tillÖgu, sem Eisenhower
setti fram um að stórþjóðirnar
drægu úr vopnabúnaði sínimi
og fækkuðu herliði. — — —
Lömunarveikibóluefnið, sem
Jónas 3alk, banuarískur vís-
indamaður fann upp, varð til
þess að lækka hlutfallstölu
lömunarveíkisjúklinga um 80
af hundraði fyrstu tvö árin eftir
að það kom á markaðinn í
Bandaríkjunum. Þetta meðal,
sem virðist hafa möguleika til
að hindra mænusóttartilfelli
var strax fengið öðrum þjóðum
til afnota. — — — Ásamt 65
öðrum þjóðum taka Banda-
ríkjamenn þátt í alþjóða jarð-
eðlisfræðiárinu, sem er 18 mán-
aða rannsókn á jörðinni, höfun-
um, loftinu, gufuhvoli jarðar,
háloftunum og sólinni. Mcrki-
legur árangur hefur náðst og
gerfihnettir Bandaríkjamanna
senda til jarðar mikilsverðar
upplýsingar sem öðrum þjóðum
heims verða látnar í té til frið-
samlegra þarfa. — ENDIR,
9) Árið 1950 var stofnað al-
þjóðalöggæzlulið með þátttöku
Bandaríkjanna til að vernda
lýðveldið Kóreu, scm kommún-
istar í Norður-Kóreu réðust á
með aðstoða Rússlands- og
rauða Kína. í þeirri baráttu
féllu og særðust 158 þúsund
Bandaríkjamenn. áður en inn-
rásarherinn hörfaði til baka og
friðto var saminn 1953.-------
Þaí sama ár héit Eisenhower
Bandaríkjaforseti ræðu á þingi
Sameinuðu þjóðanna og mælti
fyrir stofnun alþjóða samtaka
um notkuu kjarnorkunnar í
þágu friðarins. Fjórum árum
seinna, 1957, gerðust 79 þjóðir
aðilar að Alþjóða kjarnorku-
málastofnuninni, sem Eisen-
hower lagði grundvöllinn að í
ræðu sinni. Þessi stofnun suðl-
ar að alþjóða samstarfi um
rannsókn á kjarnorku til frið-
samlegra þarfa.-------Banda-
ríkin og aðrar frjálsar þjóðir
hjálpuðu Vestur-Þýzkalandi til
að verða frjálst lýðræðisríki.
Vestur-Þýzkaland fékk inn-
göngu í Atlantshafsbandalagið,
Vestur-Erópúbandalagið og
Sameinuðu þjóðirnar. Austur-
þýzkaland er enn leppríki,
stjórnað frá Mosku og þjóðinni
meinað að njóta kosningarrétt-
ar á Iýðræðisgrundvelli. — —•