Alþýðublaðið - 31.12.1957, Síða 7

Þ-riSjudagux 31. des. 1957
Emil Jónsson, formaður Alþýðuflokksins:
HU6LEIÐ
ÞSGAR ég var í skóla, fyrir
35 árum, var okkur kennt að
reikna þá ffimbulorkii, sem
bundin er í hinni mmnstu efn-
isögn — atóminu. Atómvísind-
in voru þá að verða til og þetta
gátu menn gert þá með nokk-
urn veginn öruggri nákvæmni,
og þessir útreikningar hafa stað
izt. En um leið var okkur sagt
að litlar eða engar líkur væru
til að þessa miklu orku mund.i
nokkurn tíma verðá hægt að
leysa og nota, en þessi spádóm-
ur hefur ekkj staðizt. Rúmum
20 árum síðar hafði þetta tekizt
eins og kunnugt er. Og enda
þótt fyrsta notkun þessarar
feikna orku hafi verið til að
eyðiieggja og drepa, hefur síð-
an tekizt að beina henni inn á
svið friðsamlegra starfa. Enn
eru möguleikarnir á þessu sviði
að vísu lítt kannaðir, en það,
sem menn vita þegar. nægir 'til
þess, að menn geta með miklum
rökum gert sér vonir um að
friðsamleg hagnýting þessarar
orku eigi eftir að valda byltingu
í lífi manna hér á jörðu. Árið
1945, þegar þessi orka var leyst
úr læðingi, markar því tímamót
í sögu mannkynsins.
Árið 1957 markar einnig
fímamót í hinni geysiöru tækni
þróun síðustu áratuga, þó að á
nokiíuð annan hátt sé.
því að tekizt hefur að útvega j
það fjármagn, sem þurfti til
þeirra framkvæmda.
Áframhaldandi stórvirkjanir
íslenzkra fallvatna og jarðhita
verða áreiðanlega þau verkefni,
sem þjóðin verður að' snúa sér j
að að leysa í mjög náinni fram !
tíð, ásamt öflun nýrra fram-!
! leiðslutækja á sjó og Jandi. Það i
1 er undirstaðan undir því að hin j
| almenna velmegun geti haldið
áfram að aukast. Fleira þarf að
vísu áð koma íil, en það er önn
ur saga.
vi'
Til stórviðburða ársins. 1957
má hikláust teija viðleitni Vest
, ur-Evrópuþj óðan na til að af-
i létta verzlunarhömlum sín á
verðí ekki óviðráðanlegir, og
vitaskuld með því ófrávíkjan-
lega. skilyrði, að okkar aðalút-
flutningsyara verði tekiu með.
Rostirnir við stofnun banda-
lag eins og þessa eru auðsæir:
Möguleikar fyrir auknum við-
skiptum og aukinni fram-
leið'slu. Möguleikar fyrir lækk-
un framleiðslukostnaðar vegna
meiri verkaskiptingar og sér-
hæfni. Fleira mætti télja, en
allt miðar þetta að því að bæta
lífskjör þátttökuþjóðanna.
Ókostirnir, eða erfiðleikarn-
ir, koma véentanlega greinileg-
ast og mest fram í upphafi, á
meðan þátttökuríkin hafa ekki
samlagazt til fulls hinu nýja
kerfi. Ósamkeppnisfærar at-
vinnugreinar falla úr sögunni.
Efnahagskerfi viðkomandi
landa verður að breyta til sam-
Á þessu ári tókst í fyrsta
sinn að skjóta hlut á loft svo
hátt, eða svo langt frá jörðu, j
að hann féll ekki niður aftur
samstundis, heldur þvert á móti
var á sveimi kringum jörðina :
svo að vikum skipti. Það er'
ekki ertj+t að ssra sér grein 1
fyrir hvílíka þýðingu þetta hef-
ur frá hernaðarsjónarmiði. Hitt
liggur ekkl eins Ijóst fyrir enn
þá, hvort takast megi á þennan
hátt að hefia ferðalög um geim-
inn hnatta á milli. en aliar líkur
virðast þó benda í þá átt. Verð-
ur þá ársins 1957 minnzt í sög-
unni sem ársins þegar þyngdar-
aflið var sigrað.
Virkiiiti íaiivafnanna.
Tækniþróun síðustu ára og
áratu.ga hefur verið geysiör,
svo or að menn gera sér tæpast
grein fyrir. Þessi þróun ber í
sér möguleikann til betra lífs
ef vel er á haldið, en hún ber
einnig í sér möguleikann til
meiri og stórkostlegri eyðilegg-
ingar en nokkurn tima hefur
þekkzt áður. ef hátur og drottn
unargirni ráða meiru um þró-
unina en samvinna og bróður-
hugur.
En allri tæknibróun. í hvaða
átt sem hún beinist, fylgir mik-
il orkunotkuo. Á því sviði
stöndum við íslendingar vel að
vígi, þar sem til eru í laodimi
orkulindir. sem tiltölulepa auð-
velt er að nvtja, hlutfaþslega
meiri en víðast annars staðar.
Ég íel, að það sé engin tilviljun,
að þá fvrst fer hagur alnænn-
ings að batna hér veruleo'a. beg-
ar hafin er virkjun fallvatna í
stórum stíl á okkar ipæii-
kvarða.
‘ Þegar hafin er á árinu 1957
þriðja stórvirkjunin við Sog,
má bví hiklaust telja bað til
merkisatburða á:rsins, og fagna
EMIL JÓNSSON.
mjlli _— og kannski verður
þetta í framtíðinni talinn allra
merkilegasti viðburður ársins.
Norðurlandaþjóðirnar riðu á
vaðið með athugun á þessum
málum fyrir nokkrum árum.
Sex-veldin svokölluðu, Þýzka-
land, Frakkland, Ítalía og Bene
lux-löndin þrjú, hafa þegar á
þessu ári-gengið frá samning-
um. Og öll OEEC-löndin hafa á
árinu tekið upp mjög nákvæma
i athugun á möguleikunum fyrir
] því að ganga í eitt allsherjar
bandalag um frjálsa verziun sín
á milli. Þegar þess er gætt að
íbúatala þessara landa mun
vera samanlagt hátt á þriðja
hundrað milljónir er auðsætt
hvílíkur geysimarkaður þarna
i er fyrir hendi, ef hanj verður
! oninn og frjáls. ísland hefur að
vísu tekið þátt í undirbúnings-
1 viðræðum um þetta mál, én
margt er þó enn á huldu um
möguleika okkar til þátttöku.
j Yerður það mikið viðfang'sefni
I íslenzku ríkisstjóminni að
greiða svo úr þessum málum, að
möguleikar opnist fyrir okkur
til þátttöku, þ. e. a. s. á þann
hátt, að örðugleikarnir í byrjun
skíptahömlum og svo að lokum.
röðum hermanna og vígvéla.
Meðal annars af þessum ástæð-
um væri æskilegt,: að jákvæður
árangur næðist af bessu starfi.
ar.
Árið, sem nú er senn á enda,
hefur verið með eindæmum
b.agstætt hvað veðurfar snertir
fyrir okkur Islendinga, Sumar-
ið var t.d. eitt hið bezta: sem
komið hefur. Grasspretta og
nýting hefur því verið mjög
góð í sveitum landsins. Hins
veg'ar hafa aflabrögð ekki ver-
ið eins góð og áður, miðað við
sama fjölda veiðiferða og út-
haldsdaga. Hins vegar hefur
aukin sjésókn fleiri yeiðiferð-
ir) bætt þetta nokkuð upp þann
ig að heildaraflinn mun ekki
vera ósvipaður því, sem hann
var árið áður.
Atvinna hefur verið góð, og
það mikil, að þurft hefur að
sækja erlenda menn og konur
tii starfa við fiskveiðar og land-
búnað, svo að hundruðum, og
jafnvel þúsundum skiptir. Ýeld
ur þar sjálfsagt mestu um mjög
miklar fjárfestingarfram-
kvæmdir, við íbúðarhúsabygg-
ingar fyrst og fremst, og raun-
ar einnig við margs konar aðrar
framkvæmdir.
Afleiðingar þessarar miklu
fjárfestingar hafa svo einnig
komíð fram í mikilli eftirspurn
efíir erlendum gjaldeyri, sem
hvergi nærri hefur verið unnt
að fullnægja. Er af þessu auð-
sætt, að of mikill hraði fjár-
festingarframkvæmdanna get-
ur haft víðtækar og óheilla-
vænlegar afleiðingar í för með
sér, sem reyna verður að kom-
ast hjá, eftir bví sem mögulegt
er. Framleiðslustörfin vex*ða að
minnsta kosti að ganga fyrir.
jræmis við starfsreglur banda-
, lagsins. Og íleiri erfiðleika má
benda á. En sameiginlegt fyrir
þá alla er, að það tekur langan
, tíma, auk alls annars, að sigr-
j ast á þeim og að gera þær breyt
; íngar á framleiðslu- og efna-
hagskerfum landanna, sem
nauðsynlegar eru.
Sá fræðilegi möguleiki er svo
vitaskuld einnig til að standa
fyrir utan. En hvað verður þá
um verzlun okkar við þessi rílri,
þegar þau öll í sameiningu út
á við hafa girt sig með toll-
múrum? Meðal þátttökuríkj-
anna eru mörg af okkar stóru
viðskiptalöndum, og hvar eig-
um við að selja afurðir okkar,
ef þessi lönd lokast?
Hvernig sem um þetta mál
fer allt, er það hið athyglis-
verðasta fyrir okkur íslendinga,
og getur oltið á miklu hvernig
bað leysist. Á það er og rétt að
benda, sem merkilegt atriði í
bessu sambandi hversu mikið
djúp er staðfest milli þess hug-
arfars, sem liggur til grundvall-
ar fyrir þessari viðleitni og svo
hins að girða löndin hvert og
eitt háúm íollmúrum og við-
arsamvmnan.
Ríkisstjórnin íslenzka hefur
nú setið að voldum í nærri hálft
annað ár. Það var ekki of vel
spáð fyrir henni í upphafi.
Mörg aðkallandi og erfið við-
fangsefni biðu úrlausnar.
Flokkarnir, sem að henni
standa, hafa að vísu um rnargt
lík sjónarmið, en um annað
ekki. Vinnubrögð samsteypu-
stjórna hljóta jafnan mikið að
mótast af þessú. Þær hljótá
fyrst og fremst að taka til úr-
| lausnar þau vandamálin, sem
Iflokkamir hafa samstöðu um,
| en láta hin bíða óleyst sem sam
komulag næst ekki um, Ef eitt-
hvert slíkt mál verður samt
sem áður, af óviðráðanlegum
ástæðum, að takast upp til úr-
lausnar, reynir fyrst verulega á.
, Ríkisstjórnin átti strax í upp-
I hafi við nokkra tortryggni að
stríða bæði innanlands og utan,
I aðallega vegna þátttöku Al-
, þýðubandalagsráðherranna, er
jgrunaðir voru um að hneigja
utanríkispólitíkina til kommún
J istískrar áttar. Þessari tor-
toryggni hefur ríkisstjórninni
tekizt smátt og smátt að eyða.
Hún hefur sýnt í verki, að hún
vill hafa vinsamleg samskipti
við allar þjóðir, en hún hefur
i einnig sýnt í verki, að grunn-
tónninn í hennar utanríkispóli-
tík er að hafa sem allra nán-
asta samstöðu með hinum vest-
irænu þjóðum.
Eitt fyrsta verkefni ríkls-'j
stiórnarinnár var að freista áð|
stöðva dýrtáðar- og kauplagsú
skrúfuna. Hefur þetta tekizft
betur en bjartsýnustu menn:
gátu gert sér í hugarlund, og á,
þann einn hátt, sem slíkt erj
hægt að gera, með víðtæku sam
komulagi við verkalýðssamtök-
in og bændur. Vísitala iram-
færslukosínaðar hefur á þessu
tímabili aðeins hækkað um örfá
stig og míklu minna en áður,
þannig að seg.ia má, að hér hafi
allvel til tekizt. Að vísu hefur
þetta kostað nokkuð aukna nið-
urgreiðslu, sérstaklega lanc-
búnaðarvara, en þó ekki meiri
en búast mátti við. —•
Ríkisstjórninni hefur einnig
lekizt að útvega erlend lán
•fyrst og- fremst til hinnar miklu
nýjú Sogsvirkjunar og nú fyrír
stuttu til fiskveiðasjóðs, rækt-'
unarsjóðs og framkvæmda i
stóriðnaði.
Ýmislegt fleira mætti nefna,
en hér er ekkí tækifæri til þess
að drepa á nema fátt eitt og
verður því þetta að nægja. Yf-,
irleitt tel ég að.segja megi, að
þeir einu sem orðið ha£» fyrir
verulegum vonbrigðum í sam-
bandi við stjórnarstörfin séu
beir, sem vildu stjórnina sem
fyrst feiga. Þeirra draumur hef:
ur ekki rætzt,1 og ekkert útlit
fyrir, að hann rætist í nánustu
framtíð.
^ SijórnarandsfaHan.
Stjörnarandstaðan, sem að
eigin sögu átti að vera bæði
hörð og máleínaleg, hefur hald
ið áfram að vera eins og hún.
byrjaði. Hún hefur kannski á
stundum verið hörð en ekki
málefnaleg. Hún hefur enga
stefnu mótað og látið sér
nægja neikvæðar ádeilur og
stundum nánast útúrsnúning á
bví sem ríkisstjórnin hefur ver
ið að gera. Stjórnarandstaðan
hefur verið geld, meira að segja
steingeld. Og það sem verra er,
| hún hefur reynt að því er virð*
j ist gegn betri vitund að tor-
|velda, að ríkisstjórnin gæti
komið í framkvæmd gagnleguro
hlutum, og þá stundum fyrir
flokkshagsmuni teflt þjóöar-
hagsmunum í tvísýnu. Ég nefni
sem dæmi um þetta afstöðuna
í dýrtíðarmálunum, þegar reynt
hefur verið að gera stöðvunar-
aðgerðir ríkisstjórnarinnar tor-
tryggilegar í augum þeirra, sem.
mest áttu undir þessum að-
gerðum, afetöðuna til stefnu
ríkisstjórnarinnar í varnarmál-
unum, sem ávallt hefur verið’'
reynt að gera tortryggilega, ogj
afstöðu stjórnarandstöðunnai:,
til lántöku ríkisstjórnarinnarj
erlendis og ófrægingarherferð'
þá er uppi var höfð erlendis íj
því sambandi. Margt fleiraj
.mætti nefna. Ekki hefur vegur j
I stjórnarandstöðunnar vaxið af ■
þessum tiltektum heldur þveri •
á móti.
Óskir G| kveðjur.
Ég vil svo Ijúka þessum fáu
orðum mínum með því að óska
öllum íslendingum árs og frið-'
ar. Ríkisstjórninni og flokkuro
þeim, sem. að henni standa, að
þeim megi auðnast að leysai
FramhaM á 3. si(ðu.