Alþýðublaðið - 19.01.1958, Qupperneq 7

Surmudagur 19. janúar 1958
W AlþýðnblaSið m
Kirkjuþáttur
„SAMA SEM GIFT“
PRESTUR nokkur ætiaði
að fara að skíra barn og
spurði foreldrana atiðvitað,
hvort þau væru gift. „Við er-
um sama sem giít,“ svöruðu
þau. — Presturinn komst í
vanda. Skýrsluformið gerir
sem sé ráð fyrir, að fólk sé
annaðhvort gift eða ógift, en
engan veginn, að óg'tft fólk
geti verið sama sem gift. En
foreldrar barnsins bjuggu sam
an, þótti vænt hvoru um ann-
að og fundu sennilega ekki
mikinn mun é því'sjálf, hvort
þau væru gift eða ógift.
LÖG ÞJÓÐFÉLAGSINS
GERA GREINARMUN
GIFTRA OG ÓGIFTRA,
sem meðal annars kemur fram
í sambandi við forræði barn-
anna. Lögin gera ekki ráð fyr-
ir, að tvær ógiftar persónur
geti haft forræði sama barns-
ins, jafnvel þótt þær búi sam-
án. Ef barnið er óskilgetið,
héfúr móðirin ein forræðið,
enda þótt hún sé bústýra
barnsföður síns. — Á hinn
bóginn er sambýlismaður
hennar ekki skyldugur að ala
önn fyrir henni að öðru leyti
en því að honum ber að greiða
henni báðskonukaup og með
gjöf með börnunum. Sambúð-
inni getur svo hvort þeirra
sem er slitið, án þess að nokkr
ar kröfur verði gerðar, eða
neinir samningar komi tii
greina um forræði barnanna.
AF HVERJU BIJA ÞAU
SAMAN ÓGIFT?
Morgunblaðið spurði fáeina
einstaklinga um álit sitt á
hjónabandi og óvígðri sam-
búð. Svörin bentu öll til þess,
að þetta fóik vildi fremur
hjónaband en óvígða sambúð,
en gátu þess um leið, að í vjss-
nm tilfellúm væri löggjöfin
ranglát gagnvart hjónum, er
bæði störfuðu utan heimilis.
Er ég þeim fyllilega sammála
um, að ríkið megi ekki sekta
fólk fyrir að gifta sig. En það
á sér einnig stað, að fólk búi
saman ógift, þótt engin skatta
lög knýi þau til þess. Mikill
meiri hluti þeirra, sem eru
„sama sem gift“, myndi ekki
tapa eyrisvirði við það að
ganga í hjónaband.
HVAÐ ER HÆTTULEGT
VIÐ ÓVÍGÐa SAMBÚÐ?
Frá þjóðfélagslegu sjónar-
miði þykir .nauðsynlegt að
setja viss skilyrði fyrir stofn-
un heimilis. Það væri undar-
legt, ef sérstakar kröfu.- væru
gerðar til þeirra, sem taka að
sér ýmisleg störf, t. d. að
kenna skólabörnum, reka
verzlunarfyrirtæki eða annað
því um líkt, en hver sem væri
gæti skilyrðislaust og eftirlits
laust tekið á sig þá ábyrgð að
stofna heimili, eiga börn, ala
þau upp og reka þaö fvrirtæki,
se mfelst í framfærslu heimii-
is. Þjóðfélagiö hiýtur að s.etja
einhverjar reglur um a'durs-
takmark hjóna, heilbrigði
þeirra o. s. frv. Sömuleiðis
verður að setja regiur um,
hvaða form á að vera á fjöl-
skyldulífi, t. d. hvort þar á að
vera einkvæni, fjölk\ræni eöa
jáfnvel samkvæni. —• Það
fólk, sem býr saman ógift, er
í raun og veru að greiða at-
kvæði gegn hjónabandi, og um
leið gegn því, að kirkja eða
ríki hafi nokkuð að segja um
stofnun heimila. Karl og kona,
sem búa saman ógift, — en
telja sig sama sem giít; geta
auðvitað lifað sjálf farsælu
heimilislífi, engu. síður en
hjón. Slíks eru mörg dæmi.
En þau eiga samt sem áður
sinn þátt í að auka glundroða
og lausung, sem áreiðaniega
er þjóðfélaginu hættu.leg.
TRÚLOFUNIN
Trúlofun þýðir í rauninni
það, að karl og kona gera með
sér samkomulag, gefa 'hvorx
öðru loforð um hjónband. Nú
er farið að nota þetta orð um
sambúðarsamkomulag, án
þess. að nokkurt hjónaband sé
haft í huga. Síðan er trúlof-
unin oft látin gilda sem hjóna
band, og afleiðingin er sú, að
allt of ungt og mjög óþroskað
fólk leigir sér herbergi í fljót-
ræði og á börn saman. Síðan
er sambúðinni slitið og áhyggj
um af uppeldi þeirra varpað á
herðar annarra.
VIRÐINGIN FYRIR
HJÓNABANDINU
Roskin kona sagði einu
sinni við mig: „Ég bar frá
upphafi mikla virðingú fyrir
unnusta mínum, en hefð hann
farið fram á það við mig, að
við gerðum ekki mun á trú-
lofun og hjónabandi, hefðj ég
misst alla virðingu fyrir hon-
um.“
Þessj hug'sunarháttur kon-
unnar þarf að verða alménn-
ingsálit að nýju. En aífnenn-
ingsálitið breytist ekki, nema
ménn geri sér ljóst, að hjóna
bandið sem stofnun er ekki
orðið til út í bláinn.heldursem
liður í fyrirætlan skaparans
sjálfs. — Ek-ki til að íulinægja
stundarduttlungum mann-
anna, heldur stofnun með á-
kveðnum tilgangi, — sem sé
þeim að tryggja heilbrigt upp
eldi komandi kynslóða og um
leið að vera ein helzta undir-
staða þjóðfélagsins á hverjum
tíma.
KIRKJAN
Kristin kirkja bvggir kenn-
ingar sínar um hjónabandið á
boðorðum Móse og orðum
Krists. Boðorðin banna bæði
að drýgja hór og einnig að
spilla sambúð hjóna. Bann
kirkjunnar gegn lauslæti
byggist á því, að hjúskapur-
inn sé í eðli sínu heiiög stofn-
un, og þjóðfélaginu til heilla.
Þetta er einmitt undirstrikað
með hjónavígsunni. Prestur-
inn, sem vígir hjónin, er bæði
umboðsmaður ríkis og kii'kju.
Og hjónin, sem vígjast, gang-
ast undir heit, sem felu.- í sér
loforð um að búa saman sem
kristinn eiginmaður og eigin-
kona, samkvæmt lögum þjóð-
félagsins og siðferðiskröfum
kristindómsins. — í kristnu
þjóðfélagi er ekki miktll mun-
ur á þessu tvennu, en sé þjóð-
félagið byggt upp af venjum
t. d. Múhameðstrúarmanna
eða Hindúa, gefur að skilja.
að munurinn verður harla
mikill.
/
HINIR ÓGIFTU
Segja má, að þær kröfur.
sem þannig eru gerðar til
hjóna ,skipti litlu fyrir óguta.’
En sé nánar að gáð, hlýtur
einnig að leiða af þessu visS-
ar kröfur á hendur þeim, seitl
ekki hafa gift sig. Séu setf;
ákveðin skilyrði fyrir hjúskap
og stofnun heimilis, liggur í
hlutarins eðli, að sá, sem stofn
ar til sambúðar án þess a8
taka þau skilyrði til greina,
gerist brotlegur. Áður fyrr
var rekist í slíkum bioíumi
með mikilli hörku, en nú hef-
ur almenningsálitið sveiflast
svo rækilega til gagn-læírar
.áttar, að menn geta hsldið
virðingu sinni, þótt allar hjú-
skaparreglur séu þverbrotnar.
Eigum vér að trúa því, að þjóð
in sé ekki orðin ærukærari' en
Framhald á 8. sífíú.
BRETAR enduðu ário
1957 með nýrri gamanmnd,
sem nefnist „Blue murder at
St. Trinians“. Þetta er fyrst
og fremst skemmtileg en
öfgafull mynd, sem gei’ur
hugmynd um hvernig af-
brotaunglingar geta skemrnt
ar skólastýran hefur ekki
fyrir jafnvel bezta skóla, þeg
hemil á þeim. Þó ber þess að
gæta að allt það er fram
kemur í myndinni er mjög
ýkt.
Forstöðúkona skólans hef-
ur verið fangelsuð og á með-
an beðið er eftir nýrri skóla-
stýru frá Ástralíu, veroa her-
menn að halda uppi aga í
skólanum. Það fer vitanlega
á þ áleið að þeir fara að taka
þátt í ýmsu er síður skyldi
með skólaunglingunum og
gegnur þetta svo langt að
beita verður jafnvel véibyss-
um, eða næstum því.
Enskar skólastúlkur yfir-
leitt hafa verið beðnar að
stinga upp á slagorði fyrir
UNESCO og eiga í vændum
sem laun ítalskan prins og
auk þess margks konar ann-
an heiður. Utanríkisráðu-
neytið sér um samkeppnina
og þar sem það er svo visst í
sinni sök um að engin stúlkn
anna í St. Trinian sé svo
snjöll að geta unnið sam-
keppnina, þá er þessum skóla
leyft að taka þátt í henni.
Ein stúlknanna þar fær þó
andann yfir sig og vinnur, en
þá er kennslumálaráðuney-
inu blandað inn í málið og
allt reynt til að ikoina í veg
fyrir sigur hennar. Þetta
tekst þó ekki og St. Trinian
vinnur.
Auk prinsins fær stúlkan
að verðlaunum Evrópuferð,
þátttöku í Mozarthátíöinni
í Vín og hvers konar aðra
skemmtun í París, Róm og
öðrum stórborgum. Þetta
endar auðvitað allt með ó-
sköpum, en á meðan hefur
nýja forstöðukonan komið
frá Ástralíu. Það tekst þó að
losa sig við hana á nokkuð
auðveidan en skuggalegan
hátt og demantaþjófur, sem
er að heimsækja dóttur sína
við skólann, er neyddur til
að taka embættið að sér, en
verður vitanlega að klæðast
kvenfötum. Skólvmi og hann
(nú hún) fer nú í ferðina um
Evrópu í tveim langferðabif
reiðum, sem utanríkisráðu-
neytið tekur á leigu. Með
þeim í ferðinni sem túlkur er
maður að nafni Gates, sem
raunverulega er lögreglufor-
ingi.
Það má' nærri geta að
margt skeður skemmtilegt á
slíkri ferð,
Þannig er þá sagan í aðal-
atriðum og myndin liefur
fengið frábæra dóma um allt
England, því að leikur í
henni er frábær, eins og í ein
um dóminum segii’: „-Jafnvel
leikur ítölsku unglinganna,
sem leika í stað þeirra
brezku í þsim hluta myndar-
innar, sem tekinn er í Róm.“
Annars hefðu margir hér
norður á íslandi getað látið
sér detta í hug. að ítalirnir
hefðu jafnvel leikið betur,
eftir því sem við þekkjum lil
þeirra.
Leikstjórnin er sögð mjö'g
góð og handritið, sem þrír
standa að, er talið gefa ótak-
markaða möguleika tii að
gera úr því góða mynd, enda
hafi Frank Launder tekizt
það á allan hátt. Kaila Bret-
ar myndina ..verðugí inn-
sigli kvikmyndaársins 1957".
1
y
v
V1'
s1
I
s1
I
V
í
V
*
I
V
V
. V
V
V
Á
s
s
V
V
ÞAÐ fyrirfinnast blöð í Rúss
landi, sem ekki eru jafn burr
og hugmyndasnauð og Pravda,
IzveStija, Trud, Literaturnaja-
Gazeta og önnur í þeim flokki.
Vissulega eru fyrrnefnd blöð
ákaflega virðuleg málgögn hins
kommúnistiska ríkis, gefin út
í gífurlega stóru upplagi, og að
öllum líkindum talsvert lesin.
Og þeir, sem ekki lesa þau
komast ekki hjá að heyra þau
lesin. En auk þeirra kemur út
dagblað í Moskvu, sem er síður
en svo þurrt eða leiðinlegt, og
það er hið vinsæla kvöldblað
„Vetjernaja Moskva“, — venju
lega kallað „Vetjorka“ eða
„Kvöldbitinn“.
Vetjorka kemur út klukkan
fjögur síðdegis hvern virkan
dag, undir yfirstjórn Mosk-
sovjeat, það er stjórnarfulltrúa,
en tilgangurinn með útgáfu
þess er að segja almenningi í
sem stytztu máli allar helztu
ópólitísku fréttirnar úr höfuð-
borg heimsveldisins mikla. Það
kemur aldrei fyrir að fólk
standi í biðröð til þess að fá
keypt eintak af Pravda eða
Izvestija, því allt sem í þeim
blöðum stendur, er lesið upp í
verksmiðju- eða vinnustaðaút-
varpið og glymur í eyrum
manna fyrir atbeina hátalar-
anna allan liðlangan morgun-
inn, en síðan kemur pólitíski
fulltrúinn á hverjum vinnustað
og les upp úr þeim allar flokks
samþykktirnar bæði í kaffi- og
matarhléum, svo menn neyð-
ast til að hlusta. Hins vegar
stendur fólk í langri biðröð þar
sem Vetjorka er að fá, klukku-
stundum áður en það kemur út.
Vetjorka er að stærð eins .og
okkar dagblöð væru brotin
þvert, og ýmist átta eða sextán
síður. Og nú skulum við athuga
eitt laugardagsblaðið og sjá
hvað þar er að lesa.
Jú, -— á fyrstu síðu er sagt
frá síðasta flugslysinu, eða því
að frægur leikari hafi verið
handtekinn fvrir að aka bíl
sínum undir áhrifum áfengis.
Þar er líka sagt frá viðfangs-
efnum óperunnar og söngleika
húsanna. Svipað er efnið á
annarri og þriðju síðu, en síð-
an tekur blaðið til nieðferðar
smáfréttir, sem eingöngu eru
staðbundnar og
einir geta notið.
MoskvubúaiJ
HJONABANSDAUG- !
LÝSINGAR.
Að sjálfsögðu gildir ein og
sama auglýsingin fyrir öll kvik
mvndahús í Moskvu. Pravda og>
Izvestija eru alltof stórlát blöð
til að birta auglýsingar, — sízt
af öllu skemmtanaauglýsingar.
Skemmtilegasta lestrarefnið í
Vetjorka er hins vegar smáaug
lýsingarnar, sem minna mjög á
smáauglýsingadálka í norræn-
um blöðum, en þó ef til vill
persónulegri.
Undir dálkafyrirsögninni „Pep
sónulegar tilkynningar" ásakar
Pétur nokkur Maríu nokkra
Framhald á 8, síðd. j