Alþýðublaðið - 05.02.1958, Qupperneq 6

6
AlþýSublaSiS
Miðvikudagur 5. febrúar 1958
í DAG eru 50 ár liðin siðan !
íslenzkir bakarar efndu ti! sam
taka sín í milli, til að bæta
kjör sín og vinna að framförum
í bakaraiðn. Hefur félag þetta
starfað síðan og jafnan verið
framarlega í röð íslsnzkra stétt
arfélaga, enda þótt það sé ekki
fjöimennt.
Lengi framan af var ekki
neinn félagsskapur með bökur-
um hér á landi. Fyrsta reglu-
iegt brauðgerðarhús á íslandi
var stofnað í Reykjavík ár;ð
1834 af P. C. Knudtzen stór-
kaupmanni. Forstöðumaður
brauðgerðarhússins var dansk-
ur bakari, Tönnies Dame; B rn
höft. Eignaðist Bernhöft síðar
brauðgerðarhúsið, cr jafnan var
við hann kennt og kaUað Bern-
höftsbakarí.
Er kom fram um 1870 tíku
fleiri brauðgerðaíhús til starfa,
bæði hér í Reykjavík, á Akur-
eyri og á ísafirði. Fyrstu lærðu
bakararnir voru danskir menn.
Árið 1834 lauk fyrsti íslenz i
bakarasveinninn prófi, og eft-
ir það tók íslenzkum böiiui'um
að srnáíjöíga, en þeim erændu
sveinum, sam hingað komu,
fækkaði að sama skapi.
Lengi vel framan af var ekki
neinn isiagsskapur með bökur-
um hér á iandi. Þar eð st.fn-
endur elzfcu brauðgerðarhús-
anna voru nær undantekni g-
arlaust erlendir menn, fyigdu
þeir svipuðum venjum um kjör
bakarasveina og nemenda cg
fíðkuðust í Danmörku á 19. öld,
áður en danskir bakarasveinar
hófust handa og stofnuðu sté.t-
arfélag sitt, er ekkfc varð fyrr
en 1892.
Allt fram yfir aldamót voru
kjör bakarasveina her þau, að
þeir hctfðu fæði og húsnæci
hjó húsbændum sínum og fast
vikukaup, 10—12 krónur. —
Vinnutíma höfðu þeir engan á-
kvaðinn, heldur urðu þeir að
vinna hvenær sem húsbóndi
þeirra taldi sér henta, hvort
heldnur var á nóttu tða d;gi,
helgum eða rúmhaJgum dögum.
Og þó að "samhúð bakaramei-t-
ara og sveina mætti yfirliitt
teljast góð, voru kjör svein-
anna með þeim hætti, að þ_ir
gátu aldrei um frjálst höfuð
strokið og var nær ókleift að
'korna sór upp heimiíi. Bætti
það lítið úr skák, þó að kaup ð
nokkru cftir aldamótir.hækkaði
Jítið eitt, upp í 15 krónur á
viku.
STOFNENDUR
FÉLAGSINS.
■Árið 1908 var svo komið, að
bakarasv- inar töldu sig ekki
geta ur.að við þau kjör, sem
þeir höfðu sætt, og ákváðu að
fara frarn á nokkrar umbætur á
þeim. Þá vann hér danskur
sveinn, P. O. Andersen að nafni,
sem úr heimalandi sínu var van
ur samtökum og kunni að meta
gildi þr-'irra. Hvatti hann félaga
Sína til að hefjast handa og
borna á varanlegum félagsskan,
se'n hrfði oð staðaldri vakandi
auga á kjörum stéttarmnar —
Brvndi hann þörfma á slíkum
félagsskan fyrir stéttarbræðr-
um sínum, og tókst að v°kja
hjá b’im bann áhuga á málir.u,
að b’ir réðust í fé1agssiofnun.
Stofrfundur var haMinn í
ÞinahoRsstræti 9, heimi’i Guð-
mundsr bakarasveins G’ð-
mundssouar. Var það hinn 5.
fe^rúsr 1908. Stofnendur '7o”u
16 taisins. Á fundinum var Hgt
frami ot samhykkt frumi.qro til
laga fvrir félagið. er P’t’ir G.
Guðmundsson, síðar fjölritari,
hafði hjálpað bakarasveinum
til að semja.
Félagið hlaut nafnið „Bak-
arasveinafélag íslands“, og var
tiigangur þess „að eíla og
vernda vellíðan og hagsmuni
manna á íslandi, er bak?.ra;ðn
stunda, halda uppi rétti þeirra
gagnvart vinnuveitenclum og
öðrum stéttum að svo rnik u
leyti sem unnt er og tryggja
bökurum sæmilega lífsstöðu
í framtíðinni. Ennframur að
styðja af megni að öllu því,
sem lýtur að fullkomnun og
framförum í bakaraiðn.“
í árslok 1936 um 380 þúsund
krónur samtals, og er það eigi
lítið, þar eð félagið hefur jafn-
an verið fremur fámennt. Fé-
lagsmenn eru nú um 50. Á s. 1.
ári greiddi Styrktarsjóður 91
þúsund krónur, mest yegna
verkfallsins, en það var um 45
þúsund krónum meira en heild-
artekjur sjóða féjagsins námu
á árinu. Eign sjóða félagsins nú
er þvi um 335 þúsund krónur.
STJÓRN.
Þessir menn hafa gegnt for-
mannsstörfum í félaginu: Guð-
mundur B. Bersir, samtals 1 15
Nú erand; stjórn Bakarasveinafélags íslands. Frcmri röð frá
vi’stri ti hægr': A'lfreð Antonsen gjaldkeri, Guðmundur B.
Hersir fcrmaður og Ba.’dur Guðmundsson ritari. Aftari röð:
Jón Ár’ason varaformaður og Albert Ólafsson fjármálaritari.
Fyrstu stjórn félagsins skip-
uðu þessir menn: Sigurður Á.
Gunn_augsson, formaður, Krist
ján P. Á. Hall, ritari og Krist-
mn Þ. Guðmundsson, gjaldkeri.
HELZTU VERKEFNI.
iioiuðverkeini Bakarasveina
félags Islands hefur að sjálf-
sogou verið það, að ha.da uppi
retíindum feiaganna og gæta
hagsmuna þeirra á annan hátt.
j.itt hið íyrsta verk félagsins
var að kjósa nefnd manna tll
p-ss að íara á fund bakarameist
ara og semja við þá um lengd
vinnutíma, kaupgjald, kjör bak
aranema o. fl. G_kk í þófi fram
an af að fá meistara til að við-
urkenna félagið sem samnings-
aði.a, en þó tókst það. Öðlaðist
iyrsti samningur sveinafélags-
ins við meistara giidi 14. maí
1908 og gilti nokkur næstu ár-
n. í fyrsfcu var honum trúlega
iylgt, en þá er kom fram á árið
1911 tók að færast deyfð ynr
fé'Iagið. Gengu þá ýmsir bak-
arameistarar á Iagið og vildu
heldur semja við einstaka
svéina heldur en stjórn félags-
ins. Lamaði það samtökin mjög,
unz félagið tók nýjan íjörkipp
árið 1914, og má segja, að alla
stund síðan ihafi það dafnað vel
og unnið ötullega að því tak-
marki sínu, að standa vörð um
rétt og hagsmuni félagsmanna.
Hér er ekki rúm til að rekja
starfssögu félagsins í einstök-
um atriðum, en þess eins getið,
að með samningum hefur því
t’kist smám saman að auka
rétt og hagsæld bakarasveina-
stéttarinnar. Hafa samningar
cftast náðzt án verkfalla, þótt
svo yrði eigi á síðast'iðnu án,
er félaeið átti í einhverri
lengstu kiaradei'u, sem háð hrf
ur verið á-íslandi.
SJÓÐIR.
Einhver merkasti þátturinn í
starfsemi Bakarasveinafélags-
ins inn á við eru sjóðstofnanir
þess. Alls hefur félagið stofnað
fjóra sjóði: Félagssjóð, Styrkt-
arsjóð Eknasjóð og Sjúkra-
sjóð. Eign sjóða þessara nam
ár, auk þess varaformaður í 17
ár, Stafán Sandholt, 7 ár, Guð-
mundur R. Oddsson, 7 ár, Þor-
gils Guðmundsson 5 ár Theó-
dór Magnússon, 3 ár, aðrir skem
ur.
Aðrir, er lengst hafa átt sæti
í stjórn, eru þessir: Guðmund-
ur Bjarnason, 14 ár, Þórður Kr.
Hannesson, 12 ár, Alfreð Ant-
onsen, 9 ár Hjálmar Jónsson, 7
ár, Árni Guðmundsson. 6 ár,
Agúst Pétursson, 6 ár, Stefán
Ó. Thordarsen, 5 ár og G’ir
Ólafsson, 5 ár, — Jón Árnason
hefur verið varaform aður fé-
’’a?sins síðastliðin 10 ár.
Núverandi stjórn skipa: Guð
mundur B. Hersir, formaður,
Baldur Guðmundsson, ritari,
Alfreð Antonsen, gjaldkeri, Al-
bert Ólafsson, fjármá’.ari'ari og
Jón Árnason, varaformaður.
HINN fimmta janúai’ síðast-
hðinn lauk í Oslo allumfangs-
miklu unglingaskákmóti er
hófst milli jóla og nýárs. Ald-
urstakmark var tuttugu ár. —
Þátttakendur á mótinu voru
tuttugu og átta og tóku átján
Norðmenn ög tíu af öðrum þjóð
ernum þátt. í mótinu.
Einn Íslendingur tefldi þarna,
Ingimar Jónsson frá Akureyri,
fjórð'i maðair í landsliði okkar.
Frammistaða Ingimars var
islenzkri skákæsku til hins
mesta sóma. Hann hlaut þriðja
sæti og sex vinninga, einum
vinning minna en sigurvégar-
inn Svend Haman frá Dan-
mörku og hálfum minna en
Norðmaðurinn Svein Jöhann-
essen. Hamar, sem er rnennta-
skólanemi hyggst feta í fótspor
Bents Lars°n sém skákmeistan
og verkfræðinemi.
Svein Johannessen ér mörg-
um íslenzkum skákmanni að
góðu kunnur. Hann tefldi á
Hsimsmeistaramóti ungtinga í
Antwerpi’n 1955 en þá tefldi
Ingi R. Jóhannsson af íslands
há’ifu. Sinnig var hann í o’vm-
"íuliði Norðmanna í Moskvu
haustið 1956.
Insimar Jónsson cr borin og
barnf^d-dur Akureyringur, son-
ur Jóns Ingimarssonar skák-
meistara. Honum er því skák- i
'n í blóð borin enda byrjaði j
hann ur>?ur að t'-'fla. Hann ^
stundar í v°tur nám við íbrótta
kQnnaraskólIa íslands að Laug-
aýratni. In?imar lætur vrf af
förinni o" móttökum í Oslo og
aðbúnaði ö’lum.
Aðal driffjöður mótsins var
hinn unsi forseti norska skák-
sambandsins Arnold J. Eikrem,
frá Þrándheimi.
Hér að neðan birtist skák
Ingimars við Svein Johannes-
sen.
Hvítt: Svein Johannessen.
Svart: Ingimar Jónsson.
1. d4, Rf6.
2. c4, e6.
3. Rc3, d5.
4. cxd5, exd5.
5. Bg5, Be7.
6. Dc2, —
(Leikið til að koma í veg fyr-
ir BÍ5).
6. — o-o.
7. e3, cG.
8. Bd3, Rbd7.
9. Rge2, —
. (9. Rf3 er algengari, eðlilegri
og sennilaga betri leikur).
9. — He8.
19. h3, Rf8.
1L g'4' g6.
12. o-o-o. b5
13. Kbl, a5.
14. Rg3, a4.
15. Ilh-gl? —
Gagnslítill léikur. Abatavæn-
rfgra hefði verið að reyr.a að
ná gagnsókn á miðborðinu með
f3 og síðan e4).
15. — Da5.
16. Rce2. b4.
17. Dxc6, —
(Vafasamt peðsrén).
17.
18.
Dcl,
Bd7.
Re6.
19. Bh6, Rc7!
(L°?gur af stað í sóknina)
20. Rf5, Rb5.
21. Rxe7t Hxe7.
22. Bg5, H°6.
23. Rxf6, Hxf6.
24. Brb5, Bxb5.
25. Rf4, Bc4:
2fi. v5, Hc8.
27. Dd2, Hac8.
28. Rd3, |—
29. Rc5, axb2.
30. Dxb2, Hb8
31. Hd2, Dbí.
32. Dcl, HaS.
33. Hb2, Ha3.
34. Dd2, b3!
35. axb3, Bxb3.
36. Rxb3, Hvb3.
37. Hcl, Hb6.
38. Hc2, Dflt
39. Ka2.
NÚ b ”á?kákaði Ingimar,
Eggert G. Þorsteinsson
í TVEIM dagblöðum bæjar-
ins hefur væntanlegt stjórnar-
kjör í Múrarafélagi Reykjavík-
ur verið gert að umtalsefni, og
í Þjóðvilianum í gær er svo
boðaðui’ listi „andstæðinga í-
haldsins“, auk þess er í sama
blaðí sagt, að svonrfnd „Áka-
klíka“ hafi ráðið uppstillingu
bess lista, sem ekki er að skapi
þeirra, er Þjóðviliann rita. Með
t'lliti til þessa bvkir mér rétt
að upplýsa eftirfarandi atriði:
Sá framboðslisti. sem virðist
ekki að skapi þeirra er Þjóð-
viJiann rita, er nánast skipað-
ur sömu mönnum sem starfað
hafa í stjórn og trúnaðar-
mannaráði félagsins s. 1. 4—10
ár þ. e. að minnsta koGi tve’m
ur árum áður en Áki Jak-
| obsson gekk í A’býðuflokkinn.
} Það er bess vegna óbarfi að
'blanda nafni hans í þessi mál,
jafnvel þó áð skriffinnar Þjóð-
, viljans hafi nafn hans á hsil-
, anum.
1 Gegn þessum framboðslista
hefur ekki verið talin ástæða
til mótframboðs í tvö skipti.
Það, hvers vegna ástæða er til
slíks mófcframboðs nú, er við-
fangsefni skriffinna Þióðvilj-
ans að skýra, án þess að fram
hafi komið nokkrar ádeilur á
störf þeirra manna. er skipað
hafa stjórn og trúnaðarmanna-
ráð félagsins s. 1. ár.
1 Hvernig er þessi framboðs-
1 listi um sömu stjórn svo
fram kominn nú? Sam-
kvæmt ákvæðum félagslaga
var á félagsfundi í desember s.
1. kosin 6 manna uppstiliingar-
nefnd til bess að gera tillögur
um stjórn og trúnaðarmanna-
ráð félagsins fyrir næsta ár.
Fundargerðir þessarar upp-
(S"artur hótaði 28. —Bxa2,
29. KVa2, Hc2. 30. Dd3, a3 og’
vinnur.)
28. — a3!
129. b3 strandar nú á 29. —•
BxRt 30. DxR, Dc7 og svartur
vinnur).
hrfði girfað mátq'ð andstæðing
í tveim leiki'im. Eg læt
eftir að f’nna mátið,
o'T crovi rfður ráð fvrfr að það
tirf’i ”o’--kurn að ráð’. In"imar
h-rí’r trf’t skákinn ofbrapðs vel
on í tímo.hraki sést honum yfir
Viott.q ipi”falda sno+rq mát. Slíkt
hrfur «ð vísu komið fvri” meiri
wiJiqtorq en Ingimar. hótt sjald
grfft sé.
Ingvar Ásmundsson.
stillingarnefndar voru lesnar •
upp á fjölmennum félagsfundi •
urn miðjan janúar s. 1., og kom •
bar í Ijós, að stungið hafði vér-
ið upp á að sömu menn gegndu
trúnaðarstörfum í stjórn og
trúnaðarmannaráði og verið
hafði.
Af bókunum nrf'-idqr’nnar
kom það í Ijós, að tillaga þessi
var samþykkt með 4 atkvæð-
um gegn 2, en aðrar tilögur
komu þar ekki fram,
Á þessum fundi bar sam-
kvæmt áður gerðri samþykkt
að ræða þetta álit nefndarinn-
ar og gefa félagsmönnum þar
með kost á að ræða störf fé-
lagsstjórnar s. L. kjörtímabil.
Undir þessum dagskrárlið
kvaddi sér enginn hljóðs, ut-
an formaður uppstillingarnefnd
Framhald á 2. síðu.