Alþýðublaðið - 30.03.1958, Blaðsíða 3

Sunnudagur 30. ínarz 195S
AlþýtnblaBl*
3
Alþýðublaöið
Otgeiandi:
Ritstióri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstj órnar «f mar:
Auglýsingasími:
Aigreiðsiusími:
Aðsetur:
Alþýðuilokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson,
Emilía Samúelsdóttir.
1 4 9 0 1 og 14902.
14906.
1 49 0 0.
AlþýðuhÚsiS.
Prentsmlðja Alþýðublaðains, Hverfisgötu 8—10.
Einrœði Krústjovs
'SIÐUSTU atiburðir austur í Riússlandi munu vekja mikla
athygli hvarvetna um heim. Nikita Krústjov hefur orðið
sér úti um sams konar vóld' og Stalín ihafði, þegar hann
miátti sín miest. Hann er i senn framkvæmdastjóri komm-
únistaflokksins og íorsætisráðherra landsins. Raunyerulega
jafngilda þau völd; hans og áhrif aigeru einræði. Heynslan
sker svo úr um, hvort hann fetar í fótspor Stalúis um fram-
kvæmd valdanna eða velur aðrar leiðir.
Hingað til hefur jafnan komið á daginn, að afleiðing
mikilla valda einstakra manna eða hópa verði miskunnar-
laust einrœði. Þess vegna fer ekki hjá því, að síðustu at-
iburðir í Rlúlssiandi veki nokkurn kviíða á Vesturlöndum.
Krústjov mun væntanlega innan skamms gefast kostur þess
að sanna heiminum, hvort hann vill nýja og betri utan-
ríkisstefnu, en þau úrslit skipta miklu máli. Úr þessu ætti
að fást skorið, ef af ráðstefnu æðstu manna stórveldaiina
verður í náinni framtíð eins og vonir standa til. En þó að
hann temji sér þar hros og skemmtileglheit eins og þegar
vel liggur á honum í veizlum og á mannamótum heima fyr-
ir, er valdiataka hans ærið áhyggjuefni. Hann ræður lögum
og lofum í Rússlandi, og þess vegna getur stefna Rússa
gagnvart öðrum þjóðum gerbreytzt á einni nóttu, ef honum
býður svo við að horfa. Slíkt er galli og hætta einræðisins.
Það getur fyririvaralaust snúíð við blaðinu og efnt til æv-
intýra eins og þeirra, sem þýzku nazistarnir réðust í forð-
um og Stalín gerði að enn stærra fyrirtæki að unnum sigri
V'esturveldanna í síðari heimsstyrjöldinni. Til þess eru víti
sögunnar að varast þau. Og þsss vegna mun fleiri setja
hljóða við valdatöku Krústjovs í Rússlandi en þingmenn
æðsta ráðsins áður en þeir byrjuðu að .klappa fyrir hpnum
sem nýjum forsætisráðherra og þar með raunverulegum
einræðislherra.
Hins vegar mun þessi kvíði víkja um sinn að minnsta
kosti, ef Krústjov beitir sér fyrir nýrri og hófsamlegri ut-
anríkisstefnu, hlutast til um ráðstefnu æðstu manna stór-
veldanna og farsælan árangur hennar. Slíkt væri óneitan-
lega vísbending um það, að hann teldi vinnubrögð og bar-
áttuaðiferðir Stalíns ekki. eftirbreytnisverðar — að svo
stöddu að minnsta kosti. En því miður er löngum fremur
ills en góðs að vænta af einræði. Og þass vegna verða þeir
fáir, sem klappa fyrir einræðistign Krústjovs á Vestur-
löndum.
MORGUNBLAÐIÐ spyr daglega, hver sé þriðja leiðin,
sem Alþýðuflokkurinn leggi til að farin verði í efnahags-
málunum. Jafnframt fullyrðir það, að hún muni ófær.
Morgunblaðið er með öðrum orðum á móti því, sem það
veit ekki hvað er. Og litli bróðir, heildsalablaðið Vísir,
er Mtinn taka undir.
Tillögur Alþýðuflokksins verða svo skamma stund
leyndarmál, að Morgunblaðið og Vísir ættu að geta þrauk-
að. Hins vegar liggur ekkert fyrir um, hvaða tillög.ur Sjálf-
stæðisiflokkurinn muni bera fram til lausnar á efnahags-
miálunum. Væri ekki sæmra fyrir Morguniblaðið að inna
eftir þeim en fordæma þær fyrirætlanir Alþýðuflokksins,
sem. enn hafa ekki verið gerðar Iheyrinkunnar?
iFlestir sanngjarnir rnenn munu líta svo á, að Alþýðu-
flokkurinn geri skyldu sína við land og þjóð með því að
hafa stefnu í efnahagsmálunum. Hún verður kannski um-
deilanleg. En byrjunin er samt að láta sér detta eitfhvað í
hug, hafa eitthvað til miálanna að leggja, marka einhverja
stefnu. Þetta reynir Sjálfstæðisflokkurinn ekki. Hann sætti
sig við bráðabirgðaráðstafanir og neyðai'úrræði í stjórn-
artíð sinni. Harn framlengdi hallærisvíxilinn ár frá ári í
andliegu gjaldlþroti. Og ekki hefur honum farið fram í
stjórnarandstöðunni. Morgunblaðið neyddist til að jéta á
dögunum, að Sjélfstæðismenn kynnu engin töfrabrögð til
lausnar á efnafhagsmálunum. Það er að segja á kurteisan
hátt, að hann sé stefnulaus í þessu stórmáli.
Ætla foringjar SjálfstæðisfLokksins að nag'a blýaixta og
þegja, þegar efnahagmálin koma ti.1 umræðu og afgreiðslu
á al'þingi? Slíkt er ekki stórmannlegt hlutskipti.
( Ufan úr tieimi )
ÞEGAR stjórn sænska Ríkis-
bankans hækkaði forvexti úr 4
uppí 5 af hundraði í júlí síðast
liðnum var atferlið kallað
„vaxtabyltihg“, og því spáð að
þingið mundi láta það til sín
taka.
Það, sem athygli vakti í sam-
bandi við málið var ekki fyrst
og fremst vaxtahækkunin held-
ur, hvernig hún var fram-
kvæmd af stjórnendum bank-
ans.
Ákvörðun var tekin án vit-
undar ríkisstjórnarinnar og bað
kom greinilega í ljós, að banka
stjórnin gerði sér far um að
halda undirbúningi málsins
leyndum fyrir ráðherrum.
Miklar umræður urðu um
lagahlið málsins. Ihaldsmenn
héldu því fram, að bankastjórn
in væri óháð stjórninni og bæri
aðeins ábyrgð gagnvart þing-
inu.
Ásbrink ríkisbankastjóri var
hylltur í hægri blöðunum fyrir
, ,s j álf stæðisyf irlýsingu* ‘ sína.
Blöð Jafnaðarmanna aftur á
móti lögðu áherzlu á, að „sjáif-
stæði“ bankans mætti ei fara út
fyrir ramma hins lðræðislega
stjórnarforms. Meðan stjórnin
nýtur trausts þingsins, fer hún
með yfirstjórn fjármála, og á-
kvarðanir í efnahagsmálum
verða ekki teknar nema í sam-
ráði við ríkisstjórnina.
Milliílokkarnir gátu ekki fall
izt á aðferð bankans og lögðu
áherzlu á, að nánu sambandi
yrði komið á milli Ríkisbank-
ans og ríkisstjórnar.

Tage Erlander.
Ríkisstjórnin tók mjög hart á
framferði bankastjórnarinnar,
og varð formaður hennar að
segja af sér. Per Edvin Skjpld
fyrrum fjármálaráðherra var
útnefndur yfirbankastjóri, og
nefnd skipuð til að kynna sér
málið allt. Hefir hún nú lagt
fram álit sitt. Ekld náðist þó
sámkomulag innan nefndarinn-
ar. Meirihlutinn, Jafnaðarmenn
og Miðflokkurinn gagnrýna
stjórn bankans en telja þó ekki
ástæðu til að láta hana sæta
ábyrgð, þar eð um algera und-
antekningu sé að ræða. Nefnd-
armeirihlutinn leggur til að í
framtíðinni verði örugg' sam-
vinna þeirra aðila, er fara með
fjármál og efnahagsmál lands-
ins. Þjóðflokkurinn og Hægri
menn lýsa trausti á aðgerðum
bankans. Þeir leggja áherzlu á,
að í vissum tilfellum verði Rík-
isbankinn að taka ákvarðanir
án þess að hafa ríkisstjórnina
með í ráðum.
Sænsku blöðin ræða nú nefnd
arálitin af miklum móði. Eru
þau mjög á öndverðum meiði
eins og vænta mátti. Svenska
DagbJadet styður bankastjórn-
ina og telur hana hafa gert gott
verk og þarft með vaxtahæk'k-
uninni.
Dagens Nyheter álítur, að
stjórn Ríkisbankans hafi frek-
lega misnotað vald sitt og
henni beri ekki síður skylda til
að standa ríkisstjórninni skil
verka sinna en þinginu.
Sænska þingið mun væntan-
lega fallast á niðurstöður meiri
hluta nefndarinnar og í fram-
tíðinni verður gengið þannig
frá málum, að Ríkisbankinn
verði háður stjórn landsins, en
ekki ríki í ríkinu.
H. Am.
BANDARÍSK verkalýðsfélög
hafa mjög látið til sín taka að
undanförnu. Þau ræða leiðir
til að stöðva afturkippinn í at-
vinnu- og fjármálalífi Banda-
ríkjanna. Yfir þúsund trúnaðar
menn verkalýðsfélaga hafa und
anfarið setið á fundum í Wash-
ingíon. Forseti verkamannasam
bandsins, George Meany, og
fleiri forustumenn þess hafa
rætt við Eisenhower og lagt
fram eftirfarandi tillögur sínar.
1. Lækkun skatta þegar í stað.
2. Framlenging á styrk til at-
vinnuleysingj a úr 26 vikum
uppí 39 vikur.
3. Auknar tryggingar.
4. Afnám ákvæða um „lægstu
laun“.
5. Aukin framlög til landvarna
og opinberra framkvæmda.
Meany sagði eftir að hafa
rætt við Eisenhower: — Ég er
sannfærður um að ástandið er
alvarlegra en fólk almennt ger-
ir sér grein fyrir. Staða Banda-
ríkjanna er í hættu, og efna-
hagslífið er að hruni komið.
Eitthvað verður að gera þegar
í stað.
Brátt fóru að berast ýmsar
slæmar fréttir. Stjórnin lagði
fram skýrslur, sem sýndu að
bæði framleiðendur og neyt-
endur ætla sér að nota minna
fé í ár en síðastliðið ár. Tala
atvinnuleysingja er komin á
sjöttu milljón, og forusumenn
verka lýðsfélaganna búast við,
að stytting vinnutíma í verk-
smiðjum og launalækkun valdi
því, að ein milljón manna í
viðbót verði atvinnulausir.
Stjórnin hefur þegar aukið
framlög til landvarna, vegalagn
inga, sjúkrahúsa og pósthúsa,
og gert er ráð fyrir að atvinnu
leysistryggingar verði auknar.
Hópur stjórnmálamanna undir
forustu Nixons varaforseta vill
þó að lengra verði gengið og
meðal annars framkvæmd
skaítalækkun.
Eisenhower er lítt hrifinn af
slíkum ráðstöfunum, og enda
þótt vinur hans George Hum-
phrey sé ekki lengur f jármála-
ráðherra, fylgir forsetinn mjög
ráðum hans. Stefna hans er sú,
fjárlög, og er hann því mjög
andvígur skattalækkun. Hefur
Humphrey talið forsetann á að
bíða til vors að gera ráðstafanir
í þessum málum, og sjá hvort
ekki muni rakna úr vandræð-
unum >af sjálfu sér. Ekkert
bendir þó til þess að úr sé að
rætast með hækkandi sól, og
atvinnuleysingjum fjölgar dag
frá degi, í stað þess að sam-
kvæmt venju ætti þeim að
fækka á útmánuðum.
Báðir stærstu flokkar Banda
ríkjanna eru í klípu. Repúblik-
anar óttast fylgishrun í þing-
Ikosningunum á hausti kom-
janda, ef þeim tekst ekki að af-
stýra kreppu. Demókratar ótt-
ast um áhrif sín innan verka-
lýðsfélaganna, ef þeir finna
ekki stefnuskrá, sem bendi á
leiðir út úr ógöngunum.
Forsetinn er á móti skatta-
lækkun. Ef ekki rætist úr á-
standinu neyðist hann til að
samþykkja einhverjar slíkar
' ráðstafanir.
ýðubl
vantar unglinga til að bera blaðið
í þessi hverfi:
GRETTISGÖTU
Talið við afgreiðsluna. Svmi 1-4900.