Forvitin rauð - 01.03.1980, Side 10

Kröfur barnaársnefndar A.S.I.
Já þaö eru þessi blessuðu ár. Árið
19 75 var kvennaár, 19 79 var bamaár og
nú er ár trésins, svo að dæmi séu tekin.
Til hvers eru þessi ár? Góð spuming.
Maður skyldi ætla aö sjónum fólks yrói
beint aö viðfangsefni ársins og reynt
yrði að rétta hag þess.
Þrátt fyrir öflugt frelsishjal íhalds-
ins á Islandi og annars staðar á Vestur-
löndum, verður ekki hjá því komist að sjá
að þjóðfélagsskipan sú er við búum við,
byggir tilveru sína á misrétti, kúgun
og arðráni. Ein stétt, borgarastéttin,
er í aðstöðu til að stela frá þorra
landsmanna arðinum af vinnu sinni.
Borgarastéttin fer meó völdin í land-
inu og allt miðast við hagsmuni hennar.
Verkafólk, undirstaða þjóöfélagsins og
kapítalistanna, vinnur baki brotnu til
að hafa í sig og á, á að vinna baki
brotnu til að hafa í sig og á, og mun
gera það áfram, ef ekki kemur til öfl-
ug barátta þess.
Árið 19 79 var ár bamanna, þess hóps
þjóðfélagsins sem kúgaðastur er. Börn
fram til 16 ára aldurs eru yfirleitt
ekki gróðavænleg fyri kapítalistana
og þess vegna ber ekki að sóa „óþarfa
peningum" í þau. Þau skulu að vísu
ganga í skóla svo hægt verði að inn-
ræta þeim hið göfuga borgaralé'ga hug-
arfar, þau fá hvatningu til að ganga
í sunnudagaskóla og KFUM og K, sem
hjálpa til við að viðhalda hinu borg-
aralega, rangláta þjóðfélagi. Börn
fram til 16 ára aldurs læra að vera ó-
sjálfstæð í hugsun, læra að sýna yfir-
boðurum sínum hlýðni, læra að keppa vió
aóra, læra að bæla niður eigin óskir,
læra aó vinna einstaklingsbundið osfrv.
Ef bömin hætta í skóla eftir griinnskóla-
nám, verða þau tilvonandi verkalýður
þjóðarbúsins, eins og skólanám þeirra
í grunnskóla' miðaðist við.
Árið 19 79 var bamaár. Hvaó bjuggumst
við við, að gert yrði fyrir bömin?
Sumir voru kjánar og héldu að hagur
bama yrði nú að einhverju leyti réttur.
En hvaó gerðist? Alls kyns einstakl-
ingar og félög geystust fram í þeim
tilgangi að upphefja móðurhlutverkiö
og hina heilögu móðurást sem á að vera
eiginleiki hverrar sannrar konu. Þaö
var nefnilega ann ein kreppa eða sam-
dráttur skollin á og þess vegna átti
aó senda giftar konur aftur inn á
heimilin, annars biðu bömin varan-
legan skaða af. Bömin sjálf á
bamaári fengu að halda listahátíð,
fengu að vera útvarpsþulir í einn
dag, fengu aö sjá um eina Stundina
okkar í sjónvarpi, allt voða skemmti-
legt og indælt » Þau fengu að þruma
yfir Islendingum,seint á sunnudags-
kvöldi, boóskap hinnar algóöu íslensku
þjóðkirkju, kærleika Krists og kirkj-
unnar þjóna. En hvað um að bæta hag
þeirra? það örlaói lítiö á slíkri við-
leitni. Það átti að vera nóg fyrir
bömin að fá aö skyggnast örlítið inn
í heim hinna fullorðnu.
Eitt spor í þessa átt tók þó barna-
ársnefnd ASl. Nefnd þessi vann ítar-
legt plagg þar sem settar voru fram
þær kröfur er krefjast brýnustu úr-
lausna. Kröfur þessar varða launa-
greiðslur til foreldra í veikindum
bama, fæðingarorlof, dagvistun og
vinnutíma bama. Lítum nánar á þessar
kröfur.
Sú fyrsta er um launagreiöslur til for-
eldra í veikindum barna. Foreldri barns
sem er yngra en 10 ára geti í eftirtöldum
tilvikum fengið launað leyfi úr vinnu til
umönnunnar barnsins :
þegar bamiö er veikt
þegar sá sem venjulega annast barnið er
veikur, hvort sem það er heimavinnandi
foreldri, dagmamma eða annar aöili
- þegar foreldri þarf aö fylgja barni í
læknisskoóun
þegar foreldri þarf að hafa samband viö
þá uppeldisstofnun sem barnið er á, t.d.
dagheimili
- þegar faðirinn þarf aó vera heima til að
annast barn eða börn fjölskyldunnar sem eru
undir 10 ára aldri, vegna fæðingar nýs
fjölskyldumeólims.
Þessi launuðu leyfi skal foreldri fá á full-
um launum í allt að 10 vinnudaga á hverju
almanaksári, fyrir fjölskyldu með eitt barn,
fjölskylda með tvö börn skal eiga rétt á
leyfi í 13 daga og fjölskylda með 3 börn
eða fleiri í 15 daga. Launagreiðslur þess-
ar greiðist af almannatryggingum.
Önnur krafan er um fæðingarorlof. Þess er
krafist aö konur fái 3ja mánaða fæðingar-
orlof á fullum launum. Og í stað þess að
fæðingarorlofsgreióslur skiptist milli
atvinnurekenda og Atvinnuleysistrygginga-
sjóðs, fari þær í gegnum almannatrygginga-
kerfið.
Þriója krafan er um dagvistarheimili.
Nauösynlegar ráðstafanir verði gerðar til
aó fullnægja dagvistarþörf á 7 árum. Barna-
ársnefndin miöar við a*ð a.m.k. 50% barna
þarfnist dagvistarpláss og þar sem hlutur
rikissjóðs í byggingu og rekstri dagvistar-
heimila er 50%, þurfi hann þegar á þessu
ári að veita 1.131 millj.kr. samkvasmt
verölagi síðasta hausts.
Fjóróa krafan fjallar um vinnutíma barna.
Þess er krafist að börnum yngri en 15 ára
verði bönnuð^öll yfirvinna og að börnum
yngri en 16 ára veröi bönnuó öll næturvinna
Þessar kröfur eru svo sjálfsagðar að í
raun rekur mann í rogastans. að þær skuli
ekki vera komnar í gagnið og þá sérstaklega
ef við lítum til annarra Norðurlanda, sem
Islendingar vilja svo gjarnan fylgja eftir.
Alþingi samþykkti á síðasta ári þings-
ályktunartillögu um aóild íslands að alþjóóa-
samningum um mannréttindi. Þar segir m.a.
að vernda ætti_börn oq ungmenni gegn efna-
hagslegri og félagslegri misnotKún, og að
ríki ættu að setja aldurstakmörk og
launuð vinna bama undir þeim mörkum ætti
aó vera bönnuð og refsiverð að lögum.
Einnig er í þessari sömu þingsályktun fjallað
um fæðingarorlof o.fl.
Kröfur barnaársnefndar ASÍ hafa fram til
þessa dags staðist öll ljón á vegum. Mið-
stjórn ASl, kjaramálaráðstefna ASÍ og Verka-
mannasamband íslands hafa samþykkt þær, enda
annað óhjákvæmilegt, svo ítarlega eru þær
settar fram í plaggi barnaársnefndar og
skýrt sett fram hvernig staðið skuli að fram-
kvæmdum á þeim. En nú er aðeins að vita
hvernig ríkisvald og vinnuveitendur bregóast
vió þessum kröfum í komandi kjarasamningum,
stendur Alþingi t.d. við samþykkta stefnu sína
í þessum málum.
Vió viljum fá þessar kröfur í gagnið nú,
og þótt fyrr hefði verið. Og viö kærum okkur
ekki um neinar „hallærislausnir", eins og þær,
að í staðinn verði verkafólk að gefa eftir í
kaupi eða vísitölustigum. Reynum að komast
úr þessari steinöld, sem ríkir í þessum málum
hér á Islandi og berjumst því, foreldrar og
börn, svo staðinn verði vöröur um réttindi
okkar•