Forvitin rauð - 01.03.1981, Side 3

3
stað, au!^ þess san skera rrœtti
mður.ýmsa félagslega þjónustu
s.s. bamaheimili og láta fólk
sjálft sjá um að leysa sin fél-
agslegu vandamál-, *• á vöktum.
Á sama tima eru danskir
atvinnurekendur hvorki. til við-
tals um styttri virmuviku né
launahaskkanir. Krafa þeirra er
í rauninni launalaskkun.
Danskir atvinnurekendur
fengu hinn borgaralega stjóm-
nálaflokk Venstre í lið með sér
í barattunni gegn kröfu Verka-
<vennafélagsins, pg lagði
flokkurinn fram tillðgu á þingi
pess efnis að allir skyldu eiga
''frjálsan” aðgang að hálfsdags-
1/innu. Var "frelsi" einstakl-
ingsins surgið lof og prís í
tillögunni, og skyldi nú hver
ag einn fá "frelsi" til að
ssnja um sinn vinnutima viö
sinn atvinnurekenda. Var til-
iögunni hafnað m.a. á þeirri
forsendu að "aöilar vinnunark-
aðarins" (syo notað sé orðalag
fjölmiðlanna) yrðu að semja um
þessi mál sín á milli.
EKKERT FRJáLST VAL,
Það mun vera óhætt að slá
því föstu að hálfsdagsvinna er
kvennavinna, og þó ekki þurfi
nein tölfræðileg rök til að
styöja þessa staðhæfingu þá má
benda á að 91% af þeim sem
vinra hluta úr degi í Darmörku
eru konur. Verkakvenrafélag
Darmerkur (Kvindeligt Arbejder-
forbund) boðaöi í haust að það
myndi krefjast þess í næstu
samningum aö öll ákvæði um
hálfsdagsvinnu^yrðu felld brott
Segir stjóm felagsins að kraf-
an um niðurfellingu hálfsdags-
vinnu sé jafnréttiskrafa því
haldi svo fram sem horfir,
verði á næstu ártm nánast
ókleyft fyrir konur að fá fulla
vinnu. Krafa þessi náði þó
ekki fram aö ganga x þeim samn-
ingun sem geröir voru nú í
febrúar en hún er enn á dagskrá
hjá Verkakvennafélaginu.
HViffi ER VERKAKVENNftFELASIÐ AÐ
HUGSA?
Krafa Verkakvennafélags-
ins lætur eflaust undarlega í
eyrum þeirra sem líta svo á,
að hálfsdagsvinra geri þeim
konun það kleyft að kcinast út
á vinnumarkaðinn sem annars
asttu þess engan kost vegna
bamauppeldis og heimilisstarfa
I dönskum fjölmiðlum uröu marg-
ar konur til að mótmæla þess-
ari kröfu og bentu m.a. á að
fjöldi kvenna gæti ekki unnið
fulla vinnu vegra þess aö þær
kcma börnum sínum ekki á barna-
heimili (en nú munu um 194 þús-
und böm vera á biölista bama-
heimilanna í Danmörku). Yrði
hálfsdagsvinra lögð niður yrði
stór hluti þessara kvenna at-
vinnulaus þar sem þar sæju sér
ekki fært að fara í fulla
vinnu. Jafnframt bentu þær
réttilega á að vinni báðir
foreldrar 8^txma á dag í ein-
tœfum og slítandi iðnaðarstörf-
un hljóti það að kana niður á
umönnun barna og fjölskyldu-
lxfi. öll eru þessi rí3c góö
og gild en segja jafnframt
sxra sögu um það hver það er
sem ber alla ábyrgð á barna-
uppeldi og heimilisstörfum.
En hvað er Verkakvenra-
félagið að hugsa? Ætlar það
að reka þær 25 þúSund konur í
félaginu, sem vinra hluta úr
degi, út í anurleika atvinnu-
leysisins? Hvað verður um þau
45% danskra kvenna sem vinra
hluta úr degi ef krafan nær
fram að ganga? Danska borgara-
pressan hefur átt svör á reið-
um hördum við þessum spuming-
um og sló því m.a. upp í fyrir-
sögnum að formaöur Verkakvenna-
félagsins ætlaði að reka 25
þúsund konur úr félaginu, að
stjóm þess væri fjandsamleg
f jölskyldum og bömum, að verið
væri aö svipta konur frelsinu
til að ákveða lengd vinnutxma
sxns og fleira í þeim dúr. En
hversu frjálsar eru konur að
því að velja sér vinnutima í
samfélagi sem notar bamaheim-
ili sem hagstjórnartæki með
það fyrir augum að stjóma
atvinnuþátttöku kvenna?
1 öllum hamaganginum
gleymdu blöðin lxJca (vísvit-
ÖÞOLANDI VINNUálAG - MINNKANDI
SAMSTASA.
Eins og fyrr segir lítur
stjóm Verkakvennafélagsins
m.a. svo á að krafan un að
leggja niður hálfsdagsvinnu
sé jafnréttiskrafa. Þær rök-
styðja mál sitt með því að í
fyrsta lagi viðhaldi þetta
fyrirkcniulag hefðbundxnni
vinnuskiptingu á hexmiluron og
konur sitji uppi með alla
ábyrgð á þeim vettvangi. Þessi
vinrnxskipting gæti breyst ef
báöir aðilar ynnu jafnlangan
vinnudag utan heimilis sem væri
þá styttri en nú er. I öðru
lagi skerpi hálfsdagsvinra
kvenra enn skilin milli þess
vinnumarkaðar sem er fyrir
konur og hins sem er fyrir
karla'. Vitra þær til þeirrar
þróunar sem hefur orðið í Sví-
þjóð en þar er ranast ógeming-
ur fyrir ófaglærðar konur að fá
fulla vinnu. Hefur þetta m.a.
orðið til þess að konur san sjá
einar um framferslu f jölskyldu
verða að vinna á tveimur til
þremur stöðum til að hafa ofaní
fjölskyldu sxna og á. Er vinnu-
þannig þess valdandi að vinnu-
álagið eykst á þeim san vinna
allan daginn. Það gefur auga
leið aö auðveldara er að halda
uppi miklum vinnuhraða í 4
túna en 8, auk þess sem hálfs-
dagskonumar reyna að vinna
sem hraðast til að fá sænileg
laun fyrir þann txma sem þær
eru í vinnu. Af þessu leiðir
að vinnuhraðinn verður óþolandi
fyrir þær konur sem eru í fullu
starfi og þessir tveir hópar
lenda í ardstöðu hver við ann-
an. Samstaðan rofrar, upp
koma erfiðleikar við að fá
þessa tvo hópa til að starfa
saman að hagsmunamálum sxnum
og kosning trúnaðarmanna fer
fyrir ofan garð og neðan þar
sem einn hópur er á leið úr
■ 'vinnu þegar annar er að kctna.
- Stendur í vegi fyrir ^jafn-
rétti karla og kvenna á vinnu-
narkaði og heimili segir Verka-
kvennafélag Danmerkur.
Kemur til mots viö þarfir
fjölskyldunnar segja atvinnu-
rekendur. ________________
andi?) að geta þess aö félagiö
hefur lagt mikla áherslu á það
í kröfugerö sinni að vinnuvik-
an vehði stytt x. 35 txma fyrir
konúr jafnt 6em karlá án launa-
skerðingar, fæöxiigárorlof
verði lengt í 26 vikur og séð
veröi fyrir rægu bamaheimilis-
rýni fyrir öll böm. Leggur
félagið raunar aðaláherslura
á kröfuna um 35 tima vinnu-
viku, og lítur svo á að nauö-
synlegt sé að hún nái fram að
ganga eigi að vera hasgt að
leggja'halfsdagsvinnu niður.
dagur þeirra surriurslitinn og
því í raun mun lengri en
anrarra.
En krafan um að felia nið-
ur hálfsdagsvinnu snýst ekki
einungis um jafnrétti kynjanra,
hún snýst lxka um að minnka
vinnuálagið á hverjum verka-
manni og skapa beforú einingu á
vinnustað og í verkalýðsfélagi.
I flestum verksmiðjum Darmerk-
ur er byggt á akkoröi og þær
konur sem vinna hálfan daginn
haekka þann stuðul sem akkorðið
er reiirað út frá, og verða
VANDAMáLIN LEYST A VÖKTUM.
Það hefur ekki farið á
milli mála í þeirri umiæðu sem
orðið hefur um hálfsdagsvinnu
hér í Daimörku, aö atvinnurek-
endur sjá sér hag í henni.
Það er í þeirra hag að vinnu-
hraðinn sé san mestur og þ.a.l
fnamleiðnin og gróðinn, en
legt starf á vinnustað sem
minnst. Þeir hafa brugðist
hart við kröfu Verkakvenrafél-
agsins um að fella hálfsdags-
vinnu niöur of* sagt að hún sé
úr takt við txmann. Þeir vilja
auka hálfsdagsvinnu, kcma á
sveigjanlegun vinnutxma (en
þaö hugtak nota þeir gjarnan
yfir vaktavirmu í áróðursbækl-
irgum sxnum) og láta framleiðsl-
ura garga óáreitta allan sólar-
hrihginn. Þeir berda á það
sem bestu lausn allra mála að
foreldrar hafi mismunandi vinnu-
túna og þá geti báðir aðilar
sinnt barrauppeldi og heimilis-
störfum. Það sem að þeim snýr
er auðvitað sá spamaður sem
af þessu yrði hvað varðar stærð
húsnæðis og tækjákost á vinnu-
Hér aö framan hafa fyrst
og fremst verið tíunduð þau
rök sem mæLa með því aö hálfs-
dagsvinra verði lögð niður.
Fylgikvillar henrar kcma verst
niður á verkafólki sé til lengri
túna litið. En í augum þeirra
kvenna sem vinra hálfsdagsvinnu
er daanið alls ekki svona ein-
falt. Hver skilur ekki þá konu
sem tekur hálfsdagsvinnu fram
yfir fulla vinnu þegar ekki er
nokkur leið að fá eigiimanninn
til að taka þátt í heimilis-
störfunum? Hver skilur ekki þá
konu sem gjarnan vill vera sam-
vistun við böm sxn? Og hver
skilur ekki þá konu sem er í
þeirri efrahagslegu aðstöðu að
hún getur látið sér na=gja að
vinna t.d. fjögurra txma laura-x
vinnu með heimilisstörfum í
stað átta? Hálfsdagsvinna er
að mörgu leyti sú eina lausn
sem þessar könur geta fundið á
þeirri mótsa^r ikenndu aðstööu
sem þær eru í.
Og þama liggur hondurinn
^rafinn. I samfélagi dagsins
í dag er hver einstök kona.lát-'
in um það að finna lausn á sxm
tvöfalda vinnuálagi. Meinið er,
að það er alls ekki um frjálst
val að ræða heldur val sem er
skilyrt af óviðunandi aðstæðun.
Hálfsdagsvinra er sú málamiðlun
sem hefur skapast vegra þeirra
arristæðra sem eru á milli fjöl-
skyldu anrars vegar og launa-
vinnu hins vegar. Eins oj|
ástand mála er í dag er halfs-
dagsvinna fyrst og fremst spónn
í aski atvinnurekenda sem
njóta góös af því misrétti í
samfélaginu san þvingar fólk
til neyðarlausna á vandamálum
Sólrún Gísladóttir.