Alþýðublaðið - 16.04.1958, Page 6

6
Alþýðublaðið
Miðvikudagur 16. apríl 1958.

Kúahjörð í Kansas.
Oddur A. Sigurjónsson:
Á slóðum
r
Ur vesturför - V.
alo Bills
ÁÐUR en lengra er haldið
þykir mér rétt að gera örstutta
grein fyrir tvennu: Ef einhver
skyldi furða sig á, að ég hef
ékki rætt um aðalerindi mitt
hér vestra, sem er að hnýsast
í skólamál, er því til að svara,
að þau mál eru fyrir annan
vettvang og önnur saga vfir-
leitt. Hitt er að gera örstutta
grein fyrir Indianapólis, þar
sem ég átti þess kost að dvelja
nokkra daga á ráðstefnu, sem
haldin var með skólastjórum
gagnfræðaskóla úr gervöllum
ríkjunum. Alis munu hafa
mætt um 5000 manns og komu
þá ekki öll kurl til grafar.
Indianapolis er höfuðborg
Indianaríkis með um 450 þús-
und íbúa, sem er um 10—12%
af íbúum ríkisins.
BÍLAKAPPAKSTUR.
Aðalatvinnuvegur er iðnaður
alls konar og hafa mörg stór-
iðnfyrirtæki' Bandaríkjanna hér
útibu og mikla starfrækslu. Út
á við mun þó borgin vera þekkt
ust fyrir hinn árlega 500 mílna
kappakstur á bifreiðum, sem
fram fer á geysimikilli spor-
öskjulagaðri braut. Hefur svo
verið síðan 1911, nema tvö ár
í fyrri heimsstyrjöld og fjögur
í hinni síðari. Hér leiða fræg-
ustu ökugikkir Bandaríkjanna
saman „hesta“ sýna og sæti
eru fyrir 250 þúsund áhorfend-
ur, auk þess sem stæði fyrir 20
þúsund bíla eru innan brautar.
Okkur var íjáð að sætaverð á
kappakstrinum væri frá 3—30
dollarar „og fá oftast færri en
vilja“, bætti leiðsögumaður við
og kímdi. Stofnunin á safn bíla,
sem unnið hafa verðlaun og
virðast það vægast sagt furðu-
leg ökutæki. Alltaf vex hrað-
inn. 1911 var meðalhraði 74.59
mílur á klst en 1957 135,601
mílur á sama tíma, sem er
brautarmet og mun enginn öf-
undsverður af að aka á þeim
hraða.
Okkur gestum var boðið að
skoða þetta fyrirtæki ásamt
„Allisons poweranna“, sem er
grein af General Motors flug-
véla- og aflvélaverksmiðiu. Var
þar margt nýstárlegt að sjá og
Jieyra, en þar sem það yfirgekk
gjörsamlega mína kunnáttu,
verð ég að sleppa því hér frek-
ar. Hitt þóttist ég sjá að fýsi-
legt myndi 'fyrir vélfræði-
kennara sð hafa öll þau tæki
með höndum, sem þar var að
finna.
RÆÐUR OG VETRARRÍKI.
Annars virtist General Mot-
ors láta sér umhugað um ráð-
steínuna, því að fyrsta kvöldið
í veizlu einni mikilli kom fram
fyrirlesari frá þeim, en raunar
háttsettur prestur að aðalat-
vinnu frá Oklahoma City,
Oklahoma. Mér varð bara hugs
að heim til vinar míns, séra
Inga, ef hann ætti að koma
fram og starfa, auk embættis
síns sem fyrirlesari á vegum
Ccca-cola eða Vinnufatagerðar
íslands t.d. Annars var ræða
prestsins í alla staði ágæt og
prýðilega flutt, raunar ein af
beztu ræðum, sem ég hef
heyrt. Skaut það í flestu
skökku við um aðra ræðu, sem
einn Methodistabiskup héðan
flutti síðar á samkomu hér og
var þrungin af hinni alkunnu
þakkargerð úr sögunni um
Fariseann og tollheimtumann-
inn.
Skólastjórafundurinn var til
húsa í Murat Temple, sem
byggt er í arabískum stíl, og í
útbyggingu úr musterinu er
skrín með einhverjum leyndar-
dómj og gæta þess vopnaðir
verðir dag og nótt. Annars vildi
svo illa til að íkviknun varð í
þessu afhýsi meðan stóð á sam-
komu í leikhússal musterisins
s.l. sunnudag. Frost var um 24
stig á Celsius og fraus vatn
slökkviliðsins jafnharðan og
bað kom á húsveggina að utan.
Eitthvað brann af einkennis-
búningum varðmanna. Skrínið
slapp og þar með leyndardóm-
urinn. En hurð mun hafa skoll-
ið á hæla. Þennan dag sögðu
blöðin frá 30 brunum smærri
og stærri hér í borg og allmörg
um mannslátum. Var rafmagni
víðast um kennt, sem engan
þarf að furða, er séð hefur um-
búnað á því hér. Við búum hins
vegar í hóteli, sem er auglýst
„fireproof" og höfum ekki á-
hyggjur. Vetrarríki hefur verið
þessa daga með eindæmum og
frost allt að 28° á C, enda eru
blöðin full af frásögnum um
helfrosna og illa útleikna ferða
langa, sem hafa farið til þess.
að dvelja utan borgar ýfir helg
ina og margir í sína síðustu
reisu hérnamegin grafar.
FJARLÆGÐIR OG
KVENHATTAR.
En allt tekur þetta enda og
nú liggur leiðin vestur til Kans
as þar sem Trumann, fyrrum
forseti, er enn innarlega í búri.
Og það virðist ekki vera mikið
lát á karlinum. Þessa dagana
var hann að hella sér yfir Repú
blikana af miklum, vígamóði
°g byrjaði skothríðina í New-
York í flokksveizlu með 100$
inngangseyri á mann. Þannig
safna þeir í kosningasjóði hér,
meðan við spilum Framsóknar-
vist heima í sama skyni.
Fyrsti áfanginn á leiðinni er
St. Louis á bökkum hinnar
miklu móðu, — Missisippi. Og
nú fer maður fyrst að skynja
fjarlægðirnar hér. Lestin brun-
ar klukkustundum saman yfir
marflata sléttuna, sundur-
skoma í akurlendur inngirtar
einföldum eða tvöföldum trjá-
röðum. Bændabýlin standa
þétt, og þröngt mundi Húnvetn
ingum þykja um olnbogana. Nú
er sunnudagur og hvergi sést
fólk við vinnu, en hér og þar
eru landbúnaðarverkfæri á ökr
unum. Lítur jafnvel út fyrir
að sum hafi haft þar vetursetu,
sem mætti þá vera til huggun-
ar íslenzkum trassaskap af svip
Maísuppskera í Kansas.
uðu tagi. Hér uppfrá er -Missi-
sippi engan veginn eins stór-
fengleg og mín hugmynd um
hana var og ekki verður séð að
hún bruni fram, því að hér örl-
ar ekki á straumi. St. Louis er
ein af mikilvægustu járnbraut-
arskiptistöðvum hér og má
helzt. líkia við miðju á köngu-
lóarvef, því að héðan liggja
járnbrauir í allar áttir og marg
ar í sumar. Hér er hlýtt og sól-
skin og fólk talar um að vorið
sé í nánd. Kaupmennirnir eru
að tína vorfötin fram í búðar-
gluggana og ber auðvitað mest
á kvenfatnaði. Einna starsýn-
ast varð mér á kvenhattana,
sem sýndir voru í einum búð-
arglugga, barðastórir, þaktir
blómum í öllum regnbogans
litum og eina blökkukonu sá ég
með einn slíkan. Hún kom inn
á járnbrautarstöðina meðan ég
beið eftir lest og vakti raunar
athygli fleiri en mína, enda var
blessuð konan eitt sólskinsbros
og sífellt að laga hattinn. Það
virðist líka vera að vora hjá
mannfólkinu. í næstu röð fyrir
framan mig sátu tvenn kærustu
pör, svo upptekin hvort af öðru,
að unun var á að horfa, héld-
ust jafnvel í hendur meðan þau
borðuðu og drukku á brautar-
stöðinni. Þetta voru skemmti-
legustu krakkar og sjáanlega
ákveðin í að missa ekki af
strætisvagninum. Vel sé þeim
fyrir það.
BAKARINN VINSÆLI.
Áfram heldur lestin og lands
lagið hið sama, nema vestast í
Missourifylki dregur heldur til
hæða, ef hæðir skyldi kalla.
Jarðvegur virðist vera sand-
blandinn og ekki feitur að sjá
hér, en þar sem vatn seitlar
yfir er farið að bregða á grænni
slikju. Og hér gefur að líta
nautpening úti. Allt er það
svartskjöldótt að lit og senni-
lega geldneyti, máske alið
vegna kjöts en ekki mjólkur,
en fjarlægðin er of mikil til
þess að það sjáist greinilega.
En nú tekur landið að lækka á
ný og hallar ofan að Missouri-
fljóti skammt norðan við Kans
as City. Hér urðu gífurleg flóð
1951, þegar Missouri flæddi
yfir þúsundir erkílómetra
svæði og enn talar fólk um
þetta með hryllingi sem von-
iegt er. En hér er landið feitt
og frjótt og sárin gróa áður en
varir. Þeir kalla þetta sjálfir
„hveitiríkið“ og stendur það
upphleyptum stöfum á tölu-
skiltum bifreiðanna hér. Ann-
ars virðast íbúar hvers ríkis
hafa tilhneygingu til að greina
sig frá íbúum annarra ríkja
með sviplíkum aðferðum. Þann
ig nefna Vermontbúar ríkið
„Maple ríkið“, New-Yorkbúar
sitt ríki „Empire ríkið“ og íbú-
ar Indiana sig „Hoosiers11. Þetta
vakti furðu okkar Nýsjálend-
ingsins og við gerðum margar
fyrirspurnir. En svörin voru
ævinlega út í.hött, þar til okk-
ur hugkvæmdist að spyrja
bókavörðinn í aðalbókasafninu
í Indianapolis. Fletti hann upp
í skræðum sínum og gaf þá
skýringu, að nafnið væri dreg-
ið af bakara einum innfluttum,
hefði fyrst verið notað sem
spott. En með ágætri fram-
leiðslu sinni vann hann sér
slíka hylli í borginni að nafn
hans var upp tekið, sem ein-
kennisnafn íbúa fylkisins. Er
þetta selt hér með innkaups-
verði. Jafnframt tjáði hann okk
ur, að síðast hefði hann fengið
þessa fyrirspurn 1946 frá Thai-
lendingi, hvers nafn hann hefði
hátíðlega bókað og innfærði
hann nú nöfn okkar kirfilega í
sömu bók.
HEILÖG MARÍA OG
FIMM KIRKJUR.
Að þessu sinni er ég heppn-
ari en fyrr og þarf ekki að
stanza neitt sem heitið getur í
Kansas City, en get haldið
beir.a leið til Topeka, sem er
næsti ákvörðunarstaður. Raun-
ar er skólinn þar sem ég á að
dvelja í Rossville, smáþorpi um
20 mílur frá Topeka. Leiðin
þangað liggur um eins konar
afleggjara frá Missouridalnum
og sinn skerf fengu íbúarnir
þar af flóðunum 1951, en mann
tjón varð þó ekki. Hins vegar
náði flóðið í þakskegg einlyftra
húsa, sem lægst stóðu og skóla
stjórinn sagðist hafa fengið um
tveggja feta djúpt vatn í, skólá
húsið, sem stendur nokkru
hærra en önnur hús hér. Mér
er komið fyrir til húsa hjá
gömlum hjónum, sem leigja út
herbergi, en hótel er hér ekki.
Ekki veit ég hvort svo er í öðr-
um herbergjum, en í mínu er
helgimyndum raðað á alla
veggi. Ber þar mest á heilagri
Maríu með gegnstungið hjarta
'utan á brjóstinu og sjöfalda
j gloríu um höfuðið. Hangir
j þetta „skilrí" yfir höfðagaflin-
um. Trúi ég því að nærvera
þessara dýrlinga allra sé ákjós-
anleg vörn gegn öllu illu. Ann
ars virðist trúarlíf hér vera
blómlegt, því að hér eru 5 kirkj
ur í 7—800 manna þorpi og ef-
laust jafnmargir prestar, eða
fleiri. Mat minn hef ég á mat-
sölu hjá myndarlegum veitinga
manna, sem gengur sjálfur um
beina. Þetta er skemmtilegui'
Á maisakri í Kansas.
karl, og ég hef orðið þess var,
að fát't fer framhjá honum, sem
gerist hér og hann virðist hafa,
ekki aðeins ráð undir hverju
rifi, heldur líka utan á hverju
rifi, við vandkvæðum manna
hér, ef dæma á eftir því sem
heyrist undir væng af tali
rnanna meðan á máltíðum stend
ur. Hann er líka fljótur til
svars. Eitt það fyrsta, sem ég
rak augun í, var, að hann aug-
lýsir að hann taki sér rétt til
að neita hverjum sem er um af-
greiðslu, að geðþótta sínum. Ég
glappaðist til að spyrja hann
hvernig á þessu stæði, hvort
hér væri svona misjafnt fólk.
En ég fékk það svar samstund-
is, að hingað kæmu líka marg-
ir ferðalangar, og betra væri að
hafa vaðið fyrir neðan sig! Þá
sat ég með það, og við hlógum
báðir, enda var þetta græsku-
laust gaman.
AKURLENDI OG VEL’
MEGUN.
Þegar þorpinu sleppir .eru hér
akurlendur í allar áttir og
mikil frjósemi. Aðallega er hér
ræktaður maís og ég get þess
til að hér muni vera æfintýra.-
legt vfir að líta á hallandi
sumri. Og það þarf raunar ekki
mikið ímyndunarafl til, því að
víða standa stönglarnir óbrotn-
ir á ökrunum nmnnhæðaháir
eða meira og gildir eins og
grannt hrífuskaft. Svo muna
líka þurfa að vera til þess að
bera maískönglana, sem eru
nær hnefastórir og með hundr
uðum korna hver. Eg tók mér
skemmtigöngu um þetta ævin-
týraríki gróðurs og moldar,
einn seinnipart dags og iðrast
þess ekki, enda þótt það kost-