Morgunblaðið - 05.02.1914, Qupperneq 2

444
MORGUNBLAÐIÐ
^ Fösturiag og laugardag 6. og 7. þ. m.
verða BÚTAR o.fl. selt afar ódýrt
L í vefnaðarverzl. Th. Th., Ingólfshvoli.
_____________________________________
1 þau en bankinn, eignumst vér þau.
En bjóði nokkur hærra í þau — og
það er eigi ómögulegt — þá tapar
bankinn engu af því fé, sem þau
eru veð fyrir.
— Hefir bankastjórnin lengi búist
við eða vitað af fjárskorti Miljónar-
félagsins?
— Siðan fyrri hluta ársins 1912
hefir bankastjórninni verið það ljóst,
að félagið hefir átt í talsverðu basli.
Nokkrir víxlar áttu þá að greiðast,
en nægilegt fé var eigi til. Fyrver-
andi bankastjóri íslandsbanka, Schou,
fór þá utan, og varð það þá að
samkomulagi allra bankanna, sem
viðskifti áttu við félagið, að þeir
skyldu styrkja félagið framvegis allir
í sameiningu, eftir vissu hlutfalli,
í þeirri von, að félagið kæmist úr
fjárkröggunum á þennan hátt. Is-
landsbanki tók aðallega þátt í þess-
um samningum til þess ekki að
jafnstórt atvinnufyrirtæki, sem i svo
ríkum mæli hafði gripið inn í verzl-
unarviðskifti íslendinga við cnnur
lönd, — ekki sízt hvað útgerð og
fiskútflutning snerth —, skyndilega
skyldi stöðvast. Það var eigi með
öllu vonlaust um, að fyrirtækið gæti
bjargast með góðri samvinnu milli
bankanna og þess. Félagið hefir gert
mikið á þessu landi með hjálp bank-
ans, og þó bankinn nú verði fyrir
einhverju fjártjóni, þá vetður varla
annað sagt, en að félagið hefir að
sumu leyti verið góður viðskiftavin-
ur bankans um langt skeið.
— Til hvers hafa peningarnir verið
brúkaðir? Hefir mikið verið lagt í
fasteignir ?
— Félagið hefir brúkað mjög marga
tugi þúsunda króna í Viðey til
bygginga og umbóta. íslenzkar af-
urðir hefir félagið einnig keypt of
hátt og stundum, t. d. árið 1908,
tapað stórfé á sölu þeirra erlendis.
Ennfremur koma hér til greina ýms-
ar ráðstafanir við stjórn félagsins,
eins og vér áður höfum vikið að.
— Bankinn hefir að mestu leyti að
eins lánað félaginu veltufé, til kaupa
á íslenzkum ajurðum, og hefir eigi
nægilega snemma fengið vitneskju
um, hve mikið fé félagið hefir fengið
að láni í erlendum bönkum, né til
hvers fé það hefir verið notað. Er
það ætíð erfitt að komast fyrir slíkt
fyr en eftir á, og yfir höfuð ilt þeg-
ar svo stór verzlunarfélög hafa mörg
bankasambönd í senn.
— Álitur bankastjórnin eigi alt
hlutaféð i félaginu glatað?
— Það eráreiðanlegtogeflaust hefir
það í raun og veru verið glatað síð-
an árið 1911. En það er sennilegt,
að stjórn félagsins hafi eigi verið
það Ijóst.
— Hve miklar eignir á félagið nú?
— Það er erfitt að segja, hvers virði
eignirnar eru, og kemur það mikið
undir því, hve mikið fæst fyrir eign-
irnar, þegar þær verða seldar. Mundi
það eflaust vera betra, ef hægt væri,
að vinna að sölu eignanna smátt og
smátt og að eigi bæri nauðsyn til
að selja alt undir eins. Eignirnar
eru mjög dreifðar, og því ómögu-
legt að láta neitt í Ijós um verð-
mæti þeirra að svo stöddu.
— Hve mikið býst bankastjórnin
við að bankinn muni fá upp í skuld-
irnar ?
— Það kemnr mikið undir því, hve
mikið fæst hjá A. T. Möller & Co.
í K.höfn. Áður en vér vitum það,
verðúr ekkert um tjónið sagt.
Annars hefir bankinn, eins og vér
gátum um áður, búist við þessu síð-
an 1912.
Árið 1912 lagði bankinn álitlega
upphæð til hliðar upp í væntanlegt
tap við félag þetta, og greiddi þess
vegna hluthöfum minni arð það ár
(sVa°/o) en eHa hefði orðið, og þó
óx varasjóður talsvert það ár. Sams-
konar aðferð mun bankinn hafa að
því er árið 1913 snertir, og býst þá
við, að leggja enn meira til hliðar.
Þessa aðferð hygst bankastjórnin að
viðhafa þangað til tapið er að fullu
horfið, en bankastjórnin vonar að
eigi muni líða á löagu að það verði.
Tap bankans við Miljónarfélagið
kemur þá eingöngu fram í því, að
hluthafar bankans fá um fleiri eða
færri ár minni arð af hlutafé sínu
en þeir ella mundu hafa fengið. Þó
væntir bankinn, að aldrei þurfi árs-
arður til hluthafa að vera minni en
5°/0, og að varasjóður muni aldrei
snertur verða í þessu skyni.
En vér getum með vissu sagt, að
tjónið mun verða bætt að fullu að
nokkrum árum liðnum, og að bank-
anum er engin hætta búin, eins og
einstakir menn í fyrstu virðast hafa
óttast.
Loks tók bankastjórnin það fram,
að engum tæki sárara hvað skeð
hefði, en henni. Bankinn hefði með
viðskiftunum við félagið viljað greiða
fyrir kaupum og sölu á íslenzkum
afurðum, sem félag þetta hefði rekið
í stærri stíl en nokkurt annað hér-
lent félag. Atvinnu hefði félagið
veitt mikla, og það væri því verra
og tilfinnanlegra, að nú skuii svo
komið, að félagið væri að líða und-
ir lok.
Að svo vöxnu máli fundum vér
eigi ástæðu til að inna bankastjórn-
ina eftir frekari skýringum á þessu
máli. Mun verða tími og tækifæri
til þess síðar, þegar fleiri nákunnug-
ir fyrirtæki þessu hafa látið sitt álit
í ljós um tildrög og afleiðingar
þessa, í sögu verzlunarlífs vors, stór-
kostlega hruns.
En eigi getum vér endað þessa
grein án þess að taka það fram, að
sá maður, sem að voru áliti á mest-
an þátt í viðskiftum íslandsbanka
við félagið, er fyrverandi aðal-banka
stjóri bankans, hr. Emil Schou.
Carol.
Slysið í Yestmannaeyjum.
Slys það sem komið hefir fyrir í
gærmorgun i Vestmannaeyjum er
eitt hið raunalegasta, sem vér minn-
umst að hafa heyrt getið um hér á
landi i mörg ár. Fimm menn róa
til fiskjar á stórum og tryggum vél-
bát. Stormur skellur á skyndilega
og áður nokkurn varir fyllir bátinn
af sjó og mennirnir drukna.
Fregnin úr Vestmannaeyjum kveð-
ur mennina alla hafa verið ókvongaða
— nema einn, Sigurð Jónsson.
Hann átti konu og 4 kornunq b'órn
— d árunum 1—4 ára. Ekkjan sit
ur ein eftir með barnahópinn sinn
— bláfátæk og syrgjandi manninn
sinn, sem sjá átti henni og börnun-
um fyrir nauðsynjum þessa lifs. Ver-
tíðin var að byrja og þau hafa mikið
til lifað á skuldum í vetur, i von
um góðan afla og mikið innlegg til
kaupmannsins, undir eins og vertíðin
byrjaði. En nú er ekkert til —
nema skuldir. —
Vér búumst við að margir góðir
menn í Vestmanneyjum muni hlaupa
undir bagga með þessari blásnauðu
ekkju og börnum. En oss finst sem
einhver hjálp ætti héðan að koma —
að höfuðstaðarbúar ættu að sýna það
í verkinu, að þeim tekur sárt til mun-
aðarlausu barnanna, sem árangurs-
laust bíða heimkomu föðursins og
ei%i Já skilið hvað veldur Jjarveru
hans og gráti móðurinnar.
Vér vitum það af fyrri reynslu, að
höfuðstaðarbúar eru eigi ómóttæki-
legir fyrir áhrifum utan að — hvað-
an sem þau koma. — Sýnið ekkert
tómlæti þessari ekkju í sorgum henn-
ar, þótt heima eigi í öðrum lands-
hluta! Þörfin er jafn-mikil fyrir því.
Gefið nú allir lítinn skerf til barn-
anna, sem mist hafa föður sinn!
Vér tökum á móti gjöfum til þeirra
og munu þær verða sendar til Vest-
mannaeyja með Sterling síðast í
þessari viku.
Vér skorum á lesendur vora að
hjálpa ekkjunni og bórnunum!
Þegar í gærkveldi meðan verið var
að rita þessa grein, hafa nokkrir
menn komið og gefið fé. Sjálfir
byrjum vér með að gefa 10 kr. til
samskotanna.
Komið eða sendið ykkar skerj á skrij-
stoju Morgunblaðsins, ^Austurstræti 8,
pegar í dag.
E=3 DA6BÓf)IN.
Afmæli í dag:
Þóra Halldórsdóttir húsfrú.
B r a g i kom hingað í gær frá Bret-
landi. MeSan skipiS lá < Hull bar það
slys við, að einn háseta varð fyrir vír-
streng; lenti vírinn á fæti hans og
meiddist hann nokkuð. Maðurinn kom
með skipinu hingað og verður fluttur
í land. Skipið hrepti illviðri mikil
fyrir sunnan land.
Gangverð brezks gulls fóll í gær
úr kr. 18.25 niður ( kr. 18.23.
Þýzkur botnvörpungur, Búrger-
meister Mönkeberg, kom hingað í fyrra-
dag frá Geestemúude til viðgerða.
S k ú 1 i f ó g e t i seldi afla sinn í
Bretlandi fyrir 730 sterl.pd.
í Hafnarfirði er s»m óðast ver-
ið að undirbúa kvikmyndahús það, er
þar er að hlaupa af stokkunum.
I n g ó 1 f u r kom frá Borgarnesi í
fyrrakvöld. Með skipinu kom Gísli
Jónsson verzlunarstjóri o. fl. Gisli var
einn farþega á skipinu, er það varð að
snúa aftur á miðjum Borgarfirði vegna
óveðurs. Stó Gísii, ásamt mörgum
öðrum, í land á Akranesi, og hólt hann
með fleirum þaðan fótgangandi til
Borgarness. Voru þeir félagar 8 stundir
á því ferðalagi.
Vesta fór frá Seyðisfirði í gær —
noröur um land til Reykjavíkur.
E n g a r fregnir frá Botníu eru enn
komnar. Skipið á að koma hingað
þ. 10.
Botnvörpnngarnir Snorri goði og
Skallagrímnr náðu hellu og höldnu til
Englands þó vont væri veðrið.
Seldu þeir afla sinn í fyrradag,
Snorri goði fyrir 858 Sterlingspund og
Skallagrímur fyrir 1157 Sterlingspund. -
i^i8C» ----