Morgunblaðið - 30.09.1914, Blaðsíða 2

1)22
MORGUNBLAÐIÐ
Kluck breytti um stefnu. Þegar
hann var kominn svo nálægt París-
arborg að hann var farinn að sjá
þangað heim fór hann að verða reik-
ull í rásinni. Hann átti fjórar leiðir
um að velja, sem allar voru erfiðar.
Að sjálfsögðu hefir hann fengið boð
frá þeim sem yfir hann voru settir
hverja leið hann skyldi fara.
Fyrsta leiðin var að taka París
með áhlaupi. Ef Þjóðverjar hefðu
getað gert það mundi það hafa reynst
notadrýgst. Þeir hefðu þá náð
yfirráðum yfir Signudalnum og
getað haldið áfram sigurför sinni
suður Frakkland. En umsátursfall-
byssurnar vantaði og bandamenn
höfðu ofurefli iiðs kring um París.
Þessi leið varð því ekki farin.
Onnur leiðin var sú, að halda
áfram að reyna að komast fyrir vinstra
herarm bandamanna og ráðast suður
yfir Signu fyrir vestan París. Þessi
leið mundi ef til vill hafa verið bezt
að skapi Þjóðverja og framhald af
hinni djarflegu för þeirra suður
Frakkland.
En miklir erfiðleikar voru hér á.
Fyrst og fremst var tvísýnt hvernig
gengi að komast yfir Signu. Yfir
hana varð ekki farið fyr en langt
fyrir neðan París meðan sú borg
var ekki umlukt. Hefði þá orðið um
6 5 rasta bil milli hers von Klucks
og mesta hers Þjóðverja undir stjórn
von Biilows. Auk þess var hætt
við að setuliðið úr París og enska
liðið þar fyrir austan gæti komið
her Klucks í opna skjöldu. Þessi
leið var þvi alt of hættuleg.
Þriðja ráðið var að búa vel um
sig milli La Fére og Parísar og gæta
þess vel að halda opnum samgöngu-
leiðum norður til Belgíu. Her von
Kluchs hefði þá orðið að setjast þar
að, en vinstri herarmur Þjóðverja
að greiða atlögu og reyna að kom-
ast fyrir hægri fylkingararm Frakka.
Líklega hefði þetta verið bezta ráðið,
sem Þjóðverjar gátu tekið. en fram-
gang þeirra hefði seinkað ef þeir
hefðu gert það og tíminn var þeim
dýrmætur.
Óheillaráðið.
Fjórða leiðin var valin. Von
Kluck hætti að reyna að komast
kring um vesturfylkingar bandamanna
og stefndi nú skáhalt fram hjá París
til suðausturs. Ætlaði hann nú að
brjótast gegn um miðfylkingar
bandamanna og kljúfa her þeirra í
tvent. Með þessu fór öll ráðagerð
Þjóðverja á ringulreið.
Joffre sá sér leik á borði.
Nú sáu bandamenn að þeir gátu
teflt fram liði sínu og greitt atlögu.
Fylkingar bandamanna stóðu í
boga vestan frá París til Verdun.
Það var ómögulegt að komast kring
um hvornugan fylkingararm þeirra.
Mest hætta var á að brotist yrði
gegnum þær milli Gezanne og Vitry
og þar réðist her Klucks á. En nú
sáa bandamenn sér leik á borði.
Óvinaherinn var nú genginn i greip-
ar þeim og var nú ráðist á hann
frá þrem hliðum. Þegar svo var
komið varð von Kluck að láta undan
síga. Róma menn mjög hve vel
hann hafi stýrt undanhaldinu. Þykir
það mesta þrekvirki að hann fekk
borgið her sínum frá algerum ósigri.
Bretar og Frakkar fylgdu fast á eftir.
Þó að Þjóðverjum kæmi hjálparlið
gátu þeir ekki veitt viðnám. Voru
þeir hraktir norður yfir Marne og
þaðan áfram norður í land.
Þegar her Klucks var tekinn að
hörfa undan, neyddist herforingja-
ráðið þýzka til að láta aðra heri sína
halda lika undan. Þar með var lok-
ið sigurför Þjóðverja suður á Fiakk-
landi.
Skipatökudómur.
Siðastliðinn sunnudag ritar einhver
»Hugull« grein, sem hann kallar
»Tímabærar hugvekjur«. Minnist hann
þar á forvöxtu bankanna hér og
kveður þá hafa verið lækkaða úr 7 °/0
niður í 5 °/0 hæði í Bretlandi og á
Norðurlöndum.
Leyfið mér, herra ritstjóri, að gera
þá athugasemd að þetta er ekki rótt.
»Nationalbankinn« í Kaupmannahöfn
tekur 6 °/0 í forvexti og allir hinir
bankarnir í Danmörku taka frá
1—P/2% me>ra- Sá eini banki, sem
ekki tekur hærri forvexti en 5 °/0 er
»Bank of England«. En það er aðgæt-
andi að sá banki »diskonterar« ekki
neina víxla fyrir einstaka menn — að
eins fyrir stór og efnuð verzlunarfólög
eða aðra banka, meðan á ófriðnum
stendur.
Páll.
C=3 DAGBÓrjlN. C
Afmæli í dag:
Guðríður Thorsteinsson, húsfrú.
Kristín Þorsteinsdóttir, húsfrú.
Sigríður Þorsteinsdóttir, húsfrú.
Guðm. Kr. Guðmundsson, kaupm.
Guðjón Einamon, prentari.
Helgi Thordersen, trósmiður.
Loftur Sigurðsson, trósmiður.
Sveinn Guðnason, barnakennari.
Þórður L. Jónsson, kaupmaður.
Guðm. Eggerz, sýslumaður 41 árs.
Sólarupprás kl. 6.33.
S ó 1 a r I a g — 6.1.
Kjöt mun að öllum líkindum verða
með sama verði hór í haust og í'fyrra
— og ef til vill ódýrara. En fiskur-
inn hefir hækkað í verði. Hvernig
stendur á því? Er það fyrir það að
verra sé að ná í hann núna — eða er
það einokun?
Tvær prentvillur hafa slæðst
inn f grein Jóns rith. Ólafssonar um
Þorstein heitiun Erlingsson, í blaðinu
í gær. Þar stendur að Þorsteinn hafi
komið heim til Seyðisfjarðar 1906 og
gerst ritstjóri Bjarka. En það á að
vera árið 1 8 9 6. Ennfrémur orkti
Þorsteinn eftirmælin eftir politíkina
árið 1 902 en ekki árið 1912 eins
og stóS í greininni.
Ólafur Sæmundsson prestur
að HraungerSi, kom til bæjarins í gær.
Prestskosning í Bergstaða*
prestakalli í Húnavatnssýslu fór fram
í gær. Hlaut þar kosningu hinn setti'
prestur, Björn Stefánsson. Síra Haf-
steinn Pótursson var og í kjöri.
Frá Belgum.
Ný orusta við Löwen.
Amsterdam, 14. sept.
A föstudaginn hófst orusta milli
Þjóðverja og Belga við Löwenrústir.
Stóð hún þann dag allan og nóttina.
Belgar ruddu sér tvivegis braut inn
i miðja borgina. í gær gerðu Þjóð-
verjar á þá æðisgengið riddaraáhlaup
og varð ógurlegt mannfall í beggja
liði.
Eftir fjögra daga orustu urðu Belg-
ar að láta undan síga til Antwerpen
og höfðu látið fjölda manna. En
það sögðu þeir að Þjóðverjar væru
engar skyttur.
Vegna útrása þeirra er Belgar hafa
gert, hafa Þjóðverjar neyðst til þess
að kalla þangað þriðju og níundu
herdeild, sem báðar áttu að fara til
Frakklands til þess að styrkja þar
hægri herarm Þjóðverja.
Á föstudagsnóttina flaug þýzkt
loftfar yfir Antwerpen, en var þeg-
ar skotið niður. í því voru tveir
fyrirliðar. Annar beið bana en hinn
særðist. í beggja vösum fundust
franskir peningaseðlar, en það er
mælt að þeir séu falskir, og hafi
Þjóðverjar látið prenta þá.
Ofriðarsmælki.
B r e t a r bera það upp á Þjóðverja
að þeir hafi lengi búið sig undir ófrið
við Breta í Suður-Afríku. Segja þeir
að Þjúðverjar hafi haft umboðsmenn
víða meðal Búa í Suður-Áfríku og gert
tilraunir til þess að œsa þá gegn Bret-
um. En því er bætt við, að tilraun-
irnar hafi allar mishepnast, því Búar
sóu hinir tryggustu og ákafir mjög
gegn Þjóðverjum.
Mr. Winston-Churohill hef-
ir látið útbúa stórt spjald, sem hengt
hefir verið aftan á blfreið hans. Á það
er málað með stórum hvítum stöfum:
Gangið í herinn!
Rithöfund afólagið þýaka,
sem hefir aðalstöð sfna í Berlín, hefir
ákveðið að þýða framvegis engar bæk-
ur eftir frakkneska, brezka, belgiska
eða rússneska rithöfunda.
V í ð a á Bretlandi hefir veitinga-
húsum verið lokað meðan á ófriðnuni
stendur.
Skipatökuréttur Breta var settur
4. þ. m. og hafði hann ekki verið
haldinn í 60 ár.
Tvöhundruð tuttugu og fimm
skip stóðu á skrá, og átti að dæma
um hvort þau skyldu gerð upptæk.
Fyrsta skipið á skránni var þýzka
seglskipið Chile. Það hafði komið
til Cardiff 4. ágúst, daginn sem
England sagði Þýzkalandi stiíð á
hendur. Saksóknari stjórnarinnar gaf
þá skýrslu fyrir réttinum að enska
stjórnin hefði gefið út auglýsingu
um það að þýzk skip í brezkum
höfnum veittist frestur til 4. ágúst
að halda heimleiðis, ef brezkum
skipum í þýzkum höfnum væri
veittur sami frestur. Hann kvað
ensku stjórnina ekki hafa fengið
fullnægjandi svar frá Þjóðverjum
um þetta efni.
Dómarinn gaf þann úrskurð að
Chile væri óvinaskip, sem krúnan
hefði rétt til að taka, og bauð að
hafa það í haldi þar til frekari skip-
un yrði gerð.
Næsta skip var gufuskipið Perkeo.
Það var tekið í Ermarsundi 5. ágúst.
Það var áður brezk eign en hafði
verið selt Þjóðverjum fyrir tæpum
mánuði. Það var dæmt upptækt og
boðið að selja það.
Tólf skip alls voru dæmd upp-
tæk fyrsta dag skiptökudómsins.
Bankavextirnir
og
»HugulU.
H á f 1 ó S kl. 2.53 f. m.
og 3.13 e. h.
V e ð r i S í gær.
Ym. a. stormur, regn, hiti 4.7.
Rv. a. st. kaldi, regn, hiti 5.8.
ísf. v. kul, snjór, hiti 1.8.
Ak. logn, snjór, frost 0.5.
Gr. s.s.a. gola, snjór, frost 0.5.
Sf. logn, frost 0.5.
Þh. F. logn, frost 3.3.
H e r m o d er enn ófarinn frá New-
York. Fer þaðan á föstudag.
F 1 ó r a er eigi væntanleg hingað
fyrir en síðast í þeasari viku. SkipiS
var á Siglufirði í gærmorgun.
M a g n h i 1 d, Zöllnersskipið, kom
til Seyðisfjarðar í gær. Er væntanleg
hingað eftir nokkra daga.
Kristján Torfascn, kaupm.
frá Flateyri, er nýkominn til bæjarins.
Jón Blöndal læknir er nýkom-
inn til bæjarius.
S t e r 1 i n g fór til útlanda kl. 6 í
gær. Farþegar með skipinu voru mjög
fáir. Skipiö fer beina leið til Khafnar.
Sólarlitlir dagar eru nú hór
en kaldara er þó á Norðurlandi. Vór
áttum tal við Akureyri í gær og var
sagt að mikill snjór væri kominn á
fjöll og heiðar. Niðri í bygð væri
einnig snjór — jafn-fallið yfir alt og
allar líkur til að bæta mundi á. Er
þetta mönnum til stóróþæginda núna
þegar fjárrekstur stendur sem hæzt.