Morgunblaðið - 22.11.1914, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
7
Sundrast Hjálpræöisherinn ?
Yms skandinavisk blöð hafa flutt
greinar um alþjóðasamband Hjálpræð-
ishersins með þessari fyrirsögn: Sundr-
ast'Hjálpræðisherinn? Því spáð hefir
verið, að Evrópustríðið mundi að lík-
indum sundra honum.
Hór á íslandi hefir »Morgunblaðið«
flutt hið sama erindi í 14, tölublaði
sínu þessa mánaðar.
Margir hafa skorað á oss að svara
grein þessari og eru það sönnur þess,
hve mikinn gaum íslendingar gefa
starfsemi vorri í alheiminum.
Ástæða þess að vór eigi þegar rit-
uðum um þetta roál er sú, að vór
höfum gert oss að reglu að þræta ekki
um fólag vort eða starfsemi, því vór
álítum, að ef star; vort á meðal hinna
fátæku og þjáðu ekki getur sannfært
þjóð þá, sem vér störfum á meðal,
getur ritdeila ekki hafið nafn vort.
Þegar eg rita þessar línur eftir áskor
un, má ekki álíta það sem »þrætu«,
heldur upplýsingar um hið virkilega
ástand.
Þessari fyrnefndu grein »Morgun-
blaðsins« var aðallega skiít í tvent:
að Hjálpræðisherinn væri að sundrast
og hershöfðinginn væri ekki duglegur
sem forystumaður alheimshreyfingar.
Hinu fyrsta atriði greinar þessarar
vil eg svara þannig: að eg álít Ev-
rópustríðið gera oss tjón ef Hjálpræð
isherinn sundraðist fyrir það, því eg
álít að næst eftir styrkleika Guðs só
alþjóðasamband vort styrkur Hjálp-
ræðishersins og stöðugleiki. Svo er
þetta í raun og veru spurning, sem
hinum ókomna tíma ber að leysa úr
og væri því óskynsamlegt af mór að
gefa ákveðið svar þvi viðvíkjandi, þar
sem sumum hætti við að álíta mig
hafa spádómsgáfu, en það er eigi svo.
Enda þótt stríðið hafi haft mikil
áhrif á Hjálpræðisherinn og hafi gert
honum örðugt fyrir í ýmsu, er samt
lítil ástæða til þess að halda að nann
sundrist.
Yissulega er hatur Englendinga og
Þjóðverja mikið nú sem stendur, og
þegar stríðið byrjaði var pllum ensk-
um hjálpræðisforingjum, sem störfuðu
í Þýzkalandi vísað úr landi burt, en
það var dönskum foringjum líka. Enda
þótt þessar þjóðir hati hvor aðra, er
Hjálpræðisherinn í Þýzkalandi ekki
hataður eða fyrirlitinn, og sjálfur
Þýzkalandskeisari hefir oft látið í ljós
virðingu sína og áhuga fyrir starfi voru
í löndum sínum.
H^álpræðisherinn tilheyrir ekki viss
um þjóðflokki eða þjóð, en er að öllu
leyti heimsborgarahreyfing, og enda
þótt stríðsbylgjurnar í bili sóu stórar,
öiun friðarolíunni verða heit út á sjó-
inn og eru þá miklar likur til þess
ftð Hjálpræðisherinn verði ennþá styrk-
ari.
Yiðvíkjandi athugasemdinni um
®nndrung Hjálpræðishersins i Austur-
Hki, verð eg að láta í ljós að eg ekki
skil hvað með þessu er meint, því oss
er alveg ókunnugt um að Hjálpræðis-
herinn nokkru sinni hafi haft deild
þar.
Viðvíkjandi ódugnaði hershöfðingjans
Sem forystumanns Hjálpræðishersins,
er alls ekki nauðsynlegt fyrir mig að
faka málstað hans í þessu efni. Eg
verð þvj ag segja, að ef sögusögnin
^œri sannleikur, þá er það H. C.
ndersens saga um nýju fötin keisar-
ans’ 8em er endurtekin.
Hjálpræðisherinn er alt of opinber
8tefnun til þess að því um líkfc geti
att sór stað.
Alt að því 20 ár hefi eg haft tæki-
færi til þess að kynnast hershöfðingj-
anum, og hefi eg orðið var við órækan
dugnað hans sem ræðumanns, foringja
og skipulagshöfundar. Þar sem eg
hefi mætt hjalpræðisforingjum frá ýms-
um londum, kemur öllum saman um,
að varla gætum vór fengið duglegri
foringja en hershöfðingjann okkar, enda
þótt vór ekki sóum blindir fyrir því,
að sa sem kemur á eftir forkólfi fyrir
stórri hreyfingu krýnist ekki með ann-
ari eins vinsemd.
Staðreynd sú, að nýi hershöfðinginn
í mörg ár hefir í raun og veru stjórn-
að Hjálpræðishernum eftir að faðir hatis
vegna elli og blindni ekki gat safnað
einstöku þráðum þessa í hönd sína, og
er þetta einnig ákveðin söunun þess,
að hann er bezt fallinn til þess að
stjórna hreyfingu vorri.
Þegár eg dvaldi í Lundúnum í sum-
ar var mór það gleði hin mesta að sjá
og lesa hversu virðulega blöð Lundúna-
borgar rituðu um sjálfa persónu hers-
höfðiugjans og verða var við hversu
viusæll hann er í sínu eigin landi og
borg.
S. Grauslund stabskapteinn.
Litlir iiöttamenn.
Hollenzkur prestur segir frá.
Eyrir skömmu kom fátækur ílokkur
litilla barna til þorps nokkur innan
landamæra H'ollands. Stærsti flótta-
maðurinn, 13 ára gamall drengur,
hafði meðferðis dálítinu böggul, sem
hann geymdi í úlpunni sinni. Eór
hann með bögguhnn eins og sjáaldur
auga síns.
Drengnum var veitt húsaskjól og
nýja húsmóðir haus spurði hann
hvað í bögglinum væri. Hann fór að
gráta, tók bögguliun úr úlpunni, rótti
hann að konunni og bað hana í guðs
nafni að hjálpa sór ef hún gæti. I
bögglinum var nýfætt barn.
Drengurinn sagði að faðir sinn væri
í hernum, en enginn vissi hvar hann
væn; ef til vill var hann fallinn.
Móðirin lá á sæng, dauðvona og dró
af henni smámsaman, svo hún hugði
sór ekki líf. Hún bað þá elztá son
sinn að taka reifastrangann og flýja
ásamt hinum systkynum sínum. Og
svo fóru börnin öll og skildu móður
sína eina eftir.
Veðrið var vont, kuldar og rigning-
ar og vegurinn larigur til landamæra
Hollands, en þó komust"jþau þangað
heilu og ‘höklnu"og*var þar tekið vin-
gjarnlega á móti þeim, eins og öllum
flóttamönnum þeim, er til Hollands
hafa leitað.
Reifastranganum var hlúð og lifir
hann þar glöðu og áhyggjulausu lífi,
— hann veit ekki hve ógurleg örlög
ættar siunar hafa verið — né að hann
só útlagi í framandi landi. — — —
Simfregnír.
ísafirði í gær.
Botnvörpuskipin Marz og Apríl
liggja hór nú. Þau hafa aflað fremur
lítið. Hefir verið versta veður í hafi
undanfarna daga. Maí liggur á Ön-
undarfirði og hefir einnig aflað fremur
lítið.
De Wet.
Uppreistarforiugiiin i
Snður-Afriku.
Meðan uppreistarmenn í Suður Afríku
hofðu ekki annan foringja en Maritz,
stóð mönnum ekki svo mjög mikill
stuggur af þeim, en eftir að annar
eins maður og De Wet gerðist leiðtogi
þeirra, duldist mönnum ekki að Bret-
um var þaðan úlfs von.
De Wet er að vísu nokkuð við ald-
ur — hann er sextugur — en frægð
hans hefir flogið skýjum ofar og með-
an Búaþjóðin lifir,'rnun nafn hans
nefnt með virðingu og aðdáun þar í
landi.
Hann er bóndi í Oraníuríkinu og
gekk þar í lið með andstæðingum
Breta. Þegar Búastríðið hófst árið
1899 varð hann hershöföingi og eftir
að Cronje gafst upp í Paardeberg varð
hann yfirhershöfðingi Oraníuhersins.
Að vísu gat hann ekki snúið ósigri
þjóðar sinnar í sigur, en hann blés
hermönnum sínum hugrekki i brjóst
þótt leikurinn væri ærið ójafn, og með
fífldirfsku sinni og árvekni tókst hon-
um að vinna Bretum stórtjón. Oft og
mörgum sinnum hóldu Bretar að þeir
hefðu slegið hring um hann, en hon-
um tókst stöðugt að sleppa og vinna
ný afreksverk, sem vöktu aðdáun allr-
ar veraldar. Hann var einn af þeim,
sem samdi friðinn og reit nafn sitt
undir friðarskilmálana.
Þegar Oraníuríki fekk sjálfstjórn ár-
ið 1907 varð De Wet landbúnaðarráð-
herrá, en þegar Suður- Afríkuríkin
gengu f bandalag, dró hann sig nokk-
De Wet.
uð í hló. Árið 1912 varð hanu einn
af þeim sem snerust öndverðir gegn
Botha og klufu Búaflokkinn. Nú hef
ir hann gripið til vopna gegn Eng-
lendingum og gegn Botha.
í ræðu, sem De Wet hólt til þess
að skýra framkomu sína, komst hann
meðal annars svo að orði :
Eg fer nú til fuudar við Maritz og
fæ hjá honum hermenn og skotfæri.
Þaðan held eg til Pretoria, ríf niður
brezka fánann og lýsi þar yfir sjálf-
stæði Suður-Afríku lýðveldisins. Eg
ritaði undir friðarsamninginn og sór
það að vera brezka fánanum nollur,
en hinir fyrirlitlegu og bölvuðu Eng-
lendingar hafa troðið okkur svo fót-
um, að við getum ekki þolað það
lengur.
Hans hátign, Játvarður sjöundi, hót
okkur vernd, en honum mishepnaðist
það og leyfði að setja yfir okkur
landsstjóra, sem er hinn argasti harð-
stióri og hefir gert það ómögulegt
fyrir okkur að búa við þetta fyrir-
komulag lengur.
Eg hefi tekið átta syni mína og
tengdasyni með mér og einu mann-
eskjurnar, sem nú eru eftir heima hjá
mér, eru kona mín og dóttir. — —
Nú hefir De Wet að vísu brugðist
liðsinni Maritz, því herflokkum hans
var eytt áður eti De Wet næði til
hans og sjálfur Maritz særður. En
nokkrir gamlir Búaforingjar hafa geng-
ið í lið með De Wet og þykir hætt-
við að þeir muni lengi þvælast fyrir
Botha, sem hefir yfirherstjórn stjórnar-
hersins.
Bát hvolfir við
steinbryggjuna.
8 menn fara í sjóinn.
í gærkvöldi kl. 8 hvolfdi flutninga-
bát hér við bæjarbryggjuna hlöðnum
trjáviði, frá Sterling.
Voru á honum 8 manns, fjórir
bátverjar og fjórir skipverjar af Ster-
ling.
Sú er talin orsök slyssins að einn
þeirra skipverja sat við stýrið. Var
hann ókunnngur og vissi ekki hvern-
ig bryggjan liggur. Rann báturinn
beint upp á bryggjusporðinn og
hvolfdi þar þegar vegna þess að
nokkur kvika var. Fátt var um báta
við bryggjuna en þó varð skotið fram
einni eða tveimur fleytum og mönn-
unum bjargað. Einn var syndur.
Komst hann sjálfkrafa í land og tók
þá þegar til fótanna upp eftir bryggj-
unni og staðnæmdist ekki fyr en
inni á greiðasölustað nokkrum og
fekk sér þar brennandi heitt kafh.
Tveir mennirnir voru mjög þrek-
aðir og voru þeir fluttir upp á spít-
ala.
Nokkurn efa töldu sumir á því
að allir mennirnir^mundu hafa kom-
ist af. Taldist þeim svo til að einn
mundi vanta. En sem betur fer
mun það þó ekki rétt, eftir því
sem skilorðir menn sögðu oss.
^ úSaupsRapur ^
Morgunkjólarnir ódýrustu og margsk. ann-
ar fatnaður tii sölu á Bergstaðastræti 33 B,
Morgnnkjólar hlýir og fallegir í
Doktorshúsinu.
Guðspekisfyrirlestur eftir Rich
Eirksen: »Tilgangur lifsins*, fæst hjá
flestum bóksölum.
...... i ■ .... ii i i.
Mjög litið notuð karlmanns-regn-
k á p a til sölu. R. v. 4.
^ Jíeigg
Ágæt s t o f a með öllu tilheyrandi fsest
til leigu nú þegar & Laugavegi 23.