Morgunblaðið - 04.06.1916, Page 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Búnaðarskýrslur.
í 9. hefti af Hagskýrslum íslands,
er fjallað um búnaðarmál á víð og
dreif. Þar er þess getið, að árið
19x3—14 hefðu tún á landinu átt
að stækka um 478 dagsláttur. En
samkvæmt búnaðarskýrslunum voru
þá grædd út tún yfir 469 dagsláttur.
Um kálgarða og annað sáðland
verða eigi geínar svo glöggar skýrslur
að réttar þyki, en ælta má, að bæzt
hah við 10 hektarar af matjurta-
görðum. Þó er þessi stærð eigi ná-
kvæm og er talið líklegt að bænd-
ur muni telja garðana jafnstóra ár
eftir ár, enda þótt þeir víkki þá
eitthvað árlega.
Árið 1914 varð hart í bændj^
bygðum. Sézt það bezt á því að það
ár fækkaði lembdum ám um 16%
en lambgotum fjölgaði um 19 %.
Má af slíku marka hvernig árferði
var í landi þá. Gemlingum fækkaði
þá um 24 % og kom sú fækkun
verst niður á Sunnlendingum. Mistu
þeir 44 % — eður nær helming
allra sinna gemlinga það vor. Vest-
firðingar mistu 34 %, eða þriðja
hvern gemling, en þá stóðu Áust-
firðingar og Norðlendingar sig bezt.
Sauðunum fækkar altaf, einna
minst þó í Austfirðingafjórðungi.
Ám (mylkum ám) fækkaði þetta
ár um land alt vegna harðindanna,
fjöldi þeirra drap undan sér.
Nautgripum hefir fækkað nokkuð
á árinu. Árið 1913 voru þeir 26.963
en að þessu sinni 25.380. Kemur
sú fækkun aðallega frá Suður- og
Vestur-Iandi.
Hrossin hafa hér um bil staðið i
stað. En alís staðar hefir þeim
fækkað nema í Norðurlandí.
Arið 1914 — í fardögum — voru
taldar hér á landi 1021 geitkindur.
Árinu áður voru þær 925; hefir
þeim því fjölgað drjúgum.
Húsaleigan.
Svo sem allir vita, er húsaleiga
hér i Reykjavík orðin hærri en góðu
hófi gegnir. Og þess eru engar
vonir, að hún Iækki framvegis. Hitt
er líklegra, að hún hækki, ef alt fer
að sjálfráðu.
Það er von, að bæjarmönnum og
þeim, er hingað vildu flytja, ofbjóði
þetta. Og ekki ætti bæjarstjóin að
vera það ókunnugt, hvílíkt farg húsa-
leigan er á hverjum manni. Þess
vegna ætti hún að gera eittbvað til
þess, að bæta úr þessu, og eru mörg
ráð til þess. Eitt er það, að fá lög-
gjöfina i lið með sér og láta hana
hafa hönd í bagga með því, hvernig
hús eru leigð. Annað ráðið er það,
— og eru nú borgarbúar í Kaup-
mannahöfn að hugsa um að taka það
upp — að gefa öllum þeim, er
byggja vilja, undanþágu frá sköttum
þeim og skyldum er á grunn-
unum hvila. Með því að taka upp
hið síðara ráðið, fær hin eðlilega,
frjálsa samkepni að ráða, og er þess
vænst, að í framtíðinni muni þetta
verða til þess, að menn okri eigi á
húsum sinurr.
Hér i bæ er það erfitt efnalitlum
mönnum, að koma sér upp skýli yfir
höfuð sér. En eins og nú horfir,
ætti bærinn að reyna til þess af
fremsta megni, að gera mönnum
þeim, er byggja vilja, svo auðvelt
fyrir sem hægt er. Með nægilegri
tilhliðrunarsemi væri ef til vill hægt
að bæta úr þeim húsnæðisskorti, sem
nú er hér.
Frá Siósvík,
Svo sem kunnugt er, nafa Þjóð-
verjar kallað Suður-Jóta til vopna
jafnt sem aðra, og segja sumir, að
þeir hafi att þeim fram í orrahriðina
þar sem hún var dimmust, fremur
en sínum eigin hermönnum. Hvort
þetta er satt eður eigi, þá vita meun
þó það, að nær 3000 Suður-Jóta
hafa fallið i her Þjóðvetja. Dönum
rennur blóð til frændsemis og skal
það engan furða, en hitt er ver, að
þeir vita aldrei, að svo fremi að
Suður-Jótar girnast danska tungu og
danskt eðli, þá þrá þó íslendingar
miklu fremur að fá að halda rétt-
indum sinnar þjóðar.
í Danmörk hefir verið stofnað
félag til þess að reyna að bæta úr
því böli, er ófriðurinn hefir skapað
Suður-Jótum. Hafa til þess sjóðs
runnið margar gjafir og stórar.
Sunnudagsorusian
hjá Verdun.
Sunnudaginn hinn 21. maí, var
háð einhver hin stórkostlegasta or-
usta, er sögur fara af, við Verdun.
Þjóðverjar sendu fram 5 herdeildir
(Divisions) mót vestra herarmi Frakka,
þar sem hann beygir suður frá
Meuse. Þessar hersveitir urðu J>ó
allar að lúta í hið lægra hald, og
urðu fallbyssur Frakka og vélbyssur
þeim sérstaklega skeinusamar.
Þennan sunnudag er það talið, að
Verdun-orustan hafi orðið áköfust.
Sóttu Þjóðverjar þá á af meira kappi
en fyr og Frakkar vörðust af tvö-
faldii hreysti. I þessari viðureign
náðu Frakkar grjótnámunni í Haudro-
mont. Höfðu Þjóðverjar víggirt hana
áður og áttu sér þar einkis ills von.
í þessu áhlaupi náðu Þjóðverjar
nokkrum skotgröfum, en mistu aðrar.
Þannig hafa þeir t. d. tekir herlínu
Frakka milli Cumieres og Mort-
Homme. Þar voru þeir áður að
berjast en unnu ekkert á.
Skipaárekstur.
Aðfaranótt sunnudagsins 21.
maí sigldust þau á, enska skipið
»Salient« og norska skipið »Hav-
et«. Hið síðarnefnda sökk og
fórust af því nokkrir menn.
»IIavet« var eign O. Kvilhaugs
skipstjóra í Haugasundi. Er hann
nú sjálfur hættur siglingum, en
hefir keypt nokkur farmskip sem
hann hefir í siglingum, Harm er
kunnur mörgum hér í Reykjavík
síðan hann stýrði skipinu »St.
Helens« sem lengi var hér í för-
um fyrir kolaverzlun Björns Guð-
mundssonar.
Merkir msnii.
BernstorfT greifi
sendiherra Þjóðverja í Washington.
Lansing
utanríkisráðherra Bandaiíkjanna.
Kaíbátahættan.
Þýzki sendiherrann I Washington,
von Bernstorff greifi, hefir tilkynt
Lansing utanrikisráðherra Bandaríkj-
anna, að hvert það skip, sem stefnir
á þýzkan, kafbát eftir að hann hefir
gefið því viðvörunarmerki, verði taf-
arlaust skotið í kaf. Er þetta gefið
hlutlausum þjóðum til vitundar, til
þess að skip þeirra geti hagað sér
eftir því. En ástæðan til þess að
Þjóðverjar gera þetta, er sú, að skiþ
hafa reynt oft og tíðum að sigla á-
kafbátana.
•t>->
Kolin í Breilandi.
Viðskiftaráðuneytið brezka (Board-
of Trade) hefir nýlega fengið því
framgengt, að flutcingsgjald á kolum
til Frakklands hefir veiið lækkað að
mun. Jafnframt hefir verið ákveðið1
hámarksverð á kolum þeim, er Frakk*
ar kaupa, og er það 20 % lægra en
aðrir verða að kaupa þau. Það er
áætlað, að Frakkar muni þurfa 28
Biiljónir smálesta af Jjolum fram til
nýárs og þeir ganga fyrir öllunx
öðrum. Það er því hætt við, að
það verði nokkuð af skornum skamti.
sem hlutlausar þjóðir geta fengið af
kolum hjá Bretum.
Merkilegur draumur.
í fyrra, löngu áður en Búlgarat
komust í stríðið, og engi maðuí
átti von á því að þeir mundu snú^
ast til liðs við Þjóðverja, dreymdi
mann hér í Reykjavík merki''
legan draum, sem nú virðist vera að
rætast.
Hann þóttist úti staddur og sá
þá á loftinu stóreflis fregnmiða prent-
aðan með afarstóru Ietri. Voru á
honum mörg tiðindi. En er maðurinn
vaknaði mundi mann einna glegst
eftir þessari setningu: Búlgarar hafa
tekið Kavalla. Var sú línan prentuð
með stærstum stöfum.
Nú sækja Búlgarar suður Grikk'
land og búast til þess að taka Ka-'
valla.
Framfakssemi.
Fyrir nokkrum árum fekk Júc
Kristjánsson, prófessor við Háskól*
íslands, útmælt erfðafestuland i mýf'
inni fyrir sunnan Laufásveg, samtais
um 17 dagsláttur. Landið var þeS'
ar girt og undir eins byrjað að rækta
það. I fyrra gaf landið af sér ufí1
100 tunnur af rófum, töluvert at
kartöflum og allmikið af töðu. — ^
hefir prófessorinn látið rækta alls U&
% hluta landsins, látið reisa P*r
fjós, hlöðu og Ibúðarhús úr stei°
steypu — og flutti þangað í
tii
með fólk sitt alt. Ætlar hann
dvelja þar um hríð í sumar, sér
skemtunar og hressingar. #
Þessi framtakssemi er fulikomleo