Morgunblaðið - 07.06.1916, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Kiíchener lávarður.
England mun lengi minnast með
trega þess atburðar, er gerðist i
fyrrakvöld hjá Orkneyjum, þá er
beitiskipið »Hampshire« fórst og
allir menn drukknuðu, þar á meðal
Kitchener lávarður, hermálaráðherra
Breta.
Kitchener var rtimlega hálfsjötug-
ur að aldri og var irskur að ætt-
erni. Arið 1870, þá er ófriðurinn
stóð milli Frakka og Þjóðverja gerð-
ist hann sjálfboðaliði í her Frakka,
þá tvitugur að aldii. Vann hann
sér þar framaorð fyrir hreysti og
ágæta framgöngu. Þegar hann kom
heim aftur gekk hann í her Breta og
hefir siðan tekið þátt i f jölmörgum or-
ustum, sem Bretar hafa háð víðsveg-
ar um heim. Var hann fyrst send-
ur til Gyðingalands og Cyprus, það-
an fór hann til Egyptalands og vann
þar frægan sigur árið 1898 þá er
hann tók borgina Karthoum her-
skildi- Fékk hann þá að launum
Jávarðsnafnbót. Síðan var hann gerð-
ur að yfirforingja i herstjórnarráðu-
nevti Roberts lávarðs.
I Búastríðinu, árin 1900—1902,
var hann gerður að yfirhershöfðingja
Breta i Suður-Afríku og vann þá
marga og fræga sigra á herliði Búa.
Að þeim ófriði ioknum var hon-
um falið það, að koma skipulagi &
Indlandsherinn, og dvaldi hann þá
um hríð i Indlandi. Þaðan fórhann
aftur árið 1909, og ferðaðist þá til
Astraliu og Kanada i sömu erinda-
gerðum.
Tveim árum síðar (1911) var hann
gerður að landstjóra i Egyptaiandi.
Um þaðleytijsem ófriðurinn mikli
hófst, var Kitchener á leið til Egypta-
lands. En Asquith forsætisráðherra
gerði þá boð eítir honum og heimti
hann heim til Englands aftur. Tók
þá Kitchener sæti i ráðuneyti Breta
sem hermálaráðherra. Hafði forsæt-
isráðherrann áður haft það starf með
höndum sjálfur.
Lét þá Kitchener þegar hendur
standa fram úr ermum, og mun
starfsemi hans síðar iengi minst i
veraldarsögunni.
Bretar höfðu þá eigi nema lítið
lið, enda höfðu þeir jafnan treyst
mest á flota sinn. En nú var það
afráðið, að þeir skyldu senda herhð
til Frakklands, og var þá öllum ljóst,
að til slíkrar hersendingar þurfti
meira en nokkrar þúsundir manna.
Kitchener tók þá þegar að safna
liði, og þótti það þá einkennilegt,
að hann réði alla sjálfboðaliðana til
þriggja ára herþjónustu.
Höfðu flestir haldið að ófriður-
inn mundi eigi standa nema nokkra
mánuði, og töldu til þess þær á-
stæður, að nú væru morðtól herj-
anna orðin svo ægileg, að ekkert
mundi standast fyrir til lengdar.
En Kitchener sat fastur við sinn
keip og kvað engu spilt þótt Bretar
hefðu vissu fyrir því að hafa nógan
her til þriggja ára. Nú er sá enginn,
er ekki kunni að meta þessa fyrir-
hyggju hans.
Það var ekki lítið starf, sem Kit-
chener var falið í ágústmánuði 1914.
Hann átti að skapa her i herskyldu-
lausu landi, senda þann her til út-
landa og sjá honum fyrir nægum
hergögnum, Fyrst i stað streymdu
svo margir sjálfboðaliðar undir merki
Englands að ekki var hægt að æfa
fleiri. Ennfremur buðust nýlendur
Breta til þess að senda lið, Ástralía,
Nýja Sjáland, Kanada og Indland.
En eftir því sem herinn óx og marg-
faldaðist tók að brydda á þvi, að
hann mundi eigi svo vel útbúinn
að skotvopnum, sem æskilegt hefði
verið. Var þá stofnað nýtt ráðherra-
embætti, hergagnaráðuneytið, og
Lloyd George látinn taka við þvi.
Var þá miklu starfi létt af Kitchener.
Þó hafa blöðin eigi ávalt verið á-
nægð með starfsemi hans, þótt hann
nokkuð seinn til og eigi fá svo
marga sjálfboðaliða, þá er fram í
sótti, eins og nauðsyn krefði. En
þá bætti þjóðin úr því á þann hátt,
að lögleiða herskyldu, fyrst íyrir ó-
kvænta menn, og síðan fyrir
alla menn, 19—41 árs að aldri.
Mun þeirrar byltingar lengi minst
i sögu Bretlands, en lítinn þátt mun
Kitchener hafa átt að því.
Síðasta verk Kitcheners var það,
að bæla niður uppreistina í írlandi.
Sýndi hann með því röggsemi sína
og einbeitni.
C3E3 DA0BÖRIN. C3
Afmæli í dag.
Ása Þorsteinsdóttir, jungfrú
Eygló Gísladóttir, jungfrú
Guðrúa Kristjánsson, húsfrú
Kristrún Benediktsson, húsfrú
María GuSlaugsdóttir, húsfrú
Andrós Andrésson, klæðskeri
Ingvar Bjarnason, stýrim.
0. J. Havsteen, stórkaupm.
Þorst. Guðmundsson, yfirfiskimatsm.
Ari Jónsson, s/lum. Húnv.
f. Tómas Sæmundsson, 1807
f. Alex. Puschkin 1799
Sólaruppráskl. 2.16
Sólarlag — 10.39
Háflóð í dag kl. 9.19 f. h.
og kl. 9.41 e. b.
Snorri Goði kom af fiskveiðmn fyrir
Vestfjörðum í gær. Hafði fullfermi af
fiski.
Veðrið í gær:
Þriðjudaginn 6. júní.
Vm. logn, hiti 6,2
Rv. logn, hiti 5,2
íf. a. kul, hiti 6,8
Ak. n. kul, hiti 3,0
Gr. n. st. kaldi, frost 2,0
Sf. n.a. kaldi, snjór, hiti 0,6
Þh. F. ,n.a. st. gola, hiti 5,0
Próf í forspjallsvísindum við Há-
skólann tóku í fyrradag þessir stú-
dentar:
Benedikt Arnason
Daníel Fjeldsted
Eggert Ó. B. Einarsson
Freysteinn Gunnarsson
Guðni Hjörleifsson
Jón Arnason
Jón Kjartanssan
Katrín Thoroddsen
Kjartan Ólafsson
Lárus Arnórsson
Þórunn Hafstein
II. betri eink.
I. —
I. —
I. ágætis —
I. —
II. betri —
II. — —
I. ágætis —
I. —
I. —
I. —
Gamla Bío s/nir þessa daganna
ákaflega hlægilega og skemtilega mynd,
sem leikin er af dönskum leikurum á
Jótlandsskaga. Það er dauft fólk, sem
ekki getur brosað af þessari mynd.
En bros er ætíð holt, eða svo halda
Japanar fram.
Gallfoas fer hóðan í dag til Aust-
fjarða og útianda. Er hann orðinn
nokkuð á eftir áætlun. Það kvað vera
hæpið, að hann nái Goðafossi á Seyðis-
firði, og er það óneitanlega mjög slæmt,
því svo var til ætlast, að hægt væri að
komast alla leið norður með því að
skifta um skip á Seyðisfirði.
Fjöldi farþega tekur sór fari austur
og til útlanda á skipinu.
Pétnr Jónsson syngur n/ lög f
Bárunni í kvöld. Á söngskránni eru
m. a. lög eftir þá Árna Thorsteinsson,
Sigfús Einar8son og Sv. Sveinbjörnsson.
Munu margir hlakka til þess að heyra
Pótur syngja íslenzku lögin, sem flestir
kannast við áður.
Alt var uppselt á skemtunina fyrir
hádegi < gær.
Göturnar. Nú þyrfti endilega að
vökva göturnar. Gola töluverð á norð-
an og ryk afskaplegt í Miðbænum.
Flora liggur að líkindum enn í Ler-
vick — eða ekkert skeyti hefir komið
um það hingað, að hún só farin þaðan.
Að öllum líkindum munu Bretar ætla
að leggja hald á 1/sið, en Flora er
hlaðin 1/si.
Sýnodns hefst í Reykjavík 2. júlí.
Hefst prestaþingið með guðsþjónustu-
gerð og altarisgöngu.
Síra Asmundur Guðmundsson, að-
stoðarprestur í Stykkishólmi, dvelur
hór í bænum nú.
Guðm. kaupfélagsstj. Guðmundsson
á Eyrarbakka er hór á ferð núna.
Botnía er væntanleg hingað frá
Vestfjörðum í dag.
Gangstéttin hjá Hotel ísland.
Hvenær verður gert við gangstóttina
fyrir framan N/ja Land? Varla lfður
sá dagur, að ekki detti einhver þar og
vökni f fætur, því gryfjan er full af
vatni sem lekur úr vatnsleiðslu hót'els-
ins. Gallinn er að eins sá, að enginn
hefir fótbrotnað þar enn, því þá mætti
fremur búast við því, að yfirvöldin
skipuðu hlutaðeigendum að koma stótt-
unni f lag. Hún er bænum til hábor-
innar skammar f þvf ásigkomulagi,
sem hún nú er f.
.......'
Erl. símfregnir.
(frá fréttaritara ísaf. og Morgunbl.)
Kaupmannahöfn, 6. júni.
Yfirheríoringi banda-
manna í Grikklandi hefir
lýst því yfir, að Saloniki só
í unisátur.sástandi.
Þjóðverjar hafa náð
nokkrum hluta Vaux.
Rússar hafa hafið sókn
og handtekið 13.000 Aust-
urríkismenn.
Lemvigh liershöfðingi
og Baastrup sævátrygg-
ingarforstjóri, eru dauðir.
Púðurmylla i Frederiks-
værk sprakk í loft upp.
Kaf bátahernaðurinn
í Eystrasalsti.
Sænska blaðið »Aftontidningen«
segir að það sé augljóst, að kafbáta-
hernaður Rússa í Eystrasalti muni
eigi vera mannúðlegri en kafbátahern-
aður Þjóðverja hafi verið. Getur
það sérstaklega þýzka skipsins
»Kolga«, r.etti rússneskur kafbátur
skaut tundurskeyti fyrirvaralaust og
sigldi síðan á burtu án þess að
skeyta nokkuð um forlög skipshafn-
arinnar. Af henni fórust sex menn.
Jarðarför ekkjunnar Jóhönnu Guð-
laugsdóttur, sem andaðist á Landa-
kotsspítalanum miðvikudaginn 31. mai,
er ákveðin á fimtudaginn, 8. þ. m.
og hefst frá Landakotsspitalanum kl.
2 e. h. og þaðan f dómkirkjuna.
Þeir, sem vilja sýna hluttekningu
með blómsveigum, eru beðnir að nota
heldur minningarspjðld, sem undirrit-
uð veitir móttóku.
Kristfn B. Símonarson,
Vallarstræti 4.
Æfð
Yerzlunarstúlka
óskar eftir atvinnu.
Uppl. á afgr.
Ávísanaheíti, hlaupareikningsr-
við Landsbankann, tapað. Skilist tU
Morgunblaðsins gegn fundarlaunum.
P tXaups/iapuT ý
'ffinna
T v æ r góÖar stúlknr geta fengiÖ plá8ir
nú þegar 1 babarii á Laugavegi 61.