Morgunblaðið - 28.01.1917, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Um Island
í brezkum blöðum.
Biíreiðar til íslamls.
Vikuskýrsla sú, er Naticnal City
Bank í New York gefur íit um við-
skifti við litlönd, hermir það, að í
vikunni, sem endaði 28. okt., hafi
farið þrjár bifreiðar með einu skipi
til Islands og vörur til bifreiða, er
voru þiisund dollara virði. JBendir
þetta til þess, að bifreiðar séu fleiri
á Islandi heldur en menn hafa
ætlað.
íslendingar, sem eigi eru nema
85 þiisundir, keyptu á fjárhagsárinn,
sem leið, vörur fyrir x/é miljón
dollara, í stað þess að þeir kejptu
þar vörur fyrir 7S,ooo dollara árinu
áður en ófriðurinn hófst. Þessi
aukna verzlun íslendinga við Banda-
ríkin, á auðvitað rót sína að rekja
til þess, hvað þeim hefir gengið illa
að fá vörur frá móðurlandinu, Dan-
mörk, síðan ófriðurinn hófst.
(Morning Advertiser, 21. des.)
Atvinnuvegir íslendinga.
í miðju Norður-Atlanzhafi liggur
ísland, eins og stikla milli hins
gamla og nýja heims. Þégar Norð-
menn fundu það á níundu öld, voru
þar fyrir nokkrir menn af írsku
kyni. A eftir hinum nýju landnáms-
mönnum komu aðrir hraustir vík-
ingar, og þeír héldu Iengra, til
Grænlands og Norður-Ameríku, og
fundu hana þannig 500 árum á
undan Kólúmbusi. A næstu öldum
var ísland eitt hið fremsta menningar-
land, en hafði litil mök við önnur
lönd Norðuráifunnar, og þangað
náðu engar byltingaöldur frá um-
heiminum. En vegna dess að lands-
námsmenn voru af norrænum upp-
runa, þá var tunga þeirra, lög og
stjórnarfar skyldast því, sem var í
Noregi og Danmörku, og að lokum
bomst ísland undir Danakonung, en
hafði heimastjórn og þing í hinni
einu borg í landinu, sem nokkuð
kveður að, Reykjavik. Arið 1854
var verzlun landsins gefin fijáls og
síðan hafa erlend viðskifti þess auk-
ist sexfalt.
Á fimtándu öld vosu viðskifti þess
við útlönd, aðallega í höndum
brezkra kaupmanna, sérstaklega kaup-
manna i Bristol, sem fluttu þangað
trjávið, járn og kornvöru og þaðan
brennistein, æðardún og fisk. Nú
sendum við þangað kol handa fiski-
skipum þeirra og aðalviðskifti okkar
við ísland falla undir sjávarútveginn.
Margir íslendingar hafa aldrei séð
plóg, veg eða tré, því að þar er
að eins fárra milna langur vegur í
nánd við Reykjavík og skógur er
þar hvergi. Sauðíjárrækt er aðal-
atvinnuvegurinn á landi og ganga
sauðirnir þar sjálfala á hinum fáu
grastoddum og mosatóm. Aðalauðæfi
íslands eru ekki í landinu, sem er
eldbrunmð og hrjóstugt, heldur i
hafinu umhverfis það. A Íslandí,
sem er hér um bil jafn stórt og ís-
land, búa að eins 80 þúsundir manna
en hin vogskorna strönd þess ligg-
ur vel við fiskveiðum. Eru þar
góðar hafnir fyrir smábáta í hinum
óteljandi fjörðum cg skamt er á hin
beztu fiskimið heimsins. Fiskurinn
viijar á vissum timum á vissa staði,
alveg eins og .síldin kemur hingað
á vissum tíma. Og þannig vita
fiskimennirnir það upp á hár, hvert
þeir eiga að leita fisksins á hverjum
tíma árs. Þegar botnvörpungarnir
frá Hull og Grimsby fóru að veiða
þar, hófst nýtt tímabil í fiskveiðun-
urn við ísland, þá fékk fiskurinn
þýðingu fyrir heimsmarkaðinn og
Bretar, Þjóðverjar, Hollendingar og
Frakkar höfðu að jafnaði stóran
flota á fiskmiðunum, en íslendingar
höfðu að eins minni skip og hertu
fiskinn.
Síðan ófriðurinn hófst hefir þetta
breyzt stórum. Þýzku skipin eru
horfin, flestir brezku og frönsku
botnvörpungarnir eru nú heima við
á öðrum veiðum — tundurdufla
og kafbátaveiðum. Fór því brátt svo,
að engin skip voru á fiskimiðunum
og fiskurinn fékk leyfi til þess að
hrygna í næði, íslendingar hafa þó
eigi látið tækifærið ganga úr greip-
um sér. Þeir fluttu út þann fisk
er þeir veiddu og fengu fyrir hann
óvenjulega hátt verð, svo að þeir
gátu keypt botnvörpunga og eru
þeir nú vísir til þess taka talsverðan
hlnta af fiskverzluninni frá hinum
erlendu keppinautum. Til þessa hafa
brezku botnvörpungarnir orðið að
fara þúsund mílur með afla sinn,
til Grimsby og Hul 1 og þar var
mestur hluti fisksins saltaður áður
en ófriðurinn hófst og sendur síðan
til Miðjarðarhafslandanna og Suður-
Ameríku. íslendingar hafa komist
að því að þeir geta saltað og þurkað
fiskinn betur heima hjá sér og flutt
hann þannig fullverkaðann til neyt-
enda. A þann hátt spara þeir hinn
mikla rferðakostnað sem botnvörp-
ungar vorir verða að bera.
(Conmon Sense, 21. okt.
----, rr- 1 .■ 1 ^Ti ~~--===r---
ballnir aðfllsmenn. Almanach de
Gotha flytur skýrslu um það hvað
margir aðalsmenn hafi fallið í ófriðn-
um. Eru það 258 greifar, 567 barón-
ar og 1465 lægri aðalsmenn.
Konflanlin konungur er altaf veik-
ur. Vill hann fá þýzka lækna til
þess að stunda sig og hefir beðið
bandamenn að gefa þeim fararleyfi
til Grikklands.
Frakkar eru nú sem óðast að
vopna kaupför sín til varnar gegn
kafbátum. Um jólin var verið að
vopna tuttugu kaupför í Bordeaux.
Reuter barón, sonur Reuters þess,
er stofnaði hina alkunnu fréttastofu,
er við hann er kend, er nýlega fall-
inn í orustu. Var hann sjálfboða-
liði.
Kalbátahernaðurinn
og hlntlansar þjóðir.
Fréttaritari hollenzka blaðsins
»Toekomst«, símar frá Berlín í
lok desembermánaðar og segir
að það haíi vakið meiri gremju
í Þýzkalandi heldur en nokkur
geti gert sér hugmynd um, að
bandamenn skyldu hafna friðar-
boðum keisarans, sem hefðu ver-
ið gerð í fullri einlægni. Síðan
segir hann:
— Það er nú allra skoðun, að
að eins eitt svar sé hæfilegt við
slíku — að berjast í jötunmóði
og taká ekkert tillit til þess
hvað aðrir segi. Og nú kemur
röðin að Englandi. Bretar vilja
ekki frið. Gott og vel, þá skal
barist þangað til yflr lýkur.
Eru það þá fyrst og fremst
kaf bátarnir, sem Þjóðverjar
treysta á, segir fréttaritarinn og
ennfremur segir hann:
— Eg veit ekki hvort menn
hafa séð þessa tilkynningu: —
»Brezka stjórnin hefir skýrt
þýzku stjórninni frá því í gegnum
aðra, að ef Blaikie skipstjóri af
Caledonia verði látinn sæta sömu
forlögum og Fryatt skipstjóri,
þá muni brezka stjórnin gjalda
líku likt, með því að taka af lífi
þýzkan liðsforingja einhvern, sem
nú er í haldi í Englandi.« Þjóð-
verjar lýstu því þá yfir að það
væri engin hætta á því að Blaikie
skipstjóri yrði tekinn af lífi, því
að þeir teldu hann að eins hand-
tekinn hermann, sem ekki hefði
gert annað en skyldu sína, þá
er hann reyndi að renna skipi
sínu á þýzka kafbátinn. Menn
gætu nú ætlað, eftir þessu svari
að dæma, að Þjóðverjar hefðu
ótta8t hótun Breta, og þess vegna
sljákkað þannig í þeim, en það
er fjarri því að það sé réttur
skilningur á svari Þjóðverja.
Bretar hafa nú, samkvæmt stjórn-
aryfirlýsingu, ákveðið og skipað
svo fyrir að öll kaupför skuli
vopnuð upp frá þessu. Þjóðverj-
ar lýsa því yfir, að upp frá því
telji þeir öll brezk kaupför sem
hjálpar-beitiskip. Hafa þeir þar
tekið tillit til þeirrar fyrirskip-
unar Breta til skipstjóra sinna
að þeir skuli skjóta á hvern þann
kafbát, er kemur í 800 metra
færi, hvort sem hann sýnir af
sér fjandskap eður eigi.
Fyrsta. afleiðingin af því að
bandamenn hafa svo hrottalega
hafnað friðarboðunum, mun verða
sú, að fastar verður sótt að kaup-
skipaflota Breta heldur en áður.
öll skip þeirra eru talin hjálpar-
beit'iskip og þess vegna munu
þau skotin fyrirvaralaust og án
nokkurs tillits til þeirra, sem um
borð eru. Hver getur spáð því
hve alvarlegar afleiðingar þetta
getur haft fyrir hlutlausar þjóðir?
En hræddur er eg um það, að
afleiðingarnar verði þessar: I
fyrsta lagi munu hlutleysingar
þá drukna ásamt skipshöfnum
þessara hjálpar-beitiskipa og þá
er eftir að vita hvort þær hlut-
lausar þjóðir, er hlut eiga að
máli — sérstaklega Bandaríkin —
muni sætta sig við þetta, eða
halda málinu til streitu og ganga
í lið með hinum mörgu óvinum
Þýzkalands. En hafi þýzka stjórn-
in varað hlutlausar þjóðir við
þeirri hættu sem því fylgir, að ferð-
ast með þessum skipum, þá munu
stjórnir þeirra þjóða sennilega
vara þegna sína við og þannig
skotið sér undan hinni nýju kaf-
bátahættu.
í öðru lagi er það viðbúið, að
Bretar grípi til þess bragðs er
þeir hafa löngum leikið, að láta
skip sín sigla undir fölsku flaggi.
Og fari svo, þá mun reka að því
að þýzka stjórnin krefjist þess
að hlutlausar þjóðir berjist með
hnúum og hnefum gegn því að
fánar þeirra séu notaðir þannig.
En neiti hlutlausar þjóðír að
verða við því, þá mun þýzka
8tjórnin lýsa því yfir að hún geti
eigi lengur tekið neitt tillit til
fána hlutlausra þjóða, og mun
þá alvarlega vara hlutlaus-
ar þjóðir við því, að sigla á
tilteknum slóðum, ef þær vilji
eigi eiga það á hættu að skip
þeirra verði skotin fyrirvaralaust
og án þess að nokkurt tillit sé
tekið til þeirra sem um borð eru.
---------I —----------
Ófriðarsmælki.
Ný uppreist hefir verið hafin á
Sumatra og hafa uppreistarmenn drep-
ið hollenzkan embættismann.
Umtnœli Bayernskonunqs: Enda
þótt vér stöndum al!s staðar sigri
hrósandi, hefir keisarinn í samráði
við baudamenn vora, boðist til þess
að semja frið, en óvinir vorir hafa
hafnað því tilboði. Vér vitum nú
hvað við eigum að gera. Vér verð-
um að halda ófriðnum áfram sem
til þessa. Vér verðum að fara fram
sigri hrósandi þangað til óvinir vorir
neyðast til þess að biðja oss friðar,
sem verður oss til heiðurs og full-
komlega verður þeirra miklu fórna,
sem vér höfum lagt fram. Vér hóf-
um eigi þennan ófrið en vér höfum
gefið árásarmönnunum góð svör og
gild og sýnt þeim hvað það hefir að
þýða að ráðast á Þjóðverja og banda-
menn þeirra.
Chilestjórn er nú í samningum
við Krupp um það, að hann smíði
fyrir hana marga kafbáta undir eins
og ófriðnum er lokið.
6000 þýzkir herfangar í Frakk-
landi eru nú látnir vinna að námu-
grefti þar i landi.