Morgunblaðið - 05.04.1917, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
t
Magnús Stephensen
fyrv. lasidshöfðingi
fæddist á Höfðabrekku í Mýrdal
18. okt. 1836. Foreldrar hans
voru Magnús Stephensen sýslu-
maður og Margrét Þórðardóttir
prófasts Brynjólfssonar. En faðir
MagDÚsar sýslumaiyis og afi
Magnúsar landshöfðÍDgja var
'Stefán amtmaður Stephensen,
sonur Ólafs Stephensens stiftamt-
manns. Hann útskrifaðist úr
Reykjavíkurskóla 18 ára að aldri,
og varð kandídat í lögum 1862
með hárri 1. einkunn. Skömmu
síðar varð hann aðstoðarmaður í
dómsmálaráðuneytinu danska og
dvaldist í Khöfn þangað til 1870,
er hann varð yfirdómari í Lands-,
yfirréttinum og var honum veitt
það embætti 1871. 1. meðdóm-
andi varð hann 1877. Jafnframt
þessu embætti gegndi hann líka
amtmannsembættinu frá 1883—
1886. Landshöfðingí varð hann
10. apríl 1886 og var æðsti valds-
maður landsins 18 ár eða þar til
1, febrúar 1904, er landshöfð-
ingjaembættið var lagt niður og
Hannes Hafstein varð ráðherra.
Hefir hann síðan verið embættis-
laus og búsettur hér i bænum.
Eltist hann allra manna bezt,
hélt andlegum kröftum óskertum,
unz hann lagðist banaleguna,
Ýmsum trúnaðarstörfum gegndi
Magnús Stephensen. Endurskoð-
unarmaður landsreikninganna var
hann frá 1876—1885. Enn frem-
ur skipaði hann sæti í milliþinga
nefnd þeirri, er bjó undir skatta-
lögin frá 1877. Konungkjörinn
þingmaður varð hann 1877 og
var það þangað til hann varð
landshöfðingi. Vorið 1903 kusu
Rangæingar hann þingmann og
sat á alþingi næsta kjörtima-
bil til 1908. Forseti neðri deild-
ar var hann á þingunum 1905
og 1907. Forseti Bókmentafélags-
ins var hann um skeið. Nokkrar
ritgerðir liggja eftir hann prent-
aðar, t. d. ein merk ritgerð um
Tímatal Guðbrands Vigfússonar
hið nýja. Formálabók gaf hann
út með Lárusi háyfirdómara
Sveinbjörnsson og Lagasafn handa
alþýðu með Jóni heitnum Jens-
svni yfidómara.
Allmiklum árásum sætti hann
á landshöfðingjaárum sínum.
Verður slíkt víst blutskifti flestra
valdsmanna. Einkum varð hann
óvinsæll af alþýðu af hinum svo-
kölluðu Skúlamálum. Lauk þeim
þannig, sem kúnnugt mun, að
Skúli var, að kalla, alsýknaður i
faæstarétti, en þó vikið frá
embætti, og þótti það mjög um
sakleysi, og því kent um, að
hann sýndi stjórninni ekki auð-
sveipni og skipaði andstæðinga
ílokk hennar. En hver svo sem
dóraur sögunnar verður um þau
mál, þá er það víst, að M. St.
skorti ekki þjóðrækni. Það sýndi
hann berlega á þinginu 1901, er
hann barg Landsbankanum úr
klóm margra :þingmanna, er
fleygja vildu honum i útlenda
bankamenn og leggja hann nið-
ur, er íslandsbanki var stofnað-
ur. Er það trú þess, er þetta rit-
ar, að þar hafi harm sýnt meiri
þjóðrækni og þjóðhyggindi en
ýmsir háværir sjálfstæðisgasprar-
ar, er öfluðu sér rneðal annars,
lýðhylli með árásum á hann fyr-
ir óþjóðrækni og Danafylgi, og
að þess sæmdarverks verði lengi
minst í sögu landsins.
Þá er dæma á um stjórn hans,
verður að gæta þess, hve erfiða
aðstöðu hann átti. Þá er hann
lét af embætti 1904, komst hann
svo að orði um stjórn sína og
landshöfðingjaembættið:
»Þegar landshöfðingjaembættið
losnaði fyrir 18 árum síðan við
hið sviplega fráfall Bergs sál.
Thorbergs og mér var boðið að
vera eftirmaður hans, var eg í
miklum vafa um, hvort eg ætti
að taka því boði; eg hafði aldrei
haft ágirnd á því embætti, bæði
af því að eg fann mig ekki mann
til að stjórna því, og af því að
mér hafði altaf fundizt að lands-
höfðinginn — ef eg mætti svo að
orði kveða —, væri eins og lús
milli tveggja nagla, naglarinnar
á alþingi og naglarinnar á stjórn-
inni----------. En bæði ráðgjaf-
inn, sem þá var, og departe-
mentsdirektören í íslenzka stjórn-
arráðinu, Hilmar sál. Stephensen,
frændi minn, lögðu fast að mér
að taka við embættinu og full-
yrtu, að neitun frá minni hálfu
mundi setja stjórnina í mesta
vanda. Svo þori eg ekki að bera
á móti þvi, að fordildin, að
verða æzti embættismaður lands-
ins, og hin góðu laun embættis-
ins og væntanleg eftirlaun fyr-
ir mig og konu mina hafi
haft nokkur áhrif á mig, en
það sem reið baggamuninn var
það, að eg gat þá ekki bent á
neinn mann, sem væri sérstak-
lega fær um að taka embættið
að sér og jafnframt hefði traust
stjórnarinnar. En það segi eg
satt, að hefði mig þá grunað, að
Hilmar frændi minn yrði eins
skammlífur og raun varð á, þá
hefði eg ekki tekið í mál að
verða landshöfðingi. Það þarf svo
ekki að orðlengja það, að eg
varð landshöfðingi, þótt eg fyndi
það vel, að eg var ekki fær um
það, eins og eg hefi fundið það
æ ljósar og ljósar, eftir því sem
árin hafa liðið og tímarnir breyzt.«
í þessari góðu ræðu, sem sýnir
bæði hreinskilni, hæversku og
sjálfsgagnrýni — ef til vill of
harða í eigin garð, segir hann,
að það sem sig hafi einkum vant-
að, hafi verið »initiativ« (frum-
kvæði) skapandi hugsjónir og
aðrir hæfileikar til að ryðja ný-
ar framfarabrautir, og kveðst
sjálfsagt hafa verið of »konserva-
tiv« — og er það sjaldgæf játn-
ing hér á landi, svo undarlegt
sem það er.
M. St. var maður mjög vel
gefinn, að sögn kunnugra mesti
fræðisjór, stálminnugur, gæddur
miklu starfsþreki, allra manna
fljótastur að átta sig á málefnum,
er hann fekst við. Hann var
hverjum manni yfirlætislausari,
en þar var ekkert tildur né til-
gerð í tali og fasi, en þó óvenju
fyrirmannlegur í allri framgöngu
og mátti glögt sjá á honum, að
hann var höfðingjaættar.
Þeir eru margir, sem sakna
vinar þar sem Magnús heitinn
Stephensen er. Um langan ald-
ur var nafn hans einna viðkunn-
ast allra íslendinga, vegna stöðu
hans í þjóðfélaginu. En hitt var
eins víst, að þeir mörgu sera
nutu persónulegrar viðkynningar
han3, sakna mannsins, ekki siður
en þjóðin landshöfðingjans.
Því prúðrnensku hans og við-
móti í öllu dagfari mun lengi
verða viðbrugðið, bæði af vinum
hans og eins af' mörgum þeim,
sem mótstæðir voru honum í
stjórnmálaskoðunum. Landshöfð-
ingjaheimilið stóð opið og ástúð-
legt þeim sem þangað komu, svo
því var við brugðið. Áttu hjónin
bæði óskilið mál að þvi er snerti
rausn alla og höfðingsskap þann,
sem víðfrægur er orðinn bæði
utan lands og innan. Þau hjón-
in höfðu svo óskiljanlega gott
lag á því að láta gesturn sínum
líða vel, hvort æðri voru eða
lægri sem í hlut áttu.
Magnús heitinn Stephensen var
kvæntur Elinu Thorsteinson, Jó-
nasar sýslumanns, sonar Jóns
landlæknis, og lifir hún mann
sinn. Á hún nú bak að sjá ást-
ríkura eiginmanni og hugulsöm-
um heimilisföður.
Börn þeirra sem lifa eru: Ragna,
Margrét, gift Guðm. Björnson
landlækni, Ásta, gift Magnúsi Sig-
urðssyni bankastjóra, Elín, gift
Júlíusi Stefánssyni verzlunarfull-
trúa í Kaupmannahöfn og Sig-
ríður. Síðustu árin urðu lands-
höfðingjahjónin fyrir þeirri þungu
sorg að missa tvo uppkomna syni,
Magnús og Jónas. Og þung verða
spor ekkjunnar, sem nú fylgir
ástvininum að gröfinni.
Seagall, kútter H. P. Duus, er kom-
inn inn með 12 þús, af fiski.
JESfSS D A. G B O E? I M.
Afmæli f dag:
GuSfinna Einarsson, húst'rú.
M. Helgason, biskupsfrú.
Sveinborg K. Th. Armannsdóttir húsfr.
Þóra Jónsdóttir, ungfrú.
Iíristján Kristjánsson, járnsm.
Þorsteinn Þorsteinsson, hagstofustjóri,
Þorvaldur Eyjólfsson, skipstjóri.
f. Joaeph Lister 1827.
Afmæli á morgan:
Guðrún Sigurðardóttir, húsfrú
Margrét Einarsdóttir, húsfrú.
Ólöf Gunnarsdóttir, ungfrú.
Björn Björnsson, bakari.
Pétur Leifsson, ljómyndari.
Sólaruppráa kl. 6.37
Sólarlag kl. 8.26
Háf 1 ó55 í dag k.1. 5.19
og í nótt kl. 5.36
Messav. 1 dómkirkjunni: Skírdag.
kl. 12 sr. Bjarni Jónsson (altarisganga).
Engin síðdegismessa. Föstudaginn
langa kl. 12 síra Jóh. Þorkelsson.
Kl. 5 sr. Bjarui Jóusson.
Messar í Fríkirkjnnni.
Skírdagur: Messað í Fríkirkj-
unni i Rvík kl. 5 síðd. síra Ól. Ól.
Föstudagurinn langi: Messað
í Fríkirkjunni í Rvík kl. 2 síðdegia
sír ÓI. Ól., og í Fríkirkjunni í Hafnar-
firði kl. 6 síðd., sr. Ól. Ól.
Morganbiaðið kemur ekki út á
morgun (föstudaginn langa).
Rafmagnsstöðin. Farið er nú þeg-
ar að gera mælingar á Elliðaánum, til
undirbúnings áætlunum rafmagnsstöð-
ina þar. Hafa verkfræðingarnir verið
þar innfrá nú tvo síðastl. daga.
Edina, skip sem A. Guðmundsson
stórkaupm. í Leith hefir í förum, er
á leið hingað til lands Hefir þegar
verið viku á leiðinni. Með því skipi
er nokkur enskur póstur væntanlegur.
Byggingarefni er nú sama sem okk»
ert í bænum, enda mun lítið um húsa-
gerð i sumar, að kunnugra manna sögn.
Má geta nærri að húsnæðisekla verður
megn í bænum að hausti og ekki auð-
velt að ráða fram ú, þeim vandræðum,
meðan cement er í jafn háu verði og nu.
Vonandi gerir bæjarstjórnin alt sen*
í hennar valdi stendur til þess að ráð*
fram úr vandræðunum.
Vestmannaeyjasíminn er enn ekk>
kominn í lag. Er landssímastjórinn og
símaverkfræðingarnir báðir á Geir a®
gera við hann og þykir líklegt, að Þa^
muni takast bráðlega. Landssín)aS^f
in hór hefir haft samband við Geú
símleiðis, frá þeim endanum sem þegaí
hafði náðst upp. Er sagt að símiD^
só bilaður allvíða, einangrun símsD^
só víða slitinn og viðgerð því erfið- ^
Kemur því fram, sem haldið var fra^
á þingi 1911, að einangrunin ffÁg.
ekki halda nema nokkur ár. Mun ar ^
anlega koma að því innan skamm®^^
leggja þurfl nýja síma 1
sem nú er að ón/tast eftir
notkun.