Morgunblaðið - 17.02.1918, Page 8

MORGUNBLAÐID
8
„Gazkafí
Axels Thorsteinssonar.
Menn segja að þessi nngi rithöf-
nndur (A. Th.) sé bölsýnn í ritum
sínum. — Eg hygg það vera mis-
skilning.
Því ber vitaskuld ekki að neita',
að hann oft og tíðum sýnist lita
nokkuð dökkum augum á mannlífið,
en alstaðar virðist þó koma fram,
skínandi fögur trú á sælurikt »sumar-
land« fyrir handan gröf og dauða,
— land þar sem þær vonir munu
rætast er brugðust oss í þessu lífi.
Og hann fléttar fegurstu, háleitustu
og göfugustu kendir og tilfinningar
mannanna í þessu lífi, saman við
hinar skínandi bjöitu hugmyndir
sínar um lifið eftir dauðann. En það
er ekki meðfæri annara en hugsjóna-
skálda. Og það verður ekki efast um
að A. Th. sé hugsjónamaður.
Enn þá er hann ekki orðinn
»settur« rithöfundur. Hann nær sér
ekki niðri á efninu til fulls, nema á
sprettum. En það dylst engum, að
hann er fyrirtaks efni í sagnaskáld.
Mér hefir fundist honum takast
bezt í sögunni »Gazka«, að tvinna
sarnan þessa tvo gullþræði, sem eg
gat um áðan: göfugustu kendir
mannanna i þessu lifi og hugmynd-
rnar um sæluna á ókunna landinu.
Sagan er, að mínum dómi, hið
bezta sem birst hefir eftir hann í
óbundnu máli, og eg hefi lesið,
— en það mun vera flest alt nema
hin nýprentaða saga hans: »Börn
dalanna*, sem ekki er komin á
markaðinn nú, þegar þetta er ritað.
Sagan ræðir um ástir milli pólskr-
ar stúlku er Gazka heitir og islenzks
manns, Gunnars Arnar, og eru þau
bæði til heimilis á Hábæ á Suður-
Jótlandi.
EfDÍð er vitaskuld óislenzkt að
mestu leyti, en auðvitað hefir sagan
jafn mikið gildi fyrir því. Gazka
er undurgóð stúlka. Rúdólf, unnusti
hennar, sem farið hefir í stríðið
hefir svikið hana, en þá, þegar hún
fær uppsagnarbréfið .frá honum, er
hún orðin ástfangin í Gunnari Arn-
ar.
Ástin milli þeirra er ofur heit.
Ást hennar hefir megnað að kveikja
fagra trú í brjósti hans. Svo verða
þau að skilja.
Hann ætlar til Englands, og taka
sér far með skipi sem heitir »Úrania«,
frá Kaupmannahöfn. Hann sendir
símskeyti til Hábæjar um að hann
fari með þessu skipi tiltekinn dag,
en nóttina áður en það leggur af
stað verður hann veikur og leggst
á sjúkrahús. Hann liggur þar língi.
En svo fréttist að skip þetta sem
hann ætlaði með hafi verið kafskot-
ið. Þegar Gazka fréttir það, verður
henni afarmikið um það, því hún
bjóst auðvitað við að Gunnar hefði
farið með því; hún fær hjartaslag
og liggur lengi fyrir dauðanum. En
svo fréttist að Gunnar er lifandi.
Það eru gerð boð eftir honum að
koma til Gözku, og hún skrifar hon-
nm m. a. þessi orð:

o
o
SkíðaféL Reykjavíkur
O efnir til
boðhlaups
fyrir meðlimi félagsins
sunnudag 17. marz þ. á.
ef veður og færð leyfir.
Þátttakendum verður
skift i flokka 3ja manna.
Þátttakendur verða
að vera búnir sem til
fjallferöa á vetrardegi, og hafa með sér áttavita og mat til eins
dags. Landabréf lætur félagið þátttákendum i té. Síðar mun verða
tilkynt hvar þátttakendur eiga að mæta.
Listi til áskriftar liggur frammi hjá L. H. Muller kaupmanni,
sem gefur allar nánari upplýsingar. Menn verða að hafa skrifað
sig á listann fyrir 10. marz.
Rvik, 16. febr. 1918. Stjórnin.
OE
]OBBOE
30
Atvinna
við verzlnnarstarf, bókhald, umboðssölu eða annað, ó s k a s t sem fyrst.
Menn eru beðnir að snúa sér til
Carl Bender, Húsavík.
JÍÚS fíí SÖÍií.
Stórt og vandað íbúðarhús á góðum stað hér í bænum, er til sölu,
7 eða ef til vill fleiri herbergi í því laus til ibúðar 14. maí n. k.
Semja má við Þorst. Þorsteinsson yfirdómslögm. Miðstræti
4. Simi 515. Venjulega heima kl. 4Va— S1/*-
Kaffibrauð oj kex
margar tegundir,
þar á meðal ágætt rúgkex, sem er sérstaklega ódýrt hjá
Jes Zimsen.
»Komdu til min, hjartans vinur
minn! Komdu til mín, — og
kystu mig. Eg vil fara með koss-
inn þinn á vörunum inn í eilifð-
ina. — Komdu og kystu Gözku
þína, sem elskar þig altaf — allar
stundir.«
Hann kemst til hennar áður
áður en hún deyr.
Og þegar hann er á gangi um
veturinn, úti í fölnuðum skóginum,
heyrir hann hana, sem var honum
trú til dauðans, hvísla gegnum blæ-
inn, þessum gullfögru orðum:
»Vinur minn! Hlustaðu á rödd
mína i blænum. Hún hvislar þvi
í eyru þín að andi minn sveimar
þar sem þú ert.
Hlustaðu á rödd mína, og þú
munt geta borið mótlæti lífsins.
Hustaðu á rödd mina því eg elsk-
aði þig, en guð talaði gegnurn
ást mína. Elskaðu mig til hinnar
hinstu stundar lífs þins, því gleði
og hamingja lifsins, og guð sjálf-
ur býr í ástinni. Láttu heiminn
kasta steinum eftir þér, mættu
hatri og fyrirlitningu með ró, því
ástin — ást okkar — verndar þig
þig frá öllu illu, — ástin okkar
sem bjó þögul í hjartanu mínu
og þínu, til dauða míns, ástin
okkar sem nær út yfir gröf og
dauða.
Vinur minnl Trúðu! Trúðu á
ástina, sem guð skapaði til þess
að sameina hjörtun; trúðu á sak-
leysið og trygðina.
Vertu tryggur í sál þinni, þvi
,Trygðin er kóróna lífsins1.* —
Það er þessi ást er hér um
ræðir, — göfugasta ást milli manns
og konu, sem auðið er að hugsa
sér, sem er þungamiðjan í sögtmni.
Þessi saga minnir mig á undur-
fagurt kvæði eftir Zakarías Topelíus,
hið fræga finska skáld. Það er um
pilt sem hét Súlamit og stúlku sem
hét Salami. Þau voru trúlofuð og
þótti fjarska vænt hvoru um annað.
Nokkur postuiias
kaS- oi to-síoll
fást í
Listverzluninni
Pósthússtræti 14.
En þau höfðu gert eitthvert af-
brot, svo guð hegndi þeim með því
að meina þeim að búa saman.
Hann setti þau sitt á hvora stjörnu,
og var ákaflega langt í milli. En
þau hugsuðu samt bæði jafnmikið
hvort um annað fyrir þessu. Og þau
voru altaf, hvort í sínu lagi, að
hugsa um, hvernig þau ættu að kom-
ast hvort til annars.
Það var eitt "kvöld að Súlamit var
frá í leiðindum. En þi kom honum
í hug að taka hina fögru gimsteina
út í himingeimnum — stjörnurnar —
og byggja með þeim brú milli bú-
staða þeirra Salamis.
En einmitt sama kvöld, kom
henni þetta ráð einnig í hug, og
bæði byrjuðu svo á þessu brúar-
smiði, án þess þó að vita hvort til
annars. — Og þau héldu áfram að
byggja brúna í þúsund ár, því vegur-
urinn var svo langur.
En þegar langt var liðið á þessi
þúsund ár, fór djöfullinn til guðs
og sagði honum af framferði Salamis
og Súlamits, Honum mundi vera
vissara að líta eftir þeim. — En djöfl-
inum er altaf mótgerð í því, að
nokkrum líði vel, og þess vegna
vildi hann ekki láta þau Salami og
Súlamit ná saman.
En drottinn hló hjartanlega að
máli djöfulsins og mælti: »Guð að-
skilur aldrei þá, sem svona heilög
ást tengir saman*. Þá sneri sá gamli
sér undan og fór.
En þegar brautin eða brúin var
fullgerð, mættust þau Súlamit og
Salami og féllust í faðma. Og þau
hafa altaf staðið i faðmlögum á miðri
brúnni síðan, en ljómandi stjarna
birtist yfir höfðum þeirra til að vitna
um ást þeirra og sakleysi. En þessi
brú, segir Topelius, að sé Vetrar-
brautin.
Mér finst Gazka Axels og Vetrar'
braut Topeliusar éiga töluvert skylt
saraan.
Sá er munurinn, að Topelius tal-
ar um mátt ástarinnar í yfirnáttúr-
legu æfintýii, en Axel heldur sér við
veruleikann, og ræðir um þá ást er
hlýtur að lifa út yfir gröf og dauða
—það er að segja ef nokkuð megn-
ar að gera það.
H. Guðjónsson
frá Laxnesi.