Morgunblaðið - 06.01.1919, Blaðsíða 1
láandag
6
jan. 1919
H0R6DNBLADID
0. argan«(V
54
tölublað
ísafoldarprentsmiðja
AfgreiSslusími nr. 500
Ritstjómarsími nr. 500
Ritstjóri: Yilhjálmur Finsen
Erl. simfregnir
(Frá fréttaritara Morgunblaðsins)
Khöfn, 3. jan.
Bandamenn ósammála?
Fyrsti sameiginlegi fundur
bandamanna um friSarskilmálana
▼erSur haldinn í París 13. janúar.
ÞaS er nú sýnt, aS ágreiningur
nokkur er milli þeirra Wilsons for-
seta og Clemenceau um alþjóSa-
bandalagiS. Ef ekki næst sam-
komulag, ætla Bandaríkin að
byggja stærsta herskipaflota
heimsins.
Maximalistar í Riga.
Her rússneskra Maximalista hef-
ir tekið horgina Riga herskildi
Yfirgangur Pólverja.
Pólverjar eru að reyna að leggja
umdir sig öll landamærahéruð
Þýzkalands og Austurríkis og Ung-
verjalands.
L iHÉÉÉÍÉjÉÍÉíriM^.
VinnuleysiS í Danmörku,
54000 atvinnuleysingjar fá styrk
af opinberu fé í Danmörku, og þó
kvarta atvinnuveitendur um verka-
mannaeklu.
PeningamarkaSurinn.
100 kr. sænskar ..... kr. 108.60
100 kr. norskar ........— 104.85
Sterlingspund ..........— 17.83
Ðollar ................ — 3.75
Forvextir Þjóðbankans danska
-5i/2 %•
CJr Dýrafirði
ær Morgunhl. skrifaS um jóla-
leytið:
„Pestin er nú því nær útdauð
hér og hefir einstaka sveitabæjum
og þorpum til þessa tekist að ein-
angra sig. T. d. hefir Keldudalur,
Haukadalur og Meðaldalur alveg
sloppið til þessa, og væri óskandi
að einangrunin kæmi að tilætluð-
um notum.
Fór pestin hér geist um, sérstak-
lega á Þingeyri, og var hér ilt útlit
um tíma, ekki síst, er okkar ágæti
héraðslæknir lagðist með þeim
fyrstu. Varð hann talsvert þungt
haldinn og lá rúmfastur nær hálf-
an mánuð.
Alls hafa dáið hér úr pestinni
5 manns. Þar á meðal Johs. Proppé
kaupmaður, öuðni Bjarnason véla-
smiður og Guðbrandur Guðbrands-
son vélanemi, alt komungir mexm
broddi lífsins, er mikil eftirsjá
er að. Jóhannes Proppé var hinn
mesti dugnaðar- og atorkumaður,
drengur hinn bezti, er vafalaust
hefði unnið héraði sínu og landi
mikið gagn, ef enzt hefði aldur.
Hann var að eins 30 ára og lætur
eftir sig konu og son á fyrsta ári.
Er hann öllum harmdauði og munu
Dýrfirðingar lengi minnast hans,
enda hafði hann alið aldur sinn
þar frá fermingaraldri. — Guðni
Bjarnason vélasmiður var fæddur
og upp alinn á Þingeyri- Var hann
hinn mesti hagleiks- og framtíðar-
maður, en heilsuveill mun nann
hafa verið síðustu árin. Var hann
kvæntur og átti 2 börn, bæði korn-
ung. — Guðbrandur Guðbrandsson
var hér við vélsmíðanám og ætlaði
að gerast vélstjóri á skipi. Hann
var rúmlega tvítugur að aldri og
einhleypur, og er hann harmdauði
öldruðum föður.
Frá Reykjavík var sendur hing-
að stud. med. Kristmundur Guð-
jónsson, til þess að gegna héraðinu
í forföllum héraðslæknis, og einn-
ig komu hingað nokkrar hjúkrun-
arkonur, og á alt þetta fólk miklar
þakkir skilið, lijúkrunarstúlkurn-
ar af Þingeyringum, en Kristmund-
ur læknir af öllum héraðslTúum.
Hefir hann áunnið sér hylli hvers
manns fyrir g'óða framkomu, ósér-
plægni, skyldurækni og' lipurð, og
ætti sannarlega skilið að fá sæmi-
legt hérað að náminu loknu. Fylgja
honum — og konu hans, er dvalið
hefir hér með honum — beztu fram-
tíðaróskir Dýrfirðinga. —
Tíðarfar liefir verið hér framúr-
skarandi milt og gott seinni part
hausts og til þessa tíma, og skiftir
um frá síðasta hausti og vetri.“
Matvælabírgðir
Evrópu.
í lok nóvembermánaðar fór
Hoover matvælaráðgjafi Banda-
ríkjanna til Evrópu til þess að taka
ákvarðanir um vistaúthlutun til
ríkjanna í Evrópu. Áður en hann
lagði af stað lét hann frá sér fara
ummæli þau, sem hér fara á eftir:
—Af þeim 520miljónum manna,
sem búa í Evrópu, eru það að eins
íbúar Suður-Rússlands, Danmerk-
ur og Ungverjalands, samtals 40
miljónir, sem hafa nægar vistir til
næstu uppskeru þó ekkert sé flutt
inn.
Sumir þarfnast hjálpar samtund-
is. Bandaríkin hafa aflögu 18—20
miljónir smálestir af matvöru. Ef
vér spörum, er hægt að bjarga öllu
við, ef hægt verður að fá flutning
á þessum vistaforða þangað sem
hans er þörf.
Öll ríki á meginlandi Evrópu
hafa stórum fækkað kvikfénaði og
vantar því kjöt og einkum feitmeti
Þessi lönd hafa uppskeru síðasta
árs, sem endist 2 mánuði og þaðan
af meira, ef skömtuninni heldur á-
fram. Yfir 200 miljónir manna búa
nú við óreiðu í öllum þjóðfélags-
málum. Þar eru samgöngur og
fjármál í megnustu óreiðu, og
bændurnir eru hættir að senda þáð
sem þeir hafa afgangs, frá sér áf
hræðslu við að það missist alger-
lega. Þess vegna er borgarlýður-
inn í þessum löndum í svelti.
Bændurnir í Evrópu eru vanir
að birgja sig að vistum til eins árs
í senn til þess að vera við öllu bún-
ir. Vandamálið er því það, að sjá
fyrir borgunum þangað til atvinnu-
végirnir komast í samt lag Borg-
irnar eru miðstöðvar skrílræðis-
hreyfinganna. Það hafa þegar ver-
ið gerðar ráðstafanir til þess að
Frakkar, Bretar og ítalir fái vistir
og er þar með séð fyrir 135 miljón-
um manna.
Næsta verkefnið er það, að lina
á hafnbanninu eins og mögulegt
er, svo að hlutlausu ríkin, sem nú
eru í vistaþröng geti séð þegnum
sínum fyrir mat pg þar með af-
stýrt útbreiðslu Bolzhewismans.
íbúar þessara landa ern 40 mil-
jónir.
Þá er önnur þrautin sú að sjá
þeirn 50 miljónum manna, sem
byggja Norður-Rússland fyrir
vistum. Mikill hluti þessa lands er
algerlega samgöngulaus, vegna
þess að samgöngutækin eru óbrúk-
andi, og stjórnarástandið gerir
það algerlega ókleift að veita
mörgum miljónum af þjóðinni
nokkra björg í vetur.
Aðstaða óvinaþjóðanna bakar
oss mikla erfiðleika, Vér verðum
að slaka á hafnbanninu, sem hald-
ið verður áfram meðan vopnahléið
stendur, — slaka það mikið á því
að miðveldin geti dregið að sér það
sem er allra nauðsynlegast, svo að
stjórnarfyrirkomulagið geti kom-
ist í lag.
Ef ekki verður unt að upp-
ræta óstjórnarstefnuna og koma
fastri stjórn á laggirnar í Þýzka-
landi og Austurríki, verður engan
aðila við að semja um frið, og
enginn til að greiða Frakklandi
og Belgíu skaðabætur fyrir öll
spellvirkin. Réttlætið krefst þess,
að á laggirnar komist stjórn, sem
getur afplánað þann órétt, sem
framinn hefir verið, en þetta getur
ekki orðið, ef Bolzhewisminn nær
útbreiðslu. Sulturinn er fylgifisk-
ur ÓBtjórnarinnar.
ta fefí noMra
lærlinga í piano tíma nú þegar, þó
ekki byrjendur.
Jðn Jlorðmcmn.
Eiðaskólinn
Svo er sagt, að Tímaflokkurhm
sæki það fast að koma þar að
presti sem skólastjóra. — Hvað
mikils sá flokkur má sín í kenslu-
málaráðaneytinu veit eg ekki, en
hins vegar eru stéttir landsins
ekki óvanar því að réttur þeirra
sé borinn fyrir borð þegar um
veitingar er að ræða, og þar með
teknar frá þeim allar þær hvatir
til að keppa áfram hver í sinni
grein. — Þetta á alls ekki að þol-
ast nema þegar svo er ástatt að al-
óhæfir menn keppa gegn utan-
stéttarmönnum. Búast má við iB-
um kur meðal kennara ef nú verð-
ur brugðið út af réttri reglu. Þeir
mimdu ekki þola að svo ilt for-
dæmi væri látið viðgangast. Er
ekki minst á þetta af vantrausti á
kenslumálastjórninni, heldur til
þess að liún hafi styrk af því að
vita, að kennarastéttin er vakandi
og vill gæta réttar síns bæði nú og
framvegis.
Kennari.
Skaðabætur.
Það lítur út fyrir að Bretar og
bandamenn þeirra séu í nokkrum
vafa um, hve háar skaðabætur þeir
eigi að láta Þjóðverja borga. Það
er oftast nær viðkvæðið, að þeir
skul látnir borga eins mikið og
þeir séu færir um, en hitt hafa
Bretar eigi enn þá getað reiknað
út, hvað mikið þeir séu færir
um. Frakkar borguðu Þjóðverj-
um 5 miljarða franka 1871, án
þess að þjóðin tæki það nærri sér,
og Þjóðverjar iðruðust þess síðar,
að þeir höfðu ekki heimtað meira.
Erfitt mun það reynast f jármála-
fræðingum bandamanna að ákveða
skaðabæturnar þannig, að Þjóð-
verjum veitist hvorki of létt né of
þungt að borga. Það er enn þá
óséð, hvernig hagur Þýzkalands
verður í framtíðinni, hvort ný
blómaöld hefst þar eftir nokkur ár,
eða hvort þjóðin kemst í kör. Þrátt
fyrir þessa óvissu eru ensk blöð
þegar farin að ræða um upphæð
skaðabótanna og nefna ákveðnar
tölur. Meðal annars kemst fjár-
málaritstjóri blaðsins „Daily Chro-
nicle“ svo að orði um þetta: