Morgunblaðið - 02.02.1919, Blaðsíða 1

Sunnudag
6. argangr
2
fe br. 1919
MORGONBIAÐID
81.
tðlublad
Ritstjómarsími nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen
lsafoldarprentsmi8j»
Afgreí8*Iu»ími nr. 500
Tombóíu
heldur
I
síúkan Framítðin
í kvöld kl. 6. Að eins fyrir Terp ara.
Engin núíí. ■æ-
Úr loftinu
London, í gær.
Flugmannatjónið.
Allan þann tíma, sem stríðið
hefir staði'Ö yfir, liafa 16623 menn
orðið fyrir síysum í flugferðum. Af
þeim 1) 45u 6160 bana.
Brezkir fyrirliðar til Indlands.
Nálægt 100 fyrverandi fyrirliðar
úr landher, lofther og sjóher Breta
eiga innan fárra mánaða að taka
við embættum á Indlandi.
Ríkið og járnbrautarfélögin.
Bonar Law ráðherra liefir til-
kynt fulltróaráði járnbrautarfélag-
anna, að eftirliti ríkisins með járn-
brautunum muni verða haldið á-
fram um tveggja ára skeiö eftir
að friður er endanlega saminn, en
að eigi hafi enn verið teknar nein-
ar ákvarðanir um rekstinsfyrir-
komulagið í framtíðiimi.
Flug.
Seely liershöfðingi flaug í gær
yfir London í loftfari af stærstu
gerð. Farið flaug upp frá stiið á
austurströndinni, þrátt fyrir mjög
óliagstætt veður. I’að var þoka og
fjúk og mikill stormur á móti.
f’rátt fyrir þetta sigldi skipið hægt
í mjög lítilli hæð, að eins nokkur
hundruð fet yfir húsunum í miðri
Lundúnaborg Og har skýran vott
um það, hversu flugtækjunum hef-
ir tekist að sigrast á veðrinu.
Keisarinn.
Þýzki flokkurinn sendi keisaran-
um skeyti á afmælisdegi hans og
lét í Ijósi þakklaeti sitt fyrir starf
hans 1 þagu þýzlcu þjóðarinnar, „og
.munu miljónir manna af henni
halda áfram að halda fast við keis-
arastjórnarfyrirkomulagið1 ‘ .Skeyti
frá Amsterdam segir að í ræðu, sem
prins Eithel Friedrich liafi haldið
skamt frá Potsdam í tilefni af af-
mælisdegi keisarans, hafi hann
mælt á þessa leið: „Þér munuð al-
drei framar sjá keisarann. Rás við-
burðanna hefir máð hann út úr
mannkynssögunni. Faðir minn er
Kaupirðu góðan hlut,
l>á mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
dauður, ef réttilega skal að orði
komist.‘ ‘
Bandaríkjaflotinn.
Skeyti frá Washington hermir að
flotamálanefnd þingsins hafi tekið
illa frumvarpi stjómarinnar um
flotamál á næstu þremur árum og
fært tölu vígdreka, er byggja
skyldi, úr 16 ofan í 10.
Rafmagn til fiskiskipa.
Iláa verðið, sem verið hefir á
steinolíu og henzíni undanfarin ár,
hefir orðið til þess, að í Noregi og
Svíþjóð, þar sem verðið var enn
gífurlegra en hér, hafa verið gerð-
ar tilraunir með annað rekstursafl
til fiskiskipa. Og eldsneytisbirgð-
irnar, sem þessum þjóðum var út-
hlutað, voru svo takmarkaðar, að
fjöldi skipa gat alls el^ki gengið
til fiskjar.
Karbid og tjöruolíu-blandanir
voru reyndar, en hvorugt gafst
vel. Frá Færeyjum fréttist einu
sinni, að þar væri farið að brenna
lýsi í mótorunum, en eigi er kunn-
ugt hvernig það hefir reynst. Þá
hefir einnig verið reynt í Svíþjóð,
hvort hægt muni að nota rafmagn
til hreyfiafls í bátum og af því að
sennilegt þykir að athygli Islend-
mga beinist einkum að síðastnefnd-
um tilraunum, skal sagt nokkuð
gjör frá þeim.
Við flestar stærri rafmagnsstöðv-
ar fer allmikið af afli til lítils, og
stafar það bæði af því af5 notkunin
er misjafnlega mikil frá degi til
dags eða á ýmsum hlutum sólar-
liringsins (t. d. þar sem aflið geng-
ur til lýsingar í borgum) og svo
af hinu, að aflgjafinn er misjafn^
lega ríkur (misjafnt vatnsrensli
eftir veðráttu og árstíðum o. s.
írv.). En þetta afgangsafl er selt
miklu ódýrara en það sem notað er
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann,
Sigurjón Pétursson.
af fyrirtækinu sjálfu og það vilja
menn nú taka, þar sem til þess
næst og nota til skipa. í Gauta-
borg t. d. er afgangsaflið *frá bæj-
arstöðinni 40 milj. kílóvatttímar á
ári og þar af gæti fiskiskip fengið
16 miljónir, sem væri nóg til þess
að reka 256 25-hestafla mótorbáta
10 tíma á dag í 250 daga á ári, eða
alla þá mótorbáta, sem gerðir eru
út frá Gautaborg.
Á íslandi og í Skandinavíu er
engin þurð á afli til bátanna, og
of dýrt yrði það eigi hér á landi,
þó byggja yrði sérstakar aflstöðv-
ar til framleiðslu á því. En þá er
önnur hiíð málsins eftir, sem reynst
hefir erfiðari: Hvernig eiga bátarn-
ir að geta tekið með sér afl til
ferðalagsins ?
Þó að mörgum finni^t rafmagnið
vera orðið nokkurs konar almætt-
iskraftur, sem allir vegir séu færir,
þá hefir það eigi tekist enn þá, að
ryðja úr vegi einum miklum ann-
marka, sem markar því bás. Yms-
ir heimsfrægir hugvitsmenn, þar á
meðal Edison, hafa varið mörgum
árum æfi sinnar til þess að sigrast
á honum, en ekki tekist. Að finna
ílát undir rafmagn — ef svo mætti
að orði kveða — rafgeymir, hefir
reynst erfiðast af öllum þrautum
rafmagnsfræðinnar, rafgeymir, sem
væri svo léttur, að það borgaði sig
að flytja hann stað úr stað, og svo
lialdgóður, að hann þyldi hristing.
Menn eru farnir að nota rafvagna,
en það verður oft að „hlaða“ þá,
þ. e. fylla rafgeymimi, en bátar
verða að liafa rafmagn með sér til
langs tíma. Rafgeymir, sem tekur
600 hestaflatíma, mundi verða
30—40 ton á þyngd, og það er mik-
ils til of mikið fyrir mótorbáta,
enda þurfa að eins þeir bátar, sem
eru úti fleiri daga í röð, svo mikið
afl. Bátar, sem koma heim að
kvöldi, þurfa miklu minna ,og gætu
eflaust notað rafmagn, ef mótor-
arnir og geymirarnir væru ekki
eins dýrir og þeir eru. En ef farið
væri að.nota þá alment, mmidu
þeir falla í verði með vaxandi fram-
leiðslu.
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.
tJíomié með
auglysingar
íimaníege!
Hvort fiskiflotinn íslenzki getur
notað innlent afl á komandi árum,
verður því aðallega undir því kom-
ið, livort hugvitsmönnunum tekst
að búa til léttari rafgeymi.
Rán,
Dýrtíðin hérna hefir orðið mörg-
um manninum skálkaskjól til þess
að setja ránsverð á vörur og vinnu
sína, ekki hvað síst þegar viðskifta-
vinirnir eru neyddir til að skifta,
hvað sem það kostar. Mörgum er
einnig ógeðfelt að „prútta“, vilja
heldur borga það sem upp er sett,
þegjandi. Samkeppnin er í mörg-
um atvinnugreinum engin, cn í öðr-
um eru samtök um dýrleikann.
Eitt af ófegri dæmum af þessu
tægi er athæfi líkkistusmiðanna
hérna í bænurn. Vegna inflúenzu-
sóttarinnar fengu þeir, er atvhrnu
hafa af dauðsföllum, ærimi starfa
umfram það sem venjulegt er, enda
var verðið, sém þeir settu upp, þá
svo hátt, að tekur út yfir allan
þjófabálk. Sagt er vönduðustu lík-
kisturnar hafi kostað alt að 700
krónum, líkvagn og önnur aðstoð
marga tugi króna. Verðmunurinn
hér og í Hafnarfirði er mjög mik-
ill og munurinn á því að kaupa lík-
kistur og láta smíða þær sjálfur eij
margfaldur. Til samanburðar má
geta þess, að í Kaupmannaliöfn er
útfararkostnaður tvisvar til þrisv-
ar sinnum lægri en hér.
Það má ekki líðast að mönnum
haldist uppi óátalið að okra á at-
vinnu sinni, eins og nú er orðið svo
altítt hér í Reykjavík. Hið opin-
bera verður að taka í taumana, því
einstaklingar fá í svo mörgum til-
fellum engu áorkað. Og sumar lík-
kisturnar, sem févana fólk hefir
keypt utan um sína nánustu, hafa
verið seldar því verði, að ástæða
væri til að athuga nánar, hvort
þetta sé rétt atvinnuaðferð-
Kaupirðu góðan hlut,
þá mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjón Pétursson.