Morgunblaðið - 05.03.1919, Síða 1

6. args&nifr
IMiöv dug
marz 1919
HtORGUNBLAfllÐ
112.
tðlnblaA
Ritstjóruarsími nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmur Fiiiatn ||________tg»fold»rpr>ntami6j«
AfcT«í8riw!mt ur 600
Ný montaslofnun.
Morgunl)laðið liefir margsinnis
l>ent á, hve vöntunin á sérstakri
stærðfræða- og náttúrufræjiadeild
við Mentaskólann hérna væri orðin
tilfinnanleg. Þeim fjölgar með ári
hverju stúclentunum, sem að loknu
prófi við Mentaskólann sthnda nám
við f jöllistaskólann í Kaupmanna-
höfn, en allir verða þeir, er þangað
kemur, að verja heilu ári til undir-
búnings undir sjálfan skólann, því
mentunin, sem Mentaskólinn veitir
nemendum sínum í stærðfræði, eðl-
is- og efnafræði, er af svo skorn-
tim skamti, að hún nægir eklri til
.inntöku á fjöllistaskólann. Tapa
verkfræðingaefnin okkar og aðrir
þeir, sem leggja stund á stærð-
fræðileg og náttúrufræðileg vís-
•indi, heilu ári æfi sinnar fyrir það,
að Menthskólinn er ekki fullnægj-
andi mentastofnun og samsvarandi
kröfum tímans, og undirbúnings-
veturinn verður þeim dýrastur
(hátt kenslugjald o. fl.). Vita það
allir, sem kunnugir eru, að tapið
af þessu eina ári skiftir þúsund-
um króna fyrir hvern\ einstakan
mann, þegar tillit er tekið til tekna
þexrra, sem útlærður mentnmaður
gæti haft fyrir árið, í stað kostnað-
ar við lærdóm.
Þegar .aðsókn óx svb mjög að
Mentaskólanum, að skifta varð lær
dómsdeildinni, mátti búast við því
að komið yrði á sérdeild fyrir
stærðfræði og náttúrufræði, því að
senmlega hefði þá ekki þurft að
fjölga deildum og kenslustunda-
fjoldi því eigi vaxið neitt og kostn-
En eÍgÍ Vílr Um Það féng-
a halfu Þings eða stjórnar o»;
enn situr vis Sama
Núeraðkomast hreyfing 4 m41_
íð, sem vonandi verður til ]5ess -ið
íslenzkir stúdentar geti framveo-is
fengið heima fyrir fullnaðarment,-
un undir háskólanám í'hverri vís-
indagrein sem er.
Tveir íslenzkir vísindamennýsem
báðir eru viðurkendir afburðamenn
hvm* á sínu sviði, þeir dr. Ólafur
Daníelsson og Þorkell Þorkels-
st'ó ÍOrsl,-'hr‘ hafa snúið sér til
„ 1 ^^innar með beiðni um í‘iár-
framW
Bag„fraí“ ”PnVatsk61a > er veili
“landir ^ Þ4 “
stærðfræða- ! k°lar veita undir
dentspróf. Efg uáttó™fræða-stú-
veitir nauðsynlegt t' *drv!í,aw
meutnot r td slikrar
mentastofnunar, er Um leið létt af
^aupirðu góðan hlut,
U mnndu hvar þú fékst hann
Sigurjón Pétur88on.
Leihféfaa Keukiavikur.
Skuggar
leikrit i 4 þáttutn, eftir PÁl Steiogrímsson,
verður leikið Fimtndaginn G. marz hl. 8 í Iðnó.
Aðgöngumiðar seldir i Iðnó í dag kl. 4—7 með hækkuðu verði og
á morgun frá kl. 10 með venjulegu verði.
Mentaskólanum þeirri skyldu, sem
ella var óhjákvæmileg, að stofna
stærðfræða- og náttúrufræðadeild.
Og þessi lausn mun að mÖrgu leyti
verða heppilegri.
Pyrst og fremst er það gott, að
mentastofnanirnar séu tvær, svo að
eitthvað sé um að velja. Það er
ávalt síður liætt við „úrkynjun“„
ef svo mætti að orði kveða, þegar
svo er. Þá er einkaskóli eigi eins
hundinn í báða skó með tilhögun
álla á kensln og kensluaðferðir
eins og- opinberir skólar eru. Ilann
gæti t. d. veitt fleirum fræðslu
en þeim, sem búa sig undir stú-
dentspróf, svo sem þeim, er ganga
vilja á tekniska háskóla, og nú hafa
engin úrræði til þess að afla sér
mentunar í náttúrufræðum um
fram það, sem gagnfræðaskólarn-
ir veita. Menn verða að hafa það
hugfast að tímarnir eru að breytast
og að þörfin fyrir menn með verk-
fræðisþekkingn vex með hverju
missiri, enda er þegar orðin ekla
á þeim í landinu, og^á þó líklega
eftir að verða meiri. Þess vegna má
eÍHskis láta ófreistað til þess ,að gera
iþeim, er stunda vilja þau fræði,
sem allra léttast fyrir. Ef það er
vanrækt, munu menn naga sig í
handarbökin síðarmeir, þegar
margt verður að gera og sækja
verður útlendinga til alls. Og þeim,
sem hornauga líta til fjárframlaga
til mentunarstfofnana, má segja til
hughreystingar, að mentun í ,,tek-
niskum“ fræðum er öllu bókviti
drýgri í öskunum, og er auðvelt að
tæra rök að því.
að ^ einkaskólanum nýja við-
v Ur’ Þa er fiárupphæðin, sem far-
xð er fram a til hans> eigi meirj en
svo, að kostnaður 3-5 stúdenta við
undirbííningsmentun vegur fyiii
lega upp á móti henni. Hreinn pen-
ingagróði landsmanna af stofnun-
inni verður því eigi með tölum tal-
inn. Lapdið rækir með þessu sjálf-
sagða skyldu sína til þess að sjá
stúdentunum fyrir nndirbúnings-
mentun, skyldu, sem þingi^ meira
segja hefir viðurkent margsinnis,
Kanpirðu góðan hlut,
þé mundu hvar þú fékst hann.
Sigurjon Pétursson.
með því að veita stúdentum við
f jöllistaskólann í Khöfn námsstvrk.
Og þessi mentastofnun mundi opna
sund, sem ella væru lokuð mörgum,
og útvega landinu einmitt þá menn,
sem þörfin er mest á í svipinn.
Æskilegast væri náttúrlega, að
hér kæmi upp „tekniskur“ háskóli
sem allra fyrst. En þess verður lík-
lega að bíða nokkur ár, því að verk-
legar framkvæmdir eru eigi enn
komnar á það stig, að unt sé ^ð
veita nemendum þá æfingu, sem
nauðsynleg er. Og enn þá lengra
verður þangað til vér fáum skóla,
sem getur útskrifað, verkfræðinga
og véla-„konstruktöra“. En hitt er
hægt, að koma npp skóla, sem veit-
ir stúdentaefnum fullkomna undir-
búningsmentun undir f jöllistaskóla
og öðimm fræðilega þekkingu, sem
„tekniskir“ háskólar krefjast til
inngöngu eða jafnvel meira. Og nú
er tækifæri til þess.
TilraunaStofu í eðlisfræði þarf
landið að eignast, eigi að eins þó
að þessi stofnun komist á fót, held-
ur einnig vegna skóla þeirra, sem
fyrir eru, og kostar hún auðvitað
nbkkuð fé. Og við efnarannsókna-
stofvma er þegar tilraunastofa, sem
nota mætti við „tekniskan* ‘ skóla
með dálitlum breytingum.
Og happ má það teljast, og ríð-
ur eflaust baggamuninn hjá þeim,
sem eru í vafa um hvort stofna
skuli skólann, að mennirnir, sem
beita sér fyrir málið, efu þáðir hin-
ir allra hæfustu, sem þjóðin hefir
á að skipa, og standa í engu að baki
mentamönnum annara þjóða.
Smásð’overð i Keykiavik,
1
í janúar 1919.
Samkvæmt Hagtíðindunum hef-
ir lítil verðhækkun orðið hér í
Reykþavík síðan í októbermánuði,
samanborið við þá verðhækkun,
sem orðið hefir á öðrum undanförn-
um ársfjórðungum.
KaupirSu góðan hlut,
þé mundu hvár þú fékst hann
Sigurjón Pétursaon.
Á 53 vörutegundum, sem Ilag-
stofan flytur skýrslu nm og fáan-
legar voru í janúar, hefir hækkunin
orðið að meðaltali 253% síðan ó-
friðurinn hófst, en 26% síðan í
fyrravetur, en hafa lækkað um 1%
síðan í októþer. Þar við er gætandi,
að lækkunin síðasta ársfjórðung
skapast aðallega af kolæverðlækk-
uninni. Matvörur hafa staðið í stað
síðasta érsfjórðung.
Er það nú vonandi, að fram úr
þessu fáum vér að sjá vöruverðið
lækka stöðugt.
0AGBOK
Föstuguðsþjónusta í Dómkirkjunni í
kvöld kl. 6. 'Síra Bjarni Jónsson pré-
dikar.
Mannslát. Nýlátinn er hér í bænum
gamall merkisbóndi, Oddur Ögmunda-
son frá Oddgeirshólum. Bjó hann þar
lengst af, eða nær 30 ár, en síðan 5 á*
á Árbæ í Ölfusi. Þaðan fluttist hann
hingað til bæjarins og dvaldi 13 síð-
ustu árin, sem hann lifði, hjá Jóh.
Ögmundi kaupmanni, syni sínum. Var
hann nær 73 ára, er hann lézt. — Odd-
ur var búhöldur góður og jafnan tal-
inn með gildustu bændum sveitar sinn-
ar, rausnarmaður og sómi stéttar sinn-
ar. — Jarðarför hans fer fram í dag.
ísinn á höfninni. í gærdag lagði lög-
reglustjóri bann við vmiferð um ísinn á
höfninni. Þrátt fyrir það voru hinir
og aðrir úti á ísnum eftir það. Meðal
annars sáum vér þar ljósmyndara með
vél, og hafði drengjahópur flykzt ut-
an um hann og tvístraðist svo út um
alla höfn. Geta hæglega hlotist slys
af slíku, einkum þar sem stórströymt
er þessa dagana, og ísinn getur liðast
sundur þegar minst vonum varir, þótt
hann sé sterkur. — Menn, sem eiga
erindi út á höfn einhverra orsaka
vegna, vórða að fá til þess leyfi lög-
reglunnar og varast að gefa óvarkám-
um unglingum það fordæmi, að íirjóta
í bág við nauðsynlegar fyrirskipanir.
Vatnslaust hefir verið í mörgum húa-
um hér í bænum undanfarna daga
vegna frostanna — jafnvel í öðrum
eins stórhýsum og Hótel ísland. Hlýt-
ur öllum að vera ljóst, hver voði get-
ur stafað af þessu, vegna brunahættu,
og veitti ekki af, að eitthvert eftirlit
væri haft með því, hvernig vatnsæða*
eru lagðar'-innan húsa, því að þannig
Kaupirðu góðan hlut,
þé mundu hvar þú fékst hann,
Sigurjón Pétursson.