Morgunblaðið - 16.03.1919, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ
Cadiz-salt
Hefi tiiboð um 500 tonn, áætlað hér síðari hluta
apríl. — Verðið mjög lágt ef samið er strax.
O. BenjamíQsson.
Hrogn og Lifur
kaupir hæsta verði
dlgúst iSuéfónsson,
Fisbtorginu.
Fasfeignamalið
í Heykjavik.
Samkvæmt 14. gr. laga um fasteignamat 3. nóv. 1915, sbr. reglu-
gjörð 26. jan. 1916, 13. gr., auglýsist hérmeð að fasteignamatsnefnd
Reykjavíbur heldur fund i lestrarnal alþingishússins máau-
daginn 17. þ. in. kl. 9—12 f. h.
Verður þar framkvæmt mat i húseignum og lóðum í þessum göt-
um: Fischerssundi, Frakkastíg, F/amnesvegi, Fríkirkjuvegi, Garðaholti,
Garðastræti, Grettisgötu, Grímsstaðaholti, Grjótagötu, Grundarstíg, Hafnar-
stræti, Hellusundi og Holsgötu.
Eigendur eða umráðendur téðra fasteigna hafa rétt til þess að koma
á fundinn og bera þar fram þær skýringar er þeir óska að teknar verði
til greina v:ð matið.
í fasteignamatsnefnd Reykjavikur, 12. marz 1919.
Eggerf Cíassseti, Sig. Tfjoroddseti.
formaður.
Sigurjórt Sigurðsson.
Silkl, Ullarefni i dragtir og Hárnet
nýkomið
Johs. Hansens Enke
Trésmiðafélag Reykjavíkur
heldnr fund í dag kl. 2 síðdegls í Bárunni uppi.
Félagar mætið stundvíslega.
s T J Ó R NIN.
veg út í hött, sést'bezt á því, að
litlu síðar talar greinarhöfundur
um þanu sæg lögreglumála, sem
dómarinn hafi að fást við, og sýnir
þar með og sannar, að lögreglau
er alt annað en aðgerðalaus, því
frá henni koma auðvitað flest mál-
in. En um lögregluliðið er það að
segja, að með sannsýni virðist ekki
liægt að krefjast meira af því, en
jgert hefir verið, þar sem sömu
mennirnir, auk ]>ess að hafa eftir-
grenslun ýmislegra lögreglumála,
bannlagabrota, brota á sóttvarnar
lögum o. fl. o. fl., eiga einnig að
hafa umsjón með allri umferð fólks
og framferði á götunnm, og þar
sem þeir vinna að jafnaði 12 til 14
tíma á sólarhring, þá sýnist svo sem
vart verði krafist meiri vinnu af
þeiin. En þar sem til stendur, að
gerð verði.ef til vill í nánustu fram-
tíð, talsverðar breytingar á lög-
regluliðinu, og kjör þeirra, sem nú
eru, hafa nýlega verið bætt að
miklum mun, þá sé eg ekki ástæðu
til að fara frekara út í þetta mál
hér.
Það, sem gréinarhöfundur segir
um, að bæjarfógeti liafi engum
lögregluþjónum á að skipa eftir
skiftinguna, og að lögreglustjóri
geti ekki svo mikið sem kveðið upp
úrskurði, sem nauðsynlegir eru við
rannsókn mála þeirra, sem liann
hefir til meðferðar, þá er það auð-
vitað svo og getur ekki verið öðru-
vísi, þegar dómsvaldið er skilið frá
umboðsvaldinu, en, eins og áður er
sagt, er það alls staðar viðurkent,
að bezt fari á því, að þau ríkis-
völd séu aðskilin. Eg hefi heldur
aldrei orðið var við það, síðun eg
tók við lögreglustjórastarfinu, að
það hafi komið að nokkrum liaga
eða skaðað málefnið, að þurft hefir
að fá hjá dómaranum húsrarmsókn-
arúrskurð, og hefir þó oft þurft að
fá þá. Og eg býst við, að flestir
verði mér sammála um það, að í
rauninni sé þá fyrst nokkur mcin-
ing í slíkum útskurðum, þegar ann-
ar valdsmaður en sá, sem krefst
þeirra, gefur þá út. Og krafan nm
slíka úrskurði, er í löggjöfinni cin-
mitt bygð á því, að það sé annað
vald en lögreglan sjálf, sem gefur
úrskurðinn. Er það gert til að
tryggja einstaklinginn gegn gjör-
ræði eða ekki nægilega yfirveguðu
framferði frá lögreglunnar hálfu,
sem oft og tíðum má skoða sem
annan málspartinn eða ákæranda.
TTm ]iað, að bæjarfógeti verði að
fá lánaða lögregluþjóna hjá lög-
reglustjóra, er hið sama að segja,
þar sem engin lögreglustörf fylgja
því embættinu, ]>á ]iarf ]iað þar af
leiðandi einskis lögregluliðs íneð.
Hins vegar verður rannsóknardóm-
arinn og lögreglan mjög oft að
vinna saman, og hefi eg venjulega
látið bæjarfógeta í té þann lög-
regluþjóninn, er í hvert skifti hefir
mest verið við það mál riðinn, sem
til dómsmcðferðar er í það og það
skiftið. Auk þess þarf bæjarfógeti
ekki aiuiað en að láta vita, að liann
æski aðstoðar lögreglunnar í ein-
hverju máli, ]iá er honum að sjálf-
sögðu látin í té sú a(5stoð, sem fíing
eru á.
Af því að greinarhöfundur virð-
ist leggja áherzlu á það, að dóm-
arastörf hér í bænum hafi verið ó-
venju mikil árið sem leið, skal eg
til upplýsingar ]ieim, er ókunnugir
eru um ]æssi mál, geta Jiess, að á
árunum 1904—13 komu 43 af hverj-
um hundrað dómsmálum. er fyrir
dómstólana komu hér á landi á
Reykjavík, og til enn frekari skýr-
ingar, set eg neðanskráðan útdrátt
úr dómsmálaskýrslunum árin 1909
—18:
J ögreglu- SAttamál vÍBaö til dómstól-
mál ai sk- anna
Ar tals tals
1909 71 161
19Í0 55 403
1911 52 195
1912 64 140
1913 79 160
1914 63 .83
1915 192 106
1916 83 100
1917 ^ 95 101
1918 84 65
Auk ]iessa voru 'þessi ár fjöldi
gestaréttar-, sjóréttar- og sjódóms-
mála. Á skýrslu þessari sézt, * að
það er síður en svo, að nokkur sér-
leg’ málamergð hafi lilaðist á bæj-
arfógetann síðan embættinu var
skift, að nálega öll undanfarandi
9 ár hafa árlegá vsriTC tíl samans
fleiri má! til meðferðar en síðastlið-
ið ár, og flest árin mikið fleiri.
Varð þó enginn var við, að dómar-
arnir kvörtuðu um annríki, og
höfðu þeir þó að auki öllum þeini
störfum að gegna, sem nú heyra
undir lögreglustjóra. Þvert á móti
tók sá af dómendunum, sem lengst
gegndi embættinu á þessmn árum,
mikinn þátt, í opinberum málum,
var þinginaður, bæjarfulltrvii o. s.
frv.
Á hinu ]>arf engan að furða, þótt
embætti þetta sé umfangsjnesta
dómaraembætti landsins. Það ligg-
ur í hlutarins eðli, að svo lilýtur
að vera.alveg einsog lögreglustjóra-
embættið er umfangsmesta lög-
regluembætti landsins, en þar með
er ekki sagt, að ofætlun sé einum
nianni að fara með það svo vel fari.
Að minsla kosti er engin ástæða til
a.ð fetla ]>að nú, er svo miklu .icl'ir
verið af embættinu létt. Það liggur
því við að ætla megi, að ummæli
höfundar í niðurlagi marg umget-
innar greinar um, að það gæti tæp-
lega talist heimtufrekja, að þingið
sæi sóma sinn í því, að ætla ekki
dómaranum hér í bænum jjriggja
mainia starf, séu frekar sög'ð í skopi
en alvöru, ef Iiann á annað borð
he|in' nokkuð kynt sér málavexti
áður eii bann ritaði oftnefnda grein
sína.
Um fyrirkomulag' tollgæzluuiiar
og ýmislegt t'leira, sem greinarhöf-
undur gerir að umtalsefni, skal eg
ekki fjölyrða. Að eins geta þess, að
með því fyrirkomulagi, seru nú er,
þegar dómsvald og umboðsvald er
aðskilið, álít eg að hvorutveggja
málefnunum sé betur borgrið, og að
alt eftirlit með lögunum, og ])á ekki
sízt þeim lögunum, setn venjulega
er mest talað um, bannlögunum, sé
bæði tryggilegra og hagkvæmara.
Og það er ekki einungis eg. s'em
hefi þá skoðun. ueldur, eins og eg
hefi lítils háttar sýnt frnm á liér
að framan, ýmsir beztu menn ]>ess-
arar Jijóðar,' og fjöldinn allur af
erlendum þjóðum. Það væri því hin
mesta afturför, ef farið yrði nú að
rugla aftur saman stjórn lögregl-
unnar og dómarastörfum í :.aka-
málum og almennum lögreglumál-
um. En reynist svo, þegar fram í
sækir, að dómstörfin séu ofvaxin
einum manni, þá virðist, auðsætt,
að úr því verði að bæta. T. d. með
því, eins og greinarhöfundur sting-
ur upp á. að dómaranum væri feng-
inn til aðstoðar fulltrúi, er á hans
ábyrgð gæti farið með og aðstoðað
við rekstur dómsmálanna.
Jón Hermannsson.