Morgunblaðið - 19.04.1919, Side 1

' ‘Laugardag
19
apríl IðlS
6. áTgasgfc *
15 6
tölubíaS
Ritstjómarsími nr. 500
Ritstjóri: Vilhjáimur Finsen
ísafoldarprentsmift ja
AfgreiðsltiRÍmi nr. 500
er bezt að kaupa í .kóverzlun
HVANNBERGSBRÆÐRA.
Leikfélag Hnjhjavikur.
Nei
og
Hrekkjabrögö Scapins
verða loikin annan í páskutn kl. 8 síðd. í Iðnó.
Aðgöngumiðar seldir í Iðnó í dag frá k* 1. 4—7, með hækkuðu verði
og á annsn í páskum frá kl. 10—12 og 2—4.
heldur frú Dóra Sigiirðsson í Bárubúð, mnan piskadag kl. 6 síðd.
HaraMctr Slgm’ðsson aðstoðar.
Aðgöngumiður á 3 krónur (sæti) og 2 krónur (staodandi), fást i
bókaveizlunutn Sigf. Eymundssonar og ísafoldir eftir kl. 12 í dag.
Bókasafnið verðtir opið á morguii kl. lVa—21/* í Iðnó
Einn af fulltrúum Breta úr nefnd
Tþeirri, er bandamenn sendu til
Þýzkalands til þess aS líta eftir
öllu því, er flotamálum viðkemur,
ritar grein í „Times“ um heimsókn-
;ir nefndarinnar til flugstöSva ÞjóS-
verja. Segist honum þar svo frá,
meðal annars:
ASalflugstöðvarnar.
— Hinar sendnu strendur Þýzka-
lands, bæði meðfram Norðursjú og
Eystrasalti, eru mjög ,vel fallnar
til þess að hafa þar flugbátastöðv-
ar, og þær stöðvar, sem Þjóðverj-
ar hafa gert þar, eru gerðar a£
hinni mestu vandvirkni og hugvits-
semi. Og þar sem einhverjir ann-
markar hafa verið á frá náttúr-
unnar hendi, virðist svo sehi hvorki
hafi verið sparað fé né vinna til
þess að bæta úr þcim. Hjá allflest-
um stöðvunum eru gerðir mjóir
vogar, þar sem flugbátarnir geta
sezt hvernig sem veður cr. Og
vegna sandfoks eru stór svæði ,um-
hverfis fíugskálana steinsteypt.
1 stöðvar sinar hafa Þjoðverjar
notað meira af timbri og minna af
stáli heJdúr en Bretnr í sínar stöðv-
ar. Á þetta sérstaklega við stöðv-
arnar hjá Eystrasalti. Það cr ó-
þarft að taka þao fram, að þrátt
fyrir ótal Eauchen v e r b 0 + e n
(reykingar bannaðar) og fjölda
margar aðrar aðvaranir, þá hefir
eldur komið upp í mörgum stöðv-
unum og’ gert þar mikið tjón, ef
dæma má eftir brunarústunum.
AðalstÖðvarnar, sem sendinefnd
bandamanna skoðaði, voru Wil-
helmshaven, Nordcny, Borkum,
Helgoland og Sylt, Norðufsjávar-
naegin, og Kiel Warncmunde, og
tvær stöðvar á eyjunni Rugen,
Eystrasaltsmegin. Af þeim eru
einna merkastar Nordeny, sem er
án efa einhver stærsta og full-
komnasta flugbátastöð í heimi, og
Wilhelmshaven, aðaltilraunastöð
Þjóðverja.
í Nordeny höfðu Þjóðverjar'að
eins hinar beztu og' þrautreyndnstu
flugbátagerðir. Þetta kom banda-
mönnuin ekki á óvart, því að Nor-
deny er þjónustustöð, en fæst ekk-
ert við endurbætur eða uppfund-
ingar nýrra flugbáta. Þar var þó
einn tröilaukinn „monoplane“-flug-
bátur, sem er án efa hinn merki-
legasti flugbátur sinnar tegundar,
sem nú er til í heimmum. Yænghaf-
ið er um 130 fet, og eru til bæði
brezkar og þýzkar flugvélar, sem
hafa annað eins vænghaf eða meira.
En vængjabreiddin er 15—20 fet,
,<og slíks þekkjast engin dæmi önn-
ur. Og ameríkskum sjóliðsforingja
,varð að orði, er hann sá þetta, að
almenn flugvél gæti hæglega setið á
vængjum þessa flugbáts, og mætti
hleypa henni þaðan til flugs hve-
nær sem vera skyldi og þar gæti
hún sezt aftur meðan flugháturinn
væri á fullri ferð.
1 „bátnum“ gat maður hæglcga
staoið uppréttur og klefarnir i
sumum kafbátunum cru ekki rúm-
hetri. Trjóna „bát.sins11 var að
rnestn fu- stáli og virtist nógu sterk
til 1)CSS að þola stór áföll. í stuttu
máli, þarna var fjórum eða fimm
sinnuni meira rúm heldur en í hin-
um eldi’i gerðum af Curtis-flughát-
um og þægmdi meiri en nokkurs
staðar þekkist í flugbátum. Auk
þessa er stórt hús fyrir stýrimann
milli vængjanna og þar or meðal
annars hljóðheldur klefi, þar seiri
loftskeytatækin eru- Einn af flug-
mönnum Þjóðverja sagði mér sögu
þessa merkilega flugháts í fáum
orðum og er hún þannig':
Síðasta gjöf Zeppelins.
„Þessi risavaxni flugbátur,“
mælti hann, „er síðasta gjöf hins
mikla Zeppelins greifa til þýzku
þjóðarinnar. Hann fullkomnaði
teikninguna að honnm áður en
hann dó, en aðalsmíðina og til-
rauniha varð að framkvæma eftir
])að. Eg skal segja yður það, að
Zeppelin gréifi varð fyrir miklum
vonhrigðum þegar loftförin bans
reyndust. óhæf tií herferða, vegha
þess að hægt var að skjóta þau
niður bæði úr landi og' eins frá
flugvélum. , Áður en ófriðurinu
hófst háfði hann vonað það, að loft-
förin gætu látið sprengjum rigna
yfir herlínu óvinanna, en reynsl-
an sýndi fljótt, að það var of hættu-
legt. Hann sá að loftförin voru ó-
hæf til herferða, jafnvel áður en
farið var að slcjóta þau niður í
Englandi. Þess vegna tók hann sig
itil og fann upp flugvél, sem væri
nógu sterk til þess að bera mikið
,af .sprengjum og- væri hæf til árás-
ar, og hér sjáið þér hana.
Zeppelin greifi hélt að ekki
inundi haigt, að lenda á svo stóri’i og
þungri fiugvél, og’ þess vegna tók
ihaiin þann kostinn, að hafa það
flugbát. Ætlunin var sú, að hafa.
hami í einhverri flugstöðinni á
Bélgíuströnd, láta. hann taka sig
ui>p af sjó og far.i herferð yfir her-
línu óvinanna og setjast svo aftur
á sjó. Hann valdi „monoplane“-
gerðina vegna þess, að í vondu
veðri og ósjó hættir neðri vængj-
’um „biplanes“ við því að brotna.
En vængirnir á þessum flugþát eru
fjóra metra 5?fir liafflöt og erigin
hætta á því að öldur nái þeim, nema
því að eins að flugbáturinn hall-
ist mikið undan vildi. En hann er
þannig smíðaður, að hann snýr á-
valt upp í vindinn sjálfur, enda
þótt hreyfivélarnar séu bilaðar, og
þess vegna. er ekki mikil hætta á
því að sjór geti brotið vængina.
Áður en „Tröllið“ var notað til
herferða, eins og Zeppelin hafði
ætlast til, hafði reynslan sýnt það,
að örpgt var að lenda í stórum flug-
vélnm. Og' vegna þess að þær voru
heppilegri til árása að því leyti, að
hægt var að hafa þær nær herstöðv-
unum heldur en flugbáta, var þessi
flugbátur fengiim flotastjórninni
til umráða og hafður til þess að
sendast í langar njósnarferðir.
Reyndist hann ágætur til þess, enda
þótt allmikill vandi fylgdi því að
koma honum á flug og sérstaklega
við það að láta hann setjast aftur,
Við höfum aðallega notað hann til
æfinga, til þess að hafa nóg af æfð-
nm flugmönnum í sj»ms konar flug-
báta, sem við höfðum marga í smíð-
um. Hvort þeir verða nú fullgerðir,
veit eg ekki, en hitt veit eg, að
það eru beztu og öruggustu farar-
tækin, sem enn liafa verið fundin
upp til langferða í lofti. —
Warnemiinde.
Flotastjórn Þjóðverja hafði ekkí
búist við því, að sendinefnd banda-
manna mundi skoða flugstöðina í
Warnemunde, og var það ekki fyr
en eftir langt þref, að þeir urðu að
láta undan kröfum bandamanna
um það að koma þangað. Warne-
miinde er fögur höfn á suðaustur-
strönd Eystrasalts, um 100 mílum.
austan við Kiel. Þangað fórum við
á tundurspilli.
Þar voru um 200 tegundir flug-
yéla, flestar nýjar, en sumar gaml-
ar, sem verið var að endurbæta.
Virtist svo sem meiri áherzla hefði
verið lögð á það, að flugvélarnar
væri léttár og hraðfleygar, heldur
en hitt að hafa þær stórar. Ekki
sá það á flugvéliuu þessum, að
Þjóðverjar liefði verið í efnishraki.
Aluminium — eða þar sem meira
reyndi á — var lilendimálmurinn
d u r a 1 i u m óspart notaður og
jafnvel kopar og nikkel. Skræpurn-
ar (camouflage), hvítar og bláar,
höfðu verið gerðar í verksraiðjunni
jafnharðan og' voru miklu betri og
fljótar gerðar heldur eu málaöar
skræpur.
Stór tveggjavéla „Gotha“, sem
ætluð vur til að skjóta tuudurskeyt-
um, dró að sér athygli allra, vegna
þess, að Bretar höfðu húist við því,
(að Þjóðverjar liefðu lagt rnikið
kapp á að gera þær flugvélar senx
hezt úr garði. Alt fram að ófriðar-
lokum þóttist brezki flotinn hvorkí
óhultur um sig í Scapa Flow nú