Alþýðublaðið - 13.05.1958, Page 4

A 11 ý 8 n'b 1 a 8 i 9
3
Þriðjudagur 13. mal 1958.
FLíÍST er hægt að gera að
jsólitisku bitbeini á íslandi. —
f>að lýsir litlum hjóðarþroska.
Ðag eftir dag ern sum dagbíað-
-aiína full af ofsalegum greinum
út af lanillielgismálunum — og
taiiö er a'ð panta samþykktir í
félögum og stofnunum út af því.
S.eikmenn, sem hreint ekkert vií
V?eta haft á meöferð þessa rnáls,
tála sig hása um það og getsakir
og grunsemdir ganga meðal
viianna.
MÁLIÐ er gott til slíks brúks..
<íll þjóðin finnur til þess, að í
xaun og veru eigum við lan.d-
grunfiið, að við lifum á fiskin-
_uœ og að ef við fáum ekki að
>>jóta þeirra, "þá" er "fó'funum
kippt undan efnahag okkar. Við
ti.öfum. lengi horft upp á það með
aárindum, að erlend skip hafa
rótað upp ungviðinu og skafið
miðin. Um þetta getum við ekki
tíeilt.
EN ÞETTA er ekki sama sem
,>ð það eitt ráði öllu um það
thvort við getum neytt réttar
okkar. Það erum við búin að
reyna um langan aldur í þessu
■efni og mörgum öðrum. Við verð
-um að hluta á það, sem aðrir
segja um það. Rétturinn er o'klc-
'ar, en sjálft valdið er annarra.
Fiestir landsmenn munu treystá
4)eim mönnum, sem um þetta
mái hafa mest fjallað til þess
að finna beztu leiðirnar.
ÞÆR VERÐA ekki fundnar
-fyrir aðgerðir verkakvennafé-
tags á Akureyri hversu gott fé-
lag, sem það kann að vera, held-
s
S
b
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
' s
'*S
■* s
s
Í s
s
s
s
s
s
s
1 s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Á
s
s
s
s
s
Ótrulegar umræður um
mesta vandamál þjóðar-
innar.
Farið er að birta sam-
þykkir.
Togstreyta milli Eeykja-
víkur og landsins.
Margar bendur enn á
á lofti.
ur ekki fyrir samþykktir bæjar-
stjórnar á Ísaíirði eða hrepps-
nefndar í Skefilslaðahreppi, ekki
heldur fyrir atbeina Sósíalista-
félags í Njarðvíkum eða MÍR í
Reykjavík. — Ég helcl að heppi-
legast sé fyrir okkur að gæta
aíirar varúðar, fara að þessu
máli eins og siðaðar þjóðir fara
með sín vandamál.
ENGINN neitar því, að Reykja
vík er orðin of stór þegar mið-
að er við fólksfjöldann og byggð
irnar annars staðar á landinu.
Víða um heim hafa of stórar höf-
uðborgir valdið miklum erfið-
ieikum í stjórnmálum landanna
og efnahag. Eins mun koma í
Jjós hér í æ ríkari mæli en enn
er i ljós komið.
EN ÞÁ FER að verða ískyggi-
legt ástandið þegar menn skipt-
ast í skoðanahópa — og jafnvel
fíokka eingöngu eftir því hvar
þeir eru búsettir á landinu, þann
ig að Reykvíkingar standi
saman eins og einn hópur og
allir hinir í öðrum. Þetta hefur
komið í Ijós nokkrum sinnum
hin síðari ár og virðist fara í
vóxt. Þetta er enn ein blikan á
loíti í stjórnmáium og búskap
þjoðarinnar.
SUMIR virðast álíta að hægt
yrði að nema þessa meinsemd
burt með því einu að breyta kjör
dæmaskipuninní. Ég er ekki and
vígur því að henni sé breytt, en
ég efast um a"ð meinið lækriist
fyrir því. Það er hætt við því að
meinið haldi áfram að grafa
um sig. Megn óvild á sér stað.
Bændur, verkamenn og sjó-
menn, út um land, tortryggja
Reykjavík mjög. Þeir segja, að
þar sé annar hver maður verzl-
unarmaður, skrifstofumaður og
spekulant. Og að þjóóin beri
ekki allan þennan lýð, sem ekk-
ert framleiði, en lifi aðeins á því
að færa til og. frá það sem aðr-
ir nemi úr skauti náttúrunnar.
Reykvíkingar segja, að bændur
reiti Reykvíkinga inn að skyrt-
unni með styrkjum á styrki of-
an. Ekkert af þessu er alveg
rétt og ekkert af því er heldur
álveg rangt. En þannig eru öfg-
arnar -— og þannig skapast mein
in, sem nú eru að grafa um sig
og geta lagt okkur að velli þá
og þegar.
Hannes á horninu.
Bandaríkjaför

HÆTTULEGUR
ÞJÓFNAÐUR.
Ég man, hvað fólk varð
hrætt, þegar það fréttist um
bæinn að komin væru frönsk
fiskiskip með bóluveika menn
— Margir voru lifandi, sem
vissu, hvað bólan var, og
ekki svo fáir, sem báru henn-
ar menjar. Ég man eftir
stúlku hér, sem var illa útleik
in eftir hana. Hún hafði
misst annað augað, og andlit-
ið var svo bólugrafið, að það
var hræðilegt að sjá hana. —
Það var því ekki að furða, þó
að óhug slægi á fólk. Jón
Hjaltalín, landlæknir, brá
fljótt við og lét laga til her-
bergi, eins mörg og þurfa
þótti, 1 Laugarnesstofunni
gömlu, sem staðið hafði
mannlaus í mörg ár. Þangað
voru þeir sjúku svo fluttir
og fólk fengið liéðan úr bæn
um til að hjúkra þeim. Hann
setti vörð við Heigastaði,
sem þá var innsti bærinn í
Skuggahverfinu. Þar fyrir
ir.nan var Rauðará og Fúla-
tjörn, eða á milli Laugarness
og Helgastaða. Að Helgastöð-
um var flutt héðan allt, sem
þurfti að brúka. Þangað var
það sótt frá Laugarnesi. —
Þetta fór allt vel, Enginn fékk
bóluna hér í bæ. Þeir, sem

dóu, voru jarðaðir þar inn
frá. Annaðhvort var bólan
ekki mjög smitandi eða það
hefur verið sérstakt lán yfir
þessum bæ.
Ég held, að það hafi verið
næsta vetur eftir, að þeir bólu
veiku voru í Laugarnesi, að
sá orðrómur fór að berast út,
að einhver hefði átt að sjá
ljós í Laugarnesi, sem þá stóð
autt aftur, nema hvað allt,
sem brúlcað hafði verið. bæði
rúmföt og áhöíd, var geymt
þar. Allt var þetta dót ósótt-
hreinsað. Það þekktist ekki
í þá daga að sótthreinsa fóik
eða föt. Jæja, hvað sem því
leið, þá'þótti réttara aö fara
inn eftir og gæta að, hvort
nokkuð væri um að vera. —
Þegar þangað kom, sást fljót-
lega, að þar hafði verið fólk
á ferð, því að búið var að
stela heilmiklu af því, sem
þar var geyrnt, bæði rúmföt-
um og áhöldum. Nú varð
fólk hrætt fyrir alvöru. —
Enginn gat vitað, hvar þetta
var niður komið, eða hvað
langt var liðið frá því, að
stolið var, þar til að upp
komst, og má ég þó segji,
að áreiðanlega var hafin þjófa
leit, en hún bar engan árang-
ur. Ég held, að ég rugli ekki
saman þessu þjófamáli og
S
S
S
s
s
s
s
s
öðru stóru þjófamáli, sem var :
á ferð um líkt leyti. í því var •
leituð þjófaleit með góðum ^
árangri, ^
— Árni nokkur Björnsson, I
kenndur við Hvammkot, var ^
þá lögregluþjónn með föður ^
mínum, og bjó hann í Mel-^
húsum við Suðurgötu. Hjá^
honum var í húsmennsku S
eidri kvenmaður, er Guðrún S
hét. Var hún venjulega köll- S
uð Gunna hálffulla til að-S
greiningar frá nöfnu hennar, ?
sem kölluð var Gunna sífulla. ?
Einn morgun, þegar Árni er ?
að fara út, mætir hann ^
Gunnu í dyrunum og sér,, ^
að hún er með næturgagn ^
í hendinni, og segir, bara til^
að segja eitthvað: „Þarnaf
ertu með laglegan kopp“, en^
um leið og hann sleppir orð- S
inu, dettur honum í hug, að S
hann sé alveg eins og pottarn- S
ir í Laugarnesi, en segir ekk- S
ert við kerlinguna, heldur ?
kemur strax heim til föður ?
míns og segir honum frá ■
þessu. Þeim kemur svo sam- ^
an um, að rétt sé að láta bæj'- ^
arfógeta vita þetta. Þeir fara ^
síðan og segja frá þessu. Fó- s
getinn lætur svo sækja kerl- S
ingu og koppinn. Ekki fór S
Gunna með þeim orðalaust. S
en samt fór hún. Þegar farið S
var að yfirheyra hana, mundi >
hún fyrst elckert, hvar hún ?
hefði keypt áhaldið, en fljótt ^
varð hún tvísaga og var sett ^
í steininn. Þecar hún var bil- ^
in að vera þar nokkra daga, s
fór hún að verða minmsbetri. S
Hinir seku fundust og var S
refsað. S
(Guðrún Borgfjörð. S
Minningar). ?
Framhald af 12. síðu.
og búnað til rafsuðu, og rekur
jafnfratnt skóla fyrir rafsúðu-
menn. Ljúka þeir hinu mesta
lufsyrði á skóla bennan og telja
sig hafa lært rnikið.
10 STJÓRNENDUR
ÞUNGAVINNUVÉLA
í öðrum hópnum voru stjórn
endur þungavinnuvéia, 10 tals-
ins. Fóru þeir utan 12. febrúar,
ferðuðust víða um Bandaríkin
cg heimsóttu framleiðendur
margs konar þungavinnuvéla
og nutu , tilsagnar í meðferð
þeirra. Meðal annars kynntust
þejr fullkomnum malbikunar-
vélum og öðrum stórvirkum
véium til flugvalla- og vega-
gerða. Kennsla var bæði verk-
ieg og einnig hlýddu þátttak-
endur á fyrirlestra, kvikmynd-
ir o. fl,
5 RAFVIRKJAR
Þriðji hópurinn, sem fór ut-
an um líkt leyti, var 5 rafvirkj-
ar, sem aðallega heimsóttu flug
veili í Bandaríkjunum1, kynnt-
ust flugvitum, aðflúgs- og lend
ingarljósum og stjórntækjum
siíkra Ijósa. Enn fremur var
lögð sérstök.áherzla á að kynna
þeim alls konar sjálfvirk sti.li-
iæki fyrir rafvélar og rafknúin
áhöld.
3 MÚRARAR
Að lokum voru í seinasta
hópnum 3 múrarar, sem fóru
utan um miðjan febrúar, í því
augnamiði að kynna sér notic-
i’-n og uppsetningu ýmis konar
steinflísa, Hér á landi ihefiir ver
ið gert minna að því en víðast
aimars staðar að nota slíkár
fhsar og eru margir múrarar
hér lítið vanir þeim, enda telja
námsmennirnir, a ð þeir hafi
kynnzt mörgu, sem hér yrði tal
ið til nýjunga, og hafa mixin.n
áhuga á að auka fjölbreytni hér
lendis í þessari grein.
Auk þjálfunar í fag’greimun
sínum tóku alli,- Hóþarnir þátt í
siuttum námskeiðum í verk-
stjórn og vinnuöryggi og enn
fremur kynntust þeir starfsemi
stéttar- og yerkalýðsfélaga í
f icinum sínum. Allir ferðuðast
hóparnir víða um Banda.ííkin
og var lögð áherzla á, að þeir
fengju tækifæri tij að kynnast
landi og þjóð. Allir láta þáítak
endur mjög ve! af ferðurn sín-
um, sem þeir telja að hafi orðið
þeim til migils gagns og fróð-
leiks.
Efnahagssamvinnustofnunin
sá um ferðir námsmananna í
EEndaníkjunum og greiddi all-
rr: þarlendan kostnað, en fs-
lenzkij- aðalverktakar sf. völdu
menn til námsins og greiddu
kostnað af ferðum þeirra til og
frs Bandaríkjunum.
"S
Framhald af 7. síðu.
en duftkenndu á þriðja stigi.
Öli tæki sem stýra ferð hennar
eru í annars stigs hlutanum. en
þriðjastigs hlutinn er án allxa
stjórntækja, og heldur stefn-
unni fyrir það a.ð hann snýst
u.m öxul sinn, og er gervihnött
urinn settur í odd hans.
KRINGUM JÖRDINA
Á 135 MÍNÚTUM.
Skoða ber Vanguard I. fyrst
og femst sem tilrauna-gervi-
hnött. Þetta er lítil alumínkúla,
aðeins 16,25 sm. að þvermáli,
Hann fer umhverfis jörðina á
135 minútum,
Ailar áætlanir í sambandi við
gervthnött þenran stóðust, —
nema hvað hraðinn umhverfis
jörðina reyndist allt 30,300 km.
í stað 28,800, eins og ráðgert
hafði verið. Braut hans e»mun
víðari en rússnesku gervihnatt-
anna og þeirra bandarísku, seni
áður hefur verið skotið á loft.
Mesta hæð sem hann nær er
4000 km., en lægst fer hann 640
km. — „Könnuður11 fór hæst
2539, lægst 350 km. Þetta hef-
ur það í för með sér að núnings-
mótstaðan v.erður svo lítil, að
gera má ráð fyrir að hann hald-
ist á lofti í fimm, eða ef til vili
tiu ár.
SÓLHLAÐNIR
RAFGEYMAR.
Það er eitt merkilegt við
Vanguard I. að senditæki hans
eru knúin orku frá sólu, sern
endurhleður ratfgeymana í gagn
um sex glugga á hnettinum, en
gieymarnir eru jafn margir. —
Gera vísindamennirnir sér von-
iv um að geymarnir verðj starf-
bæfir jafn lengi og gervihnött-
urinn helzt á lofti, svo fremi
sem loftsteinar eða gei'mryk
grandar þeim ekki. Rafgeymar -
þessir eru -gerðir úr 18 næfur-
þunnum siliciumflögum, sem
breyta sólarorkunni í raforku
er nemur fimm milliwöttum.