Morgunblaðið - 11.07.1919, Blaðsíða 3

morg;unbl aðið
Af þessu leiðir að reynt er að fá
sem mestan arð af landinu, en þó
að leggja sem minst í kostnað. Veit
eg nú í einum lireppi Árnessýslu
milli 10 og 20 bændur, sem hafa 2
býli til afnota að nokkru leyti ;.
sumir meira að segja 3 býli. Við
þetta leggjast nokkur býli í eyði,
önnur hjáleigubýlin notuð af hús-
fólki að einhverjum parti. Þetta á
sér stað í fleiri hreppum og víða
lcggjast. býli í eyði. Nefni ekki nöfn
að sinni. Með slíku fyrirkomulagi
hlýtur búendatölu að fækka tit
muna. Þegar býlin leggjast í auðn,
verður mest af laiidinu ver yrkt.
Það er ilt til þess að vita, að jarðir
leggist í eyði af eldgosum, vatna-
gangi eða sandfoki — en verra er
að vita að býli eyðilcggist af öðrum
ástæðum, t. d. af eigingirni, eða
trassaskap. Finst mér þetta stefna
í öfuga átt, þar sem bújarðaekla er
jafn mikil og nú er.
Yrking jarða.
Landið þarf að yrkja sem bezt.
Bændur, sem stórar jarðir eiga,
ættu að selja eða leigja ungum
bændum af jörðum sínum. Búnað-
arfélög og ríkið ættu að styrkja
menn til þess að byggja og yrkja
óræktuð lönd. Hjáleigur allar ættu
að verða sjálfstæð býli og ríkis-
bændur ættu að styrkja verkamenn
sína til þess að geta verið í sjálf-
stæðri stöðu og búa í nágrenni við
bæi þeirra. Tíðkast það sumstaðar
í öðrum löndum, t. d. í Danmörku,
og fer allvel.
Lög.
„Með lögum skal land byggja, en
með ólögum eyða.“ Sú skylda hvíl-
ir á fulltrúum þjóðarinnar, að búa
til heilbrigð og skynsamleg lög.
Pornmenn settu ákvæði um, hve
stór svæði menn mættu nema, er
land bygðist. Nú þarf lög að setja
um notkun jarða, nánari en þau,
er nú gilda. Einnig finst mér vanta
lög, sem takmarka það hóflausa
jarðabrask, sem nú á sér stað. Eg á
við lög um sölu á jörðum. Ætti þar
að gera að skyldu, að þegar jörð er
seld, þá skuli láta þann kaupanda
ganga fyrir kaupum, sem ætl-
ai sér sjálfur að nota liana til«ó.búð-
ar, eða tryggir að hún sé vel setin.
Pleiri ákvæði mætti þar og setja um
jarðasöluna t. d. að þær skuli aug-
lýsa í ákveðnu blaði og salan fara
fram í samráði við þektan þar til
kjöfinn trúnaðarmann ríkisins.
Mál þetta er mjög þýðingarmikið
fyrir þjóðina og þess vert að því sé
gaumur gefinn. Mikill meiri hluti
þjóðarinnar lifir af landbiúiaði og
iþeim þarf að f jölga, sem af landinu
lifa, ekki síður, en af sjónum.
Styrkleiki velmegunar landsmanna
^arf að grundvallast á landbúnaði.
Vera
Skáldsaga eftir
E. B. F u n s h o n.
uð sér eins og til þess að verja sig
fyrir einhverri sýn.
Arthur benti á líkið og sagði við
hina': „Það lítur út fyrir að hann sé
að áfella Georg.“
XIII.
Arthur gerður arflaus.
Er þeir fóru að athuga möguleikana
til þess að aðhafast eitthvað, varð Art-
Jmr að viðurkenna, að grunsemd sína
gat hann ekki-á neinn hátt staðfest
með sönnunum eða skýrteini. Hjarta-
slag var orsök dauðans, eftir sögn dr.
Ryan, og Carter læknir sá enga ástæðu
til að láta aðra ástæðu í ljós. Seinna
sagði hann við Arthur og Jim: „Eg
hefi gert samvizkusamlega rannsokn,
eftir því sem ástæðui' leyfðu, en ekki
getað komið auga á neitt undarlegt.
Með því er þó ekki sagt, að ekkert sé
Ruhr-hérað.
Duglega konu
eða röskan dreng vantar til að bera Morgnnblaðði
til áskriterda.
Islands Adressebog
Omissandl bók öllum
kaupsýslumönnum
Fæst á skrifstofu Morgunblaðsins.
Dndirkennarastaöa
ið barnaskólann i Bolungavik er laus. Laun ijo kr. i mánuði.
Umsóknir sendist formanni skólanefndar fyrir 15. ágúst n. k.
Bolungavík, 8. ágúst 1919.
Skólanefndin.
Fremst á myndinni hér að ofan
sést áin • Ruhr. Hún fellur í Rín.
Meðfram henni eru mestu iðnhéruð
Þýzkalands og draga þau nafn sitt
af ánni. Handan við ána sézt borg-
in Essen, sem vaxið hefir upp um-
hverfis verjtsmiðjur Krupps, en í
þeim verksmiðjum hafa verið 75
þúsundir verkamanna. Til beggja
hliða við Essen og að baki liennar,
eru aðrar stærstu^iðnborgir Þjóð-
verja. Meðal annars sér maður
Mulheim, Hambron Herne og
Bochum. — í Ruhrhéraði er svo
skamt á milli borganna, að þeir sem
ferðast milli þeirra, fara eigi með
járnbrautarlest'um, heldur með
sporvögnum. Þar sem sporvagna-
kerfi einnar þrýtur, tekur við spor-
vagnakerfi þeirrar næstu. — Yfir
héraðinu hvílir sífelt kolareykur,
sem dimm þoka. Jurtagróðurinn
missir skrúð sitt jafnharðan sem
hann gægist upp úr jörðunni.
Snjórinn verður grár áður en hann
I fellur til jarðar, og svartur, er hann
Porðabúr ríkisins þarf að vera í
landinu fremur en í sjónum. Hvort
tveggja þarf að efla í líkum hlut-
föllum, landbúnað og sjávarútveg.
Vér ráðum ekki sól né vilidi, en
vér eigum að ráða íslenzkum fiski-
miðum og íslenzku gróðrarmoldinni.
Landið eigum vér að yrkja og
verja. Gerum það svo úr garði, að
scm flestir geti lifað af því. Skift-
um því sém jafnast og leggjum sem
mesta alúð við blettinn, sem vér
höfum, svo að arðurinn verði oss
sem notadrýgstur, og ekki þurfi að
sækja jarðepli né hey til annara
landa. Heldur óska eg.að sjá land-
inu skift í smábýli, en að sjá stóra
bóndabæi rísa upp úr auðnunum
hgr og hvar og stór svæði óyrkt
á milli. Reyndar verða alt af stór
svæði af landinu óbyggileg, og því
fremur þarf vel að nota þau svæðin
sem ræktanleg eru.
Þétt bygðar og vel yrktar sveitir
fæða fleiri menn, en þær sem eru
skipaðar fáum og' strjálum býlum.
Markið, sem vér íslendingar eig-
um að keppa að, er að r æ k t a
1 a n d i ð og m e n t a f ó 1 k i ð.
tíjálfstætt lánd með andlega og
efnaleg'a sjálfstæðri þjóð er það,
sem festa þarf í huga einstakling-
anna. Sé lögð rækt við landið, þá
rætast orð skáldsins:
„Hamingjan kemur hýr og rjóð
hverjum svein á móti,
þeim er dregur silfursjóð
saman úr mold og grjóti.“
1. júní 1919.
Gunnlaugur Kristmundsson.
---------0--------
Jléfiomumenn
og aðrir ssm þuifa að fá sér
cTlótur,
( I skonar údendar nótur og ís'.) f
Komið i
cVljcó/œrafiúsið,
A'.lstræti 5. Hotel Island.
hefir legið á jörðunni í nokkra
daga. Það eru kolin, sem setja svip
sinn á héraðið og fólkið, því að
verkamennirnir eru svartir líka af
kolareyk, bæði þeir sem vinna í
námunum og þeir, sem í verksmiðj-
unum vinna. Og þar er alþýðument-
un á einna lægstu stigi í Þýzka-
landi. Þess vegna var þar líka
eiima beztur jarðvegur fyrir
Bolzhewismaun.
Þegnar
TyrkjaKldis.
Bandamenn liafa nú kveðið upp
fyrsta refsidóminn yfir veigamestu
andstæðingum sínum, Þjóðverjum,
og þeir orðið að kyssa vöndinn. 0g
innan skamms mun sá dómur upp
kveðinn, sem næst mun stappa
dauðadómi heillar þjóðar, dómur-
iim yfir Tyrkjuin. Það er rangt-að
kalla athafnirnar í Versailles frið-
arsamninga, því það eru hegningar-
dómar málsaðila yíir mótpartinum,
sem verður eigi áfrýjað til neins
hæstaréttar, heldur að eins til
nýrra vopnaskifta. Hér skulu gefn-
ar nokkrar upplýsingar um fólks-
fjölda og þjóðernisskiftingu í
Tyrkjaveidi, eins og hún var fyrir
ófriðinn, svo lesendur geti betur
fylgst með þeim breytingum, sem
verða við friðarkostina.
íbúatala Tyrkjaveldis, að Arabíu
undanskilinni, var nál. 18 miljónir.
Ibúðarhús
mcð góðum matjurtagarði, til sölu. Upplýsingar gefur
Einar Einarsson, járnsmiður, Keflavik.
Allar tölur frá Tyrkjaveldi eru að
rtokkru lejdi bygðar á ágizkun, því
þar er eigi tekið reglulegt manntal,
né hagskýrslum safnað. Eftir þjóð-
erni skiftust íbúarnir þannig: Tyrk-
ir 7 miljónir, Sýrlendingar og Ar-
abar 4y2 miljón, Kúrdar 2 miljónir,
Armeníumenn 2 miljónir, Grikkir
IV2 miljón, Gyðingar y2 miljón og
aðrir þjóðflokkar y2 miljón.
Allir þessir þjóðflokkar geta rak
ið sögu sína aftur í forneskju. )g
allir hafa þeir dvalið á sömu slóð-
um og nú svo lengi, sem sagnir eru
til, að Tyrkjum einum undantekn-
um. Þessir þjóðflokkar hafa þrjár
aðaltegundir eingyðis-trúarinnar,
sem sprottin er upp innan endi-
rtiarka Tyrkjaveldis. Tveir þriðju
hlutar eru Múhameðstrúarmenn, en
skiftast í ýmsa sértrúarflokka. Hin-
it kristnu skiftast einnig í mjög
rtiarga sérkredduflokka. Þeir eru
rtiestir framfaramenn. í ríkinu og
háfa hirt dálítið um mentun og
komið sér upp skólum. Tyrkir eru
léngst aftur úr og hafa þeir þó / »ð
skilyrði til viðgangs. Samt eru
Grikkir, Armeníumenn og Sýrlend-
ingar þeim miklu fremri.
Eftirtektarvert er það, að af
mönnum í ríkinu, sem kunnir hafa
orðið út um heim síðustu fjórar
aldir, hafa að eins 12 verið Tyrkir,
én allir hinir annaðhvort Grikkir
eða Armeiiíumenn.
VEGGFODDR
fjölbreyttasta úrval á landinu,
er i Kolasundi hjá
Daníel Halldórssyni.
Piano, Harmonmm
eða
0nnur hljóðfœri,
komið i
Hljóðfærahúsið,
Hot 1 Island. Aðalstræti 5.
jafnaðar 80—90 menn’ af hverjum
hundrað ekki stafina. Lýðfræðslu-
lög stjornarinnar eru mjög yfir-
gripsmikil, en eru að mestu leyti
að eins til á pappírnum. Tyrkir
geta látið sig dreyma fagra
drauma, en þeir eru svo undursam-
lega ófærir um að gera þá að veru-
leika,
0-
A
í öllu Tyrkjaveldi þekkja til
að athuga. Því það eru margar leiðir
til þess að vinna glæpavei'k, og örð-
ugt að finna þær allar. Ef hugsanlegt
væri, að hér væri um eitthvert ákveðið
eitur að ræða, þá mundi eg strax geta
sagt um, hvort um slíkt væri að ræða.
En það er ekki um það að ræða hér,
og eg tel það skyldu mína, að segja
það, eftir að eg hefi fengið að vita
um alt hér að lútandi, að dauðinn er
sennilega afleiðing byltunnar á tröpp-
unum. Því sé eg ekki, að mér sé auðið
að gera neitt.‘ ‘
Artbur .hafði í fyrstu ætlað sér að
koma opinberlegu fram með ásökun
sína. En Jim og Carstairs herí'oringi
sýndu honum fram á, að það væri bæði
óréttlátt og óhyggilegt. Því Arthur
varð að kannast við, að grumfr hans
var ekki nógur. Hann vissi ekkert, og
því var aðstaða hans verri en ’Georgs.
Þar að auki var honum sú staðreynd
ljós, að allar ásakanir hans mundu bera
vott um ímugust þann, er hann hafði á
Georg, eins og nú var komið málunum.
En aftur á móti var sú staðhöfn, að
Georg hafði flæmt hann burt frá hin-
um ríka ættingja þeirra og að sá ætt-
ingi dó skömmu síðar, í raun og veru
nóg til þess, uð um málið var rætt og
þvaðrað aftur og fram, hvort sem Art-
hur sagði nokkuð' eða ekki neitt.
Georg var vel kunnugur umtali
manna, og hvað spjallað var eða rétt-
ara getið sér til. Hann hnr það alt sam-
ar. afburða vel- Og sömuleiðis hafði
hann komið sér vel við formenn
skiftaréttarins og aðra þá, sem liöfðu
hann með höndum. Yæri nokkuð sagt í
nálægð hans, sem gat verið honum ó-
þægilegt, lézt hann ekki skilja það. Og
þegar hann varð einkaerfingi Arthurs,
varð hann of voldugur maður ,til þess
að menn þyrðu að móðga hann. Menn
vptu að vísu öxlum, þegar minst var
á þetta, en menn gættu þess að þegja.
Þar að auki keptist Georg við það, að
koma sér í mjúkinn hjá mönnum, svo
hann ávann sér hylli margra.
„Eftir eitt ár eða tvö“, sagði Georg
við sjálfan sig, „verður þetta úr minni
liðið, og enginn mun framar um það
hugsa, að eignirnar voru mér ekki ætl-
aðar. Ef eg dvel erlendis yfir vetur-
iun — samkvæmt ráði læknanna — og
kem þá fyrst þegar „Kricket“ -spilið
tiyrjar, þá verður alt í bezta lagi. Eng-
inn grunar þann mann, sem er því lík-
ur snillingur sem eg, og leikur minn
mun opna mér alla vegi.“
Honum fanst að hann geta verið hinn
öruggasti. Grunur og óvinátta Arthurs
fanst honum einskis virði. Og hann á-
setti sér að bjóða honum ekki framar
þessi 20,000 pund. Hann efaðist líka
um, að þau mundu verða þegin þó hann
byði þau. En hann lagði sig allan fram
til' þess að gefa mönnum í skyn, að það
væru góðar og mikilvægar ástæður til
þess, að Arthur hefði verið gerður arf-
laus.
„Frændi var ekki sá maður, að hann
hefði ekki alt af nægar ástæður til
þess, sem hann gerði“, sagði hann
stundum. „Að sjálfsögðu veit eg hvað
sagt hefir verið, en eg hygg, að alt
verði ljósara, þegar aríleiðsluskráin
verður kunngerð. Eg þekki hana ekki,
en eg hygg, að frændi hafi sagt að
vanda ljóst og skýrt frá öllu, þótt eg
bæði hann að gera það ekki.“
A þennan liátt flaug það út á meðal
manna, að Sir Arthur hefði skýrt frá
því í arfleiðsluskránni, hversvegna
hann gerði Arthur árflausan og valdi
ánnan erfinga. Og því urðu menn enn
forvitnari en fyr. Yið greftunina var
mikill fjöldi manua, ekki eingöngu af
virðingu þeirri, er menn höfðu horið
fyrir hinum dána, heldur og af hinni
miklu forvitni. Á eftir söfnuðust menn
saman á skrifstofunni og skvldi Reilly
lesa upp erfaskrána. Þeir sem höfðu
snefil af rétti til þess að vera viðstadd-
ir létu ekki á sér standa. Menn tóku
eftir, eins og einhverjum fyrirboða, að
Reilly talaði nokkrum sinuum við
Georg, en afarsjaldau við Artkur, og
ennfremur að Georg settist við ldið
Reillys.
Arthur settist gegnt þeim. Hann
þótti-st sannfærður um hvað koma
mundi. En um það hugsaði hann lítið.
Það var einkum tvent, sem rýmdi öllu
öðru úr huga hans. Annað var grunur
hans, sem konum þótti nú vonlaust um
að mundi verða sannaður. Hitt var
Vera. Hann hafði að eins séð hana
tvisvar nú síðustu daga, og honum
sýndist á andtiti hennar, að hún vera
algerlega óafvitandi um hugsanir hans.
Hann vissi að hann þurfti enga von að
gera sér um hana framar, þar sem hann
mundi verða fátækur maður alt sitt líf.
En það mesta, sem hann gat vænst var
það, að hann gæti bjargast einn áfram;
hann hafði enga trú ú sjálfum sér til
þess að efiiast. Og þótt faðir Veru væri
ekki ríkur, þá var hún alin upp við
ýinsa viðhöfn, og þessvegna fanst
Arthur hann ekki geta boðið henni þá
fátækt, sem'mundi bíða hans.
Hann hallaði sér aftur á bak í legu-
bekkinn og beið þess, að hr. Reilly
byrjaði. Hann var að lagfæra skjöl sin.
Allir viðstaddir beindu athygli sinni
að þessum tveim ungu mönnum, er báð-
ir áttu, eftir skamma stuud, að fá að
vita hvor þeirra yrði eigaudi uð öll-
um auðnum.
Málafærslumaðui'inu hafði beygt sig
yfir skjölin. Arthur tók eftir því, að
kricket-kúla lá á ofnplötunni. Og furð-
aði hann sig á, hví liún væri þangað
komin. Hann tók enn fremur eftir, að
Georg leit á kúluna og síðan á hann
ög brosti. En hann fann enga senni-
lega ástæðu til þess, hvernig stóð á
því, að þessi krieket-kúla fylti augna-
ráð haus hatri og bros hans sigurdrýg-
indum.
En hrátt glevmdi hann því og tók að'
hugsa um grun sinn og Veru, þar til
erfðaskráin var lesin upp. Loks heyrði
hann rödd málafærslumannsins: „Þetta
er síðasti vilji hins dána og síðasta
erfðaskrá hans.“
Fyrst fjallaði erfðaskráin um þýð-
ingarlitla hluti; þá um ýmsar gjafir til
góðgerðarsemi og gamalla þjóna, og
einnig 1000 Punda upphæð til kricket-
félags greifadæmisins.
„Fræiida mínum, Arthui' Ballentyne,
gef eg tir eignar og umráða kricket-
kúluna sem notuð var í síðasta leikn-
um. Þetta geri eg af orsökum, er hann
mun síðar skilja.“
Undrunar- og ánægjukliður truflaði
málafærslumanninn. Hann varð að
hætta.
Arthur fann blóðið byltast eins og
brimfall um æðar sínar. „Þetta skil
eg ekki,‘ ‘ mælti hann.