Morgunblaðið - 02.09.1919, Blaðsíða 3

MORGtJNBLAÐIÐ
3
lialdið ræou, aS þeir séu ekki að
koma frarn opinberlega sem ræSu-
menn fyr 'cn þeir bafa lært listina
að tala.
Undir þeirri þingræðisstjórn, sem
við eigum við að búa, er ekki livað
síst mikiivægt, að mælskulistin sé
rétt metin, iðkuð ng kend. Því í
þingræðis! öndunum, þar sem liið
talaða orð á svo mikinn þátt í stjórn
’andsins og störfum og slíkt vald í
smáu sém stóru, er velferð þjóðar-
mnar að :njög miklu leyti komin
undir því bve ve:l er talað fvrir þeim
máliuu sem varða beild bennar.
Hver þjóð liefir þörf fyrir
mælskumenn, ekki stórorða mál-
skrjóða eða skraffinna, en menn
sem tala v e 1, menn, sem vinna bug
a skeytingarleysi fólksins með skýr-
uin og ljósum rökum framsettum á
brífandi hátt, menn, sem fá fólkið
til að leggja við eyrun og blusta,
mitt í öllu hversdagsamstrinu, menn
sem flytja nýjar hugsanir, nýjar og
betri stefnur, fram ti'l sigurs í bug-
Uai manna. Fólkið þyrpist svo oft
sljótt og liugsunarlaust umbverfis
ræðusnillinga, og bverfur frá þeim
aftur nieð eld sannfæringarinnar
logandi í sálunum.-------—-------
Ræðusköurngarnir eru ein allra
skærustu' ljósin í þróunarsögu þjóð-
anna.
Aðvörun.
Hírmeð er skorað á alla þá sem sknlda við verslun und!rritaðs að
haft greitt sku’dir sínar eða samið við mig fyrir 31. október þ. á., ella
verða skuldirnar afhentar lögmanni til innköllunar.
Eyrardal 28. ágúst 1919.
Virðingarfylst.
Jön Guðmundsson,
Eyrardal, Alftafirði.
Eftir
Jón Duason.
(Niðurlag).
Á landabréfi lítnr ísland út eins
°g ey sunnan við miðja austurströnd
Grænlands, og í sundinu milli land
anna vatnar aldrei yfir fjöll. Hér
skal ekki reynt að sína fram á, að
framtíðarheimkynni og höfuðland
vort í .framtíðinni er meginlandið
en ekki bólminn. Hér skal að eins
drepið á eitt atriði, sjóveginn til
Húðsonsflóans, sem hlýtur að hafa
rnikil ábrif á fiskiveiðar við Græn-
land og einnig á a!lla aðra atvinnu
þar.
Svo er mál með vexti, að útflutn-
ingur af kornvörum frá Bandaríkj-
inuiin er senn á enda. Þau eru orðin
stóriðnaðarland. Kanada er þar á
móti bið rnikla kornland. einkum
eiga Vesturfylkin mikla framtíð sem
kornland. Um undanfarin ár befir
því verið unnið kappsamlega að því
að koma þessum fylkjum, Vestur
og Norður-Canada, í beint skipa-
samband við Norðurálfu. Ilingað
E| líl tlGfli
Eftir
Baronessu Orcsy.
20
— Já, eg veit að það mundi vera
osvífin eigingirni af mér að lieimta að
þér væruð hér stundu lengur en nauð
synleg t er. Og því miður er cg hrædd
ll1’ nin að frá því í dag munið þér ekki
Vera eins örugg undir mínu þaki 0
^nr. Lofið mér því að búa líkt í hag-
ltlö fyrir yður eins og eg hefi þegar
fyrir móður mína og Önnu Mie
,r Þercy Blakeney vinur minn hefir
sein liggur ti'lbúið fyrir utan
! rondiua á Normandí. Eg befi þegar
_egað vegabréf og gert allar ráðstaf-
til þess að koma yður burt með
^ °iuggan stað, og Sir Percy eða ein
tu- :if vinum hans mun fylg.ja ylckur
skips. Því hefir bann lofað mér, og
reiði mig á bann eins og það væri
^álfur. Á leiðinni yfir Frakkland
uafii mitt vera yður næg vörn.
Og ef , , J
^ Per leyfið, mun móðir min og
Uua verga yður samferða.
bú bfg eg ygul. ag bætta, hr.
jk ^uléde, tók hún fram í með mikilli
tii hefir kornið verið flutt, út yfir
New York og Motreal, en fyrir ó-
i'riðiun var byrjað á miki'lli hafnar-
gerð við mynnið á Nelson fljótinu,
við vestanverðan Húðsoaisflóa, og á
járnbrautarlagningu um vesturfylk-
in, út að þessari höfn. Að þessum
mannvirjum befir verið unnið ófrið
arárin,! svo brautin verðnr fullger
vorið 1920. Höfn og braut var áætl-
að 16,500,000 dollara, en blýtnr nú
að kpsta miklu meira. Járnbrautar-
leiðin frá Winuipeg til Nelsons-ósa
er að eins 650 enskar mflur, en til
New York og Montreal 1600 og 1250
enskar mílur, og fyrir lönd vestan
og norðan við Winnipeg er sparn-
aðurinn á járnbrautarflutningi enn
?á meiri. Þar á rnóti er sjóleiðin frá
Englandi yfír til New Yonk, Mon-
treal og Nelson-ósum álíka löng.
Leiðin Englaud—-Nelson-ósar—Yan
couver verður lang styrsta leið
milli Norðurálfu og norðurbluta
kyrrahafsstrandar og Austur-Asíu
og um leið ódýrust á mörg-um svið-
um. Þetta befir mikið að segja fyr-
ir póst- og fólksflutninga, flutning
á vörum, sem þola illa geymslu eða
beitt loftslag og flutning á yörum
sem ekki eru þungar né erfiðar í
flutningi eins og t. d, te og silki.
Gildi þessarar leiðar eykst enn meir
við það, að fram bafa komið ráða-
gjörðir um að tengja járn'brautar-
net Ameríku og Austur-Asíu saman
með göngum undir Beringssundi.
Japanskir amerískir og fr.anskir
fjármálamenn hafa haft bug á
pessu, og nú á ófriðarárunum, eink-
um síðan Ameríkumenn og Eng-
lendingar hafa fengið svo mikil í-
tök og völd í Síberíu Qr þessi hug-
mynd komin hærra iá baug og verð- tslar dönsku og !es þýzku, getur fengið framtiðarstöðu hér i Reykji
ur eflaust einbverntíma að veru-
leika.
En á þessari leið er einn galli.
jólkuroslar
ágætar tegundir, fyrirliggjandi lijá
L. Andsrsen, Austurstræti 18.
Sími 612.
Næstu íslausar hafnir' við Húð-
sonsund eru á vesturströnd Græn-
lands sunnanverðri. Litlu lengra er
til hafnar á sumianverðu Hellu-
landi og á New Foundland , en það
er allmikið úr leið; en tii íslands er
miklu lengst, ofurlítið úr leið og
litlu skemra en til Bretlands. Höfn
á vestan verðu Grænlandi á norð-
urtakmörkum Eystri-Bygðar yrði
þar á móti beint í leið og bezt fallin
til að taka kol, af því búii yrði á
miðri leið milli Bretlands og Nel-
sonsósa og vegna þess, að Grænland
sjálft er kolaland. Sem umbleðslu-
land befir Grænland þá kosti, að
það getur baft nóg af kolum málm-
um og dýrum steinefnum í farma sjáfcfkjörin aðalstöð fyrir íslenzkar
handa skipum er vantar farm aust- fiskiveiðar við Helluland og Ný-
ur eða vestur. Það er kunnugt bve fundnaland. Það skiftir miklu, að
mjög kolaútílutningur Bretlands, við stundum fiski sem víðast þar
kolafarmar banda farmlausum skip sem góðs afla er von, því afla-
um bafa stuðlað að því að gera það brestur á einum stað hefir þá minna
að miðstöð siglinga og verzlunar. Á að seg'ja fyrir útgerð landsins sem
Grænlandi er einnig nógur kraftur, heild. Sá liluti fiskimiðanna við
ef menn fýsir að vinna úr varningn- Newfoundland og Helluland, er
um, t. d. mala bveitið. Að gera böfn liggur fyrir utan landbelgi, er ó-
VEGGFODDR
fjölbreyttasta úrval á landinn,
er i Kolasundi hjá
Daníel Halldðrssyni.
Ves:gfóður
panelpappi, maskinupappi og strigi
fæst á Spítalastig 9, hjá
Agústi Markússyni,
Simi 675.
Lesið 1
I»ór sern þnrfið að byggja! Notið aðeins
Anderson’s heimsfræga þikpappa,
sem eg nú hefi fyiirliggjandi hér á staðnum.
Aðalumboð fyrir ísland
Asgeir Sigurðsson,
skrifstofa Veltusundi 1. Sínii 300.
Ungur, reglusamur maður
sunnanverðri Eystri-Bygð, eins
I og lagt befir verið til af öðrum, er
ekki gerlegt, þótt þar séu íslausar
I liafuir, vegna þess a'ð hafís getur
verið þar til tafar eða ef til vill al-
gerðrar liindrunar um tíina af ár-
inu.
Á íslandi hafa ýmsir gert sér von
bemju stór. Grunnin ná svo ótrú-
lega langt frá landi, að landbelgin
er ekki nema lítið brot af öllu
fiskisvæðinu. Með stöð á Græn-
landi mundn íslenzkar fiskveiðar
geta átt risavaxna framtíð við
norðausturströnd Améríku. tílík
stöð gæti baft ómetanlegt gildi,
vík við iðnaðarfyrirtæki.
þessa blaðs, merkt Iðn, fyrir 20. þessa mánaðar.
Um sundið inn í Húðsonsflóann er
ekki bæg’t að sigla nema 3—4 mán-
uði úr árinu fyrir ís. Á þeim mánuð-
um verður að flytja Kanadavörurn-
ar til Englands og taka Norðurálfu
varning til baka, eða flytja Kan-
adavörurnar til íslausrar ha'fnar
nær og svo .þaðan til Norðurálfu,
þegar markaðsverðið er álitlegt til
að selja. SHk stöðvar'böfn yrði auð-
sýnilega til bagnaðar. Skipaleigan
er báð lögmálinu um framboð og
eftirspurn og mjög mishá. Eftir-
spurn eftir skipum til að flytja all-
ar íitflutningsvörur Vestur-Kanada
til Norðurálfunnar á 3—4 mán.
tíma mundi bækka skipaleiguna að
stórum mun þá mánuði. Með því
að flytja til nálægrar hafnar, mætti
komast af með færri skip og skipa-
leigan yrði ekki sprengd eins mikið
upp. En þótt afurðirnar yrðu flutt- taka kol, vatn og vistir 2. til við-
ar beina leið til Englands og Liver- gerða á skipum og skipsbúnaði 3.
pool yrði engu að síður þörf á ís- sem skipalægi í grend við Húðson-
lausri böfn nær Kanada 1. til að sund, þar sem ihveitiflotarnir geta
um að Reykjavík yrði stöðvarböfn, eins og er, en sérsaklega ef Ný-
en Reýkjavík er svo mikið úr leið, fundnalandsmenn tækju upp frek-
svo fjarri Húðsonsundinu og svo ari verndarstefnu í fiskiveiðamál-
nærri Bretlandi (með tilliti til þess um til að efla innlendar fiskveiðar
að taka kol í Rvík), að það er lítil en bola útlendingum burt eða nota
eða engin von um, að bún fái neitt þá sem gjaldstofn. íslenzkt Græn-
beint gildi fyrir þessa sjóleið. Þar land er einnig frá þessu sjónarmiði
á móti er það áhugaefni fyrir ís- lífsskilyrði fyrir framtíð íslenzks'
land að stöðvarböfn sjóleiðarinnar sjávarútvegs, er íslenzkir sjómenn
Umsóknir, með kaupkröfu, sendist til ritstjóra | verði á Grænlandi en ekki á Mark- verða að fórna öllu til að ná, og
landi, því þá verður skipaleiðin yfir það sem bráðast- ísland má ekki
Atlansbafið norðar. Þar sem Húð- láta það leggjast undir höfuð að
sonflóaleiðin á fyrir höndum að tryggja sér Grænland, nú meðan
verða af belztu verzlunarleiðum það er hægt svo að segja fyrir-
túlka
handfljót og ábyggíleg, getur fengið framtiðar-atvinnu við iðnaðarfyrir-
tæki hér á landi. Eiginhandar umsókn, merkt Handfijót, sendist t’l
ritstjóra þesra blaðs fyrir 15. þ. m.
tsveinn og „jung-mand“
geta tengið pláss nu þegar á 3-mastraðri skonnortu,
sem liggur hór á hoininni. Uppl. hjá
Hmil Strand.
'geðskræringu. Þér verðið að fyrirgefa
mér, en eg get ómögulega þegið það áð
þér hafið þessa fyrirhöfn mín vegna.
Petróúella og eg verðum að sjá fyrir
okkur sjálfar. Það er sjálfsagt, að cin-
ungis þeir sem hafa rétt til umhyggju-
semi yðar, njóti góðs a£ beuni, en
eg------: ■
— Þér talið ónærgætnislega, ungfrú,
hér er alls ekki um neinar kröfur eða
rétt að ræða til eða frá.
— Og þér liafið álls engan rétt til
að hugsa fyrir mína hönd, hélt hún
áfram í æsingi og kipti burt hendinni,
sem hann ætlaði að taka í.
— Fyrirgefið mér, sagði bann í al-
vöruróm, en yður skjátlast. Eg hefi
einmitt rétt til að liugsa um yður og
fyrir yður — þann sjálfsagða rétt, sem
á 'S t m í n til yður gefur mór!
— Hvað eruð þér að s^gjaf
— Já, ungfrú Júlíetta, eg veit að
þetta cr heímskuleg ofdirfska af mór.
Eg þekki ættarinetnað yðar og ætti að
vita að þér fyrirlítið mig, sem um-
gengzt 'sauðsvartan almúgann. En eg
hefi alls ekki isagt að eg keppi eftir
því að þér sýnið mér ást; mig hefir
víst varla einu sinni dreymt um það.
Eg hefi komist það lengst að hugsa
að eins um yður eins og einhverja
hreina, himneska og fjarlæga veru,
sem stæði mínum skilningi ofar. Og
jafnvel þótt eg viti að það sé keimska
af mér að bugsa um slík efni, þá þyk-
ist eg þó af því í aðra röndina, og eg
get ekki látið yður fara svo frá mér
að eg ekki segi yður frá því, að það
sem hefir gert síðustu vikurnar að
paradís fyrir mig — það er ást mín
til yðar, Júlíetta.
Þetta sagði hann með þeim blíða og
auðmjúka róm, er hún kannaðist svo
vel við frá varnarræðunni, sem bann
liafði haldið fyrir Charlottu Corday.
Hann var nú ekki að túlka mál eigin-
girni sinnar, heldur ástar sinnar og
biðja mildi og meðaumkvunar henni til
handa.
Um stund sagði hann ekki neitt.
Hann hafði gripið hönd liennar. Og
hún liafði ekki lireyft hana, því hún
varð var einhverrar mildrar gleði, þeg-
ar luin fann sterka karlmanhshönd
luuis lykjast um hennar. Hann þrýsti
vörumuu að bönd hennar og brennandi
kossarnir báru vott um djúpa ást, sem
virðingin fyrir henni varnaði að brjót-
ast út til fulls.
Hún reyndi að slíta sig lausa, en
hann hélt henm. fastri.
—Farið ekki strax, Júlíetta, hað
hann haná. Minnist þess, að eg fæ ef
til vill aldrei að sjá yður framar. En
haldið þér ekki, að þér, þegar þér kom-
ið til Englands, til vina og ættingja,
að þér hugsið stöku sinnum til hans,
sem tilbiður ýður svo heitt og innilega 1
|íslands í stað siglingar til New hafnarlaust. Sé það dregið, kemur
York, skiftir það ísland miklu, að sá tími fyr en varir, að það er um
frá slíka böfn á Grænlandi. Og seinan.
það er ekki sízt áhugaefni, að Hér skal því enn lögð áherzla á
verðbækkun landsins á Grænlaudi böfuðatriði allra böfuðatriða, að
og gróðinn af böfn og siglingum hin fornfræga nýlenda vor á Græn-
lendi í íslenzkum böndum, og síð- laudi verði endurreist bið bráðasta.
ast en ekki.sízt, að stjórnin styðji íslenzk bygð og landbúnaður á
íslenzka kaupmenu til að gerast Grænlandi yrði svo geysimikill létt-
brautryðjendur á Grænlandi og ir fyrir bvers konar íslenzkri fram-
leggja þar grundvöll að íslenzkri takssemi þar. Og það yrði bin bezta
heimsverzluu. og einasta ábyggileg trygging fyrir
Eu tilgangurinn með þessum því, að Grænland verði bvorki
bafnar- og siglingaútúrdúr hér var skammvint fjárgróðaspil eða æfin-
að eins að gefa mönnum kost á að týri, heldur verði varanlegur hluti
yfirvega, bvaða gildi þessi þróun ættlands íslenzku þjóðarinnar alla
muni fá fyrir íslenzka útgerð á tíð.
Grænlandi. Slík böfn, sem í raun- Kaupmannaböfn, í janúar 1919.
inni er til sjálfgerð frá náttúrunnar
1 lok júní og biðið I beudi, og tilbeyrandi íslenzkt land-
safnast saman
eftir því, að loftskeyti og flugvélar I nám mundi ekki að eins verða sjálf-
tilkynni að los sé á Vesturísnum og kjörin höfuðstöð íslenzkra fiski-
Húðsonsund sé fært skipum. | veiða við Grænland, beldur einnig
Júlíettu faust lijartað ætla að
sprengja brjóst sitt. Ilvert orð hans
snerti samskonar strengi í sál hennar.
Og hún neyddi sjálfa sig lil þess að
loka eyruuum fyrir bænum hans, til
þess að horfa ekki á dökt liÖfuð hans,
sem hann beygði fyrir lienni í lotning
og tilbeiðslu. Hún reyndi að gleyma,
að hann var þarna — hann, maður-
inn, sem hún hafði svikið til þess að
vinna fyrir hina hraklegu hefnd sína,
hann, sem hún hafði álitið í tryltum
ofsa sínum, að hún bataði, en elskaði
meira en líf sitt, ■ meira en sál sína,
meira en erfikenningar hennar og eið.
Hún leitaðist við að lifa upp aftur
nóttina, sem bróðir hennar var boririn
dauður heim, og síðustu, liræðilegu ár-
in, 'sem faðir hennar liföi.
Hún liugsaði um hegnandi hönd guðs,
sem hafði bent henni á leiðina til þess
að framkvæma eiðinn, og hún ákall-
aði hann um lijálp til þess að liðsinna
henni í þessu óumræðilega sálaratríði
hennar. Og guð taíaði að lokum til
hennar gegnum hið óendanléga rúm.
Frá þeim himni, sem enga miskunn
þekti, hljómaði nú fyrir eyrum henn-
ar rödd, brein, skelfileg og miskunnar-
laus:
„Mín er hefndin, eg mun eiidur-
gjalda!“
12. kapítuli.
Damókles-sverðið,
— „I nafni þjóðveldisins!“
Deroulcde hafði verið svo sokkiun
niður í hugsanir sínar, drauma og
hamningju, að hann hafði enga. eftir-
tekt veitt því, sem fram fór í og utan
hússins síðustu mínúturnar.
Og Anna Mie, sem alt af söug sorg-
arvísur við vinnu sína úti í eldhúsinu,
háfði heldur ekki teliið eftir neinu ó-
vanalegu í sambandi við hana áköfu
bjölluhringingu við útidyrnar. Hún
fletti ermunum fram yfir granna liand-
leggina, slétti úr eldhússvuntu sinni,
og þá fyrst hljóp hún að útidyrunum.
Til þess að vita hver þessi ókunni væri.
En um leið og hún opnaði dyrnar,
skildi Iiún alt. Eimm meim stóðu fyrir
utan,f jórir klæddir búningi varðliðsins,
en sá fimti með liinn þrílita Ijorða með
lullkögrinuin, -sem sýndi að haun var
í þjónustu þjóðarsamkoinunnar.
Sá maður leit ut fyrir að hafa for-
ustuna á hendi. Hann geþk á auga-
bragði inn í forstofuna og hinir á hæla
þonum. Hann gaf þeim merki til þess
að hindra Önnu í því áformi hennar
að þjóta inn í vinuustofuDeroulédes og
aðvara hann. Hún efaðist ekki eitt
augnablik um það, að hætta væri á
ferðujn. Ef einhver eðlisávísan hefði
ekki sagt henni það, þá hefði húu óð-
ara getað getið sér þess til. Þaö þurfti
ekki anna en að líta sem snöggvast á
þessa menn til þess að verða þess vís-
ari; framkoma þeirra, stutt, skipaudi
orðin, valdsmannlegt útlitið — a'lt bar
ljóst vitni um áfonm þeirra: húsraun-
sókn á heimili Deroulédes.
Lög Merlius um grunsama menn
voru í fullu gildi og framkvæmd. Og
árið 1793 voru menn og konur sendar
á höggstaðinn fyrir grunsemdir einar.
Anna Mie hefði æpt, ef hún hefði
jþorað, en einhver innri rödd aftraði
henni frá svo óskynsamlegu atferli.
Hún fann, -að ef Derouléde gæti séð
hana á þessu augnabliki, þá mundi
hann frekast kjósa, að hún væri róleg
og aðgætin.
Fremsti maðurinn, sá með þrílita
horðann, var þegar geuginn yfir þvert
anddyrið og stóð nú við dyr vinnu-
stofuunar. Það var skipunarorð hans,
sem vakti fyrst Derouléde af draum-
um hans: „í nafni þjóðveldisins!“
Derouléde slepti strax litlu hendinni,
sem hann fyrir augnabliki síðan þrýsti
kossum sínum á. Hann har hana enn
að vörum sér, ástúðlega og hlýtt, eins
og hann væri að njóta sem lengst síð-
asta ástaratlotsins og það væri síðasta
kveðjan. Svo rétti hann sig npp,
hraustlegur og þrekvaxinn, og sneri sér
að dyrunum.