Morgunblaðið - 30.09.1919, Page 1

6. árgangur, 303. tðlublað
Þriðjudag 30. september 1919
Isafoldarprentsmiðja
GAMLA BIO
Fagra slúlkan
i verinu
(Fiskeitösen)
Afaifallegur og hrífandi sjón
ieikur frá Skotlandi, i 6 þáttutn
Aðalhlutvetkið leikur frægasta
leikkona heimsins.
Mary Pickford.
(The Woilds Sweetheart)
Hljóðfærasveit Bernburgs leikur
meðan á sýningu stendur.
Sýningln byrjar kl. 81/*
Pantaðir aðgön*umiðar verða
afhentir I Gamla Bíó k;. 7—8.
Eftir þann tima seldir öðrum.
Erl. slmfregnir.
Khöfn, 27. sept.
Hafnarverkfallinu í Kaupmainna-
höfn lokið.
I dag sam'þyktu hafnarverka-
menn að taka upp vinnu á mánn-
dagsmorgun.
Landaskifti.
Frá París er símað, að Ctemen-
ceau hafi haldiS mikla ræðu um
samþykt á friðarskilmálunum og
skýrt frá þv5, að eins og Noregur
ætti að fá Spitsbergen og Danmörk
Slésví'k, svo ætti og Sv'íþjóð að fá
Alandseyjar.
Áskorun til Pólverja.
Frá London er símað, að banda-
menn haldi áfram að herja á bols-
víkinga. Yfirráðið er nii að ráðgera
að halda uppi „friðsamlegu11 hafn-
banni við Rússland.
Heimastjóm fra.
Frumvarp til laga um heima-
stjórn írlands ætlar brezka stjórn-
in að leggja fyrir þingið, þegar það
kemur saman 'í haust. '
Járnbrautarmannaverkf a-Al
á Englandi.
Járnbrautarmenn á öllu Bng-
landi hafa gert verkfall. S"-jórnin
ætlar að nota herlið, ef þörf krefur,
til að halda uppf flutniiigum á
nauðsynjavörum.
Þingrof á ítalíu.
Frá Róm er s'ímað, að fulltrúa-
þingið hafi verið rofið.
\ Khöfn, 28. sept.
Verkfállið í Englandi.
Frá London er símað, að 600 þús-
und manns ta'ki þátt í jámhrautar-
verkfallinu.
Matvælaskömtun sú, sem var ó-
friðarárin, hefir verið lögleidd
aftur.
Bretar í Rússlandi.
Reutersskeyti herma, að brezki
meginherinn í Norður-Rússlandi sé
farinn á burt.
Fiume.
Frá Róm er símað, að Wilson
neiti að slaka til í Fium'e-málinu.
Suður-Jótland.
Símskeyti frá París Ihermir, að
Vegna þess hve það dragist lengi að
samþykkja friðinn í ýmsum ríkj-
um, geti þjóðaratkvæði í Suður-Jót-
landi ekki farið fram fyr en um
nýár.
Fossamálin.
Mikið var rætt um þau mál á
þingi, eins og vænta mátti. Fruto-
vörpum meiri og minni hluta milli-
þinganefndarinnar í fossamálum
var öllum vísað ti'l sérstakrar þing-
nefndar, sem kjörin var í þessi mál
á öndverðu þingi. Þangað var og
vísað þingsálýktunartiLlögu um
lögnám vatnsorku í Sogi landinu
til handa, frá Jörundi Brynjólfs-
syni, Benedikt Sveinssyni og Há-
koni frá Ha.ga. Nefndin sat á rök-
stólum mestalt þingið, fram á síð-
ustu vikurnar. Þá skilaði hún af
sér störfum o,g bar fram sérleyfis-
lagafrumvarp, till- til þingsálykt-
unar um rétt ríkisins til vatnsorku
á almenningum og afréttum, og till.
til þingsályktunar um að rí'kið nemi
vatnsorku í Sogi. En að öðru leyti
sá meiri hluti hennar sér ekki fært
að bera fram mál þau, er 'hún hafði
fen-gið til meðferðar. En minni
hluti nefndarinnar vildi láta sam-
Jiykkja tII. Jörundar & Co. Var nú
tekið að ræða vatnamálin af kappi
miklu. Umr. voru vatnsbornar
nok'kuð, eins og gengur og gerist,
þegar menn eru margorðir, og allir
vilja tala, þótt þeir sé á sama máli
og síðasti ræðumaður. Meiri hluti
þingnefndarinnar viidi engu slá
föstu um eignarréttar-deiluatrí.ðið.
Hann vildi láta dómstólana skera
úr því, og átti taka Sogsfossanna,
samkv. till. meiri hlutans, að gefa
tilefni til slíks úrskurðar. En þótt
undaríegt megi virðast, vildi þing-
ið ekki láta hæstarétt, „augastein
þjóðarinnar“, fá að s'kera úr þessu
atriði, sem álveg vafalaust er, að
vitrum mönnum og löglærðum
kemur ekki ásamt um. En þing-
menn voru nú gengnir í vatnið, og
vildu sjálfir, eða meiri hluti þeirra,
taka sér dómsvaldið um þetta rétt-
aratriði. Um'þetta snerust einkum
umræður, og bar þar mest á þeim
Bjarna Jónssyni og Sveini Ólafs-
syni, sem eru sterkustu andstæð
urnar í þessu máli.
Niðurstaðan í þessum málum
varð sú, að neðrL deiid vísaði frá
sér sérleyfislagafrv. og till. meiri
hlutans um að ríkið nemi vatns-
orku í So.gr En þingið samþykti að
lokum tvær þingsályktunartiUögur
um rétt ríkisins til vatnsorku í al-
menningum og afréttum og till.
Jieirra Jörundar um lögnám Sogs-
fossanna. Var fyriiefndri ti'll.
breytt í því, að afréttirnir voru
t.eknir burtu, en hinni síðarnefndu
að því, að skelt var af skotti henn-
ar tilvitnun í fossalögin frá 1907,
eftir ti'1.1. B. J„ en nýr dindill
græddur við í staðinn eftir till. Sig.
Sig„ að halda áfram rannsóknum
og mælingum til undirbúnings
virkjunar.
Hljóða þær svo, þessar tvær till.,
sem þingið að lokum lét frá sér
fara.
1. Till. til þingsályktunar um
rétt rfkisins til vatnsorku í al-
menningum:
„Alþinigi ályktar að sk-ora á
landstjórnina, að lýsa alla vatns-
HjálpræöisheriDD.
Barnavígsla í kvöld kl. 8.
Allir velkomnir!
12 tonna i mótorbálur
með 14 hesta Danvél, bygður úr eik hjá Brödrene Hudersen, Fredriks- sund, 4 ára gamail, er til sölu. Lysthafendur sendi utanáskrift sina til afgreiðsiu þessa blaðs merkt B á t u r.
Hjálpræðisherin n i Hafnarflrði.
Uppskeruhát'íð í Goodtemplara- húsinu miðvikudaiginn 1. október, kl. 8 síðd. Hljóðfærasveit í’rá Reylcjavík aðstoðar. Major Grauslund stjórnar.
orliu í ahnenninigum eign ríkisins,
og gera, ef með þarf, ráðstafanir
til þess, að rifting fari fram á gern-
ingum milli einstaklinga og félaga,
er í bága kynnn að koma við þenna
rétt þjóð'félagsins."
2. Till. til þingsályktunar um lög-
nám landinu til handa á umráðum
og notarétti vatnsorku 'í Sogi:
„Alþingi ályktar, að skora á
landstjórnina að gera nú þegár ráð-
stafanir til þess, að landið nái full-
um umráðum og notarétti á allri
vatnsorku í Soginu, alt frá upp-
tökum þess Otg þar til, er það fellur
í Hvítá, ásamt nauðsynlegum rétt-
indum á landi til hagnýtingar
vatnsorkunni.
Til framkvæmda þessu heimilast
stjórninni að verja fé úr ríkissjóði,
eftir þv>í sem nauðsyn krefur, og
að halda áfram rannsóknum og
mælingum til undirbúnings virkj-
unar Sogsfossanna.“
Þinglausnir.
*
NeBri deild.
Neðri deild laúk störfum á laug-
ardaginn klukkau 1. Kvaddi 'for-
seti deildina með fáum orðum og
sagði síðan fundi slitið.
Sameinað Alþingi.
Síðasti fundur þess hófst að lokn-
um lokafundi neðri deildar.
Var fyrst samþykt till. til þings-
ályktunar um rétt rí'kisins til vatns-
orku í almenningum, eftir stuttar
umræður.
Þá voru kosnir í verðlaunanefnd
„Gjafar Jóns Sigurðssonar“ þeir
dr. Jón Þorkelsson, Hannes Þor-
steinsson s'kjalavörður og Jón J.
Aðils háskólakennari (allir endur-
kosnir).
Þá var komið að þeirri hátáðlegu
og „spennandú ‘ útdeilingaratíhöfn,
sem fram fer á hverju aðalþingi.
Fyrsti og feitasti flokkshitinn er
eins og kunnugt er „bankaráðið“,
sem margir þingmenn telja nauð-
synjastofnun, eins og kunnugt er
frá bankaumr. í sumar. Var nú kos-
inn einn fyrir timabilið 1920—22,
cg hlaut kosningu G. Björnson.
Yfirskoðunarmaður Landsbank-
ans varð Pétur Jónsson.
Y firskoðunarmenn Landsreikn-
inganna urðu Matth. Ól„ Kr. Dan.
og Jörundur, með Ihlutkesti þó,
milili hans og Hjartar Snorrasonar.
Framkvæmdarstjóri Söfnunar-
sjóðsins var endurkosinn Eiríkur
Briem próf. í einu hljóði.
1 dansk-íslenzku ráðgjafarnefnd-
ina voru >eir kosnir, sem skipað
hafa hana: Jóh. Jóh., Einar Arn-
órsson ug Bjarni* Jónsson. Fékk
hinn síðastnefndi 9 atkv., en Böð-
var Bjarkan lögfr. 8 atkv.
Að lokum kvaddi forseti þing-
menn fáum orðum. Óskaði hann
þeim góðrar ferðar og lét loks í
ljósi þá von, að þjóðinni tækist að
velja sér góða og nýta fulltrúa á
hausti komanda.
Þá stóð upp Sig. Stefánsson og
óskaði Kristjáni 10. konungi ls-
lands langra lífdaga. Tóku þing-
rnenn undir það með níföldu húrra.
Var síðan af þingi gengið.
t
Grimur Jónsson
cand. theol
(frá Ísafirði andaðist í gær kl. 3 á
(Landakotsspítala.
Gæfubrautin.
Eftir
dr Orison Swett Marden.
I.
Metnaðargtrni.
»Hvernig gengur drengnum f«
spuiði faðir pilts eins, sem var ný
orðinn verzlunarmaður.
»Við erum gamlir vinir,« sagði
verzlunarstjórinn, »og eg vil ógjarn-
an særa tilfinningar þínar; en eg
get ekki verið að fara á b.ik við þig
og vil því helzt segja þér sannleik-
ann. Sonur þinn er bezti drengur,
en það verður aldrei hægt fyrir mig
að gera kaupmann úr honum, þó
hann svo yrði hér til dó sdags.
Það statf á alls ekki við hann. Farðu
eftir ráðum minum, taktu piltinn
heim til þln aftur og kendu honum
að mjólka kýr.«
Faðirinn fylgdi þó ráðleggingu
vinar síns að eins að hálfu leyti.
Hann tók piltinn úr búðinni og sendi
hann til Chicago, og þegar Marshall
Field, sem nú er einn af dugleg-
ustu kaupsýslumönnum Ameiíku,
kom til þessarar stóru borgar, þá
fyrst vaknaði hjá honum metDaðar-
girnin, er hann^si með hve miklum
dugnaði og atorku aðrir ungir og
fátækir menn hófust handa, af því
að beir vildti komast áfram. »Úr þvl
aðrir ýeta þetta, þá hlýt eg lika að
geta afrekað eitthvað mikið,« sagði
hann við slálfan s'g, og um leið
hafði hann furdið tskmaik að keppa
?ð i Iífinu.
Að vísu var Fieid þegar frá þvi
fyrsta góðnm hæfileikum gæddur, en
það var umgengnin við hinn atorku-
sama æskulýð Chicago-borgar, sem
vakti metnaðargirni hans.
Margir halda, að metnaðargirni sé
meðfæddur eiginleiki, sem ekki sé
hægt að framleiða af sjálfsdáðum.
Eu undir flestum kringumstæðum
gerir þe-si eiginleiki ekki vart við
sig nema að hann sé vakinn. Og
jafnvel þótt hann sé vakinn, þarfn-
ast hann frekari þroskunar, alveg
eins og sönggáfa eða hver önnur
listgáfa ken ur manni ekki að not-
um nema með því að verja bæði
tima og hugsun til að glæða hana
og efla.
Séum vér oss ekki meðvitandi
metnaðargirni vorrar, verður hún
aldrei mikil og hæfileikar vorir verða
þá bæði sljóir og máttlausir.
Emerson sagði einu sinni: »Það
sem eg þarfnast mest af öllu er
maður, sem fær mig til að gera það
sem eg get« Takið eftir orðunum:
»það sem eg get«; hér er ekki um
það að ræða, sem Napoleon eða
Liccoln gátu gert, heldur um þið,
sem eg get geit. Það er feikilega
mikill munur á þvi, hvort eg nota
tíu, fimtin, tuttugu og fimm eða
fitntíu af hnndraði af þeirri orku,
sem í méi býr. Og i fiestum af oss
blunda afarmiklar orkulindir, sem
við gætum beitt til að gera heil
kraftaverk, ef þær að eins fengju
framrás.
í borg einni í vesturhluu Banda-
ríkjanna býr dómari einn, sem var
smiður alt fram yfir fertugt. En þá
var atorka hans alt i einu vakD, og
hann er nú — tuttugu árum slðar
— eigandi að stærsta bókasafni borg
arinnar, hefir orð fyrir að vera lærð
asti maður þar um slóðir og hjálp
semi hans er vlðfræg orðin. Þessi
bylting, sem varð í lífi hans, átti
eingöngu rót sína i fyririestri, sem
hann hlustaði á einu sinni og var
umtalsefnið: »Gildi góðs uppeldis«.
Þessi fyrirlestur varð til þess að
opna augu hans fyiir þvi, hve ó-
þroskaður hann væri, og eftir það
gerði hann alt, sem hann gat, til
þess að vinna * upp það, sem hann
hafði vanrækt.
Eg hefi þekt ýmsa, sem ekki
vöknuðu til meðvit^ndar um hæfi'
leika sína fyr en á fullorðins aldri.
Þá vöknuðu þeir alt í einu við að
lesa góða bók, hlýða á fyrirlestur
eða prédikun eða þá vegna þess, að
einhver vinur, sem skildu þá, trúði
á þróunarmöguleika þeirra og hvatti
þá á réttau hátt.
Það hefii afarmikla þýðingu fyrir
mann, að vera innan um góða vini,
sem geta reitt sig á mann og hvatt
til starfa; en svo er það lika viss
vegur tii glöiunar, að umgangast þá
menn, sem gera ekkert úr hugsjón-
u i voium, deyða vonir vorar og
eiu altaf reiðbúnir, með orðum og
athöínum, að kæfa eldmóð vorn.
Það eru dæmi til þess um Indi-
ána, sem sendir hafa verið í menta-
skóla, að -þeir hafa sýnt af sér þann
dugnað og vitsmuni, að mikils hef.
ir mitt af þeim vænta. En hverfi
þeir svo aftur heim í átthaga sina,
hefir næstum ætíð reyDst svo, að
þeir hafa tekið upp fyrri lifuaðar-
háttu sina; metnaðargirni þeirra hef
H NYJA BIO
Leyndardómur
New York borgar
Stóifengleíur leynil.reglusjónl.
I. kafli í 4 þáttum:
Kynlega höndin
?
Viðskiftafólagið
selur
„L. G. Smith“
ir sloknað út aftur fyrir áhrifiin frá
umhverfiuu í kring um þá. Meðal
ívíta kynstofnsins er óhepnin Hka
oft að kenna skorti á uppöifun
Margir, sem í eðli sínu eru dugn-
aðarmenn, verða að mannleysum af
þvi þeir eru ekki nægilega traustir
til að standa á eigin fótum innan
um hina lastafullu og kærulausu
meðborgara sína.
Gerðu alt, sem i þinu valdi stend-
ur, til þess að fá lifað við þær kring-
umstæður, sem efla þörf sina til
þroskunar. Aflaðu þér þeirra vina,
sem bera traust til þín og hvetja
þig til hins ýtrasta. Þá geturðu náð
æðstu völdum og virðingu í stað
þess að verða aldrei annan en miðl-
ungsmaður.
Reyndu að umgangast þá menD,
sem sjálfir reyna að gera eitthvað
og verða eitthvað, þá, sem í alvöru
selja sér háleit takmörk hér i Hfinu.
Metnaðargirnin er eins og næm
sótt, hún grefur fljótt um sig. Þú
mnnt því brátt finna löngun hjá þér
til að ryðja þér braut og ná þér í
stöðu i lifinu, eins og hinir.
4
JJ A € B O E
„Suðurland“ fór frá Dýrafirði kl.
3 í gær. Mun geta komið hingað síðari
hluta dags í dag.
Snjóað kvað nú hafa svo mikið á
Siglufirði, að þar liggi eins fets þykk-
ur snjór á götum.
Þrjú skip Kveldúlfsfélagsins komu
að norðan í fyrrinótt, þau Gissur hvíti,
Þór og Geir goði. Fengu þau ofsayeður
um nóttina yfir Faxaflóa.
73 heilflöskur af áfengi fann lög-
reglan við aðra leit í „Lagarf'ossi“.
Atti sami maður þessa viðbót. Eru nú
réttarhöld daglega. Hefir þetta vín
verið flutt í „steininn" að vanda.
Þrír menn voru settir í steininn í
fyrrinótt, en fimm kærðir og sektaðir
fyrir ölæði.
Rich. Braun kaupmaður verður eir
meðal f arþega á „íslandi' ‘ í dag. Hyg
hann að dvelja vetrarlangt í Hamhoi
og verður heimilisfang hans þar: Har
burg 36, Neuer Wall 69. Hann biði
blaðið að geta þess, að meðan har
sé ytra, skuli hann fúslega greiða fyr
öllum þeim íslenzkum kaupsýslumön
um, sem viðskifti eigá við Þýzkalan
eða vilja leita sér að samböndum þf
og einnig gefa þeim kaupsýslumön
um, er hann þekkir og þess kynnn i
óska, meðmæli við þýzk firmu. Og yfi
leitt vill hann, að svo miklu leyti se
í hans valdi stendur, greiða fyrir vi
skiftum Hamborgar og íslands.
Framh. á 4. síðn,