Morgunblaðið - 09.11.1919, Side 3

tf OftOUNBLAÐlÐ
8
—o-
H H. Seedorff og E Bönnelykke
í miðjmu flokki liinna ungu
söngfugla Danmerkur, lyfta sér
raddir þessara tveggja, með sigur-
liljóm og söngmætti, yfir raddir
allra hinna og þrýsta manni til að
lilusta.
peir byrjuðu báðir með því að
dreifa kvæðum sínum í blöð og
tímarit, sem vöktu samstundis þá
athygli með því sem er lífsskilyrði
allrar sánnrar listar: eiustaklings-
sérkennum. Báðir unnu þeir sigur
með fyrstu bók sinni og lielguðu
sér með þeim þau svæði, sem eng-
inn g rir tilraun til að hrifsa frá
þeim. Báðir flóa þeir út yfir far-
vegi sína, strax og stíflan er tekin,
og stíga eins og tveir lýsandi geisla-
bogar með öllum regnbogans litum,
upp móti degi og sól, frá hinu ró-
lega vatni, sem flýtur í ljóðum
sumra hinna starfsbræðra þeirra,
og sem speglar tiiveruua á sama
hversdagslega hátt hjá ölTuin. Og
þó standa þeir báðir — þrátt fyrir
2—3 kvaiðasöfn — við byrjunina á
braut sinni. Báðir geta þeir því
orðið miklir og merkir, en ef til
viLl hafa þeir þegar gefið insta og
bezta kjarnann.
En þar er líka samræminu lokið.
Vegirnir, setn list þeirra fer eftir,
liggja sinu í hvoi’a áttina.
Vegur Bönnelyckes er sjálfur lífs
ins vegur. I'að er almannavegur-
iim. Yegur með grjóti og sól yfir.
Vegur með bversdagsstormum á og
draumabjarma yfir sér langt í fjar-
lægð. Vegur í öllum veðrum, lifandi
u" háreisti og umferð margra
manna og við og við liggjandi inn
i svala þögn stórra skóga. Vegur
sem er fagur bæði kvöld og morg-
Ull. —
Vegur Seedorffs er krókóttur og
liðast í auka- og hliðarvegi. Yfii
honum er enginu óendaulegUr sjón
hriiigur, en við hann eru margir
tvíldarstáðir. Ilelzt þar sem er
sveita-veitingastaður, með skugga
uudir blómstrandi trjám og glas af
góðu víni á borði. Bönnelycke er
sífelt á ferðinni, því sjálf lireyf
ingin er honnm tákn hins nýja
tíma. En Seedorff er alt af að
standa á hinum og þessum stað, þar
sem sveitasæla og friður vaka yfir
marglitum blómum.
En báðir sameinast þeir í song
gleðinnar, í hamigjunni yfir því að
liafa i'undið gleðina. Báðir eru þeir
adáendur lífsins. Og lofsyngj
endur lífsius. Eu gerfið, sem þeir
ganga í, or harðla ólíkt. Annar
cr blómsturskrýddur kyrsetumaður.
Uinn rykþakiim og' skólaus lands-
hornamaður.
Seedorff hefir einkar þroskaða og
næma fegurðartilfinningu. Hann er
ungur, danskur Bellmann. Dropar
úr fullum skálum endurfæðingar-
tímabilsins hafa dropið í bikar hans
og fengið vínið til að freyða. Hann
ill leysa úr fjötrum fegurðina,
gieðina og máttinn.
Bönnelycke er, bæði Jivað form
og efni snertir, ekki nærri jafn
?roskaður, livorki í stíl eða brag-
list, og hefir ekki orðið fyrir bók-
íentalegum áhrifum. Nema ef til
vill frá Hamsun,enda svipar lífsferli
Hamsuns framan af til Bönnelyck-
es. En þetta er þó að eins útvortis.
Til allrar hamingju fyrir hann hef-
ir liann svo blossandi lundarfar og
svo vakandi áhrifanæmi, að hann
?arf ekki annað en ganga um ein-
hverja götu til þess að fá ótal yrkis-
efni. Fyrsta bókin hans, og síi bezta,
hljómar á öllum þeim strengjum,
sem hann hefir síðan sungið á. Þar
er hin altfaðmandi og óþrjótandi
lifsgleði og lífsaðdáun, hin framúr-
skarandi hamingja yfir því einu að
vera til, skynja, hréyfa sig og fylgj-
ast með í öllu. par er lofsungin hin
óþrjótandi ferðaþrá í mótsetningu
við liina hljóðu friðar blessun.
par er löngunin til að lifa „í
et'l irvamtingii mn alt, si*in eg þrái“,
hið giaða, livellandi heróp og hinn
(iansandi léttleiki skapsins. Hann
nam ekki nein uý lönd í þeiru bók-
um, sem fylgdu þarna á eftir, það
er bara breytingar og dýpkun á
sama efni. Sama er mn næmleika
málsins. Enda ber kvæði lians „Orð-
ið“, vott um, að liann finni það og
viti. En hljóðfallið, hárhvöss skýr-
ing á öllum lífsviðburðum, sem hanu
verður var við, djúp lirifning og
t-ndalaus „stenminga* ‘ -brevting, það
einkenuir hann alt og ev sérkeinii.
Braglist Sedorffs er fullþroskuð
list, sein þekkir alla leyndardóma
ljóðsins og megnar að nota öll meðul
Heudingar lians eru fyrst, og fremst
söngþrungnar. Syngjaudi ómur
byigjar í hverri líuu hans. Þá eru
þær sakleysisiegar, fullar af yndis-
leik og gefa einmitt, það sem þær
eru ætlaðar t.il. Orðin koma eins og
ai' sjálfu sér og rímið fellur lúýðið
iilau ími sálina. Ilann á að eins einn
jafningja þegar um söugva þrung-
íð háttaval er að ræða: Valdimar
Rördam. En liauu er algerlega einn
um hin dansandi stig. Og sömuleiðis
uin þann ilm af vínþrúgum og rós-
ttm, sem liggnr mn þessa heima hans
með brosandi skógguðum og svíi'-
andi Amorum.
Gull og leir, eðlileiki og tilbún-
ingur, fossandi orðaflóð og brakandi
orðahröngl — Bönnelyeke er þetta
alt. Erindi hans sýnast oft vera
skrifuð niður með fljúgandi hraða,
þau hrjóta yfir hvert aunað, stund-
um ágæt, stundum heimskuleg. Og
meðfædda snillingsgáí'u er þar ekki
um að ræða. Innblásturinn cr eins
og eldur í iðrum jarðarinnar. Hann
brýst út í óreglulegum gosum. En
hann notar orðinn þannig, að þau
verða undarlega glampandi og fersk
e:ns og þau væru nýnotuð eða ný-
mynduð. Þau eru í samræmi við
yrkisefni hans, sem hann fær flest
úr heimi hinnar nýju siðmenningar.
Stæi'sta þvrpingin, skrúfuþytur
flugvélanna, stálljómar eimreið-
anna —- í öllu þessvi drekkur hann
sig ölvaðan og fellir það alt, iim í
framþróunina. Ilann lýsir hlutun-
um eins og þeir eru, því í því er
nógur skáldskapur. En ætli hann
að binda blómkrans úr ^nettum, þá
fer alt í mola, bæði efni og búning-
ur. Þann hæfileika þarf maður að
hafa meðfæddan.
En eins og þeir eru, livor um sig,
liafa þeir lagt mestan og beztan
skerfinn til danskrar ljóðagerðar nú
hin síðustu ár. Báðir eius í sumum
ytri dráttum, en gerólíkir í kjarna
sínuni. Báðir streyma þeir eins og
nýtt og rautt blóð gegnum kaldar
æðar dönsku iyrikarinnar. Og báðir
munu þeir geta, með tíð og tíma
framleitt ný og ljómandi gullkorn.
(Lauslega þýtf úr „Det N'ye Nord“ ).
irlits þeim sem óknnnugir eru flokka
slriftingunni á írlandi, og málum
]-eim sem valda nú Englendingum
mestrar áhyggju.' Síðar skal sagt
gjör frá þeim flokknum, sem lætur
nú mest á sér bera, Sinn Feiners-
mönnum svoköiluðum, er nú hafa í
liótunum við hrezku stjórnina. —

■ >.#•
Þýzkir fangar
á heimleiO.
Myndin er af þýzkum föngum í
Frakklandi. peir urðu að dvelja
langan tíma í Frakklandi eftir að
vopnaliléssamningur var undirskri f-
aður og Clemenceau var mjög nauð-
ugl að sleppa þeim. Loks rann lausn
arstundin upp í sumar, og þrjú
þúsund fangar voru sendir heim,
siimir eftir nærri fimm ára burtveru
frá fósturjörðinni. peim var tekið
opnum örmum heima, og Þjóðverj-
ar urðu að viðurkenna, að þeir
hafi komið vel útlítandi og' vel
klæddir úr faugavistinni.
Sjálfstæði íra.
Eftirfarandi grein er telrin eftir
,.Voröld“ liinu nýjasta blaði Islend-
ii ga, vestan liafs. Er hún góð til yf-
Mikið hefir verið sagt og ritað
um sjálfstæði Ira. Og þegar vér úr
fjarlægðinni heyrum óminn af sjálf-
stæðiskröfum þeirra, frá liðnttm ár-
um og ekki sízt nú, þegar ölltim
þjóðttm á að gefast kostur á að á-
kveða um hag sinn og samband sitt
við aðrar þjóðir og fá að lifa sínu
þjóðernislega líí'i, þá er ekki úr
vegi að athuga afstöðu Iranna lítið
eitt, og er þá fvrst að líta á sögu
þeirra,
Það sem fyrst verðuv fyrir manni
og sem er eftirtektarvert er það,
að innbyrðis einingu hefir Irana
alt af skort,
Landinu sjálfu var í byrjun skift
niður í fjögur smá konungsríkj, og
hétu þau Ulster, Munster, Leinster
og Connaught. Koiiungar þeir sem
þessum ríkjtim réðu liöt'ðu ekkert
samband sín á meðal og sóttu oft
hver annan heint nteð vopnum.
Einum manni tókst þó að sameina
írana alla, Það var á elleftu öld-
inni, þegar Danir herjuðu á land
þeirra, og þeir bjuggust allir til
varnar undir stjórn Brian Boru og
biðu Danir ósigttr fyrir hontun við
Clontarf 1011, eius og kunnugt er.
En Brian féll sjálfttr í þeirri orustu
og sótti þá alt í sama horfið og ver-
ið hafði, áður en að hann gjörðist
leiðtogi þeirra.
Svo kernur það fyrir að eiim af
þesstun konungum — konungurinn
af Leiuster — stelur konu annars
liöfðingja. Sá sem fyrir konumiss-
inttra varð sker upp herör og rekur
Leister úr laudi. Leister leitar ;i
náðir Englands, til þess að réttta
liluta sinu og fær áheyrii. Afleið-
ingin varð Norðmanna leiðanguriim
og að fjöldi ai leiðtogum Ira sóru
sigurvegaranum hollustu eið.
A dögum Hinriks VIII. urðu siða-
skiftin tii þess að kveiltja nýjan eid
á írlandi, sem hafði ofsóknir og
pvntingai' í för með sér.
Á dögum Elizabetar drotningar
kom fram maður, sem gjörði kröfu
til kontmgstignar í Ulster. Ilann
gjörði sér ferð á fund drotningar-
innar, og þegar að hann kom þang-
að sagðist liann vera leiðtogi sjálf-
stæðismanna og gjörði sanminga við
drotninguiia fyrir Itönd Ira, sem
hann þegar heim kom sagðist hafa
hrætt hana til að skrifa undir.
Sagðist haim vera afkomaudi Ulster
konunganna og að sér og síntim
bæri það konungsríki. Ula gekk hon-
um þó að fá Ulsterbúa tii að trúa
sér, svo harrn leitaði styrktar hjá
Frökkum og fókk ekki, og var síðan
drepinn af Ulsterbúnm. Þessi mað-
ur hét O’Neil.
Nokkru síðar fóru nokkrir aðrir
Kaupmenn og kaupfélög!
Undirritaðir hafa lyrirliggjandi:
Oaroni-Crystal syknr, Bio-baffl, Danskt smjQr-
liki, 2 teg , Dana-Palmin, Dönsk jaröepli.
Góðar vörm ! SanDgjarnt verð!
Virðingarfylst
0. Friðgeirsson & Skúlason.
Bankastræti ii, Simi 4*5-
Blómsturlankar,
bæði i garða og í stofur, Hyscmter, Tulipaner, píska- og hvita-
snnnnliljnr, Madonnaliljur, Tazetter o. m. fl.
H. Gudmnndsson.
Lanfísvegi 44, Pósthússtræti 11, Anstoistræti 17.
Simar 577 og 340,
Vátryggið eigur yðar.
Eagle, Star & British Dominioaa Geatral Inanrance Oompany, Ltd.
teknr sérataklaga að sér v&tryggisgar &
Innbátun, vörum og öðru lansaf4.
ISgjöld hvargi lagri,
Sími 681. Að alumboSamaðnr
GAEÐAA GfflLAðON.
Höfnm nú' ávalt tyrirliggiandi negar birgöir af
öllum tegnndum af
Steinollu
Mótoroliu MaskínuoUu
Cylinderoliu og Dampcylinderoku
Hið Isleczka steinolinhlutafélag.
.Two Gables Cigarettur*
eru búnar til úr hreinu Virgina tóbaki,
enda i afhaldi hji öllum, ssm peKicja. Reynið þær.
Fást hji LEVIog Tiðar.
selnr nú nokkra daga
Englendingar bældu haua niður.
Á dögum Oliver Cromwell’s var
útfiutningur all mikill frá Eng-
landi og Skotlandi til Ulster, og
vildu þeir menn allir vera áhang-
andi Englendingum, og voru mjög
' mótfallnir sjálstæðishugsjónum íra.
Og þegar írar gengu í lið með
James II., þá tókn Ulstermenn sig
alveg út úr og vildu engan þátt
ciga í þeirri viðureign, enda urðu
írar undir, eins og kúnnugt er.
pannig hefir þá alt af gengið hjá
írurn, og þegar að stríð hefir ekki
verið út á við, þá hefir það alt af
leiðtogar sjálfstæðisflokksins, eða verið inn á við á meðal þeirrasjálfra
menn sem gengu undir því nafni, °g aldrei frá byrjun hefir þjóð sú
þess á leit við Spánverja að þeir verið einliuga um sjálfstæði eða
hjálpuðu sér til þess að brjótast neitt annað.
undan Englandi. Spánverjar geng- Það fyrirkomulag sem þeim hefir
ust inn á að hjálpa, en úr uppreist- jieynst happasælast er hin svo kall-
iuni varð þó lítið eða ekkert, því
aða sameiginlega löggjöf eða sam-
Augu
undirdjúpanna
EFTIR
övre Richter Frich.
29
Það var auðséð að ei'i Portúgalans
óx. Hann leit. sem snöggvast á Norð-
manninn, sem sat þarna hinn rólogasti,
með henúurnar í vösuimm, og virtist
ckki gefa gætur að öðru en fiskimergð-
inni niðri í sjónum.
Portúgalinn greip því snögt í lás-
inn og opnaði hann.
— Hún cr lilaðin, öskraði ha.un.
Samstundiis gluuuli við skot. Féhl
hafði notað tækifæið og «ka.ut 1® ieið
og Portúgaiinn var að athuga byssu-
lásinn.
Það var Ijómandi skot. Þótt hann
skyti beini úr vasannm og hefði set-
« '1 óþægilégum steliingum, hafði kúl-
4n hitt býssu Portúgalans og elöngv-
að henni langar leiðir. Hún hafði líka
rifið stórt ketstykki úr þutaalfingri
kans.
Eu þá kom annað fyrir. Blindi mað-
uirnn hafði stokki'ð eins og tígrisdýr
yfir Féld.
3 (i. k a p i t u li.
Blindur jötunn.
Féld var ekki viðbúinn þessari árás
af hinum blinda manni.
Og það var ekki gamanleikur að tak-
ast á við hann. Það vildi líka svo iil
strax, að konurn tókst að ná keljar-
taki um háls læknisins.
Féld liefði getað skolið, En lianu
vildi ekki neyta þess.
En þessi göfugmenska við blindan
fjandmanninn varð nær því bani hans,
því hnífurin gamli sveif nú gegn um
Ioftið og hitti lækniriiin í öxlina. Það
var djúpt eu ekki hættulegt holdsár.
E11 atlaga þess blinda var ekki bú-
iu með þessu. Haun stakk aftur og aft-
ur með kræðilegri grimd, Blóð fór að
drjúpa af hmfnum, Loks náfi Fóld
um únlið blinda mannsins. Einn
knappur og knífurinn flaug langt út í
horn.
En sá blindi hætti ekkiað heldur. Hann
liafði risaafl og reif og barði, tætti og
bc-it eins og ótt villudyr. Þó blóðmiss-
ifinn og sárin hiudruðu Fjeld, lánaðist
honuiu að slá með liandlegguum undir
liökuna á Johnson, og dró þa.ð svo mik-
ið úr lionum að liann gat gefið honuin
annað liögg í hausinn með skammbyss-
unni. Pað var svo mikið, að hann valt
um eins og deyjandi fíll.
Með ]iví endaði bardaginu
Portúgalinn sat í einu horninu og
engdist sundur og saman af sársaiika.
Eu Nosicr var horfinn. Hann liafði
notað tækifærið og haft sig burt. Það
sást ekkert eftir af liomuu atinað en
gleraugað.
Féld gekk að dyrunum. Eu ]>yr voru
harðlæstar.
Han hleypti brúnum. Alt hafði farið
svo vel hingað til. En nú var liann
kominn í klemmu, og alvarlegri en áð-
ur. Baróninn þurfti ekki annað en
svelta hann í hel í ró og næði. Eða
hann gat sent þorpara sína iun til
ltans og látitS þá ganga, af konum dauð-
um, Og það mundí hann sennílega
gcra. Því með því að svelta kann lenti
það sama á Portúgalanum og Johnson.
Hanu lagði skammbysíuna við hlið
sér og batt um sár súi. Það var ilt
verk og Örðugt. En þó tókst honum
að biuda um þau til bráðabirgða.
Svo stakk hann liuíf Okines í brjóst-
vasa siun, birti skammbyssu Ribeiras,
sem vitanlega var í bezta lagi, og sett-
ist síðan í uppáhaldssæti Nosiers.
— Nú, hvernig líður þér, skipstjóri ?
spurði lumu og leit þangað, sem Portú-
galinn sat. Við eruiu allir meira og
minna særðir, sýnist mér.
Ribeira urraði eins og skapiilur
lmndur. Hann hafði vafið fingrinum
særða inn í druslu af skyrtu sinni og
gnísti tönnum af heipt.
— Það lítur út fyrir, að þér séuð
leiðitamur raaður, hélt læknirinn á-
fram. En það eru meiri menn en þér,
sem hafa verið gintir. Hefði eg nú
verið í yðar sporum, þá liefði eg reynt
að skjóta áðan til þess að saimfærast
um að eg segði satt,. Það var óðs
manns æði af yður áð fara að gæta að
hvort byssan væri hlaðin. Eða liöfðuð
iþér minna álit á mótstöðumanni yðar
en raun varð á?
Portújralinu leit rllileea til manns-
ins, sem sat þarna í sunnudagsfötum
þaus.
— Þér skjótið ágætlega úr vasa,
sagði hann. Hvar hafið þór lært það?
— í ATaák'a. Og ‘i efri hlúta Perá.
par eru menn, sem kendu slíka hluti.
Það er ekki neinn gróðavegur livað
föt iUanns snertir, en et- annars gott
fyrir þaun, sem vill treyna líf sitt
3 7. k a p í t u ii.
Stefnumótið.
Caurbier gekk til dyravarðarins í
hinu stóra gistihúsi a París og stakk
nútunni i liönd hans.
— Eg vil ekki að nokkur trufli mig,
sagði hann og brosti lymskulega,
— Eins og yður þóknast, svaraði
þjónninn.
Caurbier gekk að spegliuum í saln-
mn og athugaði sjálfan sig með á-
nægju. #Sí‘öan gekk haim blístrandi
inn í herbergi eitt Itið, sem honum
liafði verið vísað á. Hann vissi, að
þetta fyrirhugaða stefnumót gat orð-
ið lronum bættulegt. En hann var einn
þeirra manna, sem hafa gaman af
því að leika sér að hættumii. Og augu
Evy Westinghouse iiöfðu brent sig í
sál hans svo honum var varnað að
hugsa ljóst.
Courbier var enginn glopur. Hann
vissi, að Vesturheimskonan fagra
hafði ekki orðið á vegi hans af til-
Viljun. Hánn þóftist sannfaerður um,
að fundum þeirra hefði borið saman
vegna þess að hún var alstaðar að leita
að Féld lækni.
En kaim var ekki hræddur við, að
mæta henni og iþví síður þó hún leit-
aði. Hann hafði fulla ástæðu til að
halda, að norski læknirinu lægi á haís-
botni einhvers stáðar ú Stóragrunni.
Og án hans var þessi unga stúlka
grönn grein.
A meðan hann var að hugsa um
þetta, sat Evy Westinghouse í búu-
ingsiherberginu og lét laga hár sitt.
Hún var föl og varirnar voru klemd-
ar saman. Henni var ika ljóst, að
stefnumót með Courbier, gat orðið
þýðiugarmikið fyrir hana. En lmu
trcysti á lán sitt og diri’sku og þá
aðdáun, sem hún hafði lesið í augum
þessa unga glæpamanns. Hún þekti
vald sitt og ætlaði að nota það til þess
ítrasta til þess að grafast fyrir urn
æfilok Félds.
Þegar húu fór fram kjá dyraverð-
inum, hneigði hann sig með lotningu
fyrir þessari Ijómaudi konu, hanu
hafði oft séð fegurstu konur Parísar
á þessum söauu slóðum. En aldrei
hafði hann Béð fegurri manneskju en
þessa konu, sem gekk þarna róleg í
öpínn faðm siðleysisins.