Morgunblaðið - 21.11.1919, Blaðsíða 3

MOKGUNBLAOÍÍÍ
8
Rafmagnslampaí oy Ijósakrdnui
Fjölbreytt úrval
Nýkomið í Bankastræti 7.
cXallóór Suémunésson
raffræðÍDgur.
Duglegur drengur
gftur fengið atvinnu str?x. — A. v. á.
Járnsmiðir,
pipuiagningarmenn
og aðrir, s?m kynnu að óska að sjá og fá tilaögn í átogen-
suðu og skurði, geta fengið tækifæri til f>eís næstu daga, með þvi at
smia sér til Th. Krabbe verkfræðings
trú manna, að Spitzbergen
fundist fyrir inörgum öldum.
eigi verðui' því neitað, að sögur
þessar geti verið runuar frá rúss-
neskum veiðimönnum á 18. öld, og
séu þannig yngri en landafundir
þeirra Barents.
Hvalveiðamenn.
Árangur-af landafundi Barents
varð enginu í bili, því hami hafði
ekki komið auga á, að arður gæti
orðið að lýsi, feldum >.g rostmigs-
tönnum. Korn því ekk' rt skip til
Spitzbergen fyr en Henry Hudson
veitti því eftirtekt, að hvalir og rost-
ungar voru þar við strendumar.
Þá var myndað hvalveiðafélag í
London og stundaði það hvaladráp
norður þar og græddi of f jár, og
var mönnum þá eigi um annað tíð-
ræddara en Spitzbergen um alla
Vestur-Evrópu. England var þann-
ig fyrsta ríki í heirni — að Rúss-
landi máske undanskildu----er rak
atviunu við Spitzbergen. Eyrstu ár-
in stunduðu þeir reyndar öllu held-
ur rostungaveiðar en hvalveiðar,
því það varð eigi fyr en síðar að
rekspölur komst á þær. Mest var
eftirsóknin eftir skíðishvalnum
„Balaena mysticetus“, því skíðin
úr honum voru í mjög háu verði.
Brátt fóru Holleudingar og Danir
einnig að stunda veiðarnar. Gróð-
inn af þeim veiðum var mikill,
t'yrst á rostungstönnum og síðar á
hvalskíðum og lýsi. Sum árin voru
mörg hundruð skip á veiðum við
Spitzbergen. Lundúnafélagið fékk
skipun frá stjórninni um að taka
einkayfirráð yfir allri veiði viðeyna
keppinautarnir hollenzku fengu
til þess að koma enn meiri glund-
roða á, héldu Danir því fram að
engum væri leyfifegt að veiða við
Spitzbergen íiema með leyfi dönsku
stjórnarinnar. Skoðun Dana var sú,
oð Spitzbergen væri í rauninni einn
liluti af Grænlandi og því dönsk
eign. Og satt var, að fyrst eftir að
Spitzbei'gen fanst, héldu menu, að
hún væri áföst við Grænland, en
eigi leið á löngu þangað til enskir
sjómenn komust að raun um að
þetta væru sundurlausar eyjar.
Danir héldu samt fast. við fyrri
kröfu sína í þeirri von, að geta tek-
ið skatt af livalaveiðamönnunum.
Deilurnar voru margskonar og varð
stundum úr fullur fjandskapur úr
bardagar. Því var það að oft voru
herskip send með hvalveiðaskipiui-
um, og samingsUmleitanir milli
stjórnanna, um eignaréttinn, tóku
eugan enda. Árið 1014 lýsti James
konungur fyrsti eignarhelgi sinni á
eynni, eh Ilollendingar skeyttu því
< ngu og Danir létu sem þeir vissu
ekki af því. Að lokum greiddist þó
nokkuð úr þessum deilum; hval-
veiðamennirnir komu sér upp
bræðslustöðvum á ströndinni og'
varð það til þess að hver þjóð fékk
viðkend umráð yfir ákveðnum liöfn-
um og iandspildum. Þessar sumar-
setubygðir komu hver eftir aðra og
var hollenzka bygðin Smeerenborg
á Amsterdam-eyju frægust. Sum-
arið 1640 áttu 2000 manns heima í
þessiun „lýsisbæ* ‘, að kvenfólki með
töldu. En þegar i'rá leið fór að bera
á því að veiðin var stunduð af of
roiklu kappi; hvalirnir fóru að
ganga til þurðar og liurfu frá laud-
hafi i samskonar leyfi frá sinni stjórn, og
En
inu. Hollendingar reyndu þó aðfevo teljandi sé. Hann ætlaði aldrei
tialda veiðiskapnum áfram fram álað verða neitt annað eu fréttarit-
síðustu ár 18. aldar, en þá voru Eng-|
0 . B
lendfngar farnir frá Spitzbergenp
í'yrir löngu.
Framh.
Gamall blaðamaðuij
ari og á skrifborðinu hans sendur
enn sama nafnið: „Farmer Doo-
íttle“. Hann er talinn að vera lang-
elztur amerískra fréttaritara þeirra
er nú eru uppi og starfa þann
rækja. Að vísu hefir hann í seinni
tíð yngri mann sér til aðstoðar,
en þó er öldungurinn á ferli árla
morguns, með blýantinn og vasa-
bókina,að tína saman nýungar,
klæða þær í sparibúning handa
blaðinu, sem hann er búinn að
0 ™vinna við í fjörutíu og sjö ár.
Flest helztu tímarit Bandáríkj- * Aldrei uokkurn tíma ber það við,
anna hafa að undanförnu verið að^ að hann skrifi sjalfur skírnarnafn
minnast manns eins alleinkennilegs, ^ sitt, nei, svo langa langt frá.
sem orðinn er þjóð sinni kunnurl Á öllum skjölum, sem haun undir-
'fyrir meira en mánnsaldri, 'þóttjskrifar, peningaávísunum eða því
fáir
þessi er nú mjög hníginn að aldri,
fuilra 82 ára eil þó þrunginn af á-l
huga og starfsf jöri, sem ungur væri
Bandaríkjaþjóðin þekkir hann nnd-
ir nafninu „Farmer Dolittle", en
að eins sárfáir kunningjar vita, að
skírnarnafn ’hans er George Litzen-
burg.
Öldungur þessi, „Farmer Doo-
Kttle“, var einu sinui bóndi, eins
og gerfinafnið bendir til, en ó-
slökkvandi löngun til þess að tak-
ast á hendur iMaðamensku varð
þess valdandi, að hann brá hiii og
komst að sem fregnritari við hlaðið
viti hans rétta nafn. Maður Iunl líku, stendur nafnið: „Farmer
Doolittle“.
Það mundi bera lítinn árangur
að spyrja, hvar George Litzen-
burg ætti lieima — þann mann
mundu fáir kannast við. En ef ein-
hver kynni að vilja vita um bústað-
inn hans „Farmer Doolittle“, þá
muudi ekki standa á svarinu, að
minsta kosti ekki frá hálfu ung-
linganna í bænum og grendinni.
Hátíðlegassti atbitrðurinn í lífi'
gamla mannsins og að minsta kosti
sá, er honum verður tíðræddast um,
mun vafalaust mega telja innsetn-
ing Wilsons í forsetaembættið árið
,Eagle“, gefið út í bænum Wiehita 1913. Hann hafði lesið með fögnuði
i Kansas.
Mr. Leo Fitzpatrick geíur eftir-
farandi lýsingu af hinum aldna
íréttaritara í tímaritinu „American
um innsetning Lincolns og forseta
þeirra, er á eftir honum fylgdu,
og ávalt þráð heitt að meiga vera
viðstaddur eina slíka athöfn, þeg-
Magazine“.
„Skömmu eftir að Gol. M. M.
Murdock, einn hinna elztu blaða-
útgefenda í Kansas, liafði fengið
sér fáeina leturkassa, dálitla hand-
pressu ,óg hyrjaði að gefa út Wich-
ita vikublaðið, fóru að sjást frétta-
greinarnar undirskrifaðar af ,„Far-
mer Doolittle“ og nefndust þær
,Musings of the Sage of Dog Creek‘
Ritgerðirnar vöktu undir eins eftir-
tekt og umtal og' menn fóru að
stinga sarnan nefjum um það, hver
þessi nýi bændaheimspekingur
mundi nú annars vera.
. Fáum mánuðnm síðar var hrund-
ið upp hurðinni á hinni litlu skrif-
stofu Col. Murdocks, og inn kom
maðiu’ ðvenju hár vexlti fremntr
krangalegur, en þó hjólliðugur.
Komumaðnr var „Farmer Doo-
little“ og hafði ákveðið að bregða
búi að fullu og öllu, en takast í
stað þess á hendur blaðamensku.
Þetta gerðist árið 1872, og þótt
öldungurinn sé nú með áttatíu og
tvö ár á herðum, þá gegnir hann
enn með fullu fjöri fregnritara-
starfiiin fyrir blaðið „Eagle“.
Eins og gefur að skilja á svo
iöng'um tíma þá hafa orðið margar
breytingar við blaðið; sumir þeirra
er t. d. stóðu þá í lægstu rim fregn-
ritarasitigans, orðið aðalritstj'órar
o. s. frv. En breyting á ytri kjör-
um öldungsins hefir engin orðið,
ar æðsti fulltrúi fólksms væri set,t-
ur í cmhætti, og loks rættist vöku-
draumurinn. Útgáfunefnd blaðsins
ákvað að gera honum einu sinni
glaðan dag', og sendi hann sem full-
trúa sinn til Washington, til þess
að taka þátt í hátíðarhöldunum.
Sérhver sá, er mætir „Farmer
Doolitle“ á stræti, getur eigi stilt
sig um annað en líta um öxl, svo
einkeimilegur er maðurinn í fram-
komu og svip. Öldungurinil sýnist
eins og nýskriðinn út úr margra
alda bókfelli, önnum kafinn við að
dusta af sér blaðsíðurykið, til þess
að geta notið sem bezt útsýnisms
yfir framsóknarbyltingar hins nýja
heims.
í háttsemi allri telst „Farmer
Doolittle" til hmnar eldri kynslóð-
ar, þótt hann í andlegum skiln-
ingi lifi æfintýri þeirrar yngri.
Hann er sex fet og fjórir þuml.
á, hæð, en vegur þó aðeins hnndrað
og þrjátíu pund. Fataburður hans
er næsta fornfálegur og á höfði ber
haun afar barðastóran hatt nteð því
sniði, sem aðeins þekkist í Yest-
urríkjunum.
„Farmer Doolittle“ er hverjum
manni stefnufastari og atfylgis-
maður hinn mesti. Oft og tíðum
kom það fyrir, að blaðið, sem hann
var vuð, snerist á aðra s-veif í stjórn-
málum, en hann taldi æskilegt; féll
honum það illa, en að harin skifti
ormrrTrrMrirfrrwiriiiifiiiirmm
Forbindese söges
til at aftage vore anerkendte og garanterede vandtætte
Smurtlæders Træskostövler samt Træsko i al!e Faconer.
Sfeomagerartikler — Sadelmagerartikler —
Töffellæder — Plattlæder — Kjærnelæder.'
Samt alle mnlige udenlardske Lædersorter föres en gros og
kan tilbydes til billigste Priser.
Læderhandler M. A. Madsen,
Bramminge.
uiinmjLiiJJirrmr uuiinfiifmfmniu mnn
Duglegur
D r e n g u r
getar fengið atvinnn nö þegar. Hátt kanp
A. v. á.
William Soppit
(frá eyjunni Mðn),
sem hefír opnað garnayefzinn hér i Reykjayik,
vill kanpa kicda- og lftmbagarnir mót peningaborgnn *
út í höad Hátt verð.
Tilboð merkt ,Gut‘ sendist skrifstotn Morgnn-
blaðsins.
sjálfur um skoðun, náði engri átt.
Ekkert vald í heiminum gat komið
honum til þess að víkja frá því
máli, er hann vár sannfærður um
að væri rétt.
Einu sinni liöfðu blöðin flutt
hvað ofan í aunað sögur um stiga-
mann einn, er talinn var að vera
afar hættulegur. „Farmer Doo-
littl.e“ ákvað að reyna að kynnast
manni þeim persónulega og fá að
heyra sannleikan af sjálfs lians
vörum.
Honnm tók-st að komast þangað,
er óbótamaðiirinn átti heima, en
það var í skúta eða býrgi >ar sem
óargadýr venjulegast höfðnst við.
Viðtökurnar voru ekki sem ljiíf-
mannlegastar fyrst í stað, en svo
fór að lokum, að stigamaðurinn
sagði honum alla rannasögu sína
og dró ekkert undan. Hafði sag-
an þau áhrif á fréttaritarann, að
hann skrifaði þegar heim kom
hverja ritgerðina annari snjallari
til vaniar þessu olnbogabarni þjóð-
ar sinnar.
„Farmer Doolittle“ hefir verið
ókvæntur alla atfi. — Ef einhver
kynni að spyrja, hvort hann ætl-
aði ekki bráðum að setjast í helgan
stein og hætta við fréttaritarástöð-
una, þá mýndi haim blátt áfram
telja slíkt stórmóðgandi. Honum
hefir aldrei komið nokkru sinni til
hugar, að liætta við neitt það starf,
að búskapnum undanteknum, sem
bann á annað borð hefir tekist á
hendur.
Ritvélar er honum memilla við.
Hann ritar enn með eiginhendi all-
ar fréttagreinar sínar, þótt aðeins
einn máður í prentsmiðjuimi geti
komist fram úr klórinu.“
E. P. J. (í Lögbergi.)
-.. i ' O---------
Loveland lávarðui
finnur Ameriku.|
EFTIR
C. N. og A. M. WILLIAMSON.
(í
— Bandaríkjanna! En hvaS þetta er
líkt Englendingum. Okkur finst, að við
vera öll Ameríka, alt, sein vert er aö
tala um. — En þetta umræSuefni er
ekki gott. pað byrjáSi me'ö einhverri
hegningu. pér héldu'S aS eg hefði tekiS
stólinn ySar.
— pa'S gerSi eg, sagSi Valur.
— Mér þætti gaman aS vita hvers
vegna ? Nafn frænku minnar stendur á
honum.
— A — ha! sag'Si Loveland.
— SjáiS, sagSi uiiga stúlkan og benti
á uafniS, sem þjónninn liafSi skrifaS a
seSilinn.
— Eg sá það, sagði Valur. En það
vill 6V0 til, að það er mitt nafn.
— Loveland1?
— Já.
Unga stúlkan roðnaði. Og hún varð
gírnilegri en nokkru sinni fyr, þegar
hún roðnaði.’ Þetta er þó undarlegt!
Svo þetta er ef til vill yðar stóll. Þetta
er liræöilegt!
— Verið 'þér ekki að standa upp.
Rödd greifans var nærri biðjandi.
Sitjið þér í stólnum. Þér eigið að hafa
hann.
— Eg þakka yður margsinnis fyrir.
En eg vil ekki hafa hann, cf þér eigið
hann, og eg held nú satt að segja, að
hann sé yðar. Ef það hefði ekki verið
þá hefðuð þér ekki búist við að finna
hann einmitt á þessum stað.
— En þér bjuggust við að finha yð-
ar stól hér?
— Nei það var ekki þessvegna. En
þegar eg fór fram hjá stólnum, sá eg
nafn frænku minnar á bakinu á einum
stólnum. Og fyrsta þilfarsþjóninum
hafði verið sagt að setja hann á ein-
hvern hlýjan og þægilegan stað, hélt
eg endilega að þetta væri liennar stóll.
Eg vissi ekki að það væri annar Love-
land á farþega listannm.
— Eg tók eftir, að það var einhver
Mrs. Loveland á farþega skránni, sagði
Valu!r, en hugsaði ekki frekar um það,
því það gat tæplega verið ættingi minn.
Og nafn mitt er ekki á listanum. Eg
kom í staðinn fyrir — annan mann.
Um leið og hann kom með þessa
skýringu á .sjálfum sér gekk Mr.
Runter fram hjá, mjög hægt, og vegna
þess, að hann heyrði vel, heyrði hann
það síðasta, sOm Valur sagði. Hann
beið alt af eftir eitdiverju tækifæri ti)
þess að geta hremt Val.
■— Eg ætla að fara og reyna að finna
hinn Loveland stólinn, sagði stúlkan.
-— Það megið þér hreint ekki, sagði
Valur.
— Sei — sei — það er ekki vandi að
sjá, að þór eruð Englendingur. Amer-
íkumenn skipa okkur ekki svona hitt
og þetta.
Loveaud hló. Eg er ekki að skipa
yður að fara neitt. Eg bað yður að
sitja kyrra.
— Það er alveg jafn heimskulegt.
Það lítur ut fyrir að þér séuð vanir
við að skipa.
— Það er eg. Sjáið þér ekki að eg
er kermaður.
Þetta er svei íuér gleðifregn. Eg
var orðin hrædd um að þér væruð her-
togi.
Nú kemur þilfarsþjónn einn til
þeirra. Bað þá unga stúlkan hann að
sýna sér hvem þessara tveggja stóla
frænka hennar ætti og hvern Mr.
Loverland.
. — Eða ætti eg ef til vill að titla
yður Loveland kaptein?
— Ekki enn þá, svaraði Valur. Hann
skýrði ekki, að hann var heldur ekki
„Mr.“. Hann var nú búinn að ráða
það við sig, að hvort sem þessi stúlka
var rík eða fátæk, þá skyldi han'n gefa
henni miklar gætur á leiðinni yfir hafið
Þau lögðu nú af stað að leita stóls-
ins. Loveland bar teppið og bókina.
Og þá vildi svo til að ekkert sæti var
autt hvorugu megin við stól hennar,
svo hann var nauðheygður að hverfa
aftur að sínum eigin. En á leiðinni
þangað barst liann upp í hendurnar á
Mr. Huiiter.
— Loveland greiL'æg sé að þér mnnið
ekki eftir mér, byrjaði hann og beit
sig blýfastan í Val og svipurinn sagði
svo greinilega: maður ætti ekki að
gleyma gömlum kunningjum. Svo sagði
haun hátt: Það er annars mjög eðlilegt
að þér munið ekki eftir mér. En mér
finst að eg hafa dálítinn rétt til að
minna yður á mig, þar sem við erum
oð nokkru leyti skyldir. Eg er Mr.
Hunter.--------
— Hefi aldrei á æfi minni heyri það
nafn, sagði Loveland hrottalega. Hon-
um virtist þessi náungi vera fremur
leiðinlegur. Og hann komst að þeirri
niðurstöðu strax, að engin utanáskrift
frá Jim og Betty væri tiþþessa manns.
Þessi maðnr mundi tæplega vera svo
nærgöngull, ef hann væri miljónari og
hefði dætra að gæta.
Hunter gat melt hverja me'ðal mó'ðg-
un. En þó gat hann aldrei fyrirgefið
þeim sem móðgaði hann. Hann brosti
nú líka. En ef Loveland hefði ekki
verið Loveland, þá-----*■ —
— Eg er dálítið í ætt við Jim Har-
borough, hélt hann áfram. Og eg fer
vanalega til London um tveggja vikna
tíma. Jim lítur út fyrir að vera jafn
vinsæll yðar megin hafsins eáns og
bans megin.
Loveland gerði sér ekki þá fyrir-
höfn að svara. Ef Jim liefði álitið
þennan náunga þess verðan, að hann
kyntist honum, þá hefði nafn lians
vitanlega staðið á einhverju umslaginn.
— Eg hugsa að Jim hafi gefið yður
mesta fjölda meðmælingabréfa, hélt
Hunter áfram. En það er ekki líklegt
að neitt þeirra sé til mín. prátt fyrir
það get eg verið ókunnugum gagnleg-
ur á ýmsan hátt, og það gleddi mig
mjög, ef eg gæti gert yður einhverja
þægð, því í rnínum augum eruð þér
ekki alveg ókendnr mér. Eg er mikill
oðdáandi frænku yðar, frú Betty, og
ef eg mætti segja yður, þá eruð þið
mjög lík. Ef þetta er fyrsta ferð yðar
til Ameríku þá þekkið þér ekki til fulln-
ustu margt þarna vestra, svo þér verðið
að leyfa mér að segja yður frá því
sem þér óski'ð að fá a'ð heyra. Eg gæti
til dæmis sagt yður eitt og annað um
farþega þá, sem eru á þessu skipi. Hér
eru margir miljónamenn okkar.
ískuldinn h\ arf skyndilega af and-
liti Vals. Hann hafði raunar fengið
óbeit á Hunter, en þé ekki svo mikla,
að hann gæti ekki dulið hana. Hann
langaði til að vita eitt og annað, sem
þessi maður gat óefað frætt hann um.
En lielst af öllu óskaði hann að fá ein-
hverjar fregnir af stúlkunni sem hann
var nýbúinn að kynnast.
Hunter þekti andlit manna svo vel,
að hann tók eftir þeirri breytiugu, sem
varð á andliti Lovelands. Og gladdist
hann við þá breytingu. Hann var að
verða liræddi’r um slæman árangur
þessa samtals. En nú var þó nokkur von.
— Eg þekki svo a'ð segja hvem mann
á skipinu, hélt hann áfram, minsta kosti
þá sem nokkurs eru verðir.