Morgunblaðið - 23.01.1920, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
HörmungarnaríYín
Barni stolið.
í erlendmn blöðum, er-síðast bár-
ust hingað, er mikið skrifað um
hörmungamar í Vín. Var mönnum
hér orðið kunnugt að nokkru um
éstandið þar. En þessar síðustu
fregnir eru enn hræðilegri og bera
vott um, að altaf fari versnandi.
Á meðal þessara frásagna frá
Austurríki eru nokkur bréf frá
gömlum manni af góðum ættum,
sem skrifað hefir til Norðurlanda,
og lýsir hann í þeim ástandinu svo
átakanlega, að bréfin munu verða
talin merkileg skjöl á síðari tímum.
Hann lýsir fyrst og fremst þeim
vandræðum, sem eru á því að fá
lífgnauðsynjar og þar næst þvílíkt
geypiverð er á pllu. Þegar hann
skrifar þessi bréf, er heimili hans
ætlað 7 kg. af kolum um vikuna.
Og þetta er um háveturinn. Annar
eldiviður er ekki fáanlegur. Ein-
stöku sinnum lánast sumum að fá
kol, sem smyglað er með. En þar
kostar kg. 4 kr. Og ofan á kuldann
bætist hungrið. Svo langt er komið,
að barn eitt hvarf. Leitaði lögregl-
an lengi að því. Komst hún loks að
því, að því mundi hafa verið stolið
til átu. Segir bréfritarinn, að þetta
sé nóg til að gera inann örvita, þó
ekkert annað væri. Hann nefnir
nokkrar matartegundir og verð á
þeim: 1 kg. af mjöli kostar 50 kr.,
sykur 62 kr., kartöflur 12 kr., feiti
200 kr., nautakjöt 78 kr., eggið 6
kr. Þeir sem peninga hafi, þeir
borgi hvað sem vera skal, meðan
eyrir sé til. —
Sumir skrifa langar greinar og
rekja það til róta, hvort mögulegt
sé að hjálpa og á hvaða grundvelli.
Komast þeir allir að þeirri niður-
stöðu, að það sé ekki einungis mögu
legt, heldur og skylda alls mann-
kynsins að létta neyð þessarar
ógæfusömu borgar.
Prófessor Friðþjófur Nansen er
einn þeirra, sem skrifað hefir langa
hvatningargrein. Segir hann meðal
annars:
— 2 miljónir manna eru þessa
Hús til sölu I HafnarfirBi
við eina af aðalgötum bæjarins, stærð nX12 álnir. Alt raflýsr. Lónin
stór og ræktuð að mestu leyti, er hentug fyrir hverskonar framkvæmdir
er vera skal. Afgreiðslan vtsar á seljanda.
Síld og smokkur
til beitu, frá íshúsinu „JÖKULL“ á ísafirði, er til sölu í íshúsunum
hér, Herðubreið og fsbirninum.
Rvík. 12. jan 1920
Sk. Emarsson, Vesturgötu 14 B.
G.s. Botnía
Farþegar sæki farseðla í dag.
C. Zimsen.
Hessian
i
Spyrjið um verð.
Mtklar birgðir fyrirliggjandi af striga, margar teg. og breiddir.
Pantanir afgreiddar með litlum fyrirvara um alt land. Tekið á móti
pöntunum af öllum teg. af striga, ullarböllum, nýjum kola- og saltpok-
um frá veiksmiðjum George Howe & Bro Dnndee.
Sfmi 642. SímDefni: Lander.
L. Andersen, Umboðs & heildsala, Austnrstr. 18
dagana á leiðinni til þess að deyja
hungnrdauða í Vín. Og allir getnm
við hjálpað á einhvern hátt, og
sumir með því einu að rétta bara út
höndina.
Á hverjum degi dettur fólk niður
dautt á götum úti. Á heimilunum
og í sjúkrahúsunum liggur fólk á
öllum aldri og smá pínist til dauða
af sulti.
Hundruð barna svelta til dauða í
höndum mæðranna og öll sund eru
loknð til bjargar.
Og öll þjóðin er búin að líða um
langan tíma. En nú er hungrið
komið í sinni geigvænlegustu mynd
Skerfur sá, er hverjum manni er
ætlaður daglega, er 67 gr. af brauði,
18 gr. af mjöli og 17 gr. af feiti/j'k
Jarðepl'i eru ekki til, en eitthvað af
grænmeti. En á því lifir enginn
maðnr til lengdar.
Enda fjölgar dauðsföllum afskap
lega, en fæðingar eru nú meira en
helmingi sjaldgæfari en áður var.
Munurinn er sá, að í Vín voru að
jafnaði um árið 8000 fleiri fæðingar
lifandi barna en danðsföll, en á 11
fyrstu mánuðum fyrra árs voru
29,310 dauðföll fleiri en fæðingar
lifandi barna.
Og nú er ástandið voðalegra en
það hefir nokkru sinni 'áður verið.
Maður skilur þetta greinilega,
þegar þess ér gætt, að fyrir styrj-
öldina og jafnvel meðan á henni
stóð, var Vínarborg höfuðstaður
siærðar ríkis með margbreytilegum
og öflugum atvinnugreinum, sem
altaf dró nóg að þjóðarbúinu. Og
þá var íbúatalan ekki nema 2 milj.
En nú eru allar flutninga-
æðar teptar, lífsnauðsynjar ófáan-
legar frá þeim landshlutum, sem
þær streymdu áður hindrunarlaust
frá. Og ofan á matarleysið bætist
eldiviðarleysið.
Allir sjá, að hér þarf skjótrar
hjálpar við, ef ekki á að fara því
ver. Allir geta hér hj'álpað, enginn
getur setið rólegur og hlustað á
neyðarópin, sem berast frá þessum
þjökuðu og aðþrengdu mönnum.
Breytingar
á póstgiöldnm.
Á norrænu póstmálaráðstefn-
unni, sem háð var i Kristjaníu í
sumar sem leið, voru gerðar breyt-
ingar á póstgjöldum milli Norður-
landa og gengu þær breytingar í
gildi núna um nýárið. Burðargjald
undir hréf héðan til Danmerkur er
nú 15 aurar fyrir fyrstu 20 grömm-
in, 30 aurar fyrir 20—125 gr. og 45
aurar fyrir 125—150 gr. Á hréf-
spjöld á að borga 10 aura hurðar-
gjald. Burðargjald böggla er 100
aurar, ef böggullinn er eigi þyngri
en 1 kíló, 150 aurar fyrir 1—3
íló, og 180 anrar fyrir 3—5 kíló.
Verður framvegis altaf að greiða
burðargjald böggla fyrirfram.
Danir hafa gert samning um það
Loveland lávarður
finnur Ameríku.
EPTIR
C. N. og A. M. WILLIAMSON.
41
ig þér að fara aS leika nýtt hlutverk
sjö sinnnm í vikn, og sumt mjög óvana-
leg hlutverk, ef þér hafiS ekki annan
klæðnað en þama í þessu kríli? þér
hefðuö átt aS segja mér hvað yður
vantaSi — ef það hefði ekki valdið yður
afarmiklum óþægindum.
— Og þér hefðuð átt að segja mér
að eg ætti að leika nýja persónu á hverj
um degi, sagSi Loveland.
Ungi og miSaldra maSurinn horfSu
hver í annars augu. paS var eins og
sálir þeirra rækjust á.
— Mér var sagt af manni sem vit
hefir á þessum hlutum, hélt Loveland
áfram, aS eg hefSi nóg til aS byrja
meS starfiS, þangaS til eg gæti keypt”
í viSbót viS þaS sem eg nú hefi.
— paS er undir því komiS hve fljótt
þér kaupiS, svaraSi Jacobus dálítiS
mildari. En úr því þér eruS komnir þ&
verSur maSur aS gera mat úr öllu sam-
an. Kvenfólkinu lýzt sennilega á ySur
úr því þér hafiS kniplinga á skyrtulín-
ingunum. Og eg held aS viS kunnum að
geta hjálpaS ySur ef illa fer, af forSa
okkar sjálfra.
— HeyriS þér, þrumaSi Loveland, ef
þér ætliS aS móSga mig meira þá sný
eg viS þó eg þurfi aS ganga alla leiS.
Hann var aS vísu kaldur, hungraS-;
ur, þreyttur og á allan hátt illa til
reika, en hann átti eftir svo mikiS af
sjálfstæSistilfinningu aS hann gat
reiSst.
— Og sei, sei, hrópaSi Jacobus hlæj-
andi, þoliS þér ekki spaug. En mér féll
þaS illa aS sjá ySur koma svona alls-
lausan. En nú hefi eg sagt, aS viS verS-
um aS hjálpa ySur eftir megni. Getum j
viS gert meira? pá Ieggjum viS af
staS. HandkoffortiS ySar getur ekki
veriS mjög þungt.
Loveland óskaSi meS sjálfuin sér, aS
hann hefSi ekki neina þyngri byrSi aS
bera en töskuna. En hann sagSi ekki
neitt óg rölti af staS meS Jacobus.
Hann fór aS spyrja Loveland um
reynslu hans í leiklistinni. paS leit út
fvrir, aS hann væri mjög tortrygginn
síSan hann komst aS klæSleysinu.
Hann komst fljótt aS því sanna í því
efni, aS Loveland væri meira en viS-
vaningur í leikmentinni. En þaS fór eins
og Bill hafSi sagt, aS þaS virtist ekki
hafa svo mikil áhrif á hann.
— pér hafiS gott útlit á leiksviS og
góSa rödd, sagSi hann, þó veit eg ekki
hvernig fólk kann aS taka því, aS þér
hafiS enskan raddblæ. paS er víst til aS
hæSa ySur. En þér skuluS ekki láta það
fá á ySur, þó aS strákar hrópi og blási.
UmsjónarmaSurinn gaut homauga til
haps og sagSi svo eftir nokkra þögn:
— pér lítiS út eins og hermaSur.
— Eg er hermaSur, sagSi Loveland
áSur en hann áttaSi sig.
— Úr enska hernum sjálfsagt? sagSi
Jacobus og glenti upp augun.
— Já, svaraSi Yalur stuttlega og
gramdist einlægni sín.
— Hm! HvaS vomS þér — liSþjálfi?
Loveland fanst hann geta fariS aS
skellihlæja. Hann, foringinn, var spurS-
ur af leikararæfli, hvort hann hefSi
veriS liSþjálfi. En hann hugsaSi sér aS
segja sem minst, til þess aS losna viS
allar spuraingar ef hægt væri.
— Nei, þaS var eg ekki.
— Hm! HeyriS þér, eg vona að þér
hafiS fariS frá hemum — meS sæmd —
frjáls maSur?
— HaldiS þér aS eg hafi strokiS,
sagSi Loveland í hærra lagi og stokk-
roSnaSL
— Nei, ekki beinlínis, en fyrirgefiS
ef eg móSga vSur. En armur konungs
vors er langur, og eg kæri mig ekki um
aS vinna mér til óhelgi hjá nokkrum
konungi. Leikfélag okkar er ef til vill
ekki hiS frægasta, en viS erum þó sæmd
arfólk í hvívetna.
— pér getiS veriS rólegir, sagSi
Loveland og bældi reiSi sína. Eg hefi
ekki strokiS úr hemum og eg skal ekki
gera félagi yðar neina skömm.
— PaS er ágætt. En heyriS þér, því
meira sem eg horfi á ySur, því fastar
sækir þaS á mig, aS eg muni nú mjög
nýlega hafa séS mynd af ySur. Hefir
korniS mynd af yður hér í nokkm leik-
húsblaSi síSan þér komuS hingaS?
— Nei, svaraSi Loveland og roSnaSi
enn. pví hann þóttist sannfærSur um
hvar myndin hafSi sést. En þó grunaSi
Jacobus ekki neitt enn. En þaS gat
komiS fyrir hvenær sem vnr, aS hann
sæi, að þetta var sami maSurinn og
Alexander auglýsti aS væri þjónn sinn.
En til allrar hamingju hélt Jacobus ekki
áfram meS spumingarnar. Hann fór aS
lýsa fyrir Loveland hinum meSlimum
leikfélagsins frá hans sjónarmiSi, og
síSan aS gefa honum yfirlit yfir þau
hlutverk, sem hann mundi leika í.
paS leit út fyrir aS honum væri ætlaS
við Breta, að til Bretlands og ír-
lands megi senda póstböggla gegn
eftirkröfu. Gjaldið er 15 aurar fyr-
ir hverjar 15 krónur eða minni upp-
hæð.
Hitt og þetta
Loftskip og flugvélar.
Frakkar hafa fengið þá reynslu
af loftskipum í ófriðnum að þau
séu að litlu nýt. í ófriðarbvrjun
hafði herinn og flotinn alls 6 loft-
skip, 9 voru bygð á ófriðaráramim
og als mistu Frakkar 4 í ófriðnnm.
Öðru máli er að gegna um flug-
vélarnar. í ófriðarbyrjun átti her-
inn 132 vélar af ýmsu mjög mismun
andi tagi. Framan af voru þær ein-
göngu notaðar til njósna en eigi
leið á löngu þangað til þær voru
látnar kasta sprengjum. Hvergi
varð tjónið eins mikið og í fluglið-
inu. Franska flugliðið var orðið 75
þúsund manns í ófriðarlok, þar af
12,000flugmenn. Af þessum mönn-
um létu 1945 lífið, 2,922 særðust en
1461 týndust. Ennfremur hröpuðu
1,227 á flugæfingum.
Tjón í flugliði Þjóðverja á þeim
hluta vesturvígstöðvanna, sem
Frakkar vörðu, var sem hér segir:
307 vélar skotnar niður yfir víg-
stöðvum Frakka, 1742 yfir vígstöðv
um Þjóðverja og 1901 skemdar án
þess að kunnugt yrði um afdrif
þeirra. Ennfremur voru skotnir nið-
ur 357 flugbelgir'.
Sá er mestan orðstír gat sér í
flugliði Frakka var Guynemer flug-
maður. Hann varð aðeins rúmlegá
tvítugur, en lagði 53 þýzkar flug-
vélar að velli áður en hann hrepti
sömu örlög sjálfur.
Herskipatjón Breta.
Það er opinberlega tilkynt af
ensku flotamálastjórninni, að Bret-
ar hafi mist í ófriðnum 254 herskip;
af þeim eru 13 orustuskip, 3 orustu-
beitiskip, 13 beitiskip, 6 léttiskip,
64 tundurspillar og 54 kafhátar. —
Ennfremur mistu þeir 815 vopnuð
hjálparskip, þar af 244 kolaskip og
246 togara.
að leika 7 persónur á einni viku, og hafa
einn dag til þess að læra „rolluna“.
Skarpkaldur vindur blés á móti þeim,
en hreyfingin hélt Loveland heitum og
hann öfundaði ekki Jacobus af yfir-
frakkanum, því hann var nauðbeygður
til að halda honum saman með annari
hendinni, því flesta hnappana vantaði.
Loks komu þeir til Madunk, sem raun
ar var ekki annað en ein löng gata.
— pá emm við komnir að takmark-
inn í þetta sinn, sagði Jacobus og and-
varpaði þegar hann leit á leimgu lakk-
skóna sína. Hér er allur flokkurinn. Eg
skal strax sýna yður herbergi yðar, og
þegar þér hafið þvegið yður, verður
miðdegisverðurinn til. Eg geri ráð fyr-
ir að þér séuð líka reiðubúinn?
— Hvað segið þér? Miðdegisverður
klukkan 12% 9 spurði Loveland.
— pað getið þér reitt yður á. Og á
eftir getið þér litið yfir hlutverkið yðar
í „Hinni dauðu hönd“. Allir þeir, sem
koma fyrir þar, fara til æfingar í leik-
húsið klukkan 1% stundvíslega.
Loveland gerði engar athugasemdir
við þessar upplýsingar, en gekk á eftir
Jaeobus inn í húsið með tösku sína í
hendinni.