Morgunblaðið - 29.01.1920, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Fré Siberiu
Róssneski rithöfundnrinn og
blaðamaðurinn Vladimir Gross-
mann, ritar svo alveg nýlega í
„Politiken“ :
— Heimurinn gerir sér algerlega
ranga hugmynd um Síberíu, bæði
um land og þjóð, alveg eins og hann
hafði einu sinni rammskakka hug-
xnynd um Rússland.
1 Síberíu eru stórar borgir og þar
er ágæt bændastétt, sem hefir auk-
ist stórum hin síðari árin, vegna
þess að þúsundir bænda hafa flutt
sig þangað frá Rússlandi til þess
að skapa sér betri kjör. Og síber-
iska þjóðin á marga andans menn,
sem skara fram úr þeim andans
mönnum. sem eru í Rússlandi.
Stórtíðindi hafa gerzt í Síberíu
árið sem leið. Þau byrjuðu með
fullkomnum sigri yfir Bolzhewikk-
um, seui mistu næstum því alla Sí-
beríu og þau enduðu með fullkomn-
um ósigri Koltschaks. Það er eng-
inn efi á því, að þess er skamt að
bíða, að nafn Koltschaks hverfi úr
sögunni. Dagar hans eru taldir,
en da þótt hann í nýjum yfirlýsing-
um grípi dauðahaldi í lýðvalds-
sv;efnuna.
Nafn Koltschaks verður fyrst og
íremst bundið við útrýmingarbar-
áttuna gegn lýðvaldsmönnum, sem
söfnuðust saman í Ufa í fyrra —
cn nú eru í Vladivostock — til þess
að koma á lýðvaldsstjórn í öllu
Rúss'landi og berjast gegn Bolzhe-
wikkum með hnúum og hnefum.
Hinn 11. nóvember 1918 voru
vopnahléssamningarmilliÞjóðverja
og bandamanua undirskrifaðir.
Hinn 18. nóvember söfnuðust sam-
an í Omsk forsprakkar ýmsra
vopnaðra óaldarflokka, sem voru í
makki við Roltsehak og höfðu
handtekið alt síberiska ráðuneytið.
Fulltrúar Frakka og Breta aússu
um þetta og voru því fylgjandi.
Síberiska ráðuneytið (eða fram-
kvæmdaráðið) var valið af öllum
héraðsþingum (Semstovs) íSíberíu,
öllum borgum og öllum flokkum.
Án hjálpar Koltschaks hafði það
tekið upp baráttuna gegn Bolzhe-
wikkum og orðið vel ágengt. Sum-
arið 1918 hafði því íekist að Tiá
öllum austurhluta Síberíu úr klóm
Bolzhewikka. 'Hreyfingin var svo
öflug, að á fjórum mánuðum sótti
bændaherinn 7000. kílómetra fram
Og það v;rr síberiska þjóðin sjálf,
sem fékk þessu áorkað og þeir, sem
höfðu stjórnina á hendi, fullyrða,
að bandamenn hafi ekki lagt sérhið
allra minsta lið. Það var hin síber-
iska „Duma“, kosin af þjóðinni
sjálfri, sem stjórnaði öllu. IIúu
fylgdi fram álcveðinni lýðvalds-
stefnu í samræmi við fyrri bylting-
una í Rússlandi og varþeirri stefnu
hátíðlega lýst á hinni miklu ráð-
stefnu í Ufa í september 1918.
Eftir byltinguna í Omsk befst
einræðisvald Koltschaks, og jafn-
framt útrýmingarbarátta gegn
þeim, sem fylgdu lýðvaldsstj 'rn-
inni. Embættismannastéttin hveif-
ur úr sögunni, en óviðráðanlegt
hermanna-illþýði >og æfintýramenn
kemur í hennar stað. Nokkrir af
síberisku þingmönnunum eru hnept
ir í fangelsi, nokkrir eru skotnir,
stjórnarformennrnir Avksentiseff
og Sensinoff verða að flýja land.
Yfirráð hinna og þessara ólíkustu
herflokka byrja. íbúarnir verða að
þola hinar mestu hörmungar, morð
líflát óteljandi manna, rán og rupl1.
Forseti þingsins (dúmunnar) Jak-
usckev, kunngerði ávarp eitt til
landsmanna síðast í september s. 1.,
og varð í því að kannast við, að
hermdarverk sumra herdeilda
Koltschaks-hersins hafi farið langt
fram úr því, sem Bolzhewikkar
höfðu áður framið. Af þeim fregn-
um, sem fengist hafa frá öðrum
líindum en Síberíu um ástandið þar,
hefir maður séð aðheilar sveitaborg
ir með ö'llum íbúum þeirra, hafa ver
io skotnar niður. Svo langt hefir
þetta farið, að bændurnir hafa not-
að hvert tækifæri til að vinna her
Koltsehaks ógagn. Og það er áreið-
anlegt, að liann reynir ekki framar
að heræfa eða nota bændur, því
hann veit, að þeir eru hatursmenn
hans.
Alt skeður þetta á meðan stjórn-
irnar fullvissa þingin um það, að
Koltschak sé orðinn lýðvaldsmaður
og elskaður af öllurn íbúum Síberíu
og þess vegna sé óhætt að treysta
Válrygginga'fjelðgin
SNa* d av t - BaJtsca - Ngtorial
aiut&fjfc «• / - m s a I # 43 mlllióniif krónt.
ísJauds-deiidÍB
Troile & Rothe ta.f„ Reykjavík.
uiskonai S|Ó- oc stríðsvátryggíngar á skipnm og vörnn-
gegn l»-gstu iðgjðldum.
Ofannefnd fieln. iafs *fhetn IslandKbanka í Reykjavlk til íevmsk
hálfa millión krónnr,
s ;tn tryggmpa* f,~ tytir skaðabótagreiðslum. Fljót og góð skaðabótagreiðsU
öll tjón verða gerð upp hjer i staðnum og fjelög þessi hafa varnsrþing hje'
RANKAMF-ÐMííiLI: ImlandHhanki.
Sjóvátrvggingarfélag Islands h.f.
\usturstr*t; ife Reykjavik
°ósthób S74. Talsimi 542
Simuefui: Insurano
4LLBK6WA1 00 SrXIÐSVÁTX 1490 IA.I
Skrifstofutími 10—4 síðd.,
■ »
laugardögum 10—2 síðd.
Det kgl. oktr. Söassurance -Kompagni
teko *ð sér allskonar sjóvátrygglnga?.
Aðalumboðsmaður fyrir ísland:
Eggert CIhprsbd. hœstnrpttarmálaflutningsmaður.
lionum. En eftirfarandi atburður
sýnir augljóst, hvernig sakir standa
eystra þar. Hinir æðstu hermála-
ráðunautar Koltsehaks lögðu niður
störf sín vegna 'þess, að þeir sáu
fyrirfram, hvernig fara mundi.
Enda kom það á daginn. Osigrar
Koltschaks hyrjuðu. Og nú ráða
Bolzhetvikkar lögum -og lofum í Sí-
beríu. En lýðvalds-sinnar og gáfu-
menn Síberíu gátu ekki horft á
þctta rólegir og aðgerðalausir.
Vladivostock varð aðalstaður hins
síberiska lýðveldis. Þar var mynd-
uð stjórn fyrir Vladivostock og alt
héraðið meðfram hafinu. Þá sendi
Koltschak fulltrúa sinn til Vladivo-
stock til þess að hegna fyrir hrot
á mót.i boðum sínum. Hann bauð að
varpa í fangelsi fulltrúum bæjar-
ins. Fyrir hjálp Ameríku g'átu íbú-
arnir bjargað sér og flúið úr landi.
Strið Koltschaks á þessum innri
vígstöðvum er pó ekki þar með hú-
ið. Þegar Bolzhewikkar höfðu sigr-
að hann, sendir hann nýjar her-
deiidir til Vladivostockundirstjórn
Rosonoffs herforingja, til þess að
sjá um, að ekki yrði mynduð önn-
or stjórn. Þá urðn margvísleg upp-
hlaup í bænum, þar sem féllu her-
menn af ýmsum þjóðum. Um haust-
ið sendu svo bandamenn Rosaiioff
ávarp þess efnis, að hann skyldi
straks verða á burtu með herdeild-
ir sínar úr Vladivostoek. Það skcði
Stúlka
vön að sauma, getur fengið atvinnu
hji
Andersen & Lauth,
Kirkjustræti 10.
Ungur hestur I góðu standi,
gallalaus, óskast til kaups rú þegar.
A, v. á.
17. sept. E11 5. s. 111. hafði forseti
dúmunnar sent öllum landslýð á-
varp, þar sem hann lýsir öllum at-
burðum ársins og krefst þess jafn-
framt, að mynduð verði stjórn í
Vladivostock. Hann bendir á, að
hmn Síheríu hafi í för með sér eyði-
leggingu alls Rússlands. Hervalds-
flokkurinn sé ekki megnugnr þess,
að brjóta Bolzhewikka á bak aftur,
aðferðir hans séu þvert á móti í
samræmi við ákvarðanir og stefnu
jieirra.
Skortur ó rúmi veldur því, að
ekki er hægt að fara ítarlegar út í
þetta ávarp forsetans. En óefað
i.V'Un það verða talið með merkustu
skjölum stjórnarbyltingarinnar.
En engin rök hjálpa, þar sem í
hlut eiga flokkar þeir, er ganga í
lið með her Koltschaks. Hinn 29.
sept. hefir hann enn gefið Rosanoff
skipun um að fraimkvæma áður gef-
in boð sín. Hvað frekar hefir skeð
eftir hinn síðasta höfuðósigur Kolt-
schaks veit maður ekki gerla enn.
Fyrir tveim vi'knm kom sú fregn
di'á Vladivostock, að ný hylting
hefði geisað þar, sem herflokkarnir
hefðu bælt niður. Þessi fregn ’gefur
í skyn, að Rosanoff hafi enn gert
umfangsmiklar tilraunir til þess að
kasta mönnum í fangelsi í Vladivo-
stock.
Það sem nú er að gerast í Síberíu
mun óefað hafa xirslitaáhrif á öll
viðskifti í Vestur-Rússlandi. Og
eins og nú standa sakir, geta menn
skilið, hvers vegna milliflokkar Sí-
beríu hverfa smátt og smátt, sumir
hverfa í lið með Bolzhewik'kum,
aðrir til keisarasinna.
---------o--------
Loieland lávarður
fínniir AmeriRn.
EFTIR
C. N. og A. M. WILLIAMSON.
44
Við því hafði hann ekki búist.
Hvað sjálfan hann snerti, komst hann
biátt að raun um það, að þetta var erf-
iðara en hann bafði í fyrstu gert sér í
hugarlund. Hér var fólk kröfuharðara
en þegar hann og félagar hans voru að
sýna smáleiki í herbúðunum.
Og hér voru áhorfendur þannig, að
líkaði þeim ekki það sem þeir voru að
horfa á, leikrit eða leikendur, þá sögðu
þeir það skýrt og skilmerkilega upp
yfir alla í leikhúsinu.Ef Loveland hefði
mátt leika sjálfan sig eða koma óbreytt-
ur fram, þá hefði hann ef til vill haldið
óskiftri athygli og aðdáun áhorfenda.
En nú þurfti hann að breytast mikið,
hafa hárkollu og skegg. Og því varð
hann að treysta á leiklist sína eingöngu.
Þegar Jaeobus minti hann á „stik-
orðið“, kiknaði hann í knjáliðunum og
starði minnislaus fram fyrir sig. Hann
mundi ekki eitt einasta orð eða atriði
úr hlutverkinu. Honum sýndist tilheyr-
endaandlitunum skola upp til sín eins
og ógurlegri bylgju. Hann átti þá og
þegar von á hæðnishrópum, blístri og
hvískri frá áhorfendum. En svo undar-
lega vildi til, fanst honum, að allir
störðu með áhuga á hann. Honum fanst
hann hafa vald yfir hugunum. Og hann
styrktist við það.
Svo rétt í því þegar Jacobus beygði
sig yfir hann til þess að blóta og minna
hann á, varð hann alt í einu lifandi,
hann mundi orðin, gat sagt þau og
hreyft sig. Og hann sagði og gerði alt
eins og átti að gera það. Jacobus and-
varpaði af þakklætistilfinningu. Valur
átti að formæla á leiksviðinu. Hann
gerði það svo eðlilega og trúlega, að
það var list. Hann var hálfhræddur við
orð sín. En tilheyrendur nutu þeirra.
Og þegar tjaldið féll, dundi við lófa-
tak.
— peim líkaði það ágætiega, sagði
frú Moon.
— Klöppuðu þeir mín vegna? spurði
Loveland vantrúaður.
— Já, auðvitað, þér voruð aðalmað-
urinn á leiksviðinu.
Jaeobus vildi ekki gera eins mikið úr
leik Váls. — Það væri nú skárri maður-
inn, sem ekki gæti fengið lófaklapp
fvrir þessa formælingu, sagði hann.
En þó vildi hann enganveginn gera
of lítið úr Loveland. Það gat líka verið
hættulegt.
Og það hafði heldur engin áhrif á
liann, þó hann heyrði umsjónarmann-
inn segja þetta.Hann átti að koma fram
aftur í þriðja þætti sem ungur tízku-
maður. Og hann fór að skifta um föt,
ölvaður af þessum sigri sínum. Og hann
var jafn sæll og hann væri að leika fyrir
augum konunga og drotninga.
Þegar hann hafði skift um klæðnað,
stóð hann sem fyr hak við tjöldin og
horfði á hinar persónumar. Lisle sveif
aftur á bak og áfram mjög óhentugiega
klædd sem ungiingur.
— Rg vona að þér munið, að þér eruð
eiiskur lávarður? hvíslaði hún óttasleg-
in.
Loveland hrökk saman og glápti.
Hafði hún komist'að hver hann var?
— í næsta hlutverki yðar, sagði hún
svo.
—■ Nú, sagði Loveland og þótti stór-
vænt um. Er eg þar lávarður ?
— Já, hefir Jacobus ekki sagt yður
það ? Hann hefir ef til vill haldið, að
það hefði enga þýðingu.
— pað lítur út fyrir það, sagði Val-
ur og brosti að sínum eigin hugsunum.
— Þér eigið að vera hertogasonur.
Þér haf’ð náttúrlega ekk; séð rú leik-
ritið mn, aðeins þá staði, sem þér eruð
riðinn við. Svo það er ekki eðlilegt að
þér hafið það alt saman í höfðinu. Þér
eigið á einum stað að ganga eða réttara
sagt dansa við frú Moon. Og þegar hún
fef, og eg kem í kvenmannsklæðum aft-
ur, þá eigið þér að segja um leið og þér
hnerrið eins og Englendingur. En í
„roIlunni“ heitið þér nú reyndar W.
Wane lávarður.
— Sei, sei! Eg þekki hann. Hann er
við konunglega háskota------r
Loveland hætti snögglega og beit sig
í vörina.
Lisle hló. — Eg má þó líklega ekki
gera ráð fyrir, að v i n u r yðar sé lá-
varður.
Loveland svaraði ekki. Hann varð
annaðhvort að samsinna eða ljúga. Og
hvoragt var gott.
— pá ættuð þér að vita betur en
nokkurt okkar, hélt unga stúlkan á-
fram, úr því þér eruð Englendingur.
Þér hljótið að hafa séð marga.
— Já, fáeina, sagði Valur með gætni.
— Höfðuð þér nokkum tíma tæki-
færi til að tala við nokkura þeirra?
— Einstöku sinnum.
— Voru jieir afar drambsamir?
— Ekki allir.
— Nú, þá vitið þér upp á hár, hvem-
ig þér eigið að haga yður. Og þér lítið
út eins og engill. Eg hefi varla rólega
stund. Og er þreytt. Þér eruð náttúr-
lega þreyttur líka. Þér viljið ef til
viil heldur sjá leikinn en tala við mig?
— Nei, eg vil miklu fremur tala við
yður, ef eg má.
— Bara að þér gleymið ekki „stikk-
orðinu“. pá verður J. I. ergilegur, en
hamingjan leggur það til, að hann
gætir ekki að öðru en sjálfum sér.
— Það kemur sér vei því eg hefi boð
til yðar frá gömlum vini yðar. Eg hefði
verið búinn að skila þeim fyrir löngu
ef eg hefði fengið tækifæri til þess.
Mér þætti gipnán að vita hvort þér mun-
ið eftir lfonum — Bill Willing?
— Bill Willing — vinur yðar! Unga
stúlkan varð svo forviða að hún hrópaði ,
upp yfir sig.
■— Þér hafið þá ekki gleymt honum.
— Gleymt honum — Pað geri eg ekki
á meðan eg lifi.
— Það eru hér um bii sömu orð og
hann hafði um yður, sagði Loveland,
hans vora bara enn karlmannlegri.
— Hver voru þau — alveg nákvæm-
lega?
— Á eg að segja yður það?
— Já, fljótt — fljótt!