Morgunblaðið - 14.02.1920, Page 2

MOROUNBLAÐÍÐ
HpALA*?-#- aLi rcm^sJjLX M.sía-.tU *!* iSm.Ma
MORGUNBLAÐIÐ
Ritstjóri: Vilh. Finsen.
Afgreiðsla í Lækjargötu 2
Sími 500. — PrentsmiSjusími 48.
Ritstjórnarsímar 498 og 499.
Kemur út alla daga vikunnar, að
inánudögum undanteknum.
Ritstjómarskrifstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga kl. 1—3.
AfgreiSslan opin:
Virka daga kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
Auglýsingum sé skilaö annaShvort
á afgreiösluna e'ða í ísafoldarprent-
smiSju fyrir kl. 5 daginn fyrir útkomu
þess blaös, sem þær eiga að birtast í,
Auglýsingar, sem kbma fyrir kl. 12, fá
að öllum jafnaSi betri staS í blaðinu
(á lesmálssíðum), en þær sem síöar
koma.
AuglýsingaverS: A fremstu síðu kr.
3.00 hver em. dálksbreiddar; á öðrtun
síöum kr. 1.50 cm.
INTERNTIONALE
ASSURANCE COMPAGNI
Höfuðstóll 10 miljónir
Sjó- o g stríðsvátryggingar.
Aðalumboðsmaður:
Gunnar Egilson
Hafnarstr. 15
Talsími 608 og 479 (heima).
VerS blaðsins er kr. 1.50 á mánuSi.
vf* i m ji;a ipi
nokkru lögð í hendur safnaðanna,
og með lögum 30. jiilí 1909, um
vigslubiskupa, er skipun þeirra em-
bættismanna þjóðkirkjunnar lögð
undir atkvæði prestastéttarinnar.
Þessi ráðbreytni 'löggjafarvalds-
ins fer beinlínis í þá átt, að losa
kirkjuna við tilhlutun ríkisvaldsins
um skipim embætta hennar, að svo
miklu leyti er samrýmst getur hinu
núverandi þjóðkirkjufyrirkomu
lagi.
Frumvarpið fer fram á, að góð-
ur og gamall siður sé aftur upp
tekinn um skipun biskupsembætt-
isins, og.virðist fátf.geta mælt á
móti því, en margt með því.
]gelur
siíRiBlúsur
með
10—3O°/0 atslætti
freða, aldrei komið hlóka á vetrinum,
i ema spilliblotar,semhafastaSið nokkra
klukkutíma í einu, og hleypt svo öllu í
Frá Alþingi.
EFRI DEILD.
Þrjú mál á dagskrá, stjórnar-
frumvörp frá fyrra þingi. Stuttur
fuudnr. Forsætisráðherra mælti
nokku orð um frv. um slit hjúskap-
ar. Það væri, eins og líka hin, sem
á dagskrá voru, um afstöðu for-
eldra til skilgetinna og óskilget-
inna barna, óbreytt frá því í fyrra.
OU hefðu þanu dagað uppi eða þeim
verið vísað til stjórnarinnar aftur
tli frekari undirbúniugs. Jóh. Jó
hannesson gat þess, að ástæða væri
sú, að nefndin, sem málin hefði
haft til meðferðar í fyrra, hefði
verið svo störfum hlaðin, að tími
hafi eigi unnist til þess að afgreiða
frumvörpin.
Frumvörpunum var öllum vísaÓ
til allsherjarnefndar og til 2. umr.
Bréf úr Eyjafirði.
28. jan. 1920.
Tíðarfar. Veturinn, það 3em af hon-
gadd. Ef ísinn lyki NorSurland áSur en
matvara og kol koma til landsins, þá
, iðu vandræði á ferðum. ÞaS er eins og
ekki sé tekiS nægt tillit til, hvemig hér
hagar til, aS birgja hér ekki upp í tíma.
EldiviSarleysiS verSur ískyggilegt, ef
kolin koma ekki. En hverberábyrgðina?
Heilsufar. A Akureyri hefir gengið
bæði Skarlatssótt og Kíghósti, og hefir
veikin breiðst út um sveitimar. Kíghóst-
inn kom í haust sunnan úr Reykjavík
meS fjölskyldu sem fluttist norSur.Ekki
er reynt aS stemma stigu fyrir þessum
farsóttum; þeim lofaö aS flytjast lands-
fjórSunganna á milli. Læknarnir fá
laun sín hækkuS, en virSast þó ekki
sýna meiri dugnað í embættunum, og
ekki bólar á að landlæknir sýni meiri
rögg af sér en áSur, þrátt fyrir þing-
bitlinginn, sem hann fékk í sumar.
Margir hér nyrðra hafa spurt: Eyrir
hvað var bitlingurinn veittur? Ekki gat
þaS veriS fyrir dugnaS hans aS stemma
stigu fyrir spönsku veikinni í fyrra.
GerSir þingsins eru oft óskiljanlegar
þegar um fjárveitingar er aS ræða.
Aðflutningsbannið. þaS hefir vakiS
eftirtekt manna, sem Steingrímur lækn-
Matthíasson skrifar um aðflutnings-
banniS í „Lögréttu“. Ekki svo aS skilja,
aS margir vissu þann sannleika, sem
hann lýsír þar, en bannvinirnir vilja
ekki trúa, aS ástandiS í bannlandinu sé
eins og Steingrímur lvsir því. Þökk sé
honurn fyrir hreinskilnina. paS dugar
ekki aS segja annaö en satt í hverju
máli, því annars svíkur maður sjálfan
sig. Ef einhver annar en Steingrímur
læknir heföi veriS svona opinskár, þá
heföi því ekki veriS trúaS. Lögin eru
brotin dags daglega, og lítilsvirSing fyr
ir bannlögunum er orðin svo megn, aS
mönnum þykir jafnvel sómi aS segja
frá því, þegar þeir fá sér í staupinu.
pað var haldin miSsvetrarsamkoma nú
fyrir fáum dögum hér í firSinum. Eftir
skilríkum manni var haft, aS 12 hefðu
falliS í valinn um nóttina af völdum
Bakkusar, en margir hefðu verið góS-
IglaSir, en getaS haft fótaferS. Þetta j atkvæSis orS, án þess að skil ja hvaS þaS
meir staS hér nú en áður en banni
komst á. Hér í EyjafirSi var drykkju
skapur aS hverfa, eu nú virSist hann
vera aS vaxa. petta kemur ekki vel
hfcim viS þaS, sem blessaður biskupinn
var aS lýsa fyrir Svíum, um þær bless
unarríku afleiðingar, sem bannlögin
hefSu gert hér á landi. Og eftirtektar
vert er aS sjá og hevra misinuninn á
lýsing biskups og Steingríms læknis um
bannlögin. Hvor hefir réttara? Á þv
er enginn efi.
Kosningarnar í Eyjafirði og kaup
félagið. paS hefir vakiS athygli margra
liugsandi manna hér í Evjaf jaröarsýslu
síöustu þingkosningar. Margir voru
orðnir sáróánægSir me'ð þingmenn
sýslunnar, þóttu þeir atkvæSalitlir í
ýmsum málum og jafnvel grunnhygnir
ÞaS gladdi því marga þegar hæfileika-
menn voru í boSi hjá okkur í haust, því
héraðiS hefir oftast haft góöum mönn
nm á aS skipa á þingi, í öllu falli öSrum
þeirra. pað þótti því næstum víst, aS
breyting yrði á meS þingmenn hjá okk
ur. En því miður varö revndin önnur.
,,Tíminn“ kom meS dómadags hól um
þingmennina, og Kaupfélag EyfirSinga
tók í sama strenginn. BlaÖiS „Dagur“,
sem einn í kaupfélagsstjóminni er út-
gefandi aS, byrjaði árás á einn fram-
bjóöandann, sem var hættulegastur fy:
ir þá, Björn Líndal. ViS þetta snérust
margir, en tíminn svo tæpur fyrir kosn
ingar, aS ekki var hægt aS hrekja ó-
sannindin til baka. Nú er Björn Lín-
dal aS berstrípa „Dag“ — Ingim. Ey-
dal — og lians aSstandendur, og opn
ast vonandi augun á mörgum viS þá
húðstroku. — Dagur hættur aS koma út
„fyrst um sinn“, því Ingim. sá sér ekki
fært aÖ vera hvorttveggja í senn, leið-
ari ósannsöglinnar og fræöari bamanna.
FræSslunefnd Akureyrar mun hafa þótt
það svo óskild störf, aS ekkl væri viS-
un&ndi, aS sami maSurinn hefSi hvort-
tveggja á hendi jafnhliða. Sagt er aS
stjórn kaupfélagsins sé aS reyna aS út-
vega ritstjóra aS dilk „Tímans“, en
kvaS ganga illa. Færri mnnu vilja moka
þann flór, sem Dagur hefir tekist á hend
ur, en þó er ekki að vita, nema aS ein-
hver fáist í þá stööu ef nóg fé er í boði.
„Kaupfélögin borga“ er gamall máls-
háttur.
Fyrir hverju er barist af Kaupfélagi
EyfirSinga aS koma sömu mönnunum
að, sem áSur vora þingmenn okkar, en
hafna hæfari mönnum? paS er spum-
ing, sem margur mun leggja fyrir sig.
Úr því mun hægt aS leysa viS nánari
yfirvegun. Þingmennirnir em orSnir
„bandvanir“ og munu hafa lofað ekki
einasta kaupfélagsstjórninni, heldur
ýmsum kaupfélagsmönnum, að gera
kaupfélögin skattfrjáls. í öllu falli hafa
margir kaupfélagsmenn látiS þaS í Ijósi,
aS því hefði þeim veriS lofaS ef þeir
kysu þá sömu og áður voru. A8 vera
skattfrjáls lætur vel í eyrum, er hljóm-
fagurt nafn og góS kosningabeita, og
mörgu fleiru mun hafa veriö lofaS „bak
viS tjöldin“, en andstæSingarnir ófrægS
ir, þeir mundu vinna á móti kaupfé-
lagsskapnum, hverju sem þeir lofuöu.
Hugsjón margra kaupfélagsmanna
virðist ekki ná út yfir kaupfélagsskap-
inn. Sjóndeildarhringurinn er þaS ask-
lok, sem er hvolft yfir höfuS þeirra,
aðeins aS hugsa um kaupfélagsmál, öll
önnur landsmál eru hégómi einber hjá
því máli. AuSvaldssinnar er slagorS,
sem margir kaupfélagsmenn eru búnir
aS læra, eins og páfagaukurinn, eins
verk bændanna á næstu þingum og' eng-
ir taldir líklegri til forystu í því máli |
cn þingmenn EyfirSinga. —
Til þess að vera viss um að
mjólkin fari þangað sem þörfin er
mest, verður fylgt sömn aðferð og
MeS lögum er búið aS veita skatta- áðnr> ag ,eru læknarnir vinsamle„a
nefndum aSgang aS bönkum og spari- beðnlr að minna á ,það> þar S6m
sjóöum til aS skattleggja inneign I ])ess er þer£
manna. LandssjóSur þarf sitt nú á þess
«m ámm. Alt þarf að skattleggja sem
hönd er hægt að festa á, til aS afla
En aðferðin er þessi:
Sjúklingurinn fær vottorð lajkn-
is síns eða yfirsetukonu um að
tekna, því er gripiS til þeirra ráöa, aö I hann þnrfi mjólk, en hafi ekki
krefja bankastjóra og fonnenn spari
sjóöa aS gefa upp inneign manna. MeS
[ efni á að kaupa hana.
Með það vottorð er svo komið
lögum eru þeir skyldaöir til aS rjúfa til mín og. læt eg j té skrifiega fír.
þaS þagnarheit, sem þeir höfSu skuld-1 ]ýsingn nm að Samverjinn greigí
bundiS sig til aS halda, gegn þeim, sem
í bönkum og ■ sparisjóSum eiga. Þetta
þykir níörgum hart, en hvaS er viS því
aS segja á þessum síðustu og verstu
tímum? En svo virðist sem lögin hefSu
átt aS ná jafnt yfir alla. Kaupfélögin
eiga stóra sjóöi, sem enginn skattur er
lagSur á. Kaupfélag EyfirSinga stofn-
aöi sparisjóS fyrir nokkmm ámm, en | gjaldkera ]lans
þégar þingiS lögleiddi aS sparisjóðir
landsins ættu aS vera undir opinberu
tiltekna mjólk tiltekinn tíma fyrir
viðKomanda, og þarf ekki annað
en aíS afhenda hana einhvorjum.
mjólkursala, sem þá lætur mjólk-
ina af hendi.
Reikninga fyrir þá mjólk á svo
að senda mér til greiðslu, en alla
aðra reikninga Sa.mverjans til
a sparisjóðsbókunum, og sjóðurinn
nefndur innlánsdeild. I innlánsdeild viS
Viðkomendur eru béðnir að
muna eftir þessu og hafa vott-
el tirliti, þá var jafnótt skift um nafn I ...* . ,
’ 1 I oröiö meo ser nm leið og beðið
er um mjólkina.
Oss er það fyllilega ljóst að 500
Kaupfélag EyfirSmga áttu menn hátt krónur hrökkva skamt til þess að
' ')nð'ia hundrað >úsu,ld krónm' ineð gefa mörgu veiku fólki mjólk svo
4y2% vöxtum viS áramót 1919. Oll inn- nm mnnj og verður þyí meira ]agt
e.gn þessi er skattfrí til landssjóSs og til ef eflli leyfaj ,þegar þessn er
hreppstjórarnir eru ekki að kref ja kaup l lokið En ait ,er það £ valdi styrkt.
armanna Samverjans. Satt bezt að
segja hefir reynslan sýnt að þeir
eni trúfastir, — en því meiri á-
stæða fyrir oss að reynast góðir
ráðsmenn þess, sem oss er fengið
til úthlutunar.
Ási 12. febrúar 1920
Sigurbjörn Á. Gíslason
(heima kl. 4—7 síðd. Sími 236),
félagsstjórann um aS gefa upp nöfn
þeirra manna, sem í sjóðnum eiga, áiíta
þa'S einnig ekki skyldu sína eftir lögun
uoi.
Ef sjóðir kaupfélaganna eru skatt
frjálsir, þá má búast viS, aS fé úr bönk
uin og sparisjóSum verSi lagt inn í
kaupfélagssjóSina, og þá munu þessir
skattfrjálsu sjóðir geta boðiS kaup
mönnum byrginn, og þá geta kaupfé-
lagsstjóramir sungiS: „Nú hef eg silf
ur nóg aS hringla í“. —
SkattfrelsiS þarf aS ná lengra. tJt-
svar til bæjarfélaganna þarf aS hverfa.
?að kennir Hriflu-Jónas í Tímariti
Kaupfélaganna. Af því urSu eyfirzkir
bændur — margir hverjir — svo hrifnir,
að þeir vilja vera lausir viS þær 15,0001^.^ N vindm, hiti _ 6J
krónur, sem þeir þurfa aS greiSa Þ1 Akurevri NV andvari hiti--8.0
Akureyrarbæjar. Lögum um það e'ga Seyðjsfjörgur NA st. kaldi, hiti 4.S
QéA-Piín aíí Ti1.ín«i* íiÍS lrninn. í P'PP’nnni I _ . _
<
DA6BÓK
I-
ieir Stefán og Einar aS koma í gegnum
íingiS. paS verður lífsspursmál aö
koma því í.gegn, annars verSur kosning I pórshGfn NNA
GrímsstaSir NA kul, hiti -y- 10.0
Yestmannaeyjar NV knl, hiti 5.6
æirra tálvonir fyrir marga kaupfélags-
st. kaldi, hiti 1.8.
Loftvog hæst NA viS ísland en lægst
menn, og búast má viS, aS margir. sniu . .
_ . ISA af Færeyjum. N og NA att, nokk
ið þeim bakinu viS næstu kosningar.
Skattfrílsi á öllum sviöum fyrir kaup
félögin, er herópi'S. Jafnframt því er
þaS óp til þings og þjóöar vantraust
fyrir kaupfélagsskapinn,aS hann hvorki
vill eSa getur þolaS aS greiSa lögmæt
gjöld sem önnur félög og kaupmenn
landsins.
„Allir jafnir fyrir lögunum“. ÞaS era
þau einkunnarorS, sem lögg.jafarþing
íslendinga ætti að hafa efst á baugi.
viðgengst í bannhéraSi Stefáns í Fagra-
j skógi, ekki era bannlögin höfS í meiri
nm er, má tel.jast þolanlegur. Sjaldan I heiðri í hans héraði. Allar breytingar
miklar hríðar og snjólétt aS þéssu. Nú I til aS herða á lögunum eru árangurslaus
meS þorrakomunni viröist svo, aS snjór I ar. Menn sækjast þess meir í forboöna
og hríðar séu í aösígi. JarSbönu er nú I epliS, eftir því sem á banninu er hert.
taliS um alt NorSurland, mest fyrir á-» Drykkjuskapur á samkomum á sér
þýðir. Svo er sagt aS þessir „AuSvalds-
sinnar“ ætli aS ná yfirtökunum, koma
sköttunum af sér yfir á alþýðuna —
kaupfélögin —. pví sé um aS gera aS
veröa fyrri til og kjósa hina „band-
vönu“ til aS koma sköttunum af kaup-
félögunum. petta á aS verSa ætlunar-
urt frost.
Messur í dómkirkjunni á morgun:
íkl. 11 síra Jóh. Pork., kl. 5 síra Bjarni
Jónsson.
Messað á morgun í Fríkirkjunni í
HafnarfirSi kl. 1. e. h. sr. Ól. Ólafsson,,
og í Fríkirkjunni í Reykjavík kl. 5 síSd.
sr. Ól. Ólafsson.
Koksskipið lagSi á stað frá Englandí
| í gær áleiðis hingaS.
Stórhríðar hafa veriö þessa viku á
I Noröurlandi.
pjófnaður % skipum. Enn brennur
þaS viS, að stolið sé ýmsum muniun úr
Síðan matgjafir Samverjans skipum landsstjómar og Eimskipafé-
byrjuðu hafa oss borist ýmsar lagsins. Hefir nú EimskipaféiagiS vak-
beiðnir um mjólk handa sjúkling- ið eftirtekt manna á því, a'ð þaS beri
um, en þar eð fátt var um gjafir enga ábyrgS á því, þótt slík hvörf verði
fyrstu dagana og óvíst um aðsókn-1 ;i skipunnm og ráðleggur mönnum aS
ina, urðum vér að fresta sorum | vátryggja vörur sínar fyrir þjófnaði.
við þeim beiðnum.
En nú eru gjafirnar farnar að I Nidaros fór frá pórshöfn í Færeyj-
koma úr ýmsum áttum og útlit I uin í gærkvöldi.
fyrir að aðsóknin verði með minna
móti, eins og vér bjuggumst við, Gylfi kom af veiöum í gær fullhlaS-
og því hefir stjórn Samvérjans á- inn og hélt á staS til Englands í gær-
kveðið í dag að verja 500 krónum kvöldi.
fyrst um sinn til að gefa fátækum
sjúklingum mjólk. | Suðurland. YiSgerS skipsins er nú
Vegna fátækra
sjúklinga.