Morgunblaðið - 22.05.1920, Síða 1

GAMLA BIO
I Engin
I synmg
I í kvö’d
Sápimrksm. Seros
ííýtt iðnaðarfyrirtæki.
Pyrir nokkrcun mánuðum tðku
menn eftir því, að farið var að
augiýsa íslenzka sápu í blöðuu-
um. Og þeir, sem reyndu sápuma,
gáfu henni bezta vitnisburð-
Fyrir nokkuð mörgum árum var
byrjað á sápugerð hér á landi. En
það fyrirtæki féll um koll áður en
varði. Það þarf bæði þrautseigju
og‘ f jármagn til þess að skapa nýja
iðngrein í landi, sem lítinn eða eng-
an iðnað liefir fyrir og- hjá þjóð,
sem þykir alt hezt sem xitlent er.
Menn hafa ekki haft neina trú á
innlendum iðnaði. Ug það kostar
mikla fyrirhöfn að skapa þá tiltrú.
Nýja sápuverksmiðjan heitir
„Seros“ og stendur hjá Bjarma,-
landi, við læk þámi, sem rennur
frá laugunum til sjávar. Hlutafé-
lag eitt á verksmiðjuna og eru í
því meðal annara Emil Rokstad og
Sigurjón og Einar Péturssynir.,
Verksmiðjan er ekki stór — enn
þá. En sanit' eru 'þar þegar áhöld
til ýmiskonar framleiðslu, ekki ein-
ungis á sápu heldur einnig ýmsu
öðru. En mest kveður að sápugerð-
inni og þá einkum græúsápugerð.
1 sápusuðuhúsiuu er ketilí einn
býsna stór, sem tekur um 400 lítra.
í honum er grænsápan soðin. Efn-
in sem í hana eru notuð eru kokos-
feiti, kaU-lút harpix, viðarolía. og
ýmisiegt fleira. Getur verksmiðjan
framleitt tvær tunnur af sápu þess-
ari á dag. Sápan þykir afbragðs
góð og er mun ódýrari en útlend
grænsápa- Ætti því samkeppni að
vera, auðveld á því sviði-
Þá býr verksmiðjan til stanga-
sápu- Er tilbúningur heunar frá-
brugðinn tilbúningi grænsápunnar
að því leyti að hún er ekki soðin,
og natron-lút notuð í stað kalí-lútar
Sápuhlöudunni er rent í mót og
verður hún að standa í þeim í tvo
daga og er þnrkuð þar. Liggja hita-
teiðslupípnr að mótunum frá mið-
stöðvarkatli í herbergmu.
Þá býr verksmiðjan til þvotta-
duft og sápuspæni. Eru sérstakar
vélar til þess, sem ennþá eru knúð-
ar með handafli. Af öðrum afurð-
um verksmiðj unnar má nefna Vagn
áburð, bonevax, skósvertu og véla-
feiti.
Það er ekkert smáræöi sem notað
er hér á landi af ofangneindum
vörutegundum. Og þó mikið gangi
' 43
Sigfús Slfindahl & Co.
Heildsala — Lækjargöíu 6 B.
Alnminium vðrur (katlar pottar, skeiðar, gafflar o. s. frv.
Emaleraðar do. (feikna úrval).
Ilmvötn & Hárvotn ( do. ) (t>ýzk, ensk, frönsk).
Vatnsfðtur (stórt úrval í 28—30—32 cm.)
Hakar m. skafti (ekta stál 3, kr. stk.).
Kola- & SaltHkóflur (3, kr. stk.)
Postulins kðnnur (allsk.)
Herra slifsi (feikna úrval)
Sjómanna peysur (ull)
Verkakvenna millipils
Verkamanna nankina- & slitbuxur
Silki & Flauel (stórt úrval)
Pebecco tannpasta (mjö/ ódýrt)
Gððar vörurí Smekkíegar vðrurí
Lægrsta verð í borg’inni.
Sími 720 Sími 720.
Danska ráðuneytifi.
Efstir: Appel, Klaus Berndsen, I. C. Christensen og S. Berg.
Miðröðin: Rothe, Neergaard og Madsen-Mygdal-
Neðstir: Rvtter, Slebsager og Harald Seavenius-
út úr landinu fyrir hráefni til höndum og að íslenzka sápan geti
þessarar framieiðslu þá er það þó
únáræði hjá því, sem borg'a yrði
fyrir vörurnar tilbúnar. Það ætti
að vera ljóst hverjum manni, að
þjóðarhagnáíðurinn er því meiri,
sem innlendur iðnaður verður öfl-
ugri. Það er sá sparnaður sem ekki
varðar minstu að efla innlendan
iðnað-
Er því vonandi að þetta fyrir-
tæki eigi blómlega framtíð fyrir
staðist erlenda samkeppni, bæði
hvað verð og gæði snertir.
Forstöðnmiaðnr verksmiþjuimar
er norskur og heitir Pjeldberg.
Sápugerðin byrjaði í marzmánuði
síðastliðnum, en áður höfðn verið
gerðar smávegis tilraunir. Ef alt
gengur að óskum, er ráðgert að
færa út lrvíarnar bráðlega og húa
til fleiri vörur, sem áðnr hafa ekki
verið framleiddar hér á landi.
Björfí ariaun
Björgun úr sjávarháska hefir
víðast um 'heim verið álitin frem-
ur mannúð en gróðafyrirtæki og
sum lönd krefjast mikils af sjó-
mönnum í þessa átt, svifta þá rétt-
indum, sem réttindi hafa, ef þeir
sýna vanrækslu, klaufaskap eða
kæruleysi í því að veita nauðstödd-
um á sjó þá aðstoð, sem auðið er,
en verðlauna aftur á móti dugnað
og karlmanidega framgöngu við
björgun, og ætti svo hvervetna að
vera.
Otalin eru þau mannúðarverk,
sem unnin hafa verið hér við
s trendur, og lítíl hafa stundum
verðlaun verið, þótt formaður legði
sig, skipshöfn og skip út í fvrir-
sjáanlegan dauða og ^yðileggingu,
til þess að bjarga þeim sem ver
voru staddir en hann á sjónnm,
enda hefir til þessa lítið verið hugs-
að um að verðlaun ættu við; björg-
un hefir verið álitin sjálfsögð.
Þegar skipshöfn er bjargað frá
dauða á sjó þá eru það ekki aðeins
þeir menn, sem hjargað er, sem
korna tilgreina, heldur og þeir að-
standendur þeirra, sem í landi eru.
Það er einnig verið að bjarga fjöl-
skyldimum, því björgunin hefir á-
hrif á konurnar og börnin og þeirra
nppeldi, á örvasa föður eða móður
eða. heilsulaus systkini, því í sjó-
inn fara að öllu jöfnu þeir, sem fyr-
ir öðrum eiga að sjá, eða leggja
sinn skerf til framfærslu heimiia
og uppeldis -næstu kylislóðar, því
sjónum er' ekki boðið annað en
kjarni þjóðarinnar til að leika sér
(ið og gleipa; hánn er voldugur
h,erra og aðrir geta eigi varist gegn
dutlung'um hans en þeir, sem
gæddir eru kjarki og þreki. Þegar
að þessu er gætt, þá er björgunar-
verkið svo víðtækt, að verðlaun
a'ttu í það minsta að vera sjálf-
sögð, en hér er'sjaldan farið lengra
en að snara út fáeinum aurum fyr-
ir þakkarávarp í blöðum og gott
eí ekki verður rifrildi út úr öllu
saman. eins og t. d. í „Ægi“ fyrir
2—3 árum, þar sem eg' varð að
ganga á milli til að stöðva stæl-
una-
Minna má það aldrei vera, en
að þeir, sem bjargað er, geti þess
og þakki þeim opinberlega í blöð-
um sem bjarga. Að þegja er ræfils-
háttur. ,
!
Kröfur fyrir björgun á skipi og'
farmi, og aðra aðstoð á sjó.
Til skams tíma var björgun
álitin mannúðarverk, en nú er svo
komið, að hún er orðin gróðafyrir-
tæki, sem kveður svo ramt að, að
menn þeir, sem komast í þær raunir
á sjónum að sjá eigi annað fyrir
en opinn dauðan, þora varla að
biðja skip um hjálp, vegna þess
að þeir vita, að hin minsta aðstoð
kostar offjár, hvað þá hin mikla
hjálp- Af þessn stafar það, að dreg-
ið er að biðja nm hjálpina þangað
til það er um seinan.
wmmmmm NÝfA BÍÓ ——
Engiís
sýníng
íyr en á annar
í hvítasunnu
Hér er það orðin tízka að skip
án allra tækja til björgunarverks-
ins setji upp sömu björgnuarlsur-i
og vel úthúið björguaarskip m. ,i
dýrum björgunartækjum. Það ski])-
ið sem ekkert getur ef út af ber,
heimtar ,sama og þaJð skip, sem
óhætt er að treysta ef í hart fer og
er stjórnað af þeim, sem kunna alt
er lýtur að því að alt lánist og
heppnist.
Björgunar og aðstoðarlaun eru
sjálfsögð, en lítilvæga hjálp má
ekkf skrúfa svo upp, að hún verði
sú grýla, að sjómenn fari að hætta
að leita aðstoðar í tæka tíð, ef þess
er kostur, og að koma þannig í veg
fyrir stórtjón.
Það er nú komið svo, að hin
minsta aðstoð veitt á sjó kostar
þras og málaferli og er það illa.
farið, og kveður svo ramt að þessu
að skip þau, sem vátrygð eru í sam-
ábyrgð íslands og eru skyld sam-
kvæmt lögum stofnunarinnar að að-
stoða hvert annað, er þess gerist
þörf, setja upp hvert viðvik, sem
fyrsta flokks björgunarskip væri-
Þannig man eg eftir aðstoð, sem í
góðu veðri tafði skip í 7 klukku-
stundir, það var dráttur, þó á taug
þess skipsins, sem dregið var; það
átti að kosta 20,000 kr., það var
Samábyrgðaraðstoð. Hvert yrði
verðið hjá björgunarskipinu „Oeir“
ef hann ætti að ákveða hjörgunar-
laun, þegar þetta virðist sann-
gjarnt hjá Samábyrgðarskipum
fyrir aðstoð í bezta veðri? Því upp-
hæðin var tiltekin sem sanngjörn
krafa. Þegar um smáskipin er að
ræða þá fer þetta okurverð fyrir
veitta hjálp að verða ískyggilegt.
Svo hagar til, að þegar eitthvað
laskast á bátum eða smáskipum þá
getur verið nauðsynlegt að balla á
hjálp, enda þótt skipstjóri hafi von
um að geta sjál'fur bætt úr skemd-
um, og er orsökin sú, að hann álít-
ur skipið ekki beint í voða statt, en
bann þorir ekki að eiga það á
liættu, að láta það skipið frá sér
fara, sem hann hefir beðið um
hjálp, vegna skipshafnarinnar, því
Iífi hennar er stofnað í hættu sök-
um bátaleysis, eða þá að skipsbát-
urinn ber ekki alla- Hvort er nú
keldur íhér um að ræða björgun á
mannalífum, sem til þessa hefir
annaðhvort kostað 200 kr. gullúr,