Morgunblaðið - 03.06.1920, Page 2

2
MORGtJJN'BLAÐIÐ
aíf' -sU. jia. '^ílULÆU *j* itt
MORGUNBLAÐIÐ
Ritstjóri: Vilh. Finsen.
Afgreiösla i Lækjargötn 2
Sími 500. — Prentsmiðjusími 48.
Ritstjórnarsímar 498 og 499.
Kemur út alla daga vikunnar, aö
ífcanudögum undanteknam.
sáxií’,t,,órnarskrifstofan opin:
Virka daga kl. 19—12.
Helgidaga kl. 1—3.
Aígreiöslan opin:
Virka daga kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
Auglýsingum sé skilaö annaöhvort
á afgreiösluua eöa í ísafoldarprent-
’Kaiöju fyrir kl. 5 daginn fyrir útkomu
þess blaös, sem þær eiga að birtast í.
Auglýsingar, sem koma fyrir kl. 12, fá
öllum jafnaöi betri staö í blaöinu
{t lesmálssíðum), en þær sem síöar
Voma.
Angiýsingaverö: Á fremstu síöu kr.
1.00 hver cm. dálksbreiddar; á öörum
j’.öum kr. 1.50 cm.
Verö blaðsins ee kr. 1.50 á mánuöi.
fremur telur hann að þetba fyrir-
tæki muni hafa stórkostlega þýð-
ingu fyrir iðnað og landbúnað
Breta.
Blakstad hefir lagt hugmynd
sína og áætlanir fyrir ensku stjórn-
ina, og sjálfur átt tal um .málið við
Lloyd George, og telur hann ekki
vonlaust um að fyrirtækinu verði
komið í framkvæmd.
-------o------
Nú og síöar
Okkur, sem nú lifum, þyk.ja
tímar þeir, er nú standa yfir, ærið
«rfiðir og hættulegir. Alt leikur á
reiðiskjálfi. Þáð sem í dag er traust
ur grundvöllur, er á morgun orðið
að engu. Ýmsar bylgjur annarlegra
og fálmandi skoðana og kenninga
flæða yfir jörðina og skola með sér
rótgrónum lífsskoðunum heilla
þjóða. Ný ríkf grundvailast. Onn-
ur líða undir lok. Og sum baka al-
gerðum stakkaskiftum. Viðskifta-
lífið hangir á veikum þræði víðast
hvar. Framleiðsla öll er lömuð enn
eftir styrjöldina og er nú bundin
við geðþótta æstra verkamanna í
flestum löndnm.
Það er því ekki furða þó menn
líti yfir ástandið með örvæntingar-
svip. Það er í sannleika ískyggi-
legt á mörgum sviðum. Þau sund,
sem nú er skriðið um, geta lokast
á skömmum tíma. Boginn, sem nú
er bnið að spenna til hins ítrasta,
getur brostið einhvem góðan veður-
dag. Það lítilræði, sem er búið að
reisa við úr rústum styrjaldarinn-
ar, getur feykfit um koll í ein-
hverju stórviðri andlegra og efna-
legra umbrota, sem nxi geisa svo
að segja daglega yfir veröldina.
En þó núlifandi menn telji sig
vansæla að hafa lifað á þessum um-
brotaárum, þá munu komandi kyn-
slóðir líta öðrum augum á það mál-
Þegar þær fara að kafa í þá ólgu,
sem nxi stendur yfir og sagan fer
að fjalla um hana, þá munu þálif-
andi menn miklu fremur öfunda en
aumka okkur. Þá verður farið að
slá yfir Ixafrótið bláma fjarlægðar-
ixmar. Eji ,,fjarlægðin gerir fjöllin
blá og mennina mikla.“ Sárustu
broddarnir, sem nú stinga verða þá
horfnir. Eji yfir auðugt tímabil
verður að líta, svipmikið og stór-
fenglegt, svo aldrei hefir veraldar-
sagan fengið f jölskriiðugra og
margþættara efni.
Það er ]xví eðlilegt að komandi
kynslóðum veí’ði að öfunda þá, sem
nú lifa fyrir það að hafa fengið að
taka þátt í stormum og straumum
nxitíðarinnar. Þær sjá að veröldin
hefir verið full af hjaðningavígum
hins unga og gamla. Þær sjá, að
óteljandi uppsprettur nýrra krafta
og hugsjóna hafa streymt fram.
Þau- sjá, að ]>jóðfélögin sum hafa
kipst til, vaknað af svefni, hrist
af sér hlekki og heimtað rétt og
bróðerni. Þær finna, að óvenjulegt
gróðrarmagn nýrra skoðana í þjóð-
félagsmálum hefir einkent þessi ár.
Þær sjá vitanlega Iíka að hér og
hvar hafa gosið upp logar miskunn-
arleysis og haturs, hefnigirni bg
blindrar ofstæki. Þær munu sjá, að
sumt af því fegursta og glæsileg-
asta, sem siðmenningin hafði bygt,
hefir fallið í rústir og ekkert verið
reist. á þeim aftur.
En vfir Jxessu öllu mun verða
eirthver tignarblær. Þetta tímabil
mun sýna hrakfarir og mistök
nfannkynsins, gleggra en nokkurt
annað, en jafnframt mun verða
hjart yfir því af endurbótavið-
leytni og frelsisþrá mannanna. Og
enginn getur spáð enn, hvern far-
veg þ.eir straumar leggjast í, sem
flæða nú stefnu og stjórn laust um
löndiu. Tímabilið er hafið, en það
er ekki endað. Ef til vill er annar
jafn viðburðaríkur kafli eftir. En
hvað sem er um það. Óbornum kyn-
slóðum mun finnast mikils u.m vert
að líta yfir ]>essi ár í töfra-tíbrá
sögunnar. Þar verður margt að s,já.
Og þær munu öfunda þá menn,
sem fengu að líta eigin aúgum um-
brotin og öldumar.
Argus.
------o------
Branting mótmælir
aðförum Frakka í ÞýzkalandL
Hjalmár Branting, forsætisráð-
herra Svía, hélt 10. maí ræðu í
Stokkhóimi og mintist þar á friðar-
samningana í Versailles og sagði að
þeir væru hræðilegir. Hanrx sagði
líka að það væri skylda Svía að
mótmæla því framferði Frakka, að
senda blökkximanna-hersveitir til
Þýzkalands.
Bandalag sænskra jafnaðar-
kvenna hefir einnig mótmælt því
á stórum fundi að Frakkar skxxli
hafa Blámannalið víðsvegar í
Þýzkalandi.
Sænsku blöðin ræða þetta mál
líka af kappi og eru mjög á einu
máli um það, að svívirðilegt sé að
senda blökkumannahersveitir til
þess að hertaka hérað siðaðra
hvítra manna. Þannig segir „Afton-
bladet“: Það er nauðsynlegt að
hlutlausar þ.jóðir láti það skýrt og
greinilega í ljós að þær mótmæli og
muni halda áfram að mótmæla
þangað til breyting verður gerð á
þessu. Það er stór blettxxr á frönsku
þjóðinni, að hún skuli hafa sent
Senegal-negra til fæðingarstaðar
Goethes sem útverði franskrar
siðmenningar.
Minniiígaitré
Víðsvegar um Danmörku verða
mx reistir minnisvarðar í tilefni af
sameiningu Danmerkur og Suður-
Jótlands. Verða þeir með ýmsxi móti
en meðal annars hefir kornið fram
sú Uppástunga, að hver bóndi gróð-
ursetti heima hjá sér tré, til minn-
ingar xxm þennan atburð. Er það
fögur hugmynd og líkleg til þess,
að henni verði vel tekið.
------o------
EldsneytisvaEdrmði I Noregi.
Stjórnin skyldar bæjarstjórnir til að
útvega eldsneyti.
Með konunglegri tilskipun 1. þ.
m. var matvælaráðuneytinu norska
gefið leyfi til að taka ákvarðanir
um að bæjarstjórnir útveguðu og
hefðu fyrirliggjandi eldsneyt.i.
Matvælaráðuneytið hefir nú gert
ýmsar ráðstafanir þessu viðvíkj-
andi og leggur mikla áherzlu á að
hafðar séu xxti allar klær til þess
að t,ryggja íbxíxxm bæjanna elds-
neyti uiidir vetxxrinn. Bendir það
á, að nú séu þær eldsneytisbirgðar
þrotnar, sem ríkið hafi haft og
rnegi bæjarfélögin því ekki treysta
á hjálp þess. En þó vill það létta
xxndir með þeim bæjum, sem ekki
geta aflað sér nægilegs eldsneytis
af eigin rammleik með því að
tryggja þeim skógarhögg. Bæjar-
félögin eiga að senda beiðnir sínar
um kol og koks til umsjónannanns
matvælaskrifstofunnar, en beiðnir
um við og skóg eiga að sendast til
landbúnaðarráðxxneytisins'.
Þá bendir og matvælaráðxxneytið
a að nota mó, sem Norðmenn munu
ætla að taka mikið xipp af í sumar.
Og hvetur það bæjai’stjórnir mjög
eindregið til þess að hefjast handa
hið allra fyrsta að afla elds-
neytis. Og það sé nauðsynlegt að
hvert einstakt bæjarfélag leggi
fram alla krafta sína í þessu máli,
því mjög stuttur tímf sé til stefnu,
að útvega það eldsneytismagn sem
nægi til þess að bæjimir standi
ekki ráðþrota þegar vetrar að.
Hér í blaðinu vöktum vér máls
á því fyrir nokkru, hvílík fásinna
það væri að taka ekki upp mó í
Kringlumýri í sumar- Fáum vér
ekki betur séð, en að þessar ráð-
stafanir Norðmanna styðji vort mál
og ættu að verða hvöt til þess fyr-
ir bæjarstjórnina hérna, að sitja
ekki með höndur í vösum í sumar.
Norðmenn sjá að hverju fer og eru
þeir þó betur staddir en við, þar
sem þeir hafa skógarhögg víðast-
hvar.
Möwe
VikingaskípiQ fræga nú eign Breta.
Þýzka víkingaskipið træga ,,Mö-
ve“ er eitt á xneðal þeirra skipa,
sem Þjóðverjar lxafa orðið að af-
henda bandamönnum, og er nú
eign Breta. Kom það til Leith um
miðjan maí og hefir verið skýrt að
nýju og nefnt ,Pxxrgo‘. Verður það
haft til ávaxtaflutninga.
Skipið er um 3600 smál. að stærð
og ákaflega hraðskreitt.
Englendingar mega muna skip-
inu marga raun síðan árið 1916,
því að þá smaug það í gegn um
herskipagirðingu þeirra og út í
Atlantzhaf og var þar lengi í vík-
ing. Grandaði það ]xá 13 brezkum
skipxxm, 1 frönsku og 1 belgisku og
lagði mörg tundurdufl. Eitt þeirra
varð b'rezka herskipinu „Edvard
VTT.“ að grandi. „Möve“ komst
'heim aftur, án þess að Bretar yrðu
varir við og hafði með sér f.jölda
herte'kinna manna og um 1 miljón
marka í gulli.
Sönn saga M Petrograd.
— Einu sinni vorum við á ferð í
sporvagni í Petrograd. Þá sáum
við að blóð draup niður xxr frakka
hermanns, sem sat þar inni. Hann
var klæddur úr frakkanum — og
í barmi sínum hafði hann afhöggv-
inn - handlegg nxeð demanta og
perluhringum á fingrunum.-------
Það er Stavseth, ei’indreki Norð-
manna í Petrograd, sem segir þessa
sögxx í sambandi við hneikslismál
það, er risið hefir út af framkomu
norsku sendiherrasveitarinnar í
Petrograd. í því máli hefir margt
komið fram, sem sýnir það ljóst,
hvernig ástandið var í borginni,
eftir að Bolzhevikkar komxxst til
valda. Væri það holt fyrir þá, er
ekki vilja annað en satt (þ, e. lof)
se_gja um Bolzhevikka, að lesa vand
lega yfirheyrzlurnar í Stavseth-
málinu svokallaða. Á þeim gæti þeir
margt lært, lesi þeir ekki alt aftur
á bak.......
K. Riis-Hansen
skrifstofustjóri hefir nýlega verið
skipaður meðalgöngximaður danska
ríkisins í öllum deilumálnm milli
verkamanna og vinnuveitenda.
Hann hefir áður gégnt starfi þessu
í forföllum fyrirrennara síns;
Dagbök.
Veðrið í gær:
Reykjavík S andvari, hiti 5.0
Isafjörður Iogn, hiti 4.5
Akureyri logii, hiti 6.5
Sevðisfjörður NV kul, hiti 5.1
Grímsstaðir logn, hiti 6.0
\estmannaeyjar logn, hiti 6.1
pórshafn NV gola, hiti 7.3
Loftvog há; hæst fyx-ir ajxstan land
og stígandi; stilt veður.
Botnía var í Færeyjum í gær. Fjöldi
farþega er með skipinu.
Tennisfélagið. Stofnfundur þess var
haldinn í gær í kenslustofu Stýri-
mannaskólans. Eru meðlimir þess um
40, karlar og konui’. Mun félagið ætla
að sækja til baejarstjómar um leyfi til
þess að gera tennisvöll <á melunum fyr-
ir sunnan hús Péturs Olafssonar kon-
súls. Verður bæjarstjórnin vonandi við
þeirri beiðni, því tennis er skemtileg
og holl íþrótt.
Höí'nin. Nú er byrjað að nýju að aka
möl og grjóti ofan úr Öskjuhlíð til
hafnarinnar, en sú vimia stöðvaðist
all-lengi vegna kolaskorts.
Heiðursfélaga heíir Sögufélagið kos
ið þá Sighvat Grímsson Borgfirðing og
Hannes Þörsteinsson skjalavörð.
---x---
Kora kom til Húsavíkur í gærmorg-
un og mun hat’a farið þaðan eftir
stuttá viðdvöl.
XJIfur fór í gær vestur til Breiða-
fjarðar.Með honum fóru ÁgústÁrmann
kauixm., Jón Olafsson verzlunarm.
og Eggert Jónsson frá Gufunesi. Er
hann að flytja vestur til Reykhóla og
fer með búslóð sína og eitthvað af grip-
um x þessari ferð.
Lík Torfa J. Tómassohar verzlunar-
xrianns var sent vestur með Úlfi í gær-
kvöldi til Hellnsands. Vei’ður það
greftrað að Ingjaldshóli.
Gullfoss fór frá Leith í fyrradag til
Kauixmannaliafnar.
Nýtt hús. Vilhelm Knudsen hefir
bygt íbúðarhús við Hellusund nr. 6 og
ei það nú nær fnllgert og hann fluttur
þangað.
Saltskip kom í fyrradag með farm
frá Ibiza fcil Ólafs Benjamínsisonar
stórkanpmanns.
Leifur heppni og Egill Skallagríms-
son enx nýlega komnir inn með ágætan
afla..
Knattspyrnumótið. Síðustu kapp-
leikarnir eni í kvöld. Kl. 8 keppa
Væring.jar og Víkingur og kl. 914
K. R, og Fram.
Villeinoes fer einhvern næstu daga
áleiðis til Nova Scotia til þess að sækja
þangað kol fyrir landsverzlunina.
íþróttafélag Reykjavíkur æfir kl.
7—8 í dag V^gna kappleiksins á
Tþróttavellinum. Félagsmenn eni beðn-
ir að fjölmenna og koma stundvíslega.
Fallið hafði úr endir málsgreinar á
einum stað í greininni um „Morgunn“
í blaðinu í gær. Stóð í blaðinu: „Það er
sjálf-”. Átti að vera: „pað er sjálf-
sagt enn meira um vert að fá þekkingu
á þeim beimi“.