Morgunblaðið - 12.11.1920, Page 1

8. árg„ 10. tbl.
Fðstudag 12 nóvember 1920
ísafoldarpr«ntsmiCja hf.
PAMLA BIO —-----
LeynisoBuiion
Sjónleikur í 5 þáttnni leikin af
Olaf Fönss
Agusta Blad, Gudrnn Bruun,
Bobert og Albreckt Schmidt.
Leikfélag Reykjavíkur.
í dag (föstudag) 12. nóv. kl. 8. vetður leikið:
Kúgaður mað tárum,l
gamanleikur í fjórum þáttum eftir O. Haddon Ohambers.
Aðgöngumiðar seldir í Iðnó í dag kl. 10 — 12 og 2-^7.
Erl, símfregnu.
(Fri fréttaritara Margtinblalslnt).
Khöfn 11.* nóvember.
Alþjóðabandalagið.
Símað er frá Vmarborg, að Aust-
urríki 'hafi farið þess á leit, að því
yvði veitt upptaka í alþjóðabanda-
lagið. Perú og Bolivia hafa sent
samskouar beiðni.
Stjórnbyltingarhátiðin.
>Símað en frá BerMn, að blaða-
Seeinar þær< sem birtust til minn-
Ulí> áfmæli rússnesku st.jórn-
^tiugarinnar, liafi borið vott um
ikjra r vonir þýzkra hyltmgar-
luanna. 01] vinua var lögð niður um
claginn.
H.í. Grótti.
Þriðjudaginn 30. nóvember, kl. 11 árdegis verður
auka-aðalfundur haldinn í JUutatéíaginu Gróftiá Hotel
Phönix i Kaupmannahöfn, þar eð aðalfundur 26 okt. varð
eigi lögmætur.
DAGSKRA:
1. Tillaga frá stjórninni um, að heimilisfang félagsins breyt-
ist og flytjist til Reykjavíkur, og í sambandi við það
breytingar á samþyktum 0. fl-
2. Kosning nýrrar stjórnar.
3. Kosning tulltrúaráðs.
4. Kosning nýrra endurskoðenda.
Kaupmannahöfn 8. nóv. 1920
F. h. stjórnarinnar
tkilur Pólverja og Litháa.
Pólverjar og Litliáar hafa fallist
j* Þá mjólunartillögu þjóðabanda-
agsstjóruarinnar, að þjóðarat-
<v’æðis skuli leitað í löndum þeim,
Sem l)ei1' deila um.
)
Kolaverðið.
iL’á Cardiff er símað, að kola-
^ei’ð liafi verið ákveðið á kolakaup-
0 luni þar fyrir næsta ár, og eigi
að vera 90—100 shillings 4
smálest.
HlotYerk nngu kynslóðarinnar.
»Hvad er deune Brydningstime,
<U bet ^kumring eller Gry
Derpaa maa t
1 ld t unge svare,
det til eder staar.
-J eru 1111 um tveir mannsaldrai
l ,ai1 danska skáldið Hostruj
tmdj Jiessum eggjandi orðum ti
ailskia æskumanua og‘ jjppvax-
. ^ynslóoar- En þau geta alve)!
°ÍUS átt við nú þessj áriji og alvej
ems beillst til ungra manua hér í
aildl eins' og annarstaðar. Því héi
er öllum ljóst, að umbrota og bylt
úigiatímar eru á ýmsum 'sviðiun
^eiri og víðtækari en áður.
Ea nu eins og fyr, eru það ungi
'ennirnir, sem svara eiga, og ti
kasta kemur að fullkomm
atverkirj, sem tímarnij- fá þeim
ll<bu'‘ er alt af æskan, sen:
e arar, þegar spurt er, æskan sen
þef^ 6l a' Þver Eynslóð byggir á
á u d8l'UndveIli’ sem sú næsta lagð
«kaiui;n hve t, og djarflegii
.. Ja> er 'aitat komið undii
una Um:r'mnm' Þeir skaPa steí'u
li)»u'dýpra,Un<llr ** gr"fs
Walfýr &iuémunÓ8Son.
Innilegt þakklæti fyrir auðsýnda hluttekningn við fráfall og jarð-
arför Magnúsar sál. Arnasonar trésmiðameistara.
Reykjavík n. nóv. 1920
Aðstandendur.
Þeirri kynslóð, sem þelckir og er
sér skyldu sinnar meðvitandi, hlýt-
ur að vera það hvatniugartákn, að
’þrojskalöigmálið er lagt í hendur -
heuuar. E11 jafnskýr verður henni
þá að vera ábyi'gðin. Kvöldliúm
eða dögun? Þannig er Ihver ný kyn-
slóð spurð — og ekki síst nú.
Þau hlutverk, sem liver tími legg-
ur á lierðar ungu kyuslóðariunar,
em vitanlega margskonar.
En hér verður miust á þau hlut-
verkin, sem stjórnmál laudsins
leggja á herðar æskumönnum vor-
um.
Hvað eru stjórnmálT Lög um
skipun þjóðfélagsins. Og hvað er
þjóðfélag? Allir, þú og eg, fátæk’l-
ingurinn og auðmaðurinn, barnið
og gamalmennið. Hvernig á þá
stjói'nmálastefnan að vera ? Þannig
að ölium sé gert fært að njóta lífs-
verðmætanna, al'lir séu frjálsir að
ncyla persónuhæfileika sinua, eng-
um stefnum eða straumum sé heim-
ilaður aðgangur, sem taka irjáls-
ræðið, persónuhæfileikana af mönn-
um, svo fátæklingnum sé gefinu
jafn mikill réttur ti'l að koniast
áfram og öðrum, ef hann hefir vit
og hæfileika og viljakraft til.
Það er öilum ijóst, að á nokkrum
síðustu árum, hefir sú stefna reynt
a'ð smeygja sér í stjórnmál vor, er
miðar að því, að jufna alt við jöröu,
gera alla jafna, hneppa frumkvæði
einstaklingsins inn í þröngan stakk
og bæla alla framgirnishvöt undir
sameignar- og jafnaðarlögmálið.
T’að hefir uokkrum sinnum verið
bent á það, bæði í þessu blaði og
öðrum, hvílíkt skaðræði er að slíkri
stefnu. Henni svipar til þess, ef far-
ið væri að jafua fjöllin við jörðu,
ei thver tindur, sem gnæfir og skýl-
iv gróðursælum dölum, væri
sprengdur niður til grmma og dal-
irnir fyltir upp. Það yrði alt ein
sviplaus flatneskja, ,neflaus ásýnd*.
Svipað færi um þjóðíélagsskip-
unina, ef þeim mönnum, sem nú
gnæfa ofurlítið upp yfir aðra vegna
eigin dugnaðar og hyggiuda, væri
gert ómögulegt íyrir að beita k.'.ark
sinum og' framkvæmdaviti, og alt
yrðj felt í jafnaðarskorðurnar. Þá
yrði alt sviplaust, flatt og- skjól-
laust. Mennirnir, sem áðnr höíðu
skýlt öðrum og staðið fyrir storm-
unum, væru nú horfnir og næðing-
ur allra orfiðleika þjóparinnar blésj
um alla, því hvergi væri skjól.
Eu eins og fyr er drepið á, ræður
uppvaxandi kynslóð því, hversu
sldpast um þjóðfélagsstefnnna.
Henni er fengið það hlutverk í
hendur, að ákveða, hvort hér í
þessu litla þjóðfélagi á að verða
„kvöld eða dögun“ — hvort jafna
á tindana við jörðu eða lofa þeim
að standa og skýla dölunum. Og
það mun lítill vafi vera á því, hvort
hún kýs, -ef hún er sjálfri sér trú
og -skilur hvað þjóð vorri er fyrir
beztu.
Hæstiréttur.
I dag kl. 1 verður tekið fyrir í
Hæstarétti til mmnilegrar meðferð-
ar mál, þar sem ágreininguriim er
um að hve miklu leyti höfnin hér
í Reykjavík beri ábyrgð á skemd-
um s-em verða hér í höfninni.
Seglskipið „Abba“ lá hér við
hafnarbakkann 25. mars 1918 og
var að taka fiskfarm. Hafnarstjóri
skipaði skipinu að flytja sig á aim-
an stað við hafnarbakkann, en þar
lá annað seglskip, „Ellen Benzon“.
Það smp var tómt, og var ekki ver-
iö að vinna neitt við það. Eftir því
sem skipstjórinn á „Abba“ faefir
skýrt frá í sjóferðaprófinu, þá var
honum -af hendi hafnarinnar skipað
að leggjast með sitt skip fyrir inn-
an „Ell-en tíenzon“, þannig að
„Abba“ skyldi liggja milli þess
skips og bafnarbakkans. Daginn
eftir hvesti -af austri með nokkrum
sjógangi, setn orsakaði að „Ellen
Benzon“ ruggaði til talsvert og
lamdist upp að „Abba“, sem varð
fyrir talsverðum skemdum þar af
leiðandi. Þv-í er haldið fram í mál-
inu af liendi skipsins „Abba“, að
það hafi verið óforsvaranleg ráð-
stöfun af haínarstjóra, að leggja
„Abba“ fyrir innan „Ellen Ben-
zon‘ ‘, með því að „Abba‘ ‘ sé tals-
vert minna skip en hitt og hafði
þar að auki verið hlaðin, en hitt
skipið tómt, og því fyrirsjáanlegt,
að ef hvesti þá mundi „Ellen Ben-
zon“ brjóta „Abba“, eins og raun
varð á. Af hendi hafnarinnar er því
haldið fram, að „Ellen“ hafi fengið
fyrirskipun um að fara út úr höfn-
inni nema hún gæti fengið sam-
þykki skipstjórans á ->,Abba‘ ‘ til
þess að liggja við hliðina á því skipi
En um þetta er ágreiningur í mál-
inu.
Eggert Olaesseu flytur málið fyr
ir skipið „Abba“, eu Pétur Magn-
ússon er fyrir höfnina.
Síldin.
1.
Nú er emi svo komið um þessa
árs síldarframleiðslu, að líkur eru
til, að menn stórtapi á henni, þrátt
fyrir óvenjugóða veiði og hagstæða
veðráttu um veiðitímann, en æski-
legasta aðstaða við veiðina og ör-
læti náttúruimar getur ekki hjálp-
að okkur í þessu efni, því við kunn-
um ekki með að fara; ber hið sorg-
lega fálm þings og stjórnar í síld-
arlöggjöfinni bezt vott um það-
í gildandi lögum um síldarmat
er svo fyrir mælt, að það skuli end-
urmeta alla síld, áður en hún sé
fiutt út; þó má flytja út síld ó-
endurmetna, sé hún ekki eldri en
NÝJA BÍO hhi
Gift að nafni til
Amerískur sjónleikur í 6 þátt-
um. Aðalhlutverkið leikur hin
fagra og fræga leikkona
Norma Talmadge.
Sýning kl. 8%.
3gja vikna. Þarua höfum við aðal-
meinsemdina í þessum lögum, því
jafnvel þótt síldin hafi verið söltuð
í nýjar tuimur, getur hún ekki ver-
ið góð vara þegar á markaðimi kem
ur. Tunur eru oft smágallaðar og
leka, sem ekki er tekið eftir við
fyrstu söltun, svo drekkur sjálft
tréð í sig pækilinn, svo að síldin
>arf mest eftirlit og umhirðu fyrst
eftir að húti er söltuð, en einmitt
)á veita lögin heimild til að hrúga
henni um borð í skip, til útflutnings
ar sem hún hefir mest næði til að
ske-mmast.
Eg er 'hræddur um að þetta mein-
lega ákvæði sé komið imi í lögin
fyrir áhrif síldarútgerðarmanna.
En því skyldi þing' og’ stjórn ekki
fara eftir tillögum stærstu og reynd
ustu síldarframleiðenda? spyrja
raenn. Af því að tillögur þeirra
kunna að einhverju leyti að vera
miðaðar við þeirra persónulega
hag, eu skaðlegar fyrir málið í
heild sinni.
Bíldarútgerðarmaður, sem hefir
mörg skip og mikinn afla, kemst
oft í vandræði með pláss til að
geyma aflá sixm á; eiimig kanu
haiin að liafa of fátt fólk til að
hirða um aflaun, svo að vel sé, enn-
fremur getur verið þægilegt fyrir
mann, sem þarfnast mikilla drifts-
fjár, að byrja strax að senda út og
selja aflann, jafnvel þótt eitthvað
af honum fari við það „í súginn“.
Allar þessar ástæður, eða jafnvel
aðeins einhver eiu þeirra, -eru næg-
ar til þess, að slíkir menn vilji
halda þessu ákvæði, en það er eigi
að síður jafn skaðlegt og ef t. d.
lúggjafarvaldið væri að veita und-
anþágu frá að raga Spánarfisk, þeg
ar illa geugi með þurkun á honum.
í fyrnefndum síldarmatslögum
er svo fyrirmælt, að tunnur þær,
sem síldin -er söltuð í, skuli einnig
ragaðar, sem líka sjálfsagt er; eu
líklega fyrir áhrif hinna stærri síld-
arútgerðarmanna veitti stjórnin
undanþágu frá þessu ákvæði í ár.
Afleiðingin er sú, að saltað hefir
verið í óflutningsfærar tunnur; fyr-
ir það hefir varan reynst alóseljan-
leg hér á landl (f. o. b.), en stór-
skemd og illseljanleg þegar hún
hefir komið á markaðinn. Ef stjórn-
i.i okkar hefði verið dálítið vitrari
og fastari í rásinnj og ekki veitt
neina undanþágu með síldarmatið,
hefðu útgerðarmenn verið neyddir
til að salta í góðar tunnur, salan
á síldinni gengið hetur og varan
ekki orðið landinu til minkunar,
eins og raun er á orðin; á því hefðu
útgerðarmenn sjálfir grætt, eins og
sjá má á því, að eftir að hafa skemt
vöruna í þessum slæmu tunnum og