Morgunblaðið - 27.03.1921, Blaðsíða 1

8. ár?M tíl tbL
Sannadatrlnn 27. cnarx 1021
tadMdupmtaaúSja kf.
GAMLA BIO
Yillibaruið
Sjónleikur I 5 þáttum.
Aðalhlutverkið leikur:
ÍIlarY Pickforö
Mynd þesai er falleg, afarskemtileg og liata-
vel leikin.
Sýning annan i páakum kl. 6,7V»og9.
Aðgöngumiðar seldir í GI. Bió frá kl. 4, ekki tekið á móti
pöntunum i síma.
Málvarkasýning
"Wi
Asgrfms Jónssonar
í Gooð-Templarahúsinu, verður opin í ðag, Páskaðag, og
á morgun í síðasta sinni kl. 11—5.
Söngskemtun
Sig. S. Skaftfelö
Við hijóðfærið frú Valborg Einarson
Annan páskaöag kl. 4
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 12. annan páakadag í Nýja Bió
>g kosta kr. 3,00 og 2,00.
Hugleiðingar
um síldarueiðarnar og fleira.
Fyrirlestur haldinn í verzlunannanna-
félaginn á Aknreyri 4. des. 1920.
(Frh.).
Mönnum reiknast svo til að með
sæmilegum þyrtti fullpökkuð síld-
artunna ekki ag ^osta yfir 65 kr.
komin í skip á íslenskri höfn. Eg
álít (það heldur lágt reiknað, hugsa
að 68 kr. hefði verið sannvirði. Hvað
sem því líður þá var alment álitið,
að ef hægt vteri að fá kr. 0,65 fyrir
kílóið af síldinni f. o. h. hér, þá gætu
menn verið ánægðir með verðið. Svona
mun hugsunarhátturinn hjá öllum
fjöldanum hafa verið í vor fjrrir síld-
veiðitímann.
Peir sem einna forsjálastir þóttu,
voru —. eftir því sem mér hefir verið
sagt — farnir að bjóða síldina til
sölu, eða jafnvel selja hana, áður
en veiðarnar byrjuðu. Kaupendurnir,
sem eingöngu eru nú Svíar, þekkja
vel til hér nm fjárhagsástæður síldar-
utv,
hjóð;
egsmanna og vissu að menn mundu
a síldina fyrir það sem hún kost-
aði framleiðendurna hér eða ef til vill
minna, ef mikið aflaðist. Þeir voru
því ófúsir að kaupa mikið fyrirfram
og settu ýms skilyrði, sem seljendur
voru neyddir til þess að fallast á;
þar á meðal það, að seljandi skyldi
flytja síldina til Svíþjóðar og að
hún skyldi vera fyrsta flokks vara,
samkvæmt skoðun er fram færi á mót-
tökustaðnum. Sem ástæðu fyrir þess-
um skilyrðum, var af kaupandans
hálfu færð þau rök, að tunnurnar
væru gajjflar, sem til væru á íslandi
og mundu tæplega þola flutninginn
e£ látnar væru í mörg lög í skip-
unum, sem síldina flyttu, og yrði
því seljandinn að bera áhættuna sem
því f.vlgdi. Ennfremur væri íslenska
síldarmatið svo ófullkomið að því
væri ekki treystandi. Með því að
ganga að þessum skilyrðum var síld-
armatið íslenska gert þýðingarlaust
fyrir söluna.
Eftir að síldveiðarnar hvrjuðu, varð
framboðið altaf meira og meira. Ef
Pétur vissi um að Páll hefði von um
sölu fyrir 75 aura kílóið komið til
Gautaborgar t. d., þá bauð Pétur síld-
ina fyrir 74 aura o.. s. frv. Menn
buðu síldina niður hver fyrir öðrum.
Þegar fór að líða á vertíðina, eða
i kring um miðjan ágúst, fór að
minka nm tunnur sem voru í not-
hæfu standi, fólkseklan var að gera
tilfinnanlega vart við sig, svo að
veiðiskipin fengu altaf verri og verri
afgreiðslu; nýja síldin féll í verði og
komst ofan í 12 kr. málið á Siglu-
firði, eftir því sem sagt var. pegar
ófært virtist að komast yfir að verka
síldina, fóru menn að selja hana nýja.
En hverjir voru (þá kaupendurnir?
Að mestu leyti sænskir síldarkaup-
menn; einmitt þeir mennirnir, sem
fslendingar vonuðust eftir að keyptu
af sér söltuðu síldina, þegar þeir
(íslendingar) væru búnir að færa
þeim hana til Svíþjóðar; og svo
heil legió af eignalitlum og eigna-
lausum mönnum, sem aldrei hdfðu áð-
ur fengist við síldarverslun. Þessir
smærri spekúlantar fengu síldina „upp
á krít' ‘, tmnnurnar upp á „krít‘
saltið npp á „krít“, vinnulaunin npp
á „krít“ og söltunarstaðinn lánaðan
— ja, upp á „krít“.
Þessir „krítargrósserar“ fengu síld-
ina nýja fyrir hálfvirði, eða tæplega
Iþað, og tunnumar ekki dýrari en þær
kostuðu aðra alment. Saltaða síldin
var þessnm mönnum því að mun
ódýrari en öllum fjöldanum og þeir
stóðu sig við að selja hana ódýrt;
enda var víst ekkert ránsverð sem
þeir settu npp á hana.
pegar nýja síldin féll í verði fór
saltaða síldin að falla líka, kaui>-
endurnir fóm að verða kröfuharðari
um verkunina en þeir höfðu verið
áður, svo að næstum ómögulegt var
að gera þeim til hæfis. pessu til
'SÖnnunar skal eg leyfa mér að til-
færa eitt dæmi frá Eyjafirði.
Sænskur síldarkaupmaður sem ætl-
aði að kaupa saltaða síld, hafði gert
samninga við ýmsa um kaup á „smá-
partíum“ og skyldi síldin flytjast til
hans á ákveðinn stað og fylgja mats-
vottorð, en kaupandi átti þó sjálfur
að viðurkenna hana sem góða vöm,
annars vom kaupin ekM bindandi fyr-
ir móttakanda. Þegar svo seljendumir
voru búnir að flytja sfldina til kanp-
andans, var ekki nóg að hún væri
óaðfinnanleg vara, að dómi mats-
manna og kaupanda, heldur þnrftu
tunnurnar að vera það líka. Jafnvel
þótt tunnumar væri pæMlheldar og
vel bentar var það ekM nóg; jþær
þurftn að líta vel út; og þó tunn-
urnar væri vel útlítandi, vel bentar
og pækilfullar, var það heldur ekki
nóg; þá var alveg nauðsynlegt að
síldin væri í nýjum tunnnm. Ef nú
seljandinn átti enga nýja tunnu til
í eigu sinni var útlitið ekki glæsi-
legt. En það em margar leiðir til ef
menn vilja versla hver við annan með
síld, það fekk maður að sjá í snmar.
— Kaupandinn lét þá seljandann fá
hjá sér nýjar tunnur npp í nokkuð af
andvirði síldarinnar. Lofaði honnm að
tæma gömlu tunnurnar í þær nýju,
upp á seljandans reikning auðvitað —
og var mjög ánægður með að hafa
getað gert seljandanum þennan greiða!
Og seljandinn? — Ja, hann var nú
eiginlega f j.... góður líka að geta
losnað við síldina — það var bara
I verstur skollinn að iþurfa að fara
j heim með b........ gömlu tunnumar.
I
ur NYJA BI0
Aubamynd:

il Itðllll.
Dálæti heimsins
Afar8kemtileg gamanraynd i 5 þáttum. Aðalhlutverkið,
skáldið, sem engan frið hefir fyrir d&læti heimsins, leikur
hinn nafntogaði leikari
Gunnar Tolnæs
sem nú er einhver frægasti kvikmyndaleikari á Norðurlöndum
Það er hugarhressandi skemtun að horfa á þessa mynd,
þvi að eigi aðeins er hún vel leikin, heldur er efni hennar
mjög heppilega valið og skemtilega með það farið.
Sýningar klukkan 7 og 9.
Ðarnasýning klukkan 6
Þá sýndar sömu Chaplins og Fattys myndir og síðast.
Jarðarför dóttur okkar, Jónínu Vigdísar, fer fram næst-
komandi miðvikudag 30. þ. m. og hefst með húskveðju kl. le, k
frá heimili okkar Laugaveg 25.
Jónína Magnúsdóttir, Leifur Þorleifsson.
Faðir okkar og tengdafaðir, Jón Hallgrímsson, kaupmaður
frá Grundarfirði, andaðist á Landakotsspítala í nótt.
24. marz, 1921.
Börn og tengdabörn.
Það tilkynnist að jarðarför mannsins míns Halldórs M.
Þorateinssonar, er andaðist 15. þ. m., fer fram þriðjudaginn 29. þ.
m. og hefst með húskveðju kl. 11. f. m. á heimili okkar, Hverfis-
götu 67.
Gislina Péturadóttir.
Það tilkynnist vinum og vandamönnum að ekkjan Maria
Elísabet Þórólfsdóttir, (frá Fögrueyri í Fáskrúðsfirði) andaðist á heim-
Vi sínu Skólavörðustíg 45. þann 24. mare. Jarðarförin ákveðin síðar
| Mér er nú spurn. Er nokkur skyn-
samleg ástæða til þess að vonast
' eftir góðu verði á síldinni með þannig
' liiguðu sölufyrirkomulagi ? Og er nokk-
ur von um að geta fengið svo full-
komið síldarmat, sem staðist fær dóm
|
Isvona kaupenda?
Með þessu vildi eg hafa gert yður
það ljóst, að frá mínu sjónarmiði gátu
Islendingar ekki gert að verðfallinu
i á síldinni í fyrra; aftur á móti kenni
eg okkur sjálfum um íþað, hvað síld-
in féll fljótt í verði þetta árið.
Petta var nú nm sölu síldarinnar
11 fyrra og í ár; næst er að minnast
á skiftingu starfskraftanna, við það
að blanda átvínnugreinúnum saman.
Eg sagði hér að framan, að „sfld-
■ veiðar* ‘ væri sameáginlegt nafn á
þremur atvinnugreinum, sem bæði værí
óeðlilegt og óheppilegt að sameina.
Þetta ætla eg nú að útskýra svolítið
betur.
Yið skulum taka dæmið af mannin-
nm sein átti 40—50 tonna mótorsMpið.
Það mun ekki alment vera álitið inik-
ið verk, að hugsa að eins um útgerð
' á ekki stærra sMpi, og sá mnndi tál-
inn slæpingur, sem gerði ekki annað.
Mótorskip af þessari stærð, með hæfi-
lega stórri vél, kostaði 1916 ekki und-
ir 50.000. Veiðarfæri til síldveiða —.
| snurpinót og reknet — með öllu er
j því til heyrir, kostar nú um 30.000.
' pað er samtals kr. 80.000. Sá maður
| se'm getur látið 80.000 króna eign
renta sig vel, hvort sem það er sMp
eða annað, getur haft góða samvisku