Morgunblaðið - 06.04.1921, Qupperneq 1

Gamla Bíói
Þýskur gamanleikur i 5 þáttum
Mynd þessi er afarskemtileg
og afbragðsvel leikin. Aðal-
hlutverkið leikur hin fagra
þý8ka leikkona
Ossi Oswalda
Leikfélag Reykjavíkur.
Leikið fimtuöaginn 7 apríl kl. 8 í Iðnó
Fjalla-Evvinður
eftir ]ÓHANN SIGURJÓNSSON.
í fimtugasta sinn,
Proíessor Sigurður Norðal flytur tö'u á unðan sýn-
Erl. símfregnir
frá fréttarltarai Morfcimhl&IMB«
ingunni. Hljóðfærasveit leikur á milli þátta.
ACgöngTimiCar aeldir í ICnó í dag kl. 4—7 og á morgun kl. 10—12 og 2 7
NB. Ahorfendasalnum verður lokað klukkan 8.
Kköfn 5. apríl.
Enska verkfaliið.
Aköfustu . foringjar verkamanna
ieggja sig ákaflega frarn til þess að
fá járnbrautameun og flutningamenn
aC ganga í Terkfallið og hóta upp-
reisn. Ef þeir gera einnig verkfall,
verða 5 miljónir atvinnulausra manna
í Bretlandi og þykir þá sýnilegt, að
Bretland stamdist ekki samkepni við
«ðrar þjóðir í Terzlun og viðskift-
wn.
G-rikkir bíða ósigur.
Kemal pascha hefir stöðvað fram-
rás vinstra fylkingararms gríska hers-
in« í Litlu Asíu og tekið 7000 fanga.
Karl konungur
<r enn sagður í Ungverjalandi —
sfúknr af hálsbólgu.
Khöfn 4. apríl.
Sterlingspuna................... 21.65
Dollar........................... 5.56
Mörk (100)....................... 9.15
íœnskar krónur (100)........... 129.75
fíorskar krónur (100)........... 88.50
Franskir frankar (100) .. .. 39.00
Svissneskir frankar (100) .. .. 96.00
Lírar........................... 23.10
Pesetar .. 77.50
Uyllini.........................191.50
(Prá Verslunarráðinu).
(Pramh.).
VII.
Bn hvernig stendur þá á skurð-
unum, sem Percival Lowell 0g fleiri
stjörnufræðingar, þykjast hafa séð
í Mars? Þeirri spurningu má svara,
ef menn færa sér nokkru betur í nyt
þá þekkingu sem fengist hefir í sögu
og eðli jarðar vorrar, heldur en þeir
hafa gert, sem um þetta mál hafa rit-
aC. Og jafnframt verður nokkur
fróðleiksauki að því fyrir sögu jarð-
ar vorrar, að líta á málið eins og
hér er gert.
Menn eru nú að vísu farnir að
halda því fram, að „skurðir“ þessir
^tafi af galla á sjónpípunum. En þó
! ___________________________________
!
I X' r:. >
að slíkt gæti komið til greina, þá er
alls ekki ólíklegt, að á yfirborði
Mars séu einmitt þesskonar línur,
sein í sumra hugum hafa orðið að
líkum til þess að Mars bygði mjög
stórvirkt jarðabótafólk.
Þetta rerður oss ljóst ef vér gæt-
um að eðli og sögu vorrar eigin jarð-
ar. í steinhvolfi jarðar vorrar eru
sprungur mjög stórkostlegar, og
stefna mjög norðaustur sumar, en
aðrar norðTestur. Svo stórkostlegar
eru þessar sprungur, að þær gera
vart við sig jafnvel á smáum upp-
drætti, sem sýnir alla jörðina. Lítið
á strendur meginliafanna. I strönd-
um Atlantshafsins koma sprungurn-
ar mjög frrm. Eru þær ólíkar íiijög
ströndum Kyrrahafsins, því að þar
er alt bogadregnara. Þar eru það
stórvaxnar fellingar í jarðskorp-
unni, sem ráða lögun landanna
meir. Munur þessi á liafströndun-
xun er eitt af því sem eftirtektar-
verðast er um útlit jarðar vorrar,
og Euard Suess, einn af höfuðskör-
ungnm náttúrufræðiunar mn síua
daga, hefir mikið um þetta ritað í
verki sínu Autlitz der Erde (Andlit
jarðarinnar). Og því betur sem
menn virða fyrir sér þenna mun,
því merkilegri verður hann, og ætla
i eg uú að halda áfram þeirri sögu,
i nokkru lengra en Suess hefir gert.
! '
VIII.
j Munurinii á ströndum meginliaf-
| anna kemur af því, að þessir hlutir
! jarðarinnar,sem þar koma til greiua,
! sýna það sem kalla mætti viðburða-
jbylgju á gagnstæðu framvindustigi.
Öðrumegin á hnettinum er viðburða-
jbylgjan að rísa. Hinumegin hnígur
j viðburðabylgjan. Öðrumegin er í
■ vexti útrás jarðhitans, mikil og stór-
fcostleg. Ilin mikla Austurálfa, víð-
lendust og hálendust allra,er aðvaxa
austur í hafið; meiri hlutinn af
botni Kyrrahafsins er að hefjast
'upp og vaxa til viðbótar Asíu. Út-
rás jarðhitaus veldur því að jarðar-
skorpan lyftist upp 0g ýtist saman
í fellingar. Og þar sem er eyjamorið
ji Kyrrahafinu, má sjá toppana á
fjallajörðum hins mikla lands sem
j er að fæðast. En svo lengi stendur á
slíkum atburðum, að þótt þar hafi
að verið, varla skemur en 8—10
miljónir ára, þá eru ekki komnir
upp úr nema topparnir ennþá.
Þar sem Kyrraliafið er að minka,
þá er Atlantshafið að stækka. Þeim
megin er viðburðabylgjan að hníga.
Útrás jarðhitans, sem þar varð forð-
um, hefir eytt sér í að lyfta upp
lönduin,hnykla jarðarskorpuna sam-
an í fjallgarða, og síðan í hin stór-
lcostlegu gos, sem vér sjáum menj-
arnar eftir alt frá Bretlandseyjnm
til Grænlands. Og nú kólnar þar og
brestur sundur og sígur. Þar er það
hafið sem er að færast út, og dregur
til þess að verði mesta haf jarðar-
innar. í Atlantshafinu er lítið um
eyjar, og rústir flestar þær sem eru.
ísland og Færeyjar eru slíkar rústir
meginlands, sem nú er að mestu leyti
horfið. Og eftir nokkur hundruð
þúsund ár verða Pæreyjar liorfnar,
en eftir nokkrar miljónir ára verður
einnig ísland alhorfið af yfirborði
jarðar.
Meginland þetta, sem nú eru að-
eins nokkuð brot eftir af, mætti að
vísu kalla Atlantis. En ekki á þó sú
Atlantis neitt skylt við það sem
Platón nefndi því nafni, og dulfræð-
ingar hafa kunnað svo margt af að
segja síðan. Það er óhætt að trúa
mér til þess; að sú Atlantis hefir
aldrei til verið á jörðu hér.
IX.
Þannig hefir verið á jörðu vorri
um hundruð áramiljóna. Sumstaðar
liefir jarðskorpan hafist upp og
hnyklast í meginlönd og fjallgarða.
Þar hefir viðburðabylgjan risið. En
þegar hitinn hafði eytt sér í slíka at-
burði, brast sundur jarðskorpan og
seig og urðu stór höf og djúp. Við-
burðabylgjan hneig. En 1 öðrum
stað reis hún upp. Mætti um þetta
rita þannig, ef til vill, að það yrði
til að skýra nokkru betur en áður,
aldaskiftin í jarðsögunni, períóður
jarðfræðinnar.
Og þannig mun ganga enn á jörðu
hér, um hundruð heldur en tugi ára-
miljóna. En þó muu þar koma, að
jörðin kólnar svo langt inn, að hún
hættir að hefjast upp nokkursstað-
ar. Þessum útrásum hitans, sem um
svo margar miljÓnir ára hafa orðið,
nú í einum stað, nú í öðrum, og
hafið upp meginlöndin, verður lok-
ið. Alstaðar mun jarðarhnötturinn
síga saman og bresta sundur. En
höfin munu minka af því að vatnið
á jörðunni hverfur meir og meir.
Og sjálft lofthvolfið mun meir og
rneir eyðast, lofttegundirnar hverfa
í grjót jarðarinnar, lílct og vatnið.
Og þar mun koma, að blasa við
geimar um alla jörð, rauðleit ömcíí,
sandar og grjót, alt sundurrifið af
gínandi gjám, heimskautanna á
milli.
Slík mynd er það nú einmitt sem
stjörnufræðingarnir sjá, þegar þeir
eru að skoða Mars. Hann sýnir oss
mynd af jörðu vorri, eins og hún
verður eftir svo sem 3—400 miljónir
ára. Það sem menn hafa lialdið
vatnsveituskurði eru hinar gínandi
gjár, sem hlutu að koma fram, þeg-
ar linötturinn gegnkólnaði svo, að
liann fór allur að síga saman og
bresta sundur. En sögu Mars, er
miklu lengra komið en sögu jarðar
vorrar, eigi einungis af því að hann
er eldri, heldur líka af því að rúm-
tak hans er svo miklu minna en
rúmtak jarðarinnar, og hann hefir
því verið margfalt fljótara að kólna.
Meira.
Kelgi Pjeturss.
DAGBOK
Fjáraukalögin. í grein um þau hér
í blaðinu í gær, var talið að Peter-
seu stöðvarstjóri í Yestmannaeyjum
hefði fengið 5000 kr. uppbót á laun-
um sínum. Þetta er rangt. Uppbótin
var feld með 14 :10 atkv.
Lausu prestaköllin. Um Kálfbolts-
prestakall befir síra Tryggvi Kvaran
á Mælifelli sókt, en um Auðkúlu-
prestakall síra Björn Stefánsson, son-
ur hins fráfarandi prests, Stefáns
M. Jónssonar.
Hesti stolið. Síðastliðna mánudags-
nótt kom maður ofan úr Mosfells-
sveit hingað í bæinn til þess að sækja
meðul í lyfjabúðina. Meðan hann beið
ef'tir afgreiðslu bvarf annar bestur
hans og varð leit að honum árangurs-
laus, þangað til hesturinn fanst dag-
inn eftir og var þá allnr svitastork-
inn. Hefir eigi bafst npp á þjófnum
enn.
Armageddon heitir enskur togari
sem „Fylla‘ ‘ tók fyrir sunnan land
og kom með hingað í morgun. petta
sama skip befir áður fengið sekt fyr-
ir landhelgisbrot en skipstjóri þess var
þá annar en nú er. Vegna óveðursins
í gær var eigi fært að komast út í
skipið og hafa próf því eigi farið
fram enn. Sagt er að skipið hafi mik-
inn fisk.
Um 35,000 krónur bljóp afli og veið-
arfæri útlendu botnvörpunganna átta,
sem „Fylla“ tók fyrir páskana. Kostn
aður við uppskipun aflans o. fl. varð
mikill, með því að vinna varð að henni
í eftirvinnu. En þó verður það lag-
legur skildingur sem landhelgissjóði
úskotnast fyrir þennan feng. Sektirnar
voru 81,500 krónur.
ammmmm Nýja Bíó xmammm
Klukkan 8
Ljómandi fallegur sjónleikur
í 6 þáttum
Aðalhutverkið leikur
Norma Talmadge
Myndin gerist i smábæ skamt
frá New York árið 1919
i tlí, CðFl HQGPfllOF
Fiskilínur 1 — 6 lbs.
Lagerolía.
Sylinöerolía.
INTERNATIONALE
ASSURANCE-COMPAQNI
HöfuðstóII 10 miljónir
Sjó- og stríðsvátryggmgar.
áðalumboðsmaður:
Qunnar Egilson
Hafnarstræti 15.
Talsími 608.
Nýp
regnfrakki
til sölu fyrir hálfvirði. Uppl. á
Odinsgötu 7.
Maí kom inn í fyrradag og hafði
100 lifrarföt. Keflavíkin kom inn á
sunnudaginn með 11 þúsund fiskjar.
E.s. Kakali kom hingað í fyrrinótt
frá Þingeyri. Eer skipið í slippiim
hér til aðgerðar. Rak það á land á
Þingeyri í ofsa norðanveðri, eins og
getið var um hér í blaðinu.
Hljómleikar Páls ísólfssonar í dóm-
kirkjunni í gærkveldi þóttu hinir
ágætustu. Er það mál flestra, þeirra
sem á hlýddu, að aldrei hafi heyrst
tilkomumeiri kórsöngur hér í bæ, enda
voru flest lögin aðdáanleg. Hefir Páll
sýnt að hann er framúrskarandi söng-
stjóri. Hljómleikanna verður nánar get
ið á morgun. Verða þeir endurteknir f
kvold og væntanlega oftar. — Á síð-
ustu æfingu undir hljómleikana, í
fyrradag var boðið fnllu húsi fólks,
einkum börnum.