Morgunblaðið - 06.04.1921, Page 2

9
MOBGUNBIjAÐIíí
Raditimlæknangar 1919-1920.
Stjórn Rádíumsjóðs íslands festi
kaup á radium í Lundúnum síðla árs
1018 fyrir milligöngu þáverandi um-
boðsmanns landsstjórnarinnar í Bret-
landi, herra Björns Sigurðssonar. Radi
um þetta var frá Standard Chemical
Co., Pittsburgh í Vesturheimi, enda
munu Bretar hafa fengið mestalt radi-
um sitt þaðan á stríðsárunum. Breska
stjórnin veitti útflutningsleyfi oghafði
verið samið um kaup á 200 milli-
grömm Radiumsulphat; hreinn radium-
wálmur er ekki notaður til lækninga.
Seljandinn í Lundúnum var Watson &
Sons. Við nánari rannsókn reyndist
þunginn 202,76 milligr. og er þettaþví
sí radíumforði sem Radiumsjóður ís-
lands hefir eignast og notað er til
lækninga á radiumstofunni.
Radium þetta var geymt um tíma
í eld- og þjóftryggu rúmi í The Radi-
um Institute í London undir umsjá
Dir. Alton, sem veitir forstöðu efna-
rannsóknarstofu nefndrar stofnunar
og tók hann að sér að vega radium
okkar sundur og útbúa það til lækn-
inga í hylki og plötur sem hér segir:
Platinu-hylki:
Skifting radiums-forðans.
1 8tk. 40 milligr. radiumaulphat
Plötur:
1
10
1
4
3
4
40
8
6,76
4
4
2
40
40
80
6,76
16
12
8
m.gr.
Þannig er um búið að radium-
hylkin eru tvöföld, hið innra úr gleri,
en hið ytra úr platínu. Plötumar eru
úr nikkel og komið fyrir á þeim
radium-duptinu í sambandi við
vulcanit-kvoðu. Radiumtækin eru
geymd í rammgerðum járnskáp.
Ýmisleg áhöld sem notuð eru við
radium-lækningar, svo sem síunartæki
— „filtra“ — voru gerð af kirurg-
iska Instrument Fabriks Aktiebolaget
í Stokkhólmi; eru það nikkel-klædd
blýverkfæri með margvíslegri gerð og
lögun til útvortis og innvortis notk-
unar. Eru áhöld þessi notuð til þess
að geislarnir valdi síður sárum og
nota megi sem sterkasta geisla.
Húsnæði hefir Radiumstofan í húsi
Nathan & Olsen og hafa verið tekn-
ar þar á leigu tvær rúmgóðar stofur
á sömu hæð sem Röntgenstofnunin.
f annari þeirra eru áhöld ýmisleg og
starfað þar að innlagning radiums í
sjúklinga; hin stofan er verustofa
sjúklinganna meðan þeir hafa radium
Alls 202,76 m gr
í sér eða a; eru þar tvö sjúkrarúm,
handa sjúklingum, sem þurfa að vera
til geislunar allan sólarhringinn.
Hjúkrunarfólk hefir Radiumstofan í,
samlögum við Röntgenstofnunina. j
Porstöðumaður Radiumstofunnar í
hafði mestallan radiumforðann með
sjer frá Lundúnum í maílok 1919, en |
fáein milligröm sem ekki var lokið
við að búa um, voru send í júní s. á.
Lækningarnar hófu|t þ. 1. jálí 1919
og voru fyrstu sjúklingarnir tvær kon-
ur með legsjúkdóma, sín af hvoru lands-
horninu; önnur norðan úr Þingeyjar-
sýslu, en hin úr Yestmannaeyjum.
Báðir þessir sjúklingar fengu fullail
bata og vóna eg, að þessi góða byrj-
un sé fyrirboði þess, að starfið á1
Radiumstoíunni veröi farsælt. Ann-
ars mun síðar og á öðrurn stað verða
birt skýrsla um árangurinn af lækn- ,
ihgunum.
Hér fer á eftir skýrsla um aðsókn ;
að lækningunum og þá sjúkdóma, sem :
teknir hafa verið til meðferðar.
þarf auðvitað meira radium.
Radium hefir verið notað sumpart
eingöngu, sumpart í sambandi við
Röntgengeisla eða skurðlækningu. Eg
vil nefna eitt dæmi. Einn sjúkling-
anna með útvortis krabbamein var
geislaður fyrst með Röntgengeislum,
þar eð liklegt þótti að meinið væri
vel fallið til slíkrar geislunar. Nú varð
reyndin sú, að Röntgengeislarnir höfðu
engin áhrif til hins betra, og var
meinið því skorið burtu, en tók sig
brátt upp aftur. Var nú gripið til
radiums og virðist sem sjúklingurinn
hafi fengið fullan bata. Annars tíðk-
ast radiumgeislanir eftir skurði, þótt
engin deili séu til að meinsemdin
taki sig upp á ný, og er iþá radium
notað til frekari tryggingar og árétt-
ingar. Röntgengeislar í sambandi við
radium geta stytt mjög þann tíma,
sem sjúkl. þurfa að dvelja hér til
geislunar.
Ýmsir hafa spurt um hvort radium
reyndist eins við íslendinga sem út-
lenda sjúklinga. Ahrif radiums á sjúkl'
ingana eru auðvitað hin sömu, en stað-
hættir og ástæður ýmsar á landi hér
valda því að geislalækning þarf oft að
haga öðruvísi hérenerlendis. Veldurþar
mestn nm, að æskilegt er að geta
lokið lækningum og afgreitt sjúkl-
ingana á sem skemtum tíma vegna
hinna strjálu og erfiðu samgangna,
sem vér eigum við að búa. Nú er
unt að stytta talsvert lækningatím-
ann með því að nota radium í stað
Röntgengeisla við ýmsa sjúklinga, þótt
árangurinn sé hinn sami að öðru leyti,
sérstaklega á þetta við um kvensjúk-
dóma. En afar mikilsvert er mörgum
konum utan af landi að dvalartími1
þeirra í Reykjavík sé sem skemstur.
Borgun fyrir lækningarnar hefir ver
ið ákveðin sumpart eftir því, hve
mikið radium hefir verið notað við
sjúklinginn, sumpart eftir efnahag
hans; i'átækir sjúklingar hafa fengið
lækninguna ókeypis.
Reykjavík 28. mars 1921.
Gunnlaugur Claessen
læknir.
Sjúkdómar og sjúkl.tala júli—des. 1919 og 9920.
Sjúkdóraar.
1919 1920
V,-31/1S- Sj.fráf.á. Nýjirsj.
Alls
Actinomycosis (sveppsjúkd.) 1 1
ArtbroitÍ8 tub. (berklar í liðum) 1 \ 1
Caricer (krabbamein) 5 2 2
Sczema (húðsjúkdómur) 1
Epithelioma (hörundskrabbi) l 2 2
Fibromyoma uteri (leg-æxli) 5 3 3
Glioma oculi (augnmein) 1
Granuloma (e. k. æxli) 1 1
Hæmangioma (valbrá) 3 4 4
Hæmang. hyper-trof. exulcerans (ill-
kynjuð valbrá) 1 1 1
Keloid (örþykni) 3 3 2 5
Lupus vulgaris nasi (hörundsberklar
í nefi) 1 1
Lymphadenitis tub. (berklar í kirtlum) 6 6
Menorrhagia (blóðlát) 3 3
Sarcoma (illkynj. mein) 1 1
Ulcus tub. (berklasár) 1 1
Alls 20 4 28 32

Alls hafa því á síðara misseri árs-
ins 1919 og árið 1920, 52 sjúklingar
leitað sér radiumlækninga og hefir
flestum sjúklinganna verið vísað hing-
að af öðrum læknum. Ástæða er til
þess að gera ráð fyrir að sjúklinga-
talan á ári hverju aukist frá því, sem
verið hefir, þar eð lækningarnar eru
í byrjun hér á landi og því ekki svo
kunnar læknum né sjúklingum sem síð
ar mun verða. Reyndar verður sjúkl-
ingafjöldinn aldrei mikill í fámenn-
inu hér á landi, þar eð radíum er
notað við tiltölulega fáa sjúkdóma.
Eins og undanfarandi skýrsla ber með
sér, hafa sjúklingarnir haft 16 teg-
undir sjúkdóma, og mun ekki sem
stendur vera um marga fleiri sjúk-
dóma að ræða. En athugandi er, að
radiumlækningar eru að eins fárra
ára gamlar og engum vafa undir-
orpið, að svið þeirra vex með ári
hverju. Af ofantölduln ástæðum verð-
ur því óhjákvæmilegt að afla sér
meira radiums innan fárra ára, enda
unnið að því að gera hinar einstöku
geislanir æ sterkari og sterkari, án
þess að sjúklinginn saki, en til þess
Efri deild.
Prumvarp um einkaleyfi handa Há-
skóla Islands til útgáfu almanaks var
samþykt við þriðju umræðu og af-
greitt til neðri deildar. Frumvarp til
laga um stofnun og slit hjúskapar
var tekið út af dagskrá eftir beiðni
f orsæti sr áðherra.
Neðri deild.
Frumvarp til laga um aukatekjur
ríkissjóðs var samþykt með 19 sam-
hljóða atkvæðum við 3. umræðu og
sísað til efri deildar.
Þá var síðari umræða um tillögu
tiJ þingsályktunar um rannsókn á
höfninni í Súgandafirði og tóku engir
til máls nema Ólafur Proppé.
Frv. til laga um erfðafjárskatt var
vísað til 3. umræðu eftir nokkrar um-
ræður.
Frv. um breyting á lögum um bæj-
arstjórn í Reykjavík var sent til 3.
umr. Og frv. um ríkisveðbanka til 2.
umr. með 22 atkv.
MWM af Fp.
Nýlega hefir danski myndhöggvar-
inn, Kai Nielsen, gert geisistórt brjóst-
líkan af Friðþjófi Nansen. Og ætlar
tandsmálafÉlagiö ,StEfnir‘
lieldur fund föstudaginn 8. þ. m. kl 81/* i »Iðnó« (stóra salnum).
Fundarefni;
I. Arni Pálsson sagnfræðingur flytur erindi
II. Pingfréttir
Allir velkomnir.
Stjórnin.
Tilktjnning
f r á
Bakaramsisfarajéfagi Hvitwr
Frá og með deginum í dag, verður verð á brauðmat, hjá
fsins, fyrst um sinn, sem hér segir:
Rúgbrauð ’/i 1,90
do */■ 0,95
Normal ’/i 1,90
do V. 0,95
Franskbr. */i 0,85
do Vs 0,43
Sigtibrauð 0,65
Súrbrauð 0,33
Kringlur pr. kg. 1,80
Skonrok » » 1,80
Tvíbökur no. 1 pr. kg. 4,40
do » 2 » » 3,40
Jólakökur pr. kg. 3,40
Sódakökur » » 3,80
Wienarbrauð og bollur pr. stk. 0,18
Snúðar 0,14
Smjörkökur 0,70
Smátertur 1,25
10 aura kölcur 0,08
25 — — 0,20
Reykjavík 4. apríl 1921.
Sftjórnin.
VerslunarBöð
i Búðardal með
mannvirkjum
Til sölu er, í Búðardal við
Hvammsfjórð, réttindi á verzi-
unarlóð og eru á henni þeasi
mannvirki: blaöirin kjallari 17,3
X6,6 metrar, uppfylling í kring,
upptekið grjót fyrir framan (hrun-
in bryggja) og erasbrekka fyrir
ofan til varnar leirrenali, A þeas
etað er eitthvert beata bryggju-
svæðið i Búðardal
Arni Arnason
héraðslækriir Búðardal
hann að gefa Kristjaníu hkani.ð.
Byrjun til líkansins gerði mynd-
böggvarinn í Noregi fyrir fáum árum.
En Nansen gaf ekki kost á sér til
slíks nema með því skilyrði, að mynd-
höggvarinn gæfi Kristjaníuborg lík-
anið.
Líkanið er höggvið úr granít og
eykur það mjög á gildi þess. Er það
helmingi stærra en í líkamsstærð. Á
það að standa á 3 metra háum granít-
stöpli.
Gjöfinni er tekið með miklum fögn-
uði í Noregi, en þó hefir hún valdið
töluverðum róstum, bæði í ræðu og
riti. Eru Norðmenn mjög ósáttir um
iþað, hvar líkanið eigi að standa. —
Sumir vilja að það standi fynr fram-
an háskólann eða byggingu vísindafé-
lagsins. Myndhöggvarinn sjálfur tel-
ur hana eiga að standa við Ráðhúsið.
Fjárveitinganefnd
Neðri deildar
tekur ekki við erindum er
snerfta fjárveitingar leng-
ur en til laugardags-
kvölds 9. april.
Oliuofnan
bestir og óðýrastir hjá
Olafi Magnússyni
Hverfisgötu 60.
A. V. Hafið þé r gerst kaupand
að Eimreiðinni?
Hreinar léreftstuskur ávalt keyptar
hæsta verði í ísafoldarprentsmiðju h.f.