Morgunblaðið - 12.10.1921, Blaðsíða 2

MORGUNBLAiIi
r-y-------—
MOEOUKBLAÐIÐ
Ritstjórar:
7ilhj. FinBen og Þor*t. Gísliwon,
Hún las, talaði og skrifaði!
ensku fullkomlega, enda dvaldi |
hún lengst í Ameríku. íákildi |
þýzku eitthvað, sömuleiðis frönsku !
og hafði verið í París. Dönsku!
hafði hún alveg á vaidi sínu, bæði!
í ræðu og riti, en útlendingurinn |
duldist ekki. Sænskan líkaði henni
ekki og átti bágt með að skilja
hana, en latínu skildi hún aftur
á móti furðu mikið. Þó kom það
fyrir, að hún komst ekki fyllilega
a'e meiningunni í sálmum eða bæn-
um í bænabókum sínum. „Börnin
skilja ekki heldur öll bænaorðin
sem þeim ern kend, en þau fara
með orðin í trú og guði er það
þóknanlegt“, sagði hún.
Þegar Steinunn var ung talaði
hún guðslangan daginn, ýmist í
ljóðum eða lausu máli. Á miðjum
aldri flýði hún fólk sitt vegna
þagnarinnar, á efri árum hraut
henni sjálfri varla orð af vör-
um. „Systir Hilda er bæði gáfuð
og góð“, sagði ein systirin, frönsk
að upjiruna, spilandi fjörug, ræð-
in og skemtileg, „en hún segir
ekkert“, bætti hún við.
Eftir því sem árin færðust yf-
ir, einkum eftir að 'hún fluttist
héðan síðast, náði heimþráin æ
fastari tökum á henni og nú síð-
ast í veikindunum var hugurinn
allur heima. Sú tíðin sem henni
„þótti þröngt milli þungbrýndu
fjallanna“ sinna var löngu liðin.
Algerlega ólík ölliun hinum
nunnunum átti hún enga. samleið
■
með neinni þeirra, iþó allar færu!
þær í sömu kirkjuna. Eg held að
engum, sem annars hafði hugmynd
um ísíenska nunnu á spítalanum,
hefði getað blandast hugur um að
þetta væri hún, ef þeir sáu Stein-
unni: háa, grannvaxna, dálítið
lotna, alvarlega, þegjandi og altaf
eina, eins þó einhver gengi með
henni.
Eg kmn úr síkvikri stórborg
inn á spítala, kirkju og kirkju-
garð og þrátt fyrir vinsemd og
gestrisni sem eg naut, fanst mér
sem eg væri lokuð niðri í líkkLstu
og að hávaxna konan við hliðina
á mér væri líkið í kistunni..
Nú er það engin ímyndun leng-
ur, nú er hún iík í kistu og graf-
in í erlendri mold.
Innan skams er hennar gröf líka
týnd og gleymd, eins og grafir
flestra íslendinga heima og er-
lendis.
G. B.
-------0------
Aukafundur
var haldinn í bæjarstjóruinni í
fyrrakvöld. Fór þar fram 2. umr.
um tiilögu fjárhagsnefndar, sem
áður hafði verið samþ. við 1. umr.
að afla bænum fjár með lánsút-
boði.
Á fundinum var tillagan sam-
þykt í einu hljóði, og er hún á
þessa leið:
„Bæjarstjórnin ákveður að gefa
út fyrir hönd bæjarsjóðs, með
tryggingu í tekjum og eignum
bæjarins, ('iV/fo skuldabréf fyrir
alt að 500 þús. kr., er borgist á
næstu 20 árum eftir hlutkesti með
minst 25 þús. kr. á ári. Aðstoðar
bankanna sé leitað við sölu' sá einasti, sem eitthvað kunni á i
Lánsupphæðin það hljóðfæri, svo það dæmdist á
skuldabréfanna.
notist til fiskreitagerðar í Rauð-
arárholti og til greiðslu á bráða-
birgðalánum bæjarsjóðs, sem tek-
in hafa verið til að afla bænum
rekstursf jár.“
Tillaga kom fram um það á
fuudinum að hafa upphæð lánsins |
helmingi lægri, cn sú tillaga var
■feld.
Það má gera ráð íyrir því, að
þessi aðfei'ð bæjarstjórnar beri
góðan árangur, því ennþá er ekki
neitt glæfrafyrirtæki að kaupa
skuldabréf sem bærinn gefur út,
og verður vonandi aldrei, og' er
þá ekkert efamál, að þau munu
seljast vel. Á það er líka að líta,
að bærinn bíður góða vexti.
Fiskreitagerðin mun því fara
að komast á góðan rekspöl. Bank-
arnir munu hafa talið óhætt að
byrja á verkinu þó sala skulda-
biéfanna sé ekki komin í kring,
og munu þeir ætla að lána til
bráðabirgða fé. Og nii er farið að
ráða fólk til vinnunnar, og má því
ætla að hún byrji innan skams.
I -
Bréf frá Italiu.
Eít r Siio/úí Blötidal.
XI.
Danskur listamaður, sem bjó á
hótelinu, sagði mér einu sinni frá
einkennilegum stað uppi í hlíð-
inni, þar sem væri gamaldags
veitingaliús og ágætis skemtilegur
kai'l, sem gaman væri heim að
."kj;:. Jeg fór einu sinni þangað
með honum og fólki hans, og lík-
aði svo vel við karlinn og staðinn
að jeg kom þangað oft síðar. Jeg
skal hjer segja frá einni ferðinni
þangað.
Við vbrum 10 í hóp, Svissar,
Hollendingar- og Skandinavar. —
Veitingastaðinn, sem við héldum
til, skulum við kalla Himinhlaup
á ísieiizku, hefir þrent til síns
ágætis — þar er dýrðleg útsýn
yfir S. Margerita og Rapallo og
fleiri smábæi, —• ágætis vín og
mjög ódýrt, og húsbóndinn er
hreinasti listamaður á gítar og
ágætis leikari í að fara með kvæði.
Þegar rigndi fór alt fram í loft-
sal, þegar sólskin var spilaði karl
og söng úti í garði, og það var
skemíilegra.
Húsbóndinn þekti mig af því að
jeg hafði komið þar stundum áð-
ui og tók okkur með mestu virkt-
um. Við fengum sæti þar í lauf-
skála með fallegri útsjón, utantil
í garðinum, hann sótti Ijúffengt
múskatvín og settist síðan á þrösk-
uldinn og fór að syngja og lé'k
undir á gítarinn. Við vorum öll
ásátt um, að við sjaldan hefSum
heyrt annað eins. Það var mjög
fjölbrevtt hjá honum. Nýjustu
söngleikavísur og ítalskar götu-
vísur, kvæði frá ófriðarárunum,
ástakvæði og gamankvæði og göm-
ul þjójðlög, einkum frá Napoli —
alt kom fram, og fjör leikarans og
snilli jók ekki lítið á gleðina. Sól-
skinið og vorfegurðin og vínið
gerðn nú sitt til að gera okknr
lífið skemtilegt þessar stundir. —
Við og við tók hann sjer hvíld
til að sinna öðrum gestum. Þegar
hann hafði skemt okkur svo sem
klukkustund, kom hann til okkar ^
með gítarinn og sagði að nú yrð-1
um við, að hvíla sig. Nú var jeg!
mig að halda áfram. Jeg heyrði1
sænsku talaða við nágrannaborð-
io og byrjaði því á ,,Du gamla du
fria“ — Svíarnir tóku strax und-
ir. — Þetta varð nú byrjunin á
almennri skemtun. Nú rak hver
þjóðsöngurinn annan, og allir sem
við voru sungu með ef þeir kunnu.
Svissarnir sungu sinn þjóðsöng, j
„Rufst du mein Vaterland“ (Kall-
ar þú fósturfold), sama lag og
„Eldgamla ísafold“, Hollendingar
sinn — nema hvað við af skiljan-
legum ástæðum ekki sungum þjóð-
söngva neinna ófriðarþjóðanna. Við
sungum annars mest á frönsku,
það kom í Ijós að það var eina
málið sem við öll kunnum í hópn-
um. Og loks vorum við allir sem
þar vorum, konur og karlar, orðin
em syngjandi heild; söngsins mál
skyldum við öll, og svo héldum við
10 syngjandi á stað út eftir hlíð-
inni og niður til Rapallo. Karlinn
kvaddi okkur með mestu virktum
og s'tóð uppi á garðshorninu veif-
andi gítarnum með annari hend-
inni og kyssandi á fingurna á
liinui hendinni sem skilnaðar-
kveðju, sem hann sjerstaklega
sneri að fallegri svissneskri stúlku
í hópnum okkar, hann sagðist
skyldi láta sig dreyma hana nótt
eftir nótt. — Og náttúrlega strídd-
um við henni með karlinum, henni
til mikillar ánægju.
Svo komum við heim á hótelið,
þar á að borða kvöldverð — din-
ner kal'la Englendingar það — að-
almáltíð dagsins, um 7y2 síðdegis.
Kvenfólkið mætir prúðbúið, karl-
mennirnir sumir fara í svarta flík
ef þeir hafa hana til, annars all-
flestir í daglegu fötunum. Allir
drekka vín með matnum, mest ér
drukkið hér Ohianti, rauðvín frá
Toseana.
Á eftir kvöldverðinum tvístrast
hópurinn í borðsalnum, sumir fara
að spila bridge, aðrir að leika á
hljóðfæri, eg setst inn í daglegu-
stofuna og fer að skrafa við ítali,
bankastjóra, kaupmann, lækni og
liðsforingja sem er greifi að nafn-
bót og handlama úr stríðinu. Við
crum orðnir vel málkunnugir og
mjer þykir afar gaman að fræðast
a 1' þeim um hitt og þetta.
Læknirinn er kátur og skraf-
hreyfinn maður. TTann hefir verið
nteð í stríðinu í .Albaníu og Make-
doníu, og barist uppi í Alpafjöll-
um. Hann segir ýmsar sögur um
stríðið, um vosbúðina, um ba.rdag-
;>.na, og sundurþykkjuna milli
bandamanna, — það er auðheyrt
að honum er alls ekki vel við
Frakka, né Grikki og Serba. Aft-
ur á mótí ber hann Tyrkjum vel
söguna.
Frh.
ítrekun. Fyrir sköminu var stungið
upp á því við Tímann hér í blaðinu,
að í stað þess að japla í sfellu um
Iiagi Morgunbl. og Lögr. skýrði hann
lesendum snum öðru hvoru frá sínu-
um eigin högum. Það var 'sagt, að
hér í kringum híbýli hans gengju
af þeim ýmsar sögur, svo sem að
ekkert hérlent blað hefði nokkru sinni
verið eins fjárfrekt tiltölulega í út-
gáfu og hann; að í reikninga kaup-
félagsmanna séu innfærð, að þeim
fornspurðum, tillög til Tímans, eins
og einhvers skylduómaga; að þó séu
margir, sem á þennan hátt séu skatt-
aðir fyrir Tímann, sáróánægðir með
blaðið. Ennfremur væri það sagt, að
innan „Tímaklíkunnar“ hér væri
megnasta ósamlyndi, metingur og óá-
nægja o. s. frv. o. s. frv. Við þessn
hefir Tíminn þagað, ekki séð sér
hentugt að gera neitt af því að um-
talsefni. Hann er mikið fyrir endur-
tékningarnar, og því mátulegt, að
itrekað sé við hann, að hann svari
Sókn og vörn.
Eftir Sigurð Þórólfsson.
I. „Kalt er að byggia bera mörk,
þá burt eru gömlu skjólin.“
Góðkunningi minn S. Kr. P.
sækir fast róðurinn í „eftirför“
sinni. Hann ber launþungar sakir
á mig og aðra þá, sem gagnrýna
guðspekina.
Utverðir guðspekinnar
hafa það orð á sér um öll lönd,
að ilt sé að spjalla við þá um trú-
speki. Alt sem aðrir, en þeirra
nienn, rita um guðspekismál og
forkólfa þeirra, segja þeir að sé
óhróður og óvitaskapur. Þennan
sleggjudóm hafa nafnkunnir, sam-
vizkusamir vísindamenn og rithöf-
undar fengið hjá þeim.
Eins og þeir telja að guðspekin
sé hafin yfir sögu- og náttúru-
vísindi, svo telja þeir og forystu-
menn hennar hafna yfir alla dóma.
Þeir eru þó „opinberar persón-
ur“, sem útbreiða nýja „trúar- og
fræðistefnu.“ Hver hikar við t. d.
að segja álit sitt um Alexander
páfa 6. Grev af Germain eða Jósep
Smith o. s. frv. ? — Örðugt að vísu
að dæma rétt, en það vilja þó
víst flestir.
Alvitringar e ð a g n ð -
menni. Flestar vísdómsinimild-
ir „hinna vígðu“ guðspekinga eru
frá alvitringunum (,,adepter“),
serri búa í Himalayjafjöllum, eins
og hin forna goðahirð Grikkja á
Olympos! Frá þeim fá guðspekis-
leiðtogarnir ráðrring á dvpstu gát-
um lífsins! — Þeir hafa því
„tromp“ á hverjum fingri og
„spjöll spálig“ ! — En:
„Vafurlogar lýsa þeim
lystugt yfir mó,
hi’ævareldar hrökkva
hrauns úr hverri þró.“
Vanalegir „menskir mer>n“
fimra ekki þessi guðmenni. Þrir
indverSkir vísindamenn: Sandra,
Das og \'idyahhushan gerðu sig út
með nesti og nýja skó í guðmenna-
leit um alla Tibet. Þeir fundu
enga slíka drottins sauði, og engir
þar vissu neitt um þá. Seiuna fóru
Englendingar og' Hindúar vel út-
búnir í sömu leit, en fréttu ekkert
né fundu. Þeir heimsóttu öll
klaustur og bókasöfn í Tíbet og
spurðu lærða munka um guðmenn-
in. En þeir vissu ekkert og töldu
ábyggilegt að slíkar mannverur
ættu ekki heima þar í landi. Þeir
fundu ekkert leyndarbókasafn þar.
Munkamir þektu það ekki.
Hvorki trúarbragðasagan eða
veraldarsagan þekkja spekimenn
þessa, guðdómsmáttugu. Tilvera
þeirra kenrur líka illa beim við
vísindi vorra tíma, og mannlega
þekkingu á náttúrunni.
II. Heimildir sannaðar.
Heiðraði nafni minn telur allar
heimildir mínar rangar! — Bendir
þó aðeins á tvær þeirra.
„Samvizkulausa rang-
f æ r s 1 a n“. Svo kallar höf. til-
vitnun mína á bls. 183 í „Th®
Iriner Life“ af því, sem stó|5 á
bls. 184 í sömu bók. Ilöf. grunar
að hér sé mn prentvillu að ræða,
184 fyrir 183. Eins og það væri
ekki sama á hvaða blaðsrðu það
stóð þegar satt var frá shgt. Vill
hinn heiðraði S. Kr. P. bera á móti
því, að á þessari blaðsíðu segi
Leadbeater frá því: „að sameinuð
hafi verið einstök atriði úr lífl
þessa sanna Jesú, sem Var f. 105
f. Kr., og nokkur atriði úr lrfi
annars geróþekts ofsaprédikara,
senr dæmdur var til dauða og líf-
látinn um 30 e. Kr.“ ? En það sem
ég hefi sagt um þetta var: „Að
Mr. Leadbeateh haldi því fram, að
Kristur guðspjallanna hafi verið
óþéktur ofsaprédikari.“ — Hér
sjá allir muninn, errgin efnisbreyt-
ing. Ofsaprédikarinn, sem Lead-
beater talar um, var að hans dómi
Jesús Kristur, sem sagt er frá í
guðspjöllunum. -— Þetta er því
hártogun höf.
Hangir enn á há 1-mstrái.
Þá er tilvitnun Farquhars í
„Beeret Doctrine“ bls. XXI. Hér
er það 'nú fyrst að athuga, að
Farquliar vitnar í fyrstu ensku út-
gáfuna (1888). Af eldri tilvitnun-
nm í formála hennar má sjá, að
formálinn hefir verið minst XXIV.
síður. En í þeirri útgáfu, sem S.
Kr. P. hefir er hann aðeins 22
síður. Þetta getur raskað tilvitn-
unarstöðunum, valdið skekkju,
eftir því hver útgáfan er. notuð.
En hér er það aðalatriðið hvort
það fyrir finst í formála bókarinn-
ar, sem Farquhar vísar á. Það
finst þar alt og meira af líku
tagi. Hr. S. Kr. P. ber ekki á móti
því, að Blavatsky segi í þessnm
Inngangi að Dzyansbók, sem er
þáttui' í Secret Doctrine og undir-
‘ taða hennar, sé ógn gömul og sé
til í klausturbókasafni í Tíbet;
kenningar hennar finnist öllum
trúarbrögðum og ótal bókum og
hún sé Evrópuþj'ðum ókunn, en
komi nú fyrst fram.
En Farquhar hefir sagt: að
„Blavatsky segi frá því í inngangi
bókarínnar að efni hennar sé frá
guðmennunum í Tíbet“. Hann
byggir frásögn sína á þessum orð-
um á bls. XXI: „The sole adven-
tage which the Writer has over
her predecessions is that she need
resort to personal speculation and
Theories, for this work is a partial
statement of what she herself has
been thought by more advanced
students.“
Þetta er á ísl.: „Hinn eini yfir-
burður, sem höf. hefir fram yfir
fyrirrennara sína er sá, að hún
þarf ekki að leita til persónulegra
heilabrota eða lærdómskenninga,
því þetta rit er að nokkru leyti
frásögn af því, sem henni sjálfri
hefir verið kent, af nemendnm,
sem lengra eru komnir.“
Hr. S. Kr. P. hefir kannast við
það, að hér sé átt við guðmenni,
þar sem um „nemendur lengra
komna“ er að ræða. Það voru
þeir, sem kendu Blavatsky þennan
vísdóm, svo hún varð fyrirrenn-
urum sínum vísari. En hvar lærðu
fyrirrennarar hennar, höf. að
fræðikenningum, sem finnast á víð
og dreif um eldri trúspekisrit en er
nú heilt og ómengað í Dzyansbók?
Ekki lærðu þeir hjá „nemendun-
um“ vísu, sem Blavatsky lærði
hjá. Fyrirrennarar Blavatsky hafa
þurft meiri heilabrot við ritstörf-
in en Blavatsky.
Eg býst nú við að hr. S. Kr-