Morgunblaðið - 27.01.1922, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
aufisjeð. að Frakkar vei'ða nú að
hætta að kúfja Þýskaland og' ójrna
ítölum. Evrópu verður aðeins
bjargað með ærlegri samvinnu
inilli ítalíu, Þýskalands,- Frajsk-
lands og Englands og gagnkvæmri
h.jálp og stuðningi". —
Utanför 1921,
Eftir Guðm. Hannesson,
Frh.
Léstrarfjelag kvenna. Jeg hefí
rekið augun í annað afreksverk hjá
konunum í Höfn, en get þó fátt um
það sagt, fyrir ókunnugleika sakir.
Þar niðri í gamla bœnum, skamt frá
kóngsins Nýjatorgi hafa gamlir
kumbaldar verið rifnir niður og í
staS þeirra reist. allmikið' stórhýsi og
vandað mjög að sjá. Yfir dyrunum
á höll þessari stendur „Lestrarfjelag
kvenna“. Er þar einnig á neöstu
hæð mikill matarsalur og sækir eink-
uin kvenfólk þangað, en líka slæð-
ingur af körlum. Matur var þar all-
góður og ódýr, húsakynni ágæt og
öll framreiðsla. Á efri bygðum var
gistihús (hótel) fyrir kvenfólk og
sjálfsagt hefir það mikla lestrarfje-
lag haft þar stórfengilega bækistöS.
Þetta stórvirki liafa þær þá unnið,
konurnar, sem vildu lesa. Ætli þess-
ar konur hafi líka verið trúaðar og
sungið sálma eftir skáldsagnalest-
urinn? Ekki stóð þó yfir dyrunum
að þetta væri kristilegt lestrarfje-
lag. Máske þarna sjeu konur, sem
standi fyrir utan og ofan kirkjuna,
•og geta þó unnið veglegahluti. Þær
segja þá skák, og gott er það. En
Jivenær skyldi lestrarfjelag kvenna
lijer í Reykjavík eiga prýðilegt hús
með bókasölum, samkomuherbergj-
um o. þvíl. ? Hvenær skyldi það
segja skák? 1
Sjáíenska sveitin. Það vildi nú
svo til, að danskur lœknir bauð mjer
tvívegis í skemtiferö út fyrir bórg-
ina. Nvi var það bæði að veður var
gott og svo þóttist jeg vita, að börn
inín liefðu gaman af að sjá hvernig
s.jálensku sveitirnar litu út, svo jeg
tók boði þessu með þökkum. Farar-
skjótintu var ágætur bíll, sem lækn-
irinn átti og stýrði sjálfur. Við ók-
um pt þjóðveginn meðfram strönd-
iuni við Eyrarsund gegnum Helle-
,-up þorpið og út að baðstaðnum
Elampenborg, sem Jón Hjaltalín
landlæknir stofnaði fyrstur. Er þar
'úJ mannkvæmt á sumrum en lítið
um að vera á vetrUm. Voru þar næg-
ar veitingar á boðstólum og hljóð-
fieraflokkur skemti gestunum. Það
ei' eftirtektarverðast á leiðinni út
með ströndinni, að byggingar eru
allar eða flestar sundurlaus ein eða
tvílyft hús nieð ríflegum skraut,-
görðuin umhverfis. Búa þarna inest-
uiegnis efnamenn 0g þeir vita hverir
'’ústaðir eru bestir.
\Tú er snúið npp .í sveitina eftir
goðum þjdðvegi. Sumstaðar liggur
h<i mi 8‘egnnui hávaxna skógarlunda
«»g bjer þrjfst b0ykiskógurinn vel!
Hjer er nóg moldin til að vaxa í 0g
ckki vantar veðurblíðuna. Jeg skal
elcki reyna að lýsa þejm leyndar-
dómi, sem í skóguhum býr, en þeir
eríi eins og einhver risavaxin töfra-
böll. Þakið er hátt í lofti uppi úr
grænu limi oggreinunum.Veggimir
eru úr iifandi trjábolum. Þar sem
skógurinn þraut tók við sírœktuð
flatneskjan með engjum og ökrum í
umhverfis hvíta risavaxna bænda-
garða. Þeir eru hjer allir bygðir úr
múrsteini, með lágum veggjum og
engum k.jallara eöa litlum, en há-
reistum búsum. Myndu húsakynn-
in þykja ærin heima, enda eru þeir
víst gildir bændur á þessum slóð-
um. Ekki er þó landið allskostar
flatt. Smá-ásar eru víða, og gott
útsýni af þeim yfir bygðina, og er
þá allajafna að kirkjurnar eru bygð-
ar þar, sem hæst ber á. Eru þær
hreinasta sveitaprýði, og hressaturn-
ar þeirra mikið upp tilbreytingar-
litla útsýnið. Tilbreytingarlítið <t
þaö víðast hvar, en undurfrítt, blóm-
legt og björgulegt. Þó eru ekki óvíða
smá-stöðuvötn, og þau eru ærið mik-
il sveitarprýði. I annari ferðinni
fórum við all-langan spöl á gufu-
bát eftir slíku vatni og dálítilli á,
sem í það rann. Hafði áin verið
dýpkuð svo á löngum kafla, að hún
varð að skipgengu sýki. Hjer í þessu
frjósama, þjettbýla landi, er hver
hlutur prýddur og dubbaður upp og
hagnýttur, sem mest má. En hvað
eiga svo komandi kynslóðir að gera?
Það er eins og að búið sje að bæta
svo jörðina og búa svo vel um alt,
aö litlu verði við það bætt, og þó
spretta eflaust og endalaust ný við-
fangsefni. — Því miður leyfði tím-
inn mjer ekki að heimsœkja hænd-
ur, og liefði það þó verið gaman að
því. Það eru dönsku sveitabændurn-
ir, sem gera nú garðinn frægan og
afla flests þess, sem Danmörk lifir
á, því iðnaðurinn hefir átt mjög
erfitt uppdráttar undanfarið, jafn-
vel svo, að til vandræða horfir í bæj-
nnum.
HUdö er sanRleikur?
f Alþýðublaðinu 10. þ.. m. er sagt
frá því á óviðeigandi hátt, að Olaf-
ur Thors liafi lialdið jólatrje í Bár-
unni uppi á sama tíma og prentarar
hjeldu sitt niðri. Út af þeirri frá-
sögn ritaöi jeg í Morgunblaðið 19. þ.
m. Nú kemur í Alþýðublaðinu 20. þ.
m. svar við þeirri grein og set jeg
það orðrjett hjer: ,,Axarskaftið“. Um
daginn var Ólafur Tr. Thors -að halda
kosningar-undirbúningsfund í Bár-
uuni. Nú segir Morgunblaðið að Ólaf-
ur liafi verið að halda fátækum börn-
um þarna jólatrje! Hefir nokkur
lieyrt þvilíka ósvfni, að auðvalds-
menn þykjast vera að gera gott börn-
um alþýðunnar, þegar þeir eru að
gera samsæri g^gn í'lok ki alþýðunn-
ar!“ Þarna álít jeg að sje svarað út
í hött Svarið er ekki annað en óvand-
aður útúrsnúningur og líkist fremur
svörum óupplýstra stráka þeldur en
mentaðra manna, og það manna, er
liafa tekið sjer það göfuga hlutverk,
að gerast talsmenn alþýðunnar og
vinna að því að jafnt sá smæsti sem
stærsti á meðal hennar nái rjetti
sínum.
Jeg vil enn þá segja Alþýðu'blaðinu
það, að Ólafur Thors bauð fátækum
börnum á jólatrje um Sama leyti og
prentarar hjeldu sitt jólatrje, og hann
hefir gert það íTður undanfarna vet-
ur. Og efast jeg ekki um, þó blað
alþýðunnar minnist með lítilsvirð-
ingu á jólatrjesskemtun Ólafs Thors,
að hann eigi sámt ítök meðal alþýð-
unnar lijá þakldátum föður eða móð-
ur þeirra barna, sem notið hafa jóla-
trjesskemtana hans.
Og þegar Alþýðublaðið á sama tíma
fiytur lofgrein um jólatrjesskemtun,
er Alþýðuflokkurinn hjelt um líkt
Ieyti, og sem enginn lítur á öðruvísi
en með velþóknun, þá verð jeg að
seg.ja það, að mjer finst næsta þröng-
ur sjóndeildarhringur þeirra manna er
ekki sjá lengra en rjett út fyrir sín-
ar eigin bæjardyr. Og næsta lítils
meganldi hugsunarháttur íþeirra, er
ekki geta unnað öðrum sannmælis. Og
s'<' er því snúið upp í það í þessari
grem Alþýðublaðsins, nð Ólafur Thors
hafi vorið að halda kosningaundir-
búningsfund í Bárunni. Yerið getur
að það sje rjett, að Olafur Thors
hafi haldið þar slíkan fund,* en ekki
mnn það hafn verið með jólagestun-
um haus.
Kosningaundirbúningsfund tel jeg
víst að bæði honum og öðrum sje
lieimilt að lialda fyrir kosningar nær
hverjum sýnist. Og «je jeg ekki neitt
við það að athuga. Eða hægt sje að
nefna það samsæri gegn alþýðunni,
þó t. d. stuðningsmenn annara flokka
haldi með sjer fund, áður en þeir
skýra opinberlegh fyrir opnum fundi
afstöðu sína.
Það sem mestu varðar við allar
kosningar er það, að kjósa rjettu
mennina, hvaða flokki sem þeir til-
heyra. Menn sem eru vel innrættir
og trúa á hið góða. Og sem vinna á
þeim grundvelli éftir sinni bestu
sannfæringu að hverju rnáli, án alls
er heitir sjerdrægni eða flokksrígur.
Þá fyrst getum við horft vonglöð
fram ! tímann og með fullu trausti
vænst þess, að eitthvað verði gert er
miðar að því að bæta' okkar sameig-
inlega hag.
Eins og jeg vjek að í fyrri ræðu
minni, ,þá sárnar mjer oft hvernig
Alþýðublaðið er skrifað, og það er
skoðun mín að það veiki heldur en
styrki orðstír alþýðu Reykjavíkur, og
ali á og haldi við ríg milli vissra
stjetta, sem þó báðar vinna að því
sama.
Tilfellið er, að allir eða flestir
hjer í þessum bæ geta talist jafnað-
armenn, vilja vinna að því og gera
sitt til þess að öllum geti liðið sem
best og óvíða mun betri jarðvegur
fvrir þá hugsjón en hjer í Iþessum
bæ, ef menn gætu lært að skilja hver
annan. Ef menn yfirleitt leituðu þess
besta, bæði hjá með og mótstöðu
manni.
Það sýna ótal (dæmi, 'að Revkvík-
ingar eru ma'mía fljótastir til í sam-
einingu að hjálpa þeim, er nauðug-
lega eru staddir, og það stun lu ti |
iiæsta myiidarlega.
Og jeg get ekki stilt rnig um i
sambandi aíj minuast á eitt l.nmi,
sem er sjerstakt í nútíðarsögu þessa
lands að rausn og höfðingskap. Það
ér það, er Thor Jensen veitti daglega
fleiri hundrAð manns mat og drykk
ytir lengri tíma inflúensuveturinn.
Og við skammsýnu menn! Að*ekk-
ert smátt eða stórt skuli ske með
olrkur að það kosti ekki skammir og
brigsl á undan og eftir. Og við skul-
um altáf þurfa að standa við það
foræði, komumst ekkert áfram að
vinna að því, sem allir vilja og sem
inst er í hverjum manni: Að öllum
geti liðið vel og lifað saman í friði.
Og það er sorglegt á þessum alvöru-
tímum, að við skuluui altaf þurfa að
standa vij þetta foræði, finna tím-
ann óðfluga líða, sjá mennina koina
og falla hvern á fætur öðrum, en
aldrei geta tekið saman höndum til
í sameiningu að brúa ,það.
Svo læt jeg lokið skrifum um þetta.
Og er ykkar fjelagsbróðir
Kjartan Ólafsson
brunavörður.
-listann skipa þessin menn
Pj tnr Magnússon, híPBtarjettarlögmaður.
Björn Olafsson, stórkaupmaður,
Jónatan Þorsteinason, stórkaup naður.
Bjarni Pjetursson, blikksmiður,
Jón Ofeigsson, kennari.
Þetta er listinn, sem allir þeir fylgja, er vilja efla hag bæjarins.
Þessum lista fylgja þeir, sein við alþingiskosningarnar síðustu
fvlgdu A-, (i- og D-listanuín.
Þessum lista fylgja jafnaðarmenn, sem vilja heill alþýðunnar,
en sem ofstækis- og byltingamenn hafa með ofbeldi bolað frá því að
eiga fulltrúa í kjöri við þessar kosningar.
Allir þessir setja X við A-listann.
isrettinum í Leipzig. Aðalmaðurinn dr.
Iviyip, var þar hvergi nærri, hann flýði
ti! útlanda skömmu fyrir byltinguna
ásamt mörgum fylgismönnum sínum
og hefir eigi látið sjá sig síðan. Mál
hafði verið höfðað gegn þeim er náð-
ist til og voru þar fremstir í flokki
Traugott von Jagow fyrverandi lög-
reglustjóri í Berlin, von Wangenheim
óðalseigandi og dr. Schiele. Yon Ja-
gow hafði farið alla sinna ferða frjáls
og óihindraður og var ekki tekinn fast-
ur fyr en þingið skarst í leikinn, og
vítti stjórnina fyrir að láta von Ja-
gow ganga lausan. Stjórnin afsakaði
sig fyrst með því, að hún vissi ekki
hvar hann væri niðurkominn, en þegar
það var upplýst, sagði stjórnin að von
Jagow hefði verið veikur og þyldi
hvorki gæsluvarðhald eða rjettarrann-
sókn. En þá gaf von Jagow sig fram
sjálfur og lýsti því yfir, að hann
hefði verið gallhraustur þau missiri
sem liðin voru síðan byltinguna.
Yið rjettarhöldin í Leipzig hafa
margir helstu rnenn hins gamla keis-
aradæmis mætt sem vitni. Mesta at-
hygli v.akti Ludendorff. Kváðst hann
ekkert hafa vifað um byltinguna fyr-
irfram, en stjóruin leggur fram brjef
íil stuðnings hinu gagnstæða. A yfir-
heyrslunni er ekkert að græðu. Lu-
dendorff neitar öllu. En almenningur
krefst þess, að hann sje dreginn f.vr-
ir rjett, ekki sein vitni heldur sem
sakhorningur og þykist viss um sekt
hans.
Framhurður von Jagow var eins og
varnarræða. Hann kvað það hafa ver-
ið tilviljun að hann gekk í lið með
Kapp. Þeir Kapp og Liittwitz hefðu
komið til sín og skorað á sig að taka
við embætti undir hinni nýju stjórn
og hefði það verið skylda sín að hlýða
því að þeir hefðu á þeirri stundu ver-
i' löglegir stjórnendur ríkisins. Hann
hefði breytt eins og skyl<luræknum
borgara sæmdi og hefði ljeð krafta
sína í þjónustu þeirra, sem með völd-
ia fóru.
Rjetturinn leit öðruvísi á þætta mál
og dæmdi von Jagow í 7 ára kast-
alafangelsi, en Wangenheim og Schi-
ele í 6 árrn fangelsi. Undir eins og
dómurinn varð kunnur kom fram frá
óháðum jafnaðarmönnum fyrirspurn
um það í þinginu, hvernig standi á
því að Ludendorff hafi ekki verið
tekinn fastur og hvað stjórnin ætli
að gera við hann. Er fyrirspurnin
rökstudd með því, að það hafi sannast
við rjettarhöldin, að hann hafi verið
einn af leiðtogum byltingarmanna.
En nóg með það. — Það er úti
um mig.
Þa<i er tunglskin í kveld. Eg horfi
svo oft á mánan á alstirndum himni
— skin lians var skœrt og blítt eins
og þú — fagra kona! Það voru hin-
ar helgu nœturstundir. — Eftir að
hafa horft á mánaskinsklædda nátt-
úruna gengum við út í kirkjugarð-
inn, þennan heilaga stað, sem ætíð
er hátíSlegur í mínum augum — og
ekkert af þessu hreif mig. — Eg
fann að eg hafði mist viðkvæmni
mína. — En nú — þegar eg er f jarri
þér. Hvað! dag — og aftur dag —
þá — þá er eg hjá þér.
Ilróarskeldu 27. des. 1778.
von Jagow fyrir rjetti.
Skönnnu fjTÍr jól lauk máli því,
sem höfðað hafði verið gegn for-
sprökkum Kappbyltingarinnar í Þýska
landi. Var mál þetta rekið fyrir rík
íf.
Frá K. L. Rahbek til Johanne
Rosing, fcedd Olsen (2. des. 1773).
Göfuga kona! Það er úti um mig,
og það er þjer aS kenna. Þrá mín
eftir þjer, eftir þjer, sem jeg hefi
enga. von um að fá, eyðilcggur mig.
— En ætti eg að ásaka þig — Eg er
sjálfur sekur; getur þíi fyrirgefið
að jeg elska þig — eg, eg er saklaus,
ertu ekki ástúðleg og dygðug, og er
það þá Ijótt að elska þig?
=MSBfiK.=-
I. O. O. F. 1031278i/2 — 0.
Verslunarmannafj elag Reykjavíkur,
heldur skemtifunjd í kvöld kl. 8l/2 á
Hótel Skjaldbreið. Fjelagið er 31 árs
í dag og verður .þess minst á fundin-
um á ýmsan hátt. Til skemtunar verð-
ur ræður, söngur, gamanvísur eftir-
hermur o. m. fl. Aðgöngumiðar verða
seldir fjelagsmönnum við innganginn
og kosta kr. 2.00. Yissara að mæta
stundvíslega.
Influensan, það var ekki rjett, að
niðurl. var sett við grein landlæknis
um hana í blaðinu í gær. Hann skrif-
ar um hana áfram.
fþróttamannafundur var haldinn í
Iðnaðarmannahúsinu í fyrrakvöld til
þess að ræða um íþróttaskattinn. Var
það einróma vilji fundarmanna, að
skatturinn verði afnumin hið bráðasta
og samþykt tillaga um að talsmenn
íþróttamannafjelaganna færu á fund
bæjarstjórnarinnar og fengju því kom
ið til leiðar, að skattur þessi hverfi
úr sögunni. Axel Tulinius, formaður
í. S. I. skýrði fundinum og skýrði frá
tilgangi fundarboðenda. Ýmsir töluðu,
þ. á. m. Sigurjón Pjeturson, Steindór
Björnsson, Ben. G. Waage, Björn Ól-
afsson og Hjeðinn Valdimarsson. f-
þróttamenn vita, að þeir eiga góðan
talsmann í bæjarstjórn þegar Björn
Ólafsson er kominn þangað og mwm
þeir sýna það með kosningu sinni á
morgun.
Kjósendafundur fyrir stuðnings-
menn og fylgjendur A-listans eða
borgaralistans verður haldinn í Nýja
Bfó í kvöld kl. 6 og verður bvrjað
stundvíslega. Mun þar verða þjett-
skipaður bekkur, því fylgi lista þessa
eindregið. Ætti enginn, sem tök hefir
á að láta sig vanta á þennan fundr
heldnr mæta og sína með því Bolsi-
vvkum, hvernig þeir líta á starfsemi
og stefnu Ólafs Friðrikssonar, sem
•svívirt hefir bestu menn Iþessa bæjar
í nndanfnrna mánuði, kallað 500 bæj-
arbúa manndrápara og morðfanta og