Morgunblaðið - 26.02.1922, Blaðsíða 2

MOEGUNBLAÐIÐ
lijer í deildinni, ef einhverjar cru
til, isem frambærilegar þykja. Sjer-
staklega skal jeg taka það frain, að
jeg hefi ekki heyrt neinn mann bera
brigður á það, að tveir menn, sem
annars eru hæfir til ráðherrastarfa,
hljóti að geta annað öllu verkinu,
ríku. Meðan eigi er innflutnings- F$kkUIl lfáðhBn’3.
tollur á þeim hjer mun Ameríka ______
vera bestur imarkaður fyrir þær,;
enda eru sjálf skinnin hjer í rniklu ^'ramKöguræða Jóns Þorlákssonar.
áliti, og notast í sumum grein- j ------
um þar sem önnur sauðskinn jeg þarf ekki miklu að bæta við
þ' miður h.æf. Þó koma fram ástæður þær, sem færðar eru fyrir
gallar á ísl. siauðskinnum, sem {,]!. í greinargerðinni, sem henni enda er fljótsjeð að svo muni vera.
þörf ei að koma í veg fyrir. Til fylgir. Fyrst skal jeg taka þaö fram, þegar athugað er, að hjer eru ein-
þe-,s að rannsaka þá, og fá álit tili. er fram borin öldungis án ungis þrjár stjórnarskrifstofur, og
um orsakir þeirra, hefi jeg farið nokkurs tillits til stjórnarskifta, ekki sjerlega fjölmenn nein þeirra
í 'eiksmiðjui þar sem ísl. skinn sem Verða kynnu nú á þessu þingi. móts við það sem gerist um stjórnar-
Rjettmæti hennar miðast ekki við skrifstofur í öðrum löndum, þar
neitt augnabliksástand, heldur er sem meira er f jölmennið og því fleiri
það skoðun okkar flutningsmanna, mál sem koina til afgreiðslu. Bn þess
að tveggja manna stjórn sje nægi- eru ekki dæmi í neinum nálægum
leg, og hæfileg handa landinu. Nú löndum, að að hverjum ráðherra sjc
sem stendur er stjórnin skipuð tveim ætlað að sjá yfir störf einnar skrif-
mönnum, og sitji hún áfram, þá telj- stofu einungis, heldur hefir hver
um við ekki að neinum þriðja rnanni ráðherra annarsstaðar undir sjer
ætti þar við að bæta, en veröi ný fjölda margar skrifstofur, jafnvel
Skólamálið gagni væri að auka framleiðsluna
á suðurlandsundirlendinu og vanda hana’ Yrðu bankarnil' að
; leggja þar fram aðstoð sína meo
hafa verið sútuð, og vil jeg hjer
benda á gallana.
Það kemur fyrir að gærumar
skemmast af salti, sjerstaklega ef
rið er í því, eða ef þær liggja
mjög lengi í því. Aftur á móti
kemur stundum fram rotnun af
saltleysi eða óvandaðri söltun.
Til vill að hörundið er skaddað
Jeg hefi verið að vonast eftir bJab> bmdsstjórnarinnar. En ráðið
því, að einhver mundi hreyfa við iab útvega íslenskum «
þessu máli í blöðunum, en jeg er' urðunl &óðan markað mundi vera
orðinn úrkula vonar oim það. í Það» að ba®a ísleuska ræðismenn
byrjun sept. s. 1. var boðið til fund og sendimenn sem víðast. Gerðu
■ar að Þjórsártúni tll að ræða um l,að abar Þjóðir nú, og yrði ÞV1
þetta ökóla mál. En lítið þokaði eií=i sa"þ að þetta væri djöfulleg
málinu áfram á þeim fundi ogíá"triða h*la Þingm. Dalamanna að
fltstum fundar mönnum mun hafa ;soa i®ndsins fje.
fundist þessi fundur síst til bóta j Jón Þorlaksson kvaðst muIld’
fyrir málefnið, enda hefi jeg eng-1 frdða Htkv- m'eð ndfndarskipun-
an heyrt minnast á þetta mál eið- lnnb en afstaða sín til innflutn-
an. Á fundinum kom fram maður. ini’shlaftauna væri hlu sama og 1
einn, Guðjón Sigurðsson úr Hafn- bvrra’ ttann var mótfallhm
arfirði, isem ljet það í Ijósi að
algerðum innflutningshöftum
hann vildi taka að sjer að koma;vlssum vörutegundum ef muaaði
skólanum á stofn, verða forstöðu- vf'rulef?a um Þær» t. d. tóbaki og
eða rifið, sem lítur út að vilji til ,
, -i . , , . stjorn skipuð, þa iinst okkur að í svo hundruöum skiítir í storu lönd-
þegar skepnan er flegm, þa koma , ,
og oft fyrir gærur með örum, er
hana ætti að reyna að velja svo unum, og mun þess vegna enginn
sýna að skepnan hefir flumbrast nytlIega menn’ að Þeir geti annað balda því fram, að Islendingi sje of-
eða meiðst, líklega annað hvort st3urnarstorfunum, þótt ekki sjeu raun að stjórna tveim skrifstofum,
við rúningu eða á gaddavír. Ein- fle’.rl en tveir‘ ef hann á annað borð er fær um ráð'
stöku gærur, sem mjer var sagt Astæðan fyrir tlllr,"unni er fyrst herrastörf-
að helst kæmu frá Norðurlandi °" fremst sú’ að af henni leiðir bein‘
ímaður hans og aðalkennari. Hann
vildi einnig fá til láns þá pen-
inga, sem búið var að safna til
þessa fyrirhugaða skóla. 1 eða 2
Rangæingar fylgdu Guðjóni að
engar imdanþágur væru veittar.
Væru aftur á móti veittar undaii-
þágur álit.i hann innflutnings-
liöftin skaðleg, því að þau mundn
eingöngu verða til þess að eyslaii
Aftur á móti hefi jeg hevrt þá
(Húsavík og Kópaskeri) sýndu an sP:irnað a fíe fil æðstu stjórnar ástæðu borna frapi gegn því að hafa
bað að hörundið hefði flaamað eða landsins- IIun er orðiu alt of kostn- tvo ráðherra, að þá gætu atkvæði
hlutfalli við stærð og orðið jöfn á ráðherrafundum, og
það að hörundið hefði flagnað eða
sfcaddast á skepnunum líklega ac,arsoin> 1
vegna kulda. Bót ætti að vera getu Þjóðfjelagsins, eins og háttv. væri slíkt ekki gott fyrir afgreiðslu
við því að baða fieð rækilega úr meðflutningsmaður minn (P. O.) málanna. En þessi mótbára er mjög
fitumiklu baðlyfi (s.s. Albyn Paste) lc icldi rök að með tölum í sameinuðu veigalítil. Stjórnarskráin fyrirskip-
Þá eru skin naf kláðakindum Þlngi fyrir fáum dögum, þegar rætt ar (13. gr.) að ráðherrafundi skuli
gölluð og aö síðustu skinn, sem var Llm kosningu nefndar til íhug- halda um nýmæli í lögum og uni
líta út fyrir að vera mýbitin. Gegn unar a íjárhag ríkissjóðs. Auk þessa mikilvæg stjórnarmálefni, svo og
mýbiti er best að verja skepn- beina sparnaðar á einum ráðherra- þegar einhver ráðherranna óskar aö
urnar með ýArsenik1 baðlyfi (s.s. launurn ('r"ln Vlð llka sannfærðir bera þar upp mál. Fundunum stjórn
Coopers Powder). Vegna ullarinn- um» að a annan llatt sparast lands- ar sá ráðherra, er konungur het’iv
ar ag je ,<rja njgur ,ag lao-ða fje Vlð íaíkkun ráöherra. Það er sem kvatt til forsætis. Önnur ákvæöi eru
fje eða merkja það á ullina með sje óhjákvæmilegt, að hver ráðherra ekki um þetta. Stjórnarskráin gerir
sterkum litum (s s anelini) hafi nokkurt vald til að leyfa ut- með öðrum orðuni ekki raö tviir
í fljótu bragði kunna þessar gjöld úr ríkiss.jóði á sviði þeirra neinni atkvæðagreiðslu á ráðlierra-
aðfinslur iað Þykja smávægilegar máia, sem hann veitir forstöðu, og fundunum. Þaö er því öldungis á
en ef þess er gætt að gallarnir það jafnvel umfram fjárveitingar, valdi konungs að kveða á um livern-
orsaka mikinn verðmismun á sút- upp á væntanlegt samþykki Alþing- ig fara skuli að, ef tveir ráðherrar
uðum skinnum og gera jafnvel is eftir á, samþykki, sem aldrei hefir eru ósammála á ráðherrafundi. —
göl'luðu skinnin óhæf til þeirra verið synjað um til þessa. En það Mætti t. d. telja eðlilegt, að sá ráð-
hluta, sem þau eru anmars best er auðsætt, aö því fleiri menn sem herrann ráði, sem það mál heyrir
fallin, ættu bændur að gera sjer það eru, sem hafa slíkt fjáreyðslu- undir, er ágreiningur rís um, þó svo,
alt far um að korna fyrir gallana. vald, því meira verður það líka not- að forsætisráðherra geti synjað fyr-
að; þeir veröa fleiri, sem geta út- ir framkvæmd, ef um stefnumál er
Fiskur. í vegað sjer samþykki til fjárnotk- aö ræða, og hann vill ekki bera á-
!Jeg hefi dálítið kynt mjer unar úr ríkissjóði, ef um þrjá menn bvrgð á framkvæmdinni. Náist ekki
markað fyrir fisk úr salti og ísfisk er að velja, sem til má leita, heldur samkomulag eftir settum reglmn
bæði í Hamborg og hjer í Ame- en ef þeir menn eru einungis tveir, milli tveggja ráðherra, þá er ávalt
ríku, og álít að á þeim sviðum að öðru jöfnu. Sjerstaklega virðist opin sama leiðin, sem fara verður
geti verið um verslun að ræða, þag vera hentugt til gæslu á fjár- og farin verður, þótt ráðherrar sjeu
ef aðstaða á íslandi og flutningar öatr ríkissjóðs, að stjórn atvinnu- og þrír eöa fleiri, en hún er sú, að sá
leyfa. samgöngumálanna sje sem nátengd- sem undir verður og ekki vill beygja
Áður en langt um líður býst jeg u>st stjórn fjármálanna, jafnvel helst sig, hann getur beiðst lausnar. Þetta
við að halda beimleiðis yf ir Eng- j höndum sama manns, eins og er atriði þarf því ekki að valda neinum!
land, en vonia í millitíð að geta sem stendur. vandkvæðum.
gefið nánari upplýsingar viðvíkj- Önnur höfuðástæðan fyrir því, að Heyrt hefi jeg einstöku mann ■
andi uilartollinum. Ef eigi fæst þessj tillaga er fram borin einmitt ympra á því að fækkun ráöherra
yfirlýsing eða ákveðin umsögn um n^ er ag ni-j er sjerstaklega auð- kunni að fara í bága við ákvæði!
tollundanþágu ísl. ullar, álít veit ag koma breytingunni á, vegna stjórnarskrárinnar. Við flutnings-
nauðsynlegt að senda hingað sem j,e8S) ag ráðherranrir eru einungis menn höfum athugað mjög vandlega
allra ^f-yrst litla sendingu af öll- tvejr> 0g þarf þvJ engum manni að að ekkert ákvæði er í stjórnar-
ryðja úr stöðu eða sessi til þess að skránni því til fyrirstöðu að ráð-j
máli í þessu. Það var eins og ó- vkist- bólk væri hrætt við það
hug slæi yfir fundarmenn við þessi að varan S'en,8* fil þurðar og
tilboð, getur það hafa verið af kePtist Því við iað taka hana út-
því, að þeir þektu Guðjón svo lít-1 Hinsve8ar væri Það mjög erfitt,
ið og hafi þessvegna ekki borið,að neita n'm allar undanþágui',
traust til hans. En ekki voru menn: ÞV1 að mj°g yrði ætíð um deilt,
svo hreinskilnir að segja honum hvort væri óþörf eða ekki.
það þá þegar, segja honum að ekk-! Annars væri nú almenn sparn-
ert rnundi þýða fyrir hann að, aðarviðleitni hjá almenningi jafnt
hugsa um þennan starfa. Það er.1 kaupstöðum sem syeitum og
ekki nema nátturlegt, að þeim; l"url'1' Það giftulegra en lagaboð.
mönnum, sem lagt hafa fje til moti ÞV1 'kvaðst hann vera
skólans, sje það áhugamál, að M ein(Iregið, að sala íslenskra lafurða
sem nýtastan forstöðumann ogsem kæmist 11 eina h°nd. Það ga't1
besta kenslukraftia að skólanum. i 01'ðið landinu hættulegt ef llla
Alment held jeg að menn sjeu itækist- B'g1 væri heldur nein
farnir að sjá, hve miikil þörf væri hætta á því nú, að gjaldeyririnn
hjer á góðum unglingaskóla, en. liT‘ri fraan bjá bönkunum.
ekki þýðir að byrja á honum með | hoks kv,að mcnn verða að at-
einhverju káki. Við þurfum að j hu£a> að gengismunurinn væri
minsta kosti, að fá fullmentaðan i pkki að ollu leytr taP f>ril landið.
mann fyrir forstöðumann eða aðal-; h ramleiðeudur græddu yfirleitt »
kennara. Og efcki trúi jeg öðru honum, því að þeir fengju fleiii
en hægt væri að fá slíkan mann.
Fyir tveimur árum heyrði jeg tvo
menn nefnda til þessa fyrirhugaða
íslenskar krónur fyrir vöruna en
þeir mundu ella fá.
Þá talaði fjármálaráðh. Kvað
um ullarflokkum, til þess að kom-
ast að raun nm hver ákvörðun
verður tekin um tollinn og hvaða
verði ullin selst.
fá breytingunni framgengt. Ef ekki herrum verði fækkað niður í tvo.1
stæði svona á, er hætt við að slík En við treystum okkur ekki, m. a.
i
tillaga yrði skoðuð annaðhvort sem vegna margra ákvæða í stjórnar-;
tiltækni við þann ráðherrann, sem skránni, til að aðhyllast brtt. á þskj. i
líklegastur þætti til að rýma sessinn, 29 (frá Jakob Möller) um að ráð-;
eða þá að tillagan kæmi alls ekki herra verði einungis einn, en að |
Khöfn 25 febr. 1922. th framkvæmda, þótt samþykt yrði. öðru leyti ætla jeg að láta öll um-;
Sterlingspund 21.11 ^f þessari ástæðu teljum við flutn- mæli um þá brtt. bíða þar til jeg'
Döllai* 4.81 lngsmenn ekki rjett að láta tillöguna hefi heyrt ástæður háttv. flutnings-1
jjor]j 2.18 bíða, jafnvel þótt efni bennar geti manns fyrir henni.
Gengi erl. mjTitar.
Sænskar krónur........... 127.00
Norskar krónur............. 81.50
Franskir frankar........... 43.10
Svissneskir frankar .. .. 94.00
Lírur..................... 24.35
Pesetar.................... 76.60
vel fallið undir verksvið nefndar ■
þeirrar, sem kosin var í sameinuðu
þingi fyrir fám dögum.
Jeg hefi ekki heyrt mörgum eða
skóla, það voru þeir síra Kjartan hann frsm. hafa málað fjárhags-
í Hruna og Freysteinn Gunnarsson j ástandið of svart. Mundi það sýma
heyrði jeg engan mæla á móti! sig að árið 1921 hefði lagað fj'ar-
þessum mönnum. Ef til vill þykir , haginn talsvert. Verðlagsskrár-
það óþarfi að vera tað tala um ■ reikning þm, Dalamanna kvað
menn að þeim skóla, sem ekki er hann rjett hugsaðan en ófram-
lengra á veig kominn en þessi skóli ■ kvæmanlegan. Hann kvaðst sam-
er, en annað hvort er að tala um þyhknr því, 'að framleiðsluna
þetta eðia þegja síðar. þyrfti að auka, en 'það yrði ekki
Fundarmaðnr. j gert í einum hasti og því væru
innflutningshöft nauðsynleg jafn
fiamt.
Hitt kvað hiann eigi rjett hjá
| þm. Dalam., að stjórnin hefði
j lítið eða ekkert gert til þess a'ð
j hjálpa við fi'anileiðslunni. Ríkisstj.
hefði meðal annars stntt (að kaup-
um á 2 bontvörpungum, sem eigi
mundu hafa veriö keyptir nema
með hennar hjálp.
Magnús Kristj’ánsson kvað um-
mæli þeirra Bjarna og Jóns Þor-
lákssonar rakalítil og jafnvel
rakalaus. Aðalkjarninn í ræðn þm.
Dalamanna hefði verið sá, að taka
lán á lán ofan (Bjarni Jónsson:
Eyru þingm. hafa verið norður á
Akureyri). Ennfremur vildi sami
þm. láta styðja atvinnuvegi og
Alþlngl.
Fundir i fyrradag. Framh.
Einnig kvað hann það eiga mik-
mn þátt í erfiðleikun'um, hve sal-
an á íslenskum áfnrðum hefði tek-
ist il'la á luidanförnum 2 árum.
Væri þetta jafnvel stærsta atriðið.
Spamað allan taldi hann góðan en
ekki einhlítan, því langan tíma
tæki að spara tugi miljóna, væri
enda hægara iað tala um sparnað
en koma því í framkvæmd. Á
miklum og víðtækum innflutnings-
höftum taldi hann mikil vand- auka framleiðsluna, en lýsti því þ°
Launalækkun danskra sjómanna.
miklum mótbárum hreift gegn til- Um nýárið gengu danskir sjómenn -
... . , . .. , ao undanskildum vjelamonnum, ao
logunm i alvoru, en væntanlega kauplækkun> sem nemnr frá 40 til
Gyllini .. ............... 183.75 i koma þær fram við umræðurnar 55 af hundraði.
kvæði. Mætti eigi framkvæonia þau
nema með ráði lækna, kaupsýslu-
manna og annara viturna manna.
Einnig mnndi hætt við smyglun,
því að strandlengja Islands væri
löng og ekki einhlítt þó að lög-
brjótarnir væru hræddir við lög-
regluna í Reýkjavik. Eina ráðið að
jafnframt yfir lað atvinnuvegirn-
ir bæru sig ekki (Bjarni Jónsson:
Það hlýtur að vera búið að hafa
skifti á þm. úr Dallasýslu. Eg hefí
aldrei sagt þetta). Það lítilfjör-
legt að ganga frá orðum sínulU’
Jeg hef þetta skrifað.
Skoðim Jóns Þorláks&onar á þvl