Morgunblaðið - 10.03.1922, Blaðsíða 3

MOBGUNBLABIB
uieð dómi sjórjettarins 11. júní f.
árs á þann veg, aö leigutaki var
skyldaður til að greiða nefnda
'upphæð. Var niðurstaða þessi að-
allega bygð á því, að skipseigandi
hefði ekki tekið neina ábyrgð á
að skipið flytti 440 tonn í ]>essari
ferð, að það 'hefði verið skylda
leigutaka að sjá um hvað tekið
var í skipið og þar sem um Iveild-
arleigu var að ræða væri hann
skyldur að greiða leigunia alla án
tillits til hve mikinn farm skipið
hafði.
Af hendi áfrýjanda flutti L.
Fjeldsted málið fyrir hæstarjetti
og krafðist aðallega að áfýjiandi;
væri algerlega sýknaður en till
vara iað hann vrði aðeins dæmdur
til að greiða kr. 88.49. Guðmundur!
Ólafsson flutti málið af hendi
stefnda og krafðist staðfestingar.
Hinn 3. þessia mánaðar dæmdil
hæstirjettur svolátandi dóm:
Svo sem fram er tekið í hinum j
áfrýjaða dómi er þess getið í í
leigusamningnum um skip það, erj
ræðir um í málinu, að það beri:
440 smálestaþunga dauðrar vigtar,!
en samkvæmt þessu hafði leigutaki!
skipsins, áfrýjandi þessa máls, j
rjett t.il að byggja á því að það j
gæti tekið 440 smálestir laf saltii
í þeirri ferð, er það var leigt til. I
Það er nú eigi ágreiningur um það !
milli málsaðila, að skipið hafi get-;
að boríð 440 tonn, og því er eigi1
heldur thaldið fram, af eigenda j
skipsins, stefnda hjer fyrir rjett-!
inum, að áfrýjandi hiafi eigi haft |
á reiðum höndum nægan fiarm í.
skipið. Agreiningurinn er að eins ‘
um það, hvort skipið hafi í raun j
og vem fermt 440 tonn af salt i í •
umræddri ferð. Afrýjandi heldur,
því frain, að skipstjórinn hafi neit-
að lað taka rueira í skipið en 4101
„metrisk tonn“. er svari til 403;
tcnha þunga, með því að hann tel- i
ur að miðað hafi verið við enskj
tcnn 1010 kilogr. í skipsleigusamn-j
ingnum. Byggir áfrýjandi þetta I
bæði á farmskírteini skipsins, en:
þar er farmurinn talinn 410 „met- j
risk tonn“, svo og á sölureikningi j
hins spanska sendara, en þar er!
farmurinn einnig talinn 410 tonn'.'
Hins vegar hefir skipstjórinn áj
umræddu skipi í brjefi til eiganda j
þess, dags. 8. sept. 1918, haldið!
því fram að skipið liafi verið full- j
fermt og legið á sama hleðslu- j
merki og við hrottför þess frá j
Reykjavík sumarið 1917, en þá;
hafði skipið tekið fiskfarm lijeðan'
til Spánar um 440 tonn. Umrætt’
skip fórst á leiðiuni frá Spáni og'
hingað og hafa því ekki frekari'
upplýsingar fengist um stærð eða
þunga farmsins.
Samkvæmt skipsleigusamnmgn-:
um var farmgjaldið ákveðið með
heildarupphæð „in a lmnp sum“ j
70000 kr. fvrir ferðina, og átti að ‘
-g.relðast í Kaumannahöfn i dönsk-:
um 'krónum um leið og farmskír-
teinið væri nndirritað. Eftir því:
sem fram hefir komið hjer fyrir'
rjettinum, var biíið lað hlaða skip-
ið 6. okt. 1917, og hinn 12. s. m. *
greiddi áfrýjandi farmgjaldið með
kr. 64.348.81, en hærri upphæð
taldi hann sjer ekki skvlt að
greiða, vegna þess að 37 eða 30
toim. eftir því hvort reiknað væri
rteð ensku tonni eða metertonni,
kefðu vantað npp á farm þann, er
^kipinu hefði verið skylt að taka.
Það er •ennfremur uplýst í málinu,
að skipið lagði ekki af stað frá
Ifciaa fyr en í janúarmánuði 1918.
Með imigetnu farmskírteini og
sölureikningi virðist vera fengnar
líkur fyrír því, að skipstjórinn
hafi ekki tekið á móti meira salti
en þar er tilgreint, 410 tonnum,
og þar sem skipseigandi þrátt fyr
ir það ’að skipið lá kyrt á fenn-
mgarstaðnum um 3 mánuði eftii*
að hann fjekk að vita um mót-
mæli áfrýjanda, hirti ekki i>m
að afla sjer uþplýsinga eða sanii-
ana um það að skipið lægi á
hleðslumerki, og umsögn skip-
stjóra hjer að lútandi er með öllu
órökstudd, þar sem hami Iivorki
hefir staðfest skýrslu sína fyrir
rjetti nje útdráttur úr dagbók
skipsins hjer að lútandi bet'ir ver-
ið lagður fram í málinu verður
eftir atvikum að gera ráð fyrir
að skipið hafi í raun og veru eigi
tekið meiri farm en farmskírteinið
greinir, enda var það eðlilegt að
r.kipstjóri vildi ekki sigla með
jafnmikinn farm um hávetur frá
Spáni til Islands eins og hjeðan
til Spánar að sumri til.
Þar sem nú áfrýjandi hafði
rjett til þess að byggja á því
að skipiö tæki 440 tonn og heildar-
leiga skipsins var miðuð við það,
þá hafði hann og rjett til þess
að draga frá hinni umsömdu leigu
tiltölulega upphæð vegna hinua
vantandi 30| tonua. Samkvæmt
þessu ber honum iað greiða alls
kr. 65.227.30 og þar sem hann
aðeins hefir greitt kr. 64.348.81,
ber nú að dæma. hann til að graiða
stefnda muninn í dönskum krón-
um, 878 kr. 49 laura með >'/o
ársvöxtum frá 5. febrúar 1918
til greiðsludags. Eftir atvikum
þykir rjett að málskostnaður fyr-
i’’ undirrjetti og hæstarjetti falli
niður.
Páfaskiftin síðustu.
Benedikt XV.
Benedikt páfi fimtándi, sem
andaðist 22. janúar síðastliðinn
er fæddur í Pegli 21. nóvember
1854. Er skírnarnafn hans Gia-
como della Chiesa. Undirbúnings-
mentun sína fjekk’ hann í Genúa,
las síðan við Aténeo-skólann og
tók þar doktors-stig í almennum
lögum og kirkjurjetti. Bnátt lagði
ihaim löginj á hilluna og tó'k
vígslu árið 1878. Fimm árum síðar
varð hann ritari sendisveitar páf-
ans við spönsku hirðina og árið
1887 gerðist hann aðstoðarmaður
Bampolla kardínála, sem þá var
ráðgjafi Leó páfa þrettánda. Varð
della Chiesa bnátt hægri hönd
kardínálans. Þegar Leó páfi dó
og Rampolla ljet af embætti, varð
della Qhiesa aðstoðarmaður eft-
irmanns hans, Merry de Val kardí-
nála. Árið 1907 varð della Cliiesa
erkibiskup í Boulogne en í miaií
1914 meðlimur kardínálaráðsins.
Pjórum mánuðunn síðar var hann
kjörinn páfi, eftir Píus tíunda og
var þá tæplega sextugur. Eru þess
á síðustu áraugum varía dæmi,
að menn hafi orðið páfar svo ung-
ir og eftir svo stutta setn í kardí-
nálaráðinu.
Þegar Benedi’kt varð páfi, vissu
menn lítið um hæfileikla ihans
annað en það, að hann væri af-
burða stjórnmálamaðnr. Ófriður-
inn var þá nýbyrjaður, og marg-
ai tilraunir gerði páfinn til þess,
að miðla málum og semja frið,
þó eigi bæru þær neinn árangur.
Fvrsta ávarp sitt til lalmennings
gaf hann út 11. sept. 1914. og
snýr sjer ]iá einkum til kaþólskra
jmanna. Kveðst Ihann ætla, að
vinna að því af alefli, að bráð
endalok verði á „ógæfunni miklu”
Snjeri bann sjer brjeflega til þjóð-
liöfðingjanna og skoraði á þá að
semja frið, en það hafði engin
áhrif. í desember 1914 skoraði
liann á ófriðarþjóðirnar að hafa
vopnáhlje um jóliu, en eigi var
því sint. Einkum beindi hann
ó'P'kum sínum til Amerí'kumanma,
og reyndi að fá þá til að koma friði
á. Voru brjefaskifti mikil milli
hans og Wilsons forseta, en ekk-
ert leiddi af þessu og allar friðar-
umleitanir Benedikts páfa urðu til
ónýtis.
Stj'órnartíð hins nýlátna páfa
varð ekki löng og fá rnerk tíð-
indi gerðust undir stjórn hans. Þó
má geta þess, að opinbert samband
var tekið upp milli páfastólsins;
og Frakkastjómar, eftir 17 ára |
bil. Þegar franska kirkj’aai sagði
páfanuim upp hlýðni og hollustu,
eftir aldamótin varð óvinátta milli
þessara aðila og stjómmálasam-
bandinu slitið. Á dögum Bene-
dikts páfa gei-ðis það og, að
enska stjórnin gerði út sjerstakan
sendiherra við páfahirðina.
Banalega páfans varð stutt. —
Hafði liann veikst af inflúensu
og fjekk síðan lungnabólgu er
leiddi hann til bana. Síðustu nótt-
ina voru tvær messur sungoiar
yfir páfanum og var hann þá
orðinn mjög rænulítill og þekti
ekki þá er viðstaddir voru. Kl. 6
um morguniun andiaðist hann. 26.
janúar var páfinn jarðsettur í
grafhvelfingu Pjeturskirkjunuar
nálæg legstöðum Píusar VI. og
Kristínar Svjadrotningar. Hafði
páfinn beiðst þess, iað jarðarförin
færi fram í kyrþei, og var því
ekki boðið nema 120 manns. Fram-
kværndi Merry de Val athöfnina.
Páfakosningin.
Þegar páfinn var andiaður voru
tilkynningar um andlátið sendar
til allra meðlima kardínálaráðs-
ins víðsvegar um lönd og þeir
boðaðir til Róm til þess að kjósa
nýjan páfa. Sumir þessara manua
áttu langa leið fyrir höndum, t.
d. þeir sem eiga lieima í Ame-
ríku. Hinn 30. janúar voru 48
kardínálar komnir til Róm og var
kjörfúndurinn settur daginn eftir.
Til þess að páfi sje rjettilega kos-
inn þarf liann að fá % greiddra
atkvæða. Eru margir siðir hýsna
einbennilegir hafðir við páfakosn
ingu enda hafa þeir haldist nær
óbreyttir í nærri því sjö aldir.
Kosningin gekk greiðlega í þetta
skifti, því eftir viku var páfi kos-
inn á lögmætan ihátt.
Achille Ratti — Píus XI.
Ratti kardináli er 65 ára gam-
all, fæddur í þorpinu Desio, skamt
frá Milano. Hefir hann um laiigt
skeið verið forstöðumaður bóka
safns þar í borginni en í septem-
ber síðastliðnum varð hann erki-
hiskup.
Æskufjeiagi nýja páfans gefur
svofelda lýsing á honum:
„Achille og jeg vorum lagsmenn
og gæti jeg Sagt margt af leikjum
o’kkar. Strax í barnæsku var hann
alkunniir fyrir það hve bókhneigð-
ur hann var og fyrir fjallgöngur
— og get jeg ekki skorið úr hvort,
af þessu hann elskaði meira. Við
fórum oft í langar göngur um
hæðimar kringum Desio og hann
var framúrskarandi þolinn og út-
haldsgóður. Bíðar fór hann í fjall-
göngur í Alpafjöllum og eru þrjár
göngur lums mjög frægar, í fjöll-
unum Matterhorn, Mont Blanc og
Monte Rosa. Hann varð fyrstur
manna tifc þess, að klifra upp
Mout Blanc að sunnanverðu og
leiðin sem hann fór, ber enn nafn
samferð.amanns hans. Um hina
ferðina hefir hann skrifað ritgerð
í tímarit ítalska Alpaferðafjelags-
ins. Hann hjelt fjallgöngum áfram
þangað til hann var orðinn fim-
tugur. Páfinn er hraustbygður
maður, fremur lágur vexti, vav
áður rauðhærður en er nú orðhm
hærugrár”.
Bisletti kardínáli tilkvnti mann
fjöldianum, sem beið fyrir utan
Pjeturskirkjuna, úrslit páfakosn-
ingarinnar undir eins og þau vorn
nm garð gengin. Og rjett á eftir
kom páfinu sjálfur fram á svalir
kirkjunnar, þær er vita út að
torginu, og lýsti blessun sinni
yfir maniifjöldanum. Með þessn
rauf hann venju fyrirrenniara
sinna. Þeir hafa í síðustu 52 ár ver-
ið „fangar í Vatikaninu” og ekki
sýnt sig á almaimafæri, síðian páf-
inn var sviftur veraldlegu valdi.
Þykir þetta benda á, að sættir
sjeu í vændum milli páfastólsins
og ríkisstjórnarinnar ítölsku.
------o-----
Alþingi.
í gær mr fyrst fundur í sam-
einuðu þingi í tilefni af stjórnar-
skiftunum.
Forsætisráðherra Sigurður Egg-
erz hjelt þar stefiiuskrárræðii hinn-
ar nýju stjórnar.
Skýrði hann fyrst frá því, að
konungur hefði falið sjer að mynda
nýtt ráðuneyti 2. mars, er fyrv.
stjórn hefði beðist lausnar. 6.
mars hefði hann svo gert tillögur
sínar til konungs um myndun
ráðnueytisins og þriðjudaginn 7.
mars hefði komið skeyti frá kon-
ungi sem samþ. tillöguna og skip-
aði Sig. Eggerz sem forsætis-,
dóms- og kirkjumálaráðherra,
Klemenz Jónsson sem samgöngu-
og atvinnumálaráðherra og Magn-
ús Jónsson prófessor fjártnála-
ráðherra. Þá kvað forsætisráð-
herra, að skuggar styrjaldarár-
anna hefðu aldrei teygt sig jafn-
langt inn í þjóðlíf vort sem nú.
Væri þessari nýmynduðu stjórn
þ;;ð ljóst, að það væri ábyrgðar-
mikið starf og vandasamt að halda
um stjórnvölinn svo vel færi. —
iMundi hún gera iait sem imt væri
* ti! þess að hæta markað innlendra
afurða og vanda þær. Þá mundi
hún og leitast við það að neyða
þjóðina til sparnaðar með inn-
flutnmgshöftum á því ónauðsyn-
legasta. Einnig mundi hún hafa
eftirlit með því, að bankarnir
verðu sem best fje sínu þjóðinni
til viðreisnar. Menn kvaðst hún