Morgunblaðið - 10.03.1922, Side 4

MORGUNBLAÐIÐ
gOL-«'............B~^g
Ef yðnr vantar föt eða frakka,
þá er r.ækifœrið nú að fá sjer það.
Verð á fataefnnm og vinnu, fall-
ið að mnn. — Fyrsta flokks
vinna, fljút og gúð afgreiðsla.
Jf -9 • r\
VorumsiOr
wW~g~B a ■ ■■ * ■ a_.w__Ji
mundi taka jafnt úr andstæðu-
flokki sínum sem meðlialds, til
lijálpar sjer í viðreisnarstarfinu.
Vinfengið við bræðraþjóðina Dani
mundi hún treysta é hinum örugga
grundvelli sambandslaganna og út
U við myndi liún koma fram nveð
festu og gætni. — Járnbrautar-
málinu væri hún hlynt, en um
það væri ráðuneytið ekki búið að
bera sig nægilega saman enn. Em-
bætti.sbákn vorrar litlu þjóðar
myndi verða tekið til nákvæmrar
yfirvegunar og reynt til tað gera
það kostnaðarminna, án þess þó
að nokkur sem nú væri í embætt-
um biði halla við það.
Þar næst skýrði forsætisráð-
herra frá því, að hann hefði feng-
ið tilkynningu frá konungi um
trúlofun Friðriks krónprins og
Olgu prinsessu, og hefði hann í
nafni íslensku þjóðarinnar sent
konungi hamingjuósk.
Að ræðu forsætisráðherra lok-
inni bað Jón Baldvinsson um orð-
ið, en forseti (Sv. Ó.) kvað það
samkomulag við stjórnina, að um-
ræður yrðu engar. Gerðist því eigi
fleira þar til tíðinda.
Þá var haldinn fundur í neðri
deild. Var fyrst afgr. til Ed. frv.
um lækkun á aðflutningsgjaldi á
kolum og salti með 16 shlj. atkv.
Frv. um dómþinghárnar var af-
greitt sem lög frá Alþingi. — Þá
kom gullkrónu frv. Bjarna frá
Vogi til umr. Talaði hiann fyrir
því. Kvað hann það fram kornið
til virðingar við sparnaðamefnd-
ina í þinginu og henni tileinkað.
Sagði hann að ríkissjóði mundi
vinnast miklar tekjur með til-
högun þessari, því að skattar allir
og tollar nær því tvöfölduðust.
Fvaðst hann vonast til þess að
nefndinni tækist að koma því ó-
skemdu gegn um þingið. Einnig
benti hann nefndinni á það, að
hægt væri að losna við biskups-
embættið með ljéttu móti. Það
jnætti fela það einhverjum með-
hjálparanum hjema. Landlæknis-
embættið gæti einhver yfirsetu-
konan tekið og hæstarjett mætti
fella niður, en fela nemendum laga
deildarinnar að kveða upp dóm-
ana. Mundi það vera þeim holl
æfing og nytsamleg. Að síðustu
lýsti hann því yfir, að hann tæki
frv. aftur, svo að sparaaðamefnd-
in gæti haft heiðurinn af því að
taka það upp og bera það fram
til sigurs.
En engir urðu til þess að taka
það upp og er það því úr sög-
unni á þessu þingi.
Þá kom til umræðu frv. um
niðurfellinguna á umræðuparti AJ-
þingistíðindanna og urðu enn tals-
verðar hnippingar. Kom Möller
með tölur miklar, sem áttu að
sýna það, að lítið mundi sparast.
Þorleifur kvað þetta vera spá-
dómia eina. Hefði hann aldrei haft
neina trú á þeim, en auðvelt verk
væri það fyrir skáldmælta menn
að láta þá líta senniiega út í aug-
um almennings, en það hefði eng-
iu áhrif á sig.
Möller svai’aði, og kvaö ræðu Þor-
leifs þannig, að hann mætti biðja
deildina að misvirða ekki þótt hann
liefði ekki sem þingmannlegust orð
um hana. Lýsti hann svo ummæli
Þorl. helbera heimsku, ósæmileg og
vitlaus. Þorleifur tók ummælum Ja-
kobs með jafnaðargeði og kristilegri
þolinmæði, en kvað það lítið mundi
þýða, þótt hann vældi eitthvað á
móti Möller, hann mundi hvort sem
væri ekki breyta sínu væli fyrir því.
En það kvað liann sannast, að ef
Alþingi hrapaði aftur á bak með
þetta fyrsta sparnaðarfi’umvarp, þá
mundi það hrapa ofan af sparnaðar-
brautinni og niður í ejrðsludýkið í
öðrum málum sínum.
Þá kom til umræðu frv nm frest-
un á fræðslulögum frá 1907. Ilafði
Bjarni frá Vrogi orð fyrir till. fjár-
veitinganefndar. Kvað hann frv. alls
eigi fram komið til þess að draga úr
mentun landsmanna, eða spara fje
ríkissjóði, heldur vildi nefndin auka
með því þekkingu almennings að
miklum mun. Yæri nú varið til
barnafræðslu um 400.000 kr. og að
lienni ynnu 115 fastir kennarar og
92 farandkennarar, en árangurinn
af öllum þessum mikla tilkostnaði
myndi mjög lítill. Yekti það nú
fyrir nefndinni, að heimilin önnuð-
ust sjálf barnafræðsluna að ferm-
ingaraldri, en síðan tækju 2ja ára
únglingaskólar við, með 8 mánaða
kenslutíma. Mundi til þess þurfa
um 600 þús. kr., eftir lauslegri é
ætlun, en á því væri enginn efi, að
með þessu fyrirkomulagi væri
fræðslumálunum komið í miklu betra
horf en nú væri.
Þorsteinn Jónsson svaraði Bjarna
og hjelt langa ræðu. Hjelt hann uppi
vörnum fyrir núv. fræðslufyrir-
komulagi. Taldi hann heimilin lítt
fær að annast kensluna og mimdi
þetta koma mjög liart niður á fá-
tæklingum, sem ekki liefðu efni á því
að taka kennara. Sagði hann að frv.
þetta og Bjarni í þessu máli væri
í anda 18. aldar.
Bjarni svaraði aftur allómjúkt.
Kvað fræðslu-fyrirkomulag okkar
apað eftir útlendum liáttum ogmesta
flaustursverk. Væri það guðs mildi
að það skyldi ekki hafa drepið
f jölda barna, því eigi væri það börn-
um hent, að vera úti í íslenskum bil.
Barnaskólana kvað hann hið mesta
böl, þó að án þeirra yrði ekki komist
í kaupstöðum, en í sveitum mundi
lieimiliskenslan giftudrýgst í sam-
bandi við almenna unglingafræðslu.
l'mr. um málið var svo frestað þar
til í dag, og höfðu margir þá beðið
um orðið.
góslavía liafi mötmælt þessu við
bandamenn.
Samsteypustjórnin og Lloyd
George.
Deila sú, sem verið liefir innan
samsteypuflokanna á Bretlandi, virð
ist nú bafa verið jöfnuð, og á sam-
steypustjóx’nin að fara með /öld
og Lloyd Geoi’ge að vera forsætis-
ráðherra, eins og var.
Ejnar Nielsen staðinn að svikum.
Rannsóknarnefnd Kristjaníuhá-
skóla hefir rannsakað hinn þekta,
danska miðil, Einar Nielsen, án þess
að fá útfrymi (teleplasma) fram-
leitt. Samtímis hefir nefnd Sálar-
rannsóknarfjelagsins (norska) stað-
ið hann að svikum.
Khöfn 9. mars.
Samband Miðjarðarhafsríkja.
Símiað er frá Aþenu, að Gunaris
utanríkisráðherra Grikkja sje að
semja um stofnun bandalags fyrir
Miðjarðai’hafsríkin, um viðurkenn-
[ing á koixungdómi Konstantins og
' unx vopnahlje í Litlu-Asíu við
; Italíu, Frakkland og England.
i-
; Amerikumenn og Genúafundurinn.
Frá Washington er símað, að
; Amei’íkumenn hafi xi.eitað að takia
þátt í ráðstefnunni í Genúa. Er
jástæðan til þessa talin sú, að við-
| reisnai’pólitik Evrópumanna hiafi
[ reynst eixxskis virði, og að sovjet-
stjórninni hefir verið boðið að
taka þátt í ráðstefnunni.
Ný stjórn á Spáni.
Símað er frá Madríd, að Guerra
fynrum forseti í þinginu halfi
myndað nýja stjórn á Spáni.
Svíar og Bolshevikar.
Frá Stokklxólmi er símað, að
efri deild þingsins sænska hafi felt
frumvarp um að viðurkenna sovjet
stjóraina, sem lögmæta stjórn
Rússlands.
E.s. Gullfoss
fer bjeðan til Vestfjarða utu Hafnarfjörð á morgun 11. mars kl.
12 á hádegi.
Eimskipafjelag Islanðs.
i Indverjar og Múhameðstrúarmenn.
í Símað er frá London, að stjórn-
íji á Indlandi hafi skorað á Eng-
: lendinga að nema Sévres-friðar-
| samningana úr gildi og bi’eyta
i stefnu sinni gagnvart Tyrkjum.
Færir íudlandsstjórn þá ástæðu
ifyrir málaleitun sinni", að hve-
nær sem Englendingar veiti
Gi’ikkjum liðsinni gegn Tyrkjum,
þá vakni gremja hvarvetna meðal
Múhanxeðstrúarm anna.
Lántökur Grikkja.
Samningar um lán, sem Giikkir
hafa leitað eftir í Englandi, hafa
strandað.
Nansen í Kaupmannahöfn.
Friðþjófur Nansen flytur íkvöld
fyrirlestur um ihungursneyðiua í
Rússlandi, hjer í borginni.
Gengi erl. myntar.
Srl. símfregoir
frá fréttaritara Morgunblaðsins.
Khöfn 8. mars.
Uppreisnin í Fiume.
SímaS er frá Belgrad, að upp-
reisnarmennirnir í Fiume hafi lagt
borgina undir yfirráð Ítalíu, en Jú-
• I. O. O. F. 1033108y2.
j ;• *'
j Fxmdur :í „Reykjavíkurstúku Guð-
spekifjelagsins* ‘ í dag kl. 8% síðd.
stundvislega. — Efni: Lemúría.
i
Föstuguðsþjónusta í dag í fríkirkju
Hafnarfjarðar kl. 6V2, síra Ólafur
Óiafsson.
Dánarfregn. Látin eru merkishjón-
in Guðmundur hx’eppstjóri Erlexids-
son og Ingibjörg Sigurðardóttir í
Mjóadal í Austur-Hiinavatnssýslu. —
Banamein beggja lungnabólga. Lögð-
ust þau sama dag bæði og andaðist
hann 2. þ. m. en hún 6. þ. m. Attu
þau iþrjú börn á lífi: Sigurð skóla-
meistara á Akureyri og húsfrúniar
Elísabe'tu í Mjóadal og Ingibjörgu í
Síðumúla.
Togarar þeir, sem veiða nú í salt,
eru að smákoma af veiðum. Skalla-
grímur er nýlega kominn, og enn-
fremur Leifur hepni, með 115 tn.
lifrar og Hilmir með 85 tn. Skalla-
grímur er farinn á veiðar aftur.
Farþegar á Gullfossi voru m. a.
Björn Hallsson alþingismaður, Sig.
Sigurðsson forseti Búnaðarfjelagsins,
Bookles, Goos, Grausluud, Svavar
Guðmundsson, síra M. B, .fónsson og
Kristín Ólafsdóttir.
Stúdentafjelagið. — Trúmálafuudir
þeir, sem áður hefir verið sagt frá,
verða haldnir í na>stu viku og b.vrja
á mánudagskvöldið, og síðan á hverju
bvöldi xít vikuna.
Skjaldbreið, mótorskipið, fór hjeð-
an norður á Akureyri í fyrrakvöld,
í beituútvegun fyrir lútgerðarmenn í
Sandgerði. Á skipinu fóru nokkrir
menn norður, sem beðið höfðu bjer
lengi eftir skipsferð.
Gullfoss átti að fara hjeðan í dag
til Vestfjarða, en 'fer ekki fyr exi á
hádegi á morgun.
Tognótaveiðar munu nokkrir vjel-
bátar hjeðan fara að stunda úr ensk-
um höfnum. Er einn bátur, Iho, lagð-
ur á stað til Danmerkur að fá sjer
þessi veiðarfæri þar, og fer hann það-
an til Englands.
Cand. júr. Sigurður Lýðsson hefir
sótt um að verða settur lögfræðis-
kennari við háskólann í stað M. Jóns-
sonar ráðhexra.
ístaka hefir farið fram á Tjörn-
irni undanfarna daga. Er kominn all-
mikill ís í íshúsin, en þó skortir mik-
ið á að þau sjeu full.
Jarðarför fröken Mörtu Stephen-
sen fór fram í gær og jarðarför frú
Margrjetar Magnúsdóttur í fyrradag.
Khöfn 9. mars.
Sterlingspund.............. 20.75
Dollar..................... 4-7(5
Mörk........................ 4’92
Sænskar krónur.............124.30
Norskar krónur............. 86-25
B’ranskir fnankar.......... 42.7o
Svissneskir frankar........ 92.80
Lírur...................... 24.30
Pesetar.................... 74.75
Gyllini ...................180.50
1111
í Manila á Filippseyjum varð 17.
jan. bruni svo mikill, áð aldrei hefir
meiri orðið síðan eyjarnar komust
undir stjórn Bandaríkjamanna. Fjöldi
húsa brann í þeim hluta borgarinnar
sem innfæddir menn byggja og 12.000
manns hafa hvergi öfði sínu að að
alla eftir brunann. Þykir víst, aÞð
kveikt hafi verið í af ásettu ráði.
Kvöldskemf un.
Efirhermur,
upplestur kvæða
og gamanvísur
heldur Gisli Olafsson
í Kvikmyndahúsinu í Hafnar-
firði í kvöld 10. mars kl. 9.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 5
í Kvikmyndahúsinu.
Tilraunir
meö góöum miðli.
Nokkrir karlar og nokkrar konur
geta fengið að vera með við til-
raunir hjá góðum miðli ef^skil-
yrði eru fyrir hendi. Þeir sem
hafa áhuga fyrir þessu sendi
eiginhandar nöfn og heimilisfang
merkt „Tilraunir(( til ritstjóra
þessa blaðs fyrir 15. þessa mán,
Vatnið.
Fyrst um sinn verður lokað
íyrir vatnið kl. 9—11 f. m.r
nema í Skólavörðuholti sunnan
Laugavegs og austan Ingólfsstr,
Rvík 15. mars 1922.
Bæjarverkfræðingurinn.
Fiskekuttere
med motor tilsalgs.
L. Andree Winciansen,
Bergen, Norge.
Dampskibseksped, Skibsmægler,
Fiskverkun.
Fiskur tekinn til verkunar á
næstkomandi sumri. Fiskurinn
verður tekinn á Reykjavíkurhöfn
eða Krossavík, eftir því sem ósk-
að er. Upplýsingar gefur
Hjörtur B. Helgason,
Akranesi.
•8kT !«iJS 'H<i9
So inujsioddisí ‘JipunSaj jeSjnra
‘X95J ‘ijodxo ‘jjbjj ‘jQfraisjj'Bq
‘iji9Aq ‘jpfraSpj ‘stBra Ri9q ‘SSÁq
-■Busuæq ‘jofrasiura ‘anjjÁsnBJjB
‘sijgra ‘8JPUB2J ‘jmjnpj ‘ gjj */, -jd
Bjnn 09 ? -tÁqs ‘’SJI b/i ‘Jd B-mB
§8 y IQfjjHBS njxjg jpuBfSSijji.iÁ^
•ranjQABfuÁSQn'BU jb Sjjq ranjjojjjj
ranjs9jj j J9 'uon umnisdeji
Danskar forónur
og aðra erlenda peninga, kaupir
og selur
Morlen Ottesen.