Morgunblaðið - 19.03.1922, Blaðsíða 3

MORGUMBLAÞIi
Biskups-greinin.
„Því að bisknp á að vera ó-
aðfinnanlegur, «ins og ráðs-
maður Guðs, ekki sjálfbirg-
ingur, ekki reiðigjarn .. ‘ ‘
(Tít. 1, 7).
Jeg sje af „Morgunblaðinu”,
að herra biskup dr. Jón Helga-
son, befir enn hlaupið á sig, er
hann fjekk fregnir af erindi því,
■er jeg flutti á fimtudagskvöldið
í Nýja Bíó. Sj'álfur hefir hann
ekki viljað sýna Stódentafjelagi
Reykjavíkur þá velvild og kurt-
uisi, að flytja erindi á trúmála-
fundunum, er það gengst fyrir,
nje heldur komið þar nerna fyrsta
kvöldið. Hann margber mier á
h'rýn, að jeg sje óstjórnleguV
fauti og hafi í „'heiftarham” helt
yfir 'sig úr „reiðiskálum” í trú-
málaerindi mínu.
Enginn samviskusamur stilling-
armaður lætur sjer til hugar koma
að hlaupa í blöðin með stórkost-
legar ákærur og mciðandi um
inenn og málefni eftir lausum
fregnum og órökstuddu skvaldri.
Þó að menn geri ekki nje geti
gert meinar sjerstakar kröfnr til
biskups, þá væri það þó ekki ó-
■samngjamt að vænta þess, að hann
væri ekki ógætnari en aðrir.
Hann vissi, livað um átti að
tala, en hirti ekki að hlýða á þáð.
Hann veit einnig, að jeg hefði
með orðinu ljeð honum handritið
til yfirlesturs, ef hann hefði ósk-
að þess. Þetta dettur honum ekki
í hug að nota, en isest niður og
ritar „geðstillingar”-grein sína í
Morgunblaðið. Jeg mun svara
greininni síðar með þeim hætti,
sem mjer þykir eiga best við. En
til þess, að almenningur geti geng-
iS úr skugga um, hvað jeg hefi
sagt um hann í trúmálaerindinu,
bið jeg Morgunblaðið að prenta
orðrjettan niðurlagskaflann, þar
Sem vikið var að hiskupnum og
grein hians í norsku blöðunum.
Jeg skrifaði fyrirlesturinn mjög
rólegur og mörgum fanst jeg
flytja hann með fjöri, sem stafar
líklega af sigurvissu minni í þessu
&óða máli.
Auðvitað prenta jeg þýðing
mína, en ekki bans, og mun jeg
síðar sýna vegna hvers.
Har Níelsson.
Niðurlag á erindi próf. H. N.
Þegar jeg var á fyrirlestrarferð-
inni í sumar í Danmörku, beiddust
ýmsir blaðamenn eftir að mega láta
blöð sín flytja samtal við mig. Þá
i’eyndi jeg að sfeýra sem best jeg gat
í fám orðum frá sldlningi mínum á
afstöðu kirkjunnar til spiritismans.
Meðal annars stendur þetta í grein-
inni, sem „Nationaltidende“ fluttu:
uJeg hefi í mörg ár reynt aö vinua
að því á íslandi, að spiritisminn
verði þar ekki gerður að neimun sjer
fi'úarflokki. . . Jeg lít svona á málið :
Kirkjan á að tileinka sjer árangur-
]nn af hinum vísindalegu sálarrann-
sóknum og hún á að láta hina nýju
°pinberun gagnsýra boðskap sinn.
®f niðurstaða hins vísindalega spíri-
tlsma. er sannleikur, þá getur kirkj-
f,n bkki staðið á móti honum! Eftir
bví sem vjer kynnumst lögmálum
Mheimsins hljóta þau aS leiðrjetta
frúarsetningar kirkjunnar. En trú-
^rsetningar kirkjunnar geta ekki
V
sett alheiminum reglur um, hvernig
lögináls hans eigi að vera“.
Jeg er enn sömu skoðunar. Til
þess að vinna að þessu markmiði
hefi jeg haldið uppi prjedikunar-
starfi hjer í Reykjavík um 7 ára
skeiö. Jeg setti það upp, þegar jeg
hóf það starf, að enginn maðnr,
sem þær guðsþjónustur sækir, fari
úr sínum söfnuði. Yður er öllum
kunnugt, aö þær guðsþjónustur virð
ast hafa fullnægt að einhverju leyti
trúarþörf ýmissa manna í þessum
bæ. Hvgg jeg að sálarrannsókna-
menn og guðspekisnemar sjeu þar
meginstofninn, og mjer hafa þeir
reynst einkar kirkjuræknir og ágætir
safnaðarmenn. En hvort mjer og
forseta Sálarrannsóknaf jelagsins,
sem einnig leggur mikla stund a það,
tekst aö varna þvi, að þeir er unua
hinum nýju stefnum, gangi úr þjóð-
kirkjiumi, fer mjög eftir því, hve
umburðarlynd og víðsýn kirkju-
stjórnin reynist.
Jeg hefi ekki neitað því, að mjer
kom það mjög á óvart, er mjer var
sýnt fyrir nokkuru norskt blaö, þar
sem birt eru ummæli biskupsvorsum
spíritismann, og þá auðvitað einkum
eins og liann þekkir hann hjer á
landi. Önnur kynni hefir hann ekki
af honum mjer vitanlega. Jeg ætla
sem minst að fara út í þá blaðagrcin
biskupsins þetta sinn, þó að mjer
fimiist mjög óviðeigandi orö hans
um einn fyrirrennara sinn, móður-
bróður minn sáluga Hallgrím Sveins
son og afskifti hans af rannsóknnm
vor Tilraunafjelagsmanna, eins og
lega og huggandi boðskap, sem kom-
inn er yfir landamærin fyrir ást og
frábæran dugnað þeirra, sem komn-
ir ern vfir um á undau oss.
Jeg heimsótti enska prestinn
Eielding-Ould í sumar. Hann er tal-
inn einhver gáfaðasti prjedikari
Imndúna. Jeg hafði lesið tvær bæk-
iii' eftir hann. ITcitir önnur „Er
spíritisntinn frá djöflinmii?“ Hin
er um kraftaverk helgra manna og
spíritismann á vornm dögum. Prest-
ur þessi hefir lengi kynt sjer spíri-
tismann og er alsannfairður um sam-
band vi§ framliðna menn. í grein,
sem hann ritar í sumar urn Jeanne
d’Arc, minti hann nteðal annars á,
að sú kirkjudeild, sem hefði látið
brenna Jeanne d’Arc á báli fyrir
villutrú og galdra, af því aö lvún var
sannfærð um samband sitt við lielga
menn í ósýnilegum heimi, hefði að
500 árum liðnum gert hana að dýr-
lingi. En eins áreiðanlega og hún
hefði talað við heilagar verur, eins
víst væri það, að ýmsir menn á
vorum dögum hefðtt talað við fram-
.liðna þjóna Ouðs, og þess væri ósk-
andi, að það tæki ekki kirkjuna önn-
ur 500 ár að koma þessari staðreynd
inn í sitt fagra, en nokkuö skilnings-
daufa höfuð. f fyrirlestri, sem sami
prestur flutti í Spiritista-fjelagi í
Lundiínaborg í haust um Fraus frá
Assisi, var hann svo djarfur að geta
>ess, að hanii væri sannfærður um,
að hann liefði fengið skeyti frá sjálf
um hinum heilaga Frans. Mundi
biskup vor ekki tala um „óhæfu“, ef
jeg þefði látið mjer slík orð urn
vjer þá nefndumst. Jeg ætla að látajmunn fara? Mjer var sagt í London,
mjer nægja í kvöld að lesa fyrir yð-
ur þýðingar af beinum ummælum
dr. Jóns biskups um spíritismann.
Hún er á þessa leið:
„Frá þeirri stund, er jeg las um
þetta ógeðslega fyrirbrigði vorra
tíma, hefi jeg verið mjög ein-
dreginn mótstöðumaður spíritism-
ans og allra þeirra óhæfu, sem
fylgismenn lians liafa í frammi.
Jeg tel spíritismann nánast vera
hina ömurlegustu vandræða-upp-
bót trúarbragðanna og boðskap
hans handan að auvirðilegt hjal,
algerlega engisvert þeim, í hverra
hjörtu Guð hefir fyrir heilagan
anda látið „þekkinguna á dýrö
Guðs skína fram í ásjónu Krists' ‘.
Gort spíritismans af vísindum og
vísindalegum sönnunum virðist
mjer vera hreinasti hjegómi“.
Jeg veit ekki, livort yður finst
þetta vinsamleg uminæli um starf
vor sálarrannsóknarmanna hjer í
Reykjavílt, og þá einkum um starf
mitt, því að út af fyrirlestrum mín-
um í Danmörku eru þau skrifuð ?
Jeg ætla þetta siun ekki aö fara út.
í það, að þetta kemnr ekki sem best
heim við ummæli hans um spíritism-
ann í hirðisbrjefinu. „Óhæfan“ er
víst tilraunir vorar og ef til vill
prjedikunarstarf mitt og fyrirlestr-
ar. Jeg skal ekki mæla mig undau
þeim vitnisburði. En eitt langar mig
til að taka fram. Ef allar fregnirnar
er spíritistar telja sig hafa fengiö
að handan, t. d. Júlíubrjefin, bók
G. Vale Owen prests, í 4 bindum
(Life beyond Death), rit enska
prestsins Staintons Móse og ýms
önnur, eru algerlega engisvert,
hjal, þá ætla jeg að leyfa mjer að
segja, að þá fer margt í Gamla
testamentinu að verða rusl í mínum
að þrátt- fyrir alt þejta athæfi Field-
ing-Ould hjeldi Lundúnabiskupinn
áfram aö vera aldavinur hans. Jeg
þorði naumast að trúa að það gæti
verið satt. En nú hefi jeg fengið
beinharöa sönnun þess. Presturinn
liefir gefið út ljóðabók í vetur, því
að hann er skáld. í þeirri bók eru
ýms kvæði, sem hann hefir áður birt
í „Liglit“, aðalmálgagni mentaöra
spíritista í Englandi. En sjálfur
Lnndúnabisknpinn skrifar formála
fyrir bók þessa spiritiska vinar síns,
til þess að mæla með ljóðunum. Sá
göfugi biskup er ekki hræddari en
þetta við spíritismann. Ekki þarf
heldur annað en að sjá andlitssvip
lians til að sannfærast um að hann
er nær því heilagur maður.
Úr því yfirmaður kirkju vorrar
hefir nýlega kveðiö upp svo harðan
dóm yfir gerðmn vor Sálarrann-
sóknamanna í Reykjavík, ætla jeg að
enda mál mitt á að lesa upp fyrir
yður álit annars manns á sama efni.
Hann er raunar ekki biskup, en ein-
hver alheimsfrægasti læknir, sem nú
er uppi. — sjerfræðingur í berkla-
fræöi; hann er prófessor og doctor
í læknisfræði og á heima í Netv York.
Ilann heitir S. Adolphus Knopf.
Jónas Kristjánsson læknir á Sauð-
árkrók, sem nú er á ferð í Ameríku,
heimsótti hann og hefir skrifað mjer
brjef um þá heimsókn. Er hann
mjög hrifinn af lækninum. í ritlingi,
sem hann gaf Jónasi, en Jónas sendi
mjer og bað mig að geta um hjer
heima, lýsir dr. Knopf yfir þessari
trúarjátning (confessio fidei) sinni.
Beriö hana saman við yfirlýsingu
biskups vors:
„Þegar jeg hefi metið allar sann-
anirnar, hefir árangurinn hjá mjer
orðið fullvissa um að til eru áreið-
augum. — Munið eftir, að jeg sagði anleg fyrirbrigði, sem koma frá
rusl —. Mjer blöskrar, að nokkur framliönum vitsmunaverum,og birta
skuli tala svo um allan þann yndis- það. sem jeg nefni með lotningu
Tennisfjelag Reykjavikur.
Sollinn nei lausa natlanon
verður sýndur þriðjudag kl. 9 og miðvikudag kl. 8V2 í Iðnó. Að-
göngumiðar seldir fyrir báða dagana eftir kl. 3 á morgun í bóka-
verslun Sigfúsiar Eymundssonar.
Koilldiilioilun u bluliuelli
verður haldin í Bárunni sunnud.
19. þ. m. (í dag) til ágóða fyrir fríkirkjuna í Reykjavík.
Til skemtunar.
Söngur: karlakór, (ág. kraftar).
Sungnar giacmanvísur.
A hlutaveltunni verður fjöldi ágætra muna svo sent: 1 tonn af
kolum, 2 gólfteppi, 2 nýjar stundaklukkur (önnur 80.00 kr. virði),
vasaúr, mikið af fiski hæði söltuðum og nýjum og margt fleira.
Skemtunioi hefst kl. 8 síðdegis. Aðgöngumiðar seldir í Bárunni
frá kl. síðd. og við innganginn og kosta 1 krónu. Drátturinh kost-ar
50 aura. Komið og reynið hamingjuna. Allir fá eitthvað gott.
Nefndin
guðdómlegan sannleika. Til þess að
láta í Ijós, hvern árangur þessar
margra ára rannsóknir hafa haft
fyrir sjálfan mig, vil jeg leyfa mjer
að nota orð Gerald Massey, meö því
að jeg finn, að þetta skáld og djúp-
hýggjumaður segir það betur en
mjer væri unt. Spurningunni urn
þaö, livaða álirif þessi nýja, en þó
gamla trú hefði haft á hann, svarar
hann þannig: „Spíritisminn hefir
víkkað svo andlegan sjóndeildar-
liring minn — eins og margra ann-
ara — og veitt mjer það æðra út-
sýni, breytt trú í sannreyndir með
svo öflugum hætti, að hjeöan af verð
jeg aS líkja lífinu án hans við sigl-
ing á skipi, þar sem öll lúkugöt eru
vandlega byrgð og menn verða að
hýrast sem fangar undir þiljum viö
kertistýru; en síðan er þeim leyft
að ganga upp á þilfarið fyrsta sinn
stjörnubjarta góöviðrisnótt, til þess
að viröa fyrir sjer guðlega dýrð
hins leiftrandi stjörnuhers“.
Þó að jafnvel biskupar kjósi held-
ur að býrast undir þiljum, þá ætla
jeg og vjer Sálarrannsóknarmenn
oss að hafast við á þilfarinu.
-------o------
Iðunn.
Iðunn, YII„ 3—4, er nýkomin út
Er hún að þessu sinni fjölbreytt að
efni og hin læsilegasta. Heftið byrj-
ar á ljómandi fallegri þulu, eftir
einhvern eða þó líklega einhverja
„Ó“. Er sú tegund skáldskapar óð-
um að ryðja sjer til rúms lijer á
landi, en þó ekki nema fárra með-
færi svo vel fari. Þá kemur smá-
saga eftir ítalska skáldið G. Yerga.
Næst kvæði eftir Guðm. Friöjóns-
son: .,Til Huldar í Hliðskjálf“. Er
það kvæði að ýmsu leyt-i ólíkt öðr-
um kvæðum hans. Næst eru smá-
brot eftir Jón Thoroddsen: Flugur.
Þá kemur erindi það, er- Klemens
Jónsson flutti á fundi „Stefnis“
fyrir nokkru, og nefnir hann það
„Fjárhagshorfur. Þá skrifar Hall-
grímur Hallgrímsson hreppstjóri á
Rifkelsstöðum í Eyjafirði um sveita-
líf á íslandi um og eftir miðja 19.
öld, fróðlegt erindi að ýmsu leyti.
Þá ei’ enn ltvæði eftir Guðm. Frið-
jóusson, er hann nefnir „Hnit-
björg“. Yrkir liann þar um lista-
safnshús Einars Jónssonar og lista-
verk lians; gagnort kvæöi og frum-
legt. Næsta greinin er eftir ritstjór-
ann, og er um Einar Jónsson og verk
bans. Er þar lýst einkum hinnm
minni verkum hans, sem almenningi
eru ókunnug eða lítt kunnug, og
fylgja myndir af þeim og húsinn.
Er nú svo að sjá bæði á þessu, sem
þarna er ritað og áður, sem nýlega
hefir verið um þennan listamann
okkar sagt annarsstaðar, að þjóð
hans muni nú úr þessu geta farið
að tileinka sjer hann og verk hans
á annan hátt en verið hefir. Svip-
all skrifar mest um Island og Kana-
da. „Um frumeinda kenninguna“
heitir þýdd grein eftir Rutherford.
Þá er kvæði eftir M, Á, (Magnús
Árnason) „Efinn“. Næst er erindi,
er ritstjórinn flutti hjer á áttaræðis-
afmæli Brandesar. Framhald er og
af ritgerð ritstjórans um „Höfuö-
rit H. lbsens. Lagleg smásaga er þar
eftir Guðmund Hagalín, „Að leiðar-
lokum“. „Trú og sannanir“ eftir
ritstj., framhald fyrri greina um það
efni, „Fáein krækiber“, og loks
ritsjá. — Er auösætt af þessu, að
ritið er hið fjölbreyttasta.
o
-= DA6BÚK. =-
□ Edda 59223217 — 0
A. B. C. Instr.
Næturlæknir: Guðm. Thoroddsen.
Sími 231. Vörður í Laugavegsapóteki.
I. O. O. F. — H 1033208.
í Hafnarfirði flytnr Halldór Jónas-
son í dag kl. 4 af hálfu stúdenta-
fræðslunnar erindi um efnið: Úr
hverju er heimurinn skapaður? Verð-
ur það alþýðleg frásögn um fyrri
skoðanir manna á því efni og hinar
merkilegu uppgötvanir síðustu ára.
Fundur í „Stjörnufjelaginu” í dag
kl. 31/2 síðdegis. — Barnafundur kl.
2% síðdegis.
Ókeypis tannlækning Háskólans kl.
2 á þriðjudag lijá Bernhöft. Pósthús-
stræti.
1