Morgunblaðið - 09.06.1922, Blaðsíða 2

MOBGUNBLABIÐ
hefir hann oft rakið „kúgunar-
sögu“ íslensku þjóðarinnar, og
við þær sögurannsóknir stundum
tekið sjer orð látinna mikilmenna
svo sem Jóns Sigurðss'onar o. fl.
Ef við hugsum okkur aðferð Jóns
Sigurðssonar í þessu máli myndi
hún hafa snúist að 'því að laga
málið, höggva af því meinsemd-
imar svo að allir gætu staðið
saman að því, og haldið hópinn.
Það er að orðtæki haft um suma
menn a£> þeir sjeu ekki spámann-
lega vaxnir. Mjer finst að þessi
ummæli Tímans sjeu ekki spá-
mannlega mælt fyrir vaxandi gengi
kaupfjelagsmála, og sá er þau
hefir sett fram geti varla verið
góður leiðtogi fyrir þörfum fje-
lagsskap.
Kaupf j elifi gsmaður.
præp. hon.
Hann andaðist að kvöldi hins
1. ‘þ. m. eftir s'kamma legu í
hálsbólgu og lungnabólgu .
Síra Guðmundur heitinn var
fæddur í Birtingaholti 3. sept.
1853, sonur Helga bónda í Birt-
ingaholti, sem mörgum er kunnUr.
Eru þeir synir hans, síra Guð-
mundur, Magnús skólastjó
Kjartan og Ágúst allir þjóðkunn-
ir menn og að mörgu leyti ríkt
ættarmót með þeim. Síra Guð-
mundur var elstur þeirra og gáfna
einkenni hans sennilega einna skýr
ast mótuð. Stúdent varð sr. Guð-
mundur árið 1877 og gekk þá
á prestaskólann og varð bandídat
' guðfræði tveimur árum síðar.
Gerðist hann þegar að loknu prófi
aðstoðarprestur að Hrafnagili hjá
íra Daníel Halldórssyni og var
þar nokkur ár. En árið 1880 varð
hann aðstoðarprestur Ásmundar
prófasts Jónssonar í Odda enj
liafði þar stutta viðdvöl, því síra|
Síðan 1907 hefir síra Guðmund
ur átt heima hjer í bænum, að
undanteknu rúmi ári, sem hann
avaldist á Selfossi hjá Guðnumdi
syni sínum og starfaði hann þá
við útibú Landsbankaus þar.
Síra Guðmundur var kvæntur
Þóru Ásmundsdóttur prófasts
Jónssonar í Oddia. Yarð þeim 5
barna auðið. Ein dóttir þeirra
hjóna, Lanfey, er látin fyrir nokkr
Þjóðrjettur ítala „Miakkaroni“
var fyrst áborðborinn, kúfaður
djúpur diskur fyrir hvem marnn.
Geðjaðist mjer ekki sem best að
rjetti þessum og æt'laði aldrei að
geta lokið, en dáðist að ítölunum,
sem hmðu diöka sína á svipstundu.
Seinna varð þetta uppáhaldsmat-
ur minn, sem jeg saknaði næstum
því eins mikið og þrúuvínsins
þegar jeg kvaddi landið. Þrír
No*ið sfðasta tækifærið.
m árum, en fjögur lifa: As- agrjr rjettir voru fram settir og
mundur skólastjóri á Eiðum, hálf flaska af ósviknu rauðvíni
Guðrún, Helgi og Guðmundur,
sem báðir eru starfsmenn í Lands
bankianum. Frú Þóra andaðist
laust eftir aldamótin.
Enginn mun hafa haft nokkur
veruleg kynni af síra Guðmundi
án þess að veita því eftirtekt,
að hann bar í mörgu af öðmm
mönnum. Hann var gáfumaður
með afbrigðum, fjölfróður og sí-
lesandi, og þó talað væri um alla
heima og geima, var sjaldan kom-
ið að tómum kofanum hjá síra
Guðmundi. Þó bar frá, er talið
barst að íslenskri málfræði. Tung-
an var honum eins og bami
leikfang, hann Ijek sjer við orð-
myndir, máltæki og myndanir,
og gagnrýndi málleysur og lat-
rnæli. Befir íslensk málfræði far-
ið mikils á mis, að hann gerði
ekki vísindastarfsemi að lífsstarfi
sínu. Vottur er þiað um fjölhæfi
síra Guðmundar, að hann var einn
ig ágætur stærðfræðingur, las
kynstur af stærðfræðiritum og
glímdi við reikningsþrautir. Er
því við brugið hve fimur hugar-
reikningsmaður haain var.
Síra Guðmundur var mikill mað
ur að vallarsýn, prúðmenni hið
mesta í allri framgöngu, skemt-
inn í viðræðum og hið mesta
ljúfmennþ
Suðurgangan.
Efitir í. G.
handa hverjum; gerði jeg þessu
öllu góð skil og hjelt svo til fje-
laga minna og ætlaði að halda
vörð meðan þeir fengju sjer hress
ingu. En er jeg kom þar er jeg
skildi við þá, voru þeir horfnir
og sáust engar menjar þar. Varð
mjer hverft við þetta og leitaði
lengi, uns jeg loks fann þá í
fyrsta flokks klefa einum. Sá jeg
strax að eitthvert slys hafði að
höndum borið, því þeir voru mjög
alvarlegir og þögulir. Sögðu þeir
mjer þá sínar farir ekki sljettar.
Þeir höfðu komist að því aðþessi
klefi var auður, flutt sig þangað,
kastað sjer niður á sinn legubekk-
inn hvor, sofnað að bragði en
vakmað brátt við það, að farbrjefa
maðurinn vildi sjá farmiða þeirra,
varð Ríkarði þá hverft við, sem
vonlegt var, er ‘hann fann að
vasabókin var ekki á sínum stað,
hafði henni verið stolið af honum
meðan þeir sváfu báðir. Til allrar
hamingju höfðu ekki verið pen-
ingar í bókinni, en farseðill, vega-
brjef og fleiri skjöl og ýmislegt
var í hana skráð, sem að gagni
mátti koma á ferðalaginu. Með
100 lírum hafði hann gert járn-
brautarþjóninn ánægðan; en þar
var aðallega vegabrjefsmissirinn,
sem olli áhyggjunum. En nú hafði
jeg komist í gott skap inni í mat-
salnum og smitaði hina bratt,
sagði jeg að fall væri fararheill,
því jeg mundi hvað Scipio hafði
sagt forðum, er hann hrasaði á
j Afríkuströnd c: teneo te Africa.
Okkur kom saman um að ræðis-
Þann 1. júlí næstkomandi má búgst við að auka skattur
verði lagður á allar vindla, cigarettu og tóbaksbirgðir, sem fyrir-
hggjandi verða hjá kaupmönnum, og ekki hafa verið keyptar
af Landsverslun.
Af skatti þessum hlýtur að Igiðia ihækkandi verð ’ á þeiui
vörum, sem hann nær til.‘ Er því ráðlegast fyrir menn að birgja
sig upp fyrir þann tíma, því þetta er áreiðanlega síðasta tæki-
færi sem gefst um langt skeið til þess að komast að hagfeld-
um tóbakskaupum.
Til þess að gera mönnum auðveldara að notfæra sjer síð-
asta tækifærið, verða allar eldri vindla, cigarettu og tóhaksbirgð-
ir, seldar með niðursettu verði til næstu mánaðamóta, í
iDbaksuErslun R. P. teuí.
Þeir voru, að vonum', orðnir maður Dana, og um leið okkar,
Ásmundur andiaðist tæpu ári síð- þreyttir, fjelagar mínir og settust mundi geta ráðið bót a þessu, og
ar. Vorið 1881 var honum veitt' nú á töskur sínar; vorum við , að láta þá sem ekkert hefði í skor-
Akureyrarprestakall en í fardög-. þarna steddir með farangur ok.<-.ist þangað til í verra færi, sem
nm 1885 hafði hann brauðaskifti' ar rjett fyrir framan salemisdyrn- j við vonuðum að ekki kæmi til.
við síra Þórhall Bjamarson, síðar'ar og vildu fariþegar fara að.Hjetum við hver öðrum að skilj
biskup og fluttist að Reykholti.: ónáðai okkur og komast inn á ast ekki að í þessu máli, en láta
Dvaldi hann þar það sem eftir j salernið, en þá höfðum við numið
var prestskapar hans, þangað til . ítalskt orð, sem við notuð nn ó-
vorið 1907, og við Reykholt var spart okkur til varnar. Það var
hann tíðast kendur eftir það. orðið „occupata11, sem á ljelegri j járnbrautarstöðinni gekk alt vel
Prófaststörfum gegndi hann frá! ísle-nskii þýðir „upptekið . SnerUjOg enginn spurði efir vegabrje
1885 til 1896. i menn þá frá og hjeldu að einhver j um. Kvöddum við nú „Alparos-
Þegár síra Guðmundur Ijet af.væri inni. Nú kvisaðist að veit-
eitt yfir alla ganga. Bar nú ekki
fleira til tíðinda þennan dag, var
nú stutt eftir til Firenze. Þar á
margar brýr og er ein þeirra:
Ponte vecchio, afarmerkileg. Á
henni er óslitin röð af gullsmíða-
búðum til beggja handa, er svo
miklu af gullvamingi raðað þar
til sýnis í gluggana, að torvelt
verður mörgum gangan yfir brúnia,
einkum kvenfólki, vegna þess hve
margt fagurt er að sjá. Yfirbygð
göng eru líka á brúimi, svo hægt
er að ganga þar um, án þess að
verða fljótsins var. Liggja göng
þessi óslitin frá Pittihöllinni, er
var bústaður höfðingja þeirra er
rjeðu þama rikjum til Palazzo
Degli Uffici, icr stendur á vestari
árbakka, en Pittihöllin stendur
langt austan árinnar. Ufficibygg-
ingin var víst stjórnarskrifstofa
og ráðhús, og er sagt lað Medici-
arnir, er drotnuðu í Firenze um
langt skeið, hafi láið byggja
göng þessi til þess að losna við
að verða á vegi lýðsins á leiðinni
milli stjómarráðs og bústaðiar síns
Nú eru mjög fögur og fræg söfn
í báðum þessum húsum og á bak
við Pittihöllina
úr marmara af Dante, Michael-
angelo og Galilei og grafir' hinna
tveggja síðamefndu, að ónefndum
fjölmörgum öðrum myndum og
gröfum stórmerkra manna.. St.
Iiirenzo-kirkjan, með grafhvelf-
ingu Mecliceanna, sem e’kki verð-
ur með orðum líst.
Framh.
fllt þavf hivöingu.
er svo
Eitt af því þýðingiarmi
þjóðina og einstaklingana, er að
fá góða kartöflu uppskeru. Eio
af skyldum okkar mannanna. eV
að hjálpa náttúrunni til að fraiU'
leiða sem mestan og nytsamasban
jarðagróða, sem kemur með góðri
hirðingu og góðum hentugum á-
burði. Við verðum að hafa góðar
gætur á óvini kartöflunnjar ill'
gresinu, hafa gætur á að það £»i
fagur aldrei að þroskast eða fella fr®-
prestskap fluttist hann hingað til
bæjarins. Sama haustið tók hann
við forsetastörfum í Búnaðarf je-
lagi íslands eftir Þórhall Bjamar-
son, sem þá varð biskup um líkt
ingavagn væri í lestinni; brá jefo
mjer þangað — lauga leið — til
þess að ná mjer í einhverja hress-
ingu, en fjelagar mínir gættu far-
angursins á meðau. Stóð þá svo á,
leyti. Var hann forsetf fjelags-jað borð voru fram reidd og skyldi
ins einn áratug, og þótti forsjáll j alment orðhald fram fara, fyrir
í stjóm sinni, fór gætilega með
fje í þarfir landhúnaðarins, en
þá er taka vildu þátt í því; lenti
jeg við borð með þremur stjóm-
nýtísku gerbótamönnum þótti málamönnum, sem töluðu vel
hann íhaldssamur um of. Síra; ensku og frönsku auk móðurmáls-
Guðmundur var búhöldur mikill! ins. Þeir voru að minsta kosti
í fornum stíl en vel má vera að
hiann hafi ekki trúað á ágæti
sendihemar. Jeg skrökvaði ein-
hverju um þjóðemi mitt og stöðu,
ýmsra nýrra búmaðarbóta. En | svo jeg varð ekki lægra settur en
hitt er víst, að f jelagið dafnaði j þeir, en la'kast þótti mjer að eng-
ágætlega á þeim áram sem hann: inn var þess kostur að hægt væri
veitti því forstöðu, fjelagatalan j að þvo sjer um hendumar og var
óx, og einmitt á þessu tímabili | þess þó full þörf eftir sólarhrings
tóku bændur að gefa gaum að dvöl í óhreinum vagni í svælu og borðuðum ítalskau jólamat um
ma", sem þakkaði okkur með
tárvotum augum fyrir góða sam-
fylgd, sáum við hana aldrei síðan.
Náðum við nú í vagn, sem var
vandalaust, því ökumenn hárasig
að vanda mjög eftir björginm.
Ókum við á gistihús eitt vandað
og sváfum vel um nóttina. Þannig
endaði þessi Þoriáksdagur, sem
jeg er viss um að engum okkar
líður nokkru sinni úr minni.
Næsta djag — aðfangadag jóla
— leituðum við uppi Pension
Scandinave; þar ríkja 2 danskar
systur, sem lengi hafa dvalið í
ítalíu. Rjeðum við okkur þar til
vistar og fluttum okkur þangað.
Var þar fult af allskonar fólki
frá öllnm Norðurlöudum; fengum
við bestu viðtökur, góð herbergi,
umbótunum, sem nú era að byrja! reyk stundum í löngum jiarðgöng-
að komast í framkvæmd hjer á
landi. í fyrrasumar var hann
um ete. Með vasaklút mínum
kveldið og gengum kringum afar-
stórt jólatrje með söng og hljóð-
reyndi jeg að ráða örlítið bót á færaslætti. Firenze stendnr í fögr-
kjörinn heiðursfjelagi Búnaíðar- þessu, svo lítið bar á, og nú byrj-; um dal, rennur Arnofljót gegnum
fjelagsins. aði fyrsta ítalska borðhaldið. borgina< Yfir Amo eru bygðar
skrautgarður, að leit mun verða
að öðrum eins. Hlíðarnar beggja
megin dalsins sem Firenze stend-
ur í, eru vaxnar fögrum skógi,
mest eru það olíventrje, sígræn,
en ekki mjög 'há, svo eru snotrar
byggingar hjer og þar innan um
skóginn upp eftir öllum hlíðum,
því á ítalíu eru sumiarhitar mikl-
ir og þá líklega svalara uppi í
hlíðunum og uppi á sjálfum háls-
unum. Þegar sólin skein á skóg-
inn og hin marglitu hús og rjóður,
var þetta mjög fagurt á að líta.
Oft viar sólskin um miðjan dag-
inn, en stundum fremur kalt á
kvöldin og rigndi ekki allsjaldan,
en aldrei festi snjó á láglendi og
var þetta þó um jólaleytið og í
janúarmánuði, sem við vorum
þaraa.
Þiað yrði of langt mál að lýsa
Firenze nákvæmlega. Sumar göt-
urnar eru allbreiðar og fagrar,
aftur aðrar svo þröngar, að manni
virðast húsin næstum slúta sam-
an yfir þeim og sjer þá að eins
í litla ræmu af himninum. Þessar
götur og byggingar við þær eru
víst mjög gamlar. Mörg era fögur
hús í borginni. Mest ber á dóm-
kirkjunni, St. Maria del Fiore,
við hliðina á henni er afar stór
og fagur tum og lítil gömul
kirkja - skíraarkirkja með bronse-
hurðum; er sagt að Michaelangelo
hafi sagt um eina þeirra, að hún
hefði átt að vera í hliði himna-
ríkis. Á henni era 24 upphleyptar
myndir af athurðum, sem um
ræðir í ritningunni. Margar fleiri
kirkjur eru þar forkunnarfagrar,
t d. Santa Croce; þar eru myndir
Ef það nær að þroskast, rænir
það ljósi rúmi og næringu fr*
jurtunum.
Það eru til margskonar aðferð-
ir við að eyðileggja *illgresið og
margskonar áhöld. Jeg hýst við,
að flestir af þeim sem fást við
garðrækt, þekki einhverja aðferð
til að útrýma illgresinu. Það eru
svo margir búnir að skrifa og
leiðbeinia í garðrækt, að við það
hef jeg ekkert að bæta. Vand-
virkni verður að nota til þess að
verkið nái tilgangi sínum. For-
eldrar, hafið bömin með ykkur.
Börn, sem látin eru vera með,
venjast á hirðusemi, læra að
þekkja lífsskilyrði kartöfluunar,
eða matjurtanna.
Það sem kom mjer til að skrifa
þessar fáu línur, er, að undanfariö
ár, hefi jeg sjeð svo illa hirtft
garða hjer og víðar. Hla hirtír
garðar era Ijótir, og í flestum ti‘l-
fellum ómagar, en vel hirtir garð-
ar eru heimilisprýði, og nrarg,
marg borga sig.
Reýkjavík 4. júní 1922.
K. G.
EndurrEÍ5n Petragrad.
pess var getið í símskeytum í vor>
að þýskir banbar hefðu tekið að sjeí
að reisa Petrograd úr röstum aftuí
eftir hrörnun ófriðaráranna. SíðftU
1915 hefir engu verið haldið við
mannvirkjum í borginni og má P
geta nærri, að hún muni yera í ml
illi niðurníðslu. ,,
pað er þýska fjelagið ,,Mercat°i'