Morgunblaðið - 09.06.1922, Blaðsíða 3

MQBGUNBLAÐIB
Isólfsson
heldur
Opgel-hljómleika
sína föstudagskvöld 9. júní
kl. 8l/a
Agöngum. seldir i bóka-
versl. íaafoldar og Sigf.
Eyuiunds8oiiar og G.-T.husinu
6ftir kl. 7.
seta kefir tekið endurreisnarverkið að
sjer með aðstoð ýmsra banka í Þýska
aödi. Ætlar það að byrja á því að
gera við sörpræsin, lokræsi þau sem
eiSa að halda þurrum jarðveginum
'Tetrogxad stendur á votlendi) og
a*st verður vatnsveitu borgaxinnar
01aið í lag. Síðan verður farið að
k«ra við íbúðarhúsin, sem eru í svo
^arlegu ástandi, að % hlutar þeirra
ekki talin hæfilegir mannabú-
«taðir.
, kjelagið iþýska hefir áskilið sjer
ÍJett til að flytja nauðsynlegan efni-
Vlð og verkamenn, sem til fyrirtæk-
1:51118 þarf, inn frá pýskalandi.
--------o---------
tiorska fjelagið „Spitzbergen Kul-
^^Pagni' ‘ hef ir nýlega gef ið út
lrt0ktarverða skýrslu um kolanám
0rðinanna á Spitzbergen. Land það,
/;lri fj®lagið á þar, er nálægt 1000
^lómetrar að flatarmáli og er tal-
að á því svæði sjeu 1500.000.000
j^álestir af kolum eða um 600 smá-
^tir á hvern íbúa Noregs. Bru Norð-
kenn þannig orðnir með kolaauðug-
Þjóðum í heimi.
^^ðmenn nota að meðaltali 1%
smálesta af kolum á ári. Fá
h>n Þessum kolum frá
leiðsían
kffzbergen, en búist er við að fram-
®v0,
verði mjög bráðlega aukin
&n? ^ ^orðmenn fái þriðjung allra
aj sem þeir þurfa, frá Spitzbergen.
tjj P'-tzbergenkolin eru einkum notuð
jj kufuskipa, en ríkisjárnbrautirnar
i rsku eru e|nnig farnar að nota
au til sinna þarfa.
Hitt og þetta.
^jhsteinskenningin kvikmynduð.
iu' 1 daemis um það, hve kvikmync
itr^r °rðinn mikill þáttur í vísindí
kvj^ fræðslu, má nefna, að þýsl
Ug^yodafjelag hefir kvikmynda
Uajj- stöðuatriðin í Einsteinskennin^
leo, °g sýnir myndin með skiljar
111 dæmum hver þungamiðja hem
lí]ítfír' ®r fyrirkomulagið á myndinr
k h'0g ^yrirlestur um efnið, og þyl
i;,,i Un bafa tekist svo vel, að heila
íU.Ur g°ti ekki gert hina merk
®fíngu Einsteins prófessors be
skil,janlega. Fimm prófessora
aðstoðar við töku myndarinna:
Biblían á 550 tungum.
silH*!j£a kíiblíufjelagið hjelt ársfun
ílafgj • ma'í síðastliðinn, í Londoi
192] Ijelagið haft meiri tekjur ári
gefjjjnokkurntíma áður. Út vox
ké]jUlQ a árinu 8.589.652 eintök t
a<SiH. p°g var það 66.000 færra e
a 12 ®lnar höfðu verið út biblíi
tungumálum, þar af
lagig^alum Afríkuþjóða. Hefir fj«
^ngUjj.U gefið blblíuna út á 55
aUs, eða á 100 nýjum tungi
Slðan í maí 1913.
5j Siþji Eldfjallið Etna
. 5Pnpu^, ókyrrast mjög
að Yesuvíus fór að
ioðu r Snemma í fyrra mánuði
jaHinn Jarstrókar * miklir upp úr
vali-
bat.
dunir og dynkir heyrð-
Einkemiilegur maður er um
þessar muiidir á ferðalagi um
Norðurlönd. Hann er umgur — að
eins 32 ára gamall með postula-
Skegg, vefjarhött og í gulri
skikkju.
Þessi maður er kristinn Ind-
verji, Sadhu Bundar Singh, sem
frægur er orðinn um allan heim
fvrir fagnaðarerindisboðskap sinn.
Sundar er fæddur í Rampur í
Norður-Indlandi og laf ríku fólki
kominn. Yar hann yngsti sonur
foreldra sinna og ólst upp við
allsnægtir. Móðir hans var góð
kona og vakti drenginn til um-
hugsunar um andleg efni. Hann
var sí-leitamdi og rannsakandi lög-
mál lífsins og þessari leit hjelt
hamn áfram eftir að hann misti
móður síma, 14 ára gamall. Hann
leitaði sál sinnj friðar og fann
hann ekki í trú feðra sinna og
helgiritum ’þeirra. Og ekki stoð-
aði það, þó hann ofsækti kristna
■menn eins og hann giat, þenti
grjóti í krisniboða, brendi biblí-
ur og aðrar helgar bækur. Frið-
urinn kom ekki samt.
Þess vegna var hann staðráð-
inn í því að ráða sjer bana, þegar
hann var 15 ára gamall. Einn
morgun ætlaði hann að fleygja
sjer undir járnbrautairlest. Hann
bað guð — ef nokkur guð væri
til — að vísa sjer á rjetta leið.
Og skömmu 'síðar sá, hann undar-
legt ljós. Hann sá guð og heyrði
hann tala.
Og þá loks fekk hann sálarró.
Hanm var kristinn upp frá því.
Faðir hans rak hann burt af heim-
ilinu. En hann var glaður og á-
nægður hvað sem á móti bljes.
Hann viar skírður í kristnu kirkj-
unni í Simla, þegar haun var 16
ára gamall. Jlaiuij varð kristinn
s a d h u — postuli — sem ekkert,
átti nema skikkju síma og biblí-
una. Hann er vinur allra, hjálpar
öllum, líknar sjúkum, segir þeim
frá Kristi og flytur boðskap bans.
En þeir sem boða kristna trú í
Tíbet líða pislarvættisdauða. —
B úddhatr ú a rm en n lífláta ekki
kristna menn, því það er bannað
í trúarbrögðum þeirra. En þeir
leika þá svo hart, að þeir hljóta
að deyja af afleiðingunum. Ann-
að hvort kasta þeir þeim fyrir
björg eða í tóma djúpa brunma,
eða þeir sanma utan um þá skinn-
um og láta þá stikna í sólarhit-
anum. Sadhu Sundar hefir oftar
en einu sinui komist lífs af úr
slíkum hörmungum á undursam-
legan hátt. Einu siuni var hon-
um kastað í brunn, þar sem
margir höfðu látist á und'an hon-
um. En maður, sem hann hafði
aldrei sjeð áður, bjargaði honum.
Og hann hjelt ótrauður áfram að
prjedika.
Árið 1918 kom hann til Madras,
og eftir það varð hann kunnur
um víða veröld. Fólk hópaðist
að honum þúsundum saman og
stórfeldar vakningar hafa orðið
fyrir starfsemi hans. Eu sjálfur
breytist hamn ekki, til orðs nje
æðis. Framkoma hans er látlaus
og róin óifandi, einnig' þegar písl-
arvættisdauðinn vofir yfir honum.
Þannig segir blaðið „Gula Tid-
end“ frá þessum manni. Hann
befir vakið feikna athygli hvar
sem hann hefir komið fram á
Norðurlöndum og allir verða
snortnir er á hann hlýða. Hann
I nobar ekki sterk orð, en sigrar
áheyrenduma með hógværðinni.
Og þeim finst yfimáttúrlegur
kraftur fylgja orðum hans.
Enski trúboðinn frú Parker hef-
ir ritað bók um Sadhu Sundar
Singh, „postulann með blæðandi
fæturna“. Hefir bók þessi nýlega
komið út á dönsku hjá Frimodt
bóktaverslun og fjórar útgáfnr
komið út af heníii á skömmum
tíma. Skovgaard-Petersen prestur
hefir ritað formála fyrir bókiuui.
Lýsir hún ágætlega trúmálastefnu
þessa merka manns, sem ýmsir
kunnugir líkja við hinn heilaga
Frans af Assisi
Frá Danmörku.
D.-L ISTINN
á að fá
langflest atkvæðin.
Reykjavík 8. júní.
Landamærasamningar Dana og
Þjóðverja.
Löggildingarskjölimum að landa
mærasamningi Dana og Þjóðverjia
v-ar Skifst á 6. þ. m. í útanríkis
ráðuneytinu í Berlin.
Dönsk bankasamsteypa.
Á næsta aðalfundi b.f. Köben-
havns Bank ve-rður borin fram
L. F. K. R.
Bókaútlán mánudaga kl. 3Va—5.
Laufey Vilhjálmsdóttir.
hjálpinni komi frá Ame-ríkumönn-
um. Vanmáttur stjómarinnar or-
sakast vitanlega m-est af því að
hama vantar handbært fje. Þá
var gripið til þess að kveða upp
úrskurð um eignamám á gulli,
silfri og gimsteinum kirknanna.
Og almenningur fjelst á að þetta
væri rjettmætt.
Prestastjettin maldaði í móinn,
en fól-kið var á stjórnarinnar bandi
og vildi hún því nota tækifærið
til þess að láta skera úr, hver
hefði æðstu völd í málefnum kirkj
unnar. Ljet stjórnin það uppi, að
hver sem ekki væri með sjer væri
-á móti sjer. Prestamir kváðu
stjórninni óheimilt að taka kirkna
tiliaga um, að bankinn renni inn ignir af þyí að hún nyti ekki
í Köbenhavns Handelsbank, þjóðariunar og mótmæltu
vill greiða hluthöfum Kbh. Bank eignarnámini:i. Stjómiu tók þessn
70% af nafnverði hlntabrjefanna. ’ m Qg hóf mál gegn ýmsum he]stu
Verslimarmálaráðhernann hefir mönnum kirkjunnar. Er mála.
fallist á tillöguna. Köbenhavns rekstnr þessi kendur við gchuja
Bank byrjaði að starfa 1918 og
og 1-á nærri að af -honum leiddi
var hlutafje hans 4 milj. króna. bana 9 presta og 3 ieikmaiina. En
dauðadóminum hefir ekki v-erið
fullnægt enn.
Meðial vitna í málinu var æðsti
Atvinnuleysið.
Síðustu viku hefir atvinnulaus-
um mönnum enu fækkað og er presturinn eða patríarkinn. Hfmn
tala þeirra nú 45.413 en var um}tók é si aUa sek f ir andmæiin
samaleyti í fyrra 58.500.
Landbúnaðarafurðir Dana.
Vikunia sem lauk 2. júní fluttu
Danir út 1.7 miljón kg. af smjöri,
15 miljón egg, og 2 milj. kg. laf
Þýskalands, Noregs,
Belgíu og Frakklands.
gegn eignamáminu og komst dóm
stóllinn því að þeirri niðurstöðu,
að höfða bæri mál gegn honum.
Þetta vair og gert með stjómax-
úrskurði 9. maí. Um leið og málið
. ... var höfðað gegu Tichon æðsta
l'es i. 1.3 milj. kg. af smjöri, presti) var einnig málsókn hafin
j gegn Nieander erkihiskupi og 53
Svíþjóðar, prestnm Hefir stjórnin ákveðið,
að sjálfur dómsmálaráðstjórinn í
Moskva hafi meðferð þessta- máls
með höndum.
Hafa prestar, sem hliðhollir eru
stjórninni, fengið æðstaprestinn
til að kalla sa-man kirkjuþing til
að ræðia m-álið og segja af sjer
embætti þangað til dómur verði
kveðinn upp. Þykir sennilegt, ,
stjómin gangi með sigur af hólmi
í deilunni, nema því aðeins að er-
lend ríki skerist í leikinn. En það
er eigi talið ósennilegt.
inin oo nimií
í vor hefir orðið misklíð milli
sovjetstjórnarinnar og æðstaprests
grísk-kaþólsku kirkjunuar í Rúss-
landi, út af eigmarnámi stjómar-
innar á kirkjueignnm í laudinu.
Afstaða sovjetstjómarinnar til
kirkjunnar -hefir ekki v-erið ljós
. , \
og rjettmdi prestahna í þjóðfjelag
inu óákveðin. Prestarnir rússnesku
eru flestir úr munkareglunni. Sá'
sem aldrei hefir verið munkur,
getur ekki gert sjer vonir um að
ná virðingarse-ssi innan þresta-
stjettarinnar.Áhrifanna frá klaust
urlifnaðmum hefir því gætt mjög
hjá þeirri stjett, en þar er íhalds-
-andi ríkjandi og óbifanleg vissa
um ágæti kei-sarastjómariimar
fram yfir annað stjórnarfyrir-
koinulag. Samt hefir sovjetstjóm-
in ekki lagt út í að hrófla við
kirkjustjóminni undanfaria ár.
Þegar hungursneyðin duudi yfir
Rússa í fyrra, varð stjómin að
neyta allnai bragða til b.jargráða.
En -eigi hefir stjómin getað af
rekað mikið sjálf, ef dæma skal
eftir Rosta-skeyti frá 20. mars, er
nn
fyrir dómstólunum.
Áður en bolsjevikar náðu uudir
sig æðstu völdum í Rússlandi, stóð
mikil barátta milli þ-eirrta og
„Soeial-revolutionære1 ‘ f lo-kksins
rússneska. Árið 1918 hafði flokk-
ur þessi fjóra fimtu hluta at-
kvæðamagns á gmndvallarlaga-
þingi Rússlands og gátu bolsi-
vikar því -ekki reist rönd við
þ-eim á þinginu. Þetta varð til
þess, að Lenin rauf þingið. Sagði
flokkurinn Leninstjómmni stríð á
•hendur og reyndi með ýmsum
hætti að svifta hana völdum. Var
segir, að 90% af allri hallæris-! einkum barist í austurhjeruðmium
Þeir, sem úr bæn-um fara og
ekki verða komnir aftur fyrir 8.
júlí, ættu að kjósa hjá bæjarfló-
geta áður en þeir leggja á stað.
Skrifstofan er opin á virkum dög-
um kl. 1—5.
Rússlands og gekk svo þiangað
til á árinu 1919 að Kolts'hak að-
míráll 'áleit tímabært að mynda
borgarastjúm í austurbjeruðun,-
um. Þetta álitui „sociiai-revoluti-
ouære-“ landráð og sögðu skilið
við- Koltsbak og h-ans lið og
gripu jafnvel til vopna gegn. því.
Síða.n hefir flokurinn andæft gegn
baráttu þeirri, sem ýmsir hers-
höfðingjar bafa háð gegn sovjet-
stjórninni, án þess þó að viður-
kenna, að sovj-et-stjórnin sj-e lög-
leg stjóm í Rússlandi. Flokkur-
inu telur sjer heiður af því að
hafa róið að því að uppreisn varð
í liði Koltshaks svo að sókn hans
leið uudir lok. Uppreisnarmenn-
irnir tóku Irkutsk eftir 11 daga
orustu og uokkru seiuna ’hand-
tóku þeir Koltshiak, sem te’Mnn
var af lífi nokkru síðar. Þóttist
„social-revolutionære1 ‘ flokkurinn.
liafa afplánað misgerðir sínar við
sovjet-stjórnina með því að verða
valdur að falli Koltsba’ks. Stjóm-
in viðurkendi líka flokkinn en
bráðlega komst upp að bann v;
á móti sovj et-stj órninni. Voru aú
ýmsir helstu m-enn hans hneptir í
fangelsi og hafa nú verið ákærð-
ir, ekki fyrir undirróðurinn síð-
asta, heldur fyrir „gömlu synd-
imar“ fr-á 1918.
Rjettarrannsóknin gegn hinum
ákærðu foringjum í flokknum
hófst við dómstólama í Moskva
seinast í maí. Eru sakborning-
arnir alls 47 að tölu. Hefir dóms-
málaráð sovjet-stjórnarinnar, fyr-
ir tilmæli friamkvæmdanefndar 3.
Internatiouale, leyft ýmsum merk-
um forustumönn-um um verk-
mannahreyfingarinnar erlendis að
vera staddir við rjettarhöldin
og taka þátt í þeim. Meðal þeirra
era Vandervelde, Þj-óðverjamir
dr. Rosenfeld og Liebknecht og»
Fra-kkamir Moutte og Boncour.
Munu allir þessir menn færa fram
vamir fyrir hina ákærðu. Kom-
múnistaflokkurinn rússneski skuld
batt sig til þess á kommúnista-
þinginu, sem haldið var í Berlín,
eigi alls fyrir löngu, að sjá um,
að sakborningamir yrðu ekki líf-
látnir, og mun flokkurinn, ef líf-
látsdómurinn verður kveðinn upp,
sækja um náðun til æðstu vald-
hafa Rússlands, miðstjómar hin-s
rússneska framkvæmdaráðs.
Meðal kæruatriðianna á bendur
hinum ákærðu er ásökun um morð
Volodorski og Uritski og morðtil-
raunir við Lenin, Trotsky og Sino-
jev. Fylgjast jafnaðarmenn víðs-
vegar um heim vel -m-eð máli þessn
og bíða úrslitanna með óþreyja.
Mundi það mælast mjög illa fyrir
í þeirra hóp, ef sakbomingamir
væru te-knir af lífi.
-------o--------
-EDABBÚR. =-
Allskonar
skófatnaður
ppn
besturT. og jódýrastur hjð
Hvannbergsbræðrum*