Morgunblaðið - 15.07.1922, Page 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblað Lögrjetta
Ritstjóri: Þorst. Gíslason.
8. écg., 208 ibi.
Laugardaginn 15. júli 1922.
ísafoldarprentsmibjs h.f.
Gamla Bíó
Eiginmaður
til vara.
Gfanaanleikur í þrem þáttum
eftir Lau Lauritzen.
Tekiu af Palladium Film
Stockholm.
I negraiandinu.
Teiknimynd.
ErL síinfregnir
*** frjettaritara MorgunblaSsiss.
Khöfn 13. júlí.
Rússar samningastirðir.
_ rOettastofa Agence Havas segir
ía tví, ag a fundi Haag-ráðstefn-
^Har ; gær Litvinoff for-
ur rússnesku samninganefnd-
öar haldið fast við óbilgjarna
riað
s^®fnu sína viðvíkjandi lántöku-
^álinu og skaðabótamálinu og
^VerUeitað því, að Rússar skiluðu
^tilr eignum einstakra manna,
SeiQ stjórnin hefir slegið eign
>i á. Greame formaður fundar-
y® lýsti því þá yfir, að eins og
. væri nú komið, væri þýö-
j ^arlaust að halda samningaum-
^'hiunum áfram og rjettast væri
slíta Haag-ráðstefnunni.
1 svari sínn kváðu Rússar band -
eQíl hera ábyrgðina á því, að
l*a yrði fundinum.
Nymæli í skuldamálunum. »
h'að er frá París, að Lloyd
. °r8e ætli að leggja fyrir enska
Si:
1 . ?
13“'ð þrjú merk frumvörp:
j f' að Englendingar taki inn-
^ r lán til þess að endurgreiða
"Hkumönrmm lánin sem Bret-
ai tók
2,
*h hjá þeim á ófriðarárunum.
■j, dm að Englendingar gefi
^’ákkum upp skuldir þeirra v'ið
^land frá ófriðarárunum.
ríkin sem undirskrifuðu
j „ ^anmingaua í Versailles sendi
sk a til þess að endur-
a skaðabótaákvæði Þjóðverja.
^^íóðverjar þurfa gjaldfrest.
fs ^Verjar hafa heðið um að
greiðslufrest í 2i/2 ár.
Vextir lækka enn.
s;riLfiifindsbanki hefir fært vexti
hiður í 3 af hundraði.
^rent.
PjíaVerkf allinu í Berlín lokið.
kcjjjjy L í Berlín eru farin . að
ht
aftur.
Danmörku.
•5afrailii_ Reykjavík 14. júlí.
Þgjj. ^aleiðangurinn danski.
í 8hfusím. lögðu 1 Þessa ferð
**ahst, k lpiQl1 „Dana“ síðasta
lf- þessa 11111 111 ^-auPmannahafnar
Ge0l.Iri^riaðar' Valdimar prins
g Prins af Grikklandi
Nvkomiö mikiö úrval
af nýtisku skófatnaði.
Litið ÍRin! Sannfærist um gæðin og verðið,
og kaupið svo.
Sveinbjörn Arnason, Laugaveg 2
hnðu leiðangursmennina velkomna
og gífurlegur fjöldi fólks var
viðstaddur komu 'þeirra. Formað-
ur fararinnar, dr. .Joh. Schmidt,
hefur sagt í viðtali við blaS,
að þessi rannsóknarför hafi bor-
ið ágætan árangur — þeir hafi
getað rakið slóðir álsins, en til
þess var förin aðallega gerð að
rannsaka heimkynni og þroska-
stig hans — aftur að hinum allra
fyrstu stignm þroskans. Höfðu
þeir fundið álinn á ýmsum
þroskastigum bæði í Karbiskahaf-
inu, nálægt Azoreyjunum og í
Biskayflóanum. Ennfremur höfðu
leiðangursmennirnir rannsakað haf
strauma og komist að fullri raun
um, að sjálfsagt kæmi Golf-
straumurinn úr Mexikóflóanum,
en úti fyrir Florida tekur hann
í sig annan heitan straum, sem
komi frá norðnrströndum Vestur-
heimseyja. t
Verslunarástandið í Danmörku.
í skýrslu sinni fyrir árið 1921
getur nefnd kaupmannafjelagsins
danska þess, að verslunar- og við-
skiftalíf í Danmörku hafi nú
sennilega komist yfir mestu örð-
ugleikana, sem dunið liafa yfir
í öllum löndum. Verðfall hinna
ýmsu vörutegunda er nú lokið.
Bæði þetta og eins hitt að fram-
leiðslan er minni og þessvegna
minni vörubirgðir, telnr nefndin
að muni skapa örari sölu og kaup.
Innflutningur á kolum
til Danmerkur var í máímánuði
250,000 tonn, en 180,000 tonn í
apríl. Kolainnflutningurinn fyrstu
5 mánuði þessa árs nemur tölu-
vert meiru en á sama tíma árin
á'ður: í ár hafa verið flutt inn
um 1 milj tonna en 750,000 tonn
á sama tíma árið 1920.
Atvinnuleysismálin.
Nefnd sú, er ríkisþingið skip-
aði til þess að Eoma fram með
tillögur um atvinnuleysismálin,
hafði til meðferöar 11. þ. m.
lagafrumvarp, sem innanríkisráð-
herrann hafði lagt fram, er legg-
ur það til, að 39 verkamanna-
fjelög er telja 15,000 atvinnulausa
meðlimi, njóti ekki lengur auka-
atvinnuleysisstyrkinn, en að 28
verkamannafjelög haldi áfram að
fá þennan styrk vegna sjerstak-
lega mikils atvinnuleysis innan
þeirra. Pulltrúar hægri- og vinstri-
manna í nefndinni eru samþýkkir
lagafrumvarpi ráðherrans, róttæki
flokkurinn er því mótfallinn, og
jafnaðarmannafulltrúarnir leggj-
ast fast á móti því, að styrk-
urinn falli burtu. Búist er við
að málið veröi útkljáð á morgun.
manchEtskyrtuv.
Margar sjerlega fallegar tegundir
nýkomnar.
oo flohkFip ípæoir
Þetta eru, í sem fæstum orðum,
æfiatriði Alberts prins og sýna
þau, helstu lundarfarseinkenni
hans, og hvert hugur hans hneigð-
ist. Hann vildi eigi aðeins húa
sig úndir ríkisstjórnina og ábygð
þá, er henni fylgdi, heldur hafði
hann einnig ríkan áhuga fyrir
öllunx þeim verklegu og vjel-
fræðilegu atriðum, sem aðalat-
vinnuvegir landsins byggjast á,
en sem þjóðhöfðingjar láta oftast
sjerfræðingana um. Hann vildi
jafnan sjá hlutina sjálfur og var
ótregur á að fórna persónulegum
þægindum ef það gat orðið til auk
innar þekkingar. Arið 1900 kvænt-
ist hann í Miinchen dóttur Carls
Theodórs hertoga af Bayern;
hafði hún áhugamikinn fyrir tón-
list og bókmentnm og varð það
ti1 þess að auka þekkingu Al-
berts prins, sem einkum hafði
veriö á vísindum, á þessum grein-
um. En hamingjusamt heimilis-
líf hans dró þó eigi úr starfs-
þreki hans í þeim efnum, sem hann
hafði haft áhuga fyrir og áleit
skyldn sína að rækja,
Líti maður á nýrri æfiferil kon-
ungsins verður ljóst að hann 'hef-
ir tekið upp aftur háttu þá, sem
hann varð að leggja á hilluna
þegar ófriSurinn skall á. Hann
er tekinn að ferðast í fjarlæg
lönd á ný, til þess að ná nýjum
viðskiftasamhöndum handa þjóð
sinni og styrkja samhug þann,
er svo margar þjóðir feugu með
Belgum á ófriðartímunum. ÁriS
1919 fór hann í 6 vikna ferða-
lag um Bandaríkin, árið 1920
langa leið til Brasilíu, 1921 í op-
inbera heimsókn til Englands og
nú í vor til ítalíu. Á öðru leyt-
inu hefir persónulegra áhrifa og
at.hafna konungsins orðið vart í
hverri einustu stjómardeild belg-
iska ráðuneytisins, en sjerstak-
lega þó í viðreisnarstarfinu, sem
hófst í eyddu hjeruðunum með
fiestyrk úr „Albertss jóðnum“.
Uppeldis- og uudirhúniugsskeið-
iö konungsins er nú á enda runn-
ið og nú er hann leiðtogi í stað
nemanda áöur. Eigi er hægt að
gera ofmikið úr áhrifum hans
á belgísk mál. Án þess að hafa
•nokkum tíma farið út fyrir vald-
svið sitt hefir hann þó gert meira
en nokkur annar Belgi til þess
að halda samlyndi milli flokk-
anna, og draga eins mikið og
mögulegt var úr deilum sem upp
kynnn að rísa meðan á viöreisn-
arstarfinu stendur. I viðtali sem
konungurinn átti nýlega við
franskt blað komst hann svo að
orði að aöalviðfangsefni Belga nú
væri ekki stjórnmálalegs heldur
fjárhagslegs eðlis:
„Það er öðruvísi ástatt fyrir
Belgum en Frökkum; þeir geta
ekki lifað á gróða jarðar sinnar,
þeir veröa að afla fæðu fyrir það,
sem iðnaður þeirra gefur af sjer.
Belgar hafa mikið vinnuþrek og
góða verkstjórn og geta framleitt
meira en þeir eyða. Þessvegna er
þeim það fyrir mestu að hafa
tryggan markað fyrir framleiösl-
una. Þeir geta tekið undir með Eng
lendingum og sagt: „Við verðum
að selja eða svelta“. Nii eru ervið-
ir tímar, og ónýting rússneska
markaöarins hefir ruglað jafn-
vægi heimsverslunarinnar. Gjald-
eyrisringulreiðin, sem ráð hlýtur
að finnast við — og það væri
verkefni fyrir alþjóðasambandið
— hefir orsakað viöskiftakreppu,
sem hefir komið mjög hart niður
á Belgíu. Hinsvegar hafa fram-
leiðsluskilyrðin hjá okkur breytst
stórkostlega. Síðan ófriðnum lank
höfum við komiö á atvinnulög-
gjöf, sem verkamannastjettin hafði
lengi óskað eftir. Verkamannafje-
ilögin eru mjjög Iþýðingarmikil,
því þjóðin hefir meðfædda til-
hneiging til skipulags í öllum
f jelagsskap. Þeim hefir orðið nokk
uö ágengt í kröfum og eru nú að
uppskera ávextina, en jeg er viss
um að þrátt fyrir ýmsa óbilgirni
í fræðisetningum þeirra þá muni
Nýja Bió
I Drambið drEpur
Sjónleikur í 5 þáttúm.
Aðalh'lutverkið leikur:
Norma Talmadge.
Fatty sEm bindindis-
maður. Bráðskemtilegurgam-
anleikur í 2 þáttum, leikinn
af hinum góðkunna Fatty.
Sýning kl. 8 V.-
Aðgöngumiðar seldir frá kl 7.
gsgaci»iaiiCTgWB'..a—im
I
Tómar flfiskur
kaupir
þeir samt haga kröfum sínum
eftir ástæðunum, því aðal lund-
areinkenni þeirra er glöggur skiln.
ingnr og hollusta. Þaö er trygg-
ing að í öllum stjórnmálaflokkum
í Belgín eru afburðamenn með
göfugum hugsjónnm og víðsýnir.
Hvert land, sem getur lagt ábyrgS
ina í hendur hámentaðra úrvals-
manna, hvort sem þeir eru hægri-
menn, vinsrimenn eða annað,
kemst aldrei út á glapstigu. Belg-
ía er á liáu stigi í siðferðilegu
tilliti, og einnig í menningarlegu
tilliti, en nm það er eigi minna
vert.....Þegar fjárhagsleg eyði-
legging ógnar, sýna Belgar sömu
eininguna eins og þegar stjórnar-
farslega eyðileggingin ógnaði árið
1914. Þegar hættulega leið skal
fara, í fjallgöngnm, þá hinda
göngumennirnir sig hver við ann-
ann með kaðli; þetta táknar ekki
a.S frjálsræðinu sje glatað, heldur
hitt, að allir sjeu sameinaðir gegn
hættunni‘ ‘.
Samlíkingin við f jállgöngumann
inn er af reynslu gerð og á vel við
sem niðurlag þessarar tilvitmmar,
sem var höfð nokkuS löng vegna
þess að hún lýsir greinilega af-
stöðu Alherts konungs til þegna
sinna og hvernig hann skilnr hlut-
verk sitt. Hann stendur mitt á
milli stjórnmálaflokkanna, en á-
hugi hans beinist lang mest að
fiárhagsmálunum, sem ekki síst
um þessar mundir eru lykilinn
aö hagsæld þjóSarinnar. Orð kon-
ungsins eru ekki síður eftirtekt-
arverð frá sjónarmiði stjórnmál-
anna innanlands. Hann er yfir
þremur stjórnmálaflokkum í land-
íeu, kaþólska flokknum, jafnað-
armannaflokknnm og frjálslynda
flokknum, sem þjóðiú skiftist í,
og afstaöa lians hyggist á almenn-
irigsheill. Fyrstu þrjú árin eftir að
vopnhlje komst á var stjórnin
samsteypustjóm þriggja flokka.
ÞaS er eftirtektarvert að bera
otangreind orð konungsins sam-
an við ræðu sem hann flutti í
binginu 4. ágúst 1914 eftir að