Morgunblaðið - 21.07.1922, Blaðsíða 2

MQRGUNBLAiI*
Slírl pilistöss
fæst til leigu í „Völundi<(. —
Einnig annað minna. Upplýs
ingar á skrifstofunni.
■ekki nægt fyrir nótnakaupum og
viögerðum á hljóðfærum og öðr-
um kostnaði, svo sem húsaleigu.
Þá hafa húsnæðisvandræðin ekki
verið minsti örðugleikurinn á veg-
inum. Það hefir oft og tíðum þótt
gott að fá að hýrast einhvers
staðar undir þaki við æfingar,
hvernig svo sem húsrúmið hefir
verið. Hefir verið notast við pakk-
hús, verkstæði, vinnustofuna í hegn
ingarhúsinu og nú síöast Alþýðu-
húsið, og hafa allir þessir staðir
verið óhæfir á ýmsa lund.
Af þessum ástæðum kom það til
tsls meðal nokkurra f jelagsmanna í
„Hörpu“ á árinu sem leið, að fje-
login reyndu að koma sjer.upp húsi
til æfinga. Útveguðu þeir sjer
teikningu af þesskonar byggingu,
og var hún send bæjarstjóm með
beiðni um tiltekna lóð undir hús-
ið. Yeitti bæjarstjórn það leyfi,
•og er ákveðið aö húsið standi
niður við Tjörnina niður af Staða-
stað. Er þessu húsbyggingarmáli
svo langt komið áleiSis, sem unt
ei eftir svo stuttan tíma.
Þá hafa og fjelögin haft aðra
þroskaviðleitni með höndum. Geng
ust nokkrir áhugamenn innan
þeirra fyrir því, að útvegaður
væri maður frá Þýskalandi til að
kenna og stjórna hljómlist hjer
í bænum. Er hann nýlega kominn
svo sem kunnugt er. Fyrsta verk
hans var það að s'ameina bæði
fjelögin, „Hörpu“ og „Gigju“.
Hefir hann æft þau 10-—12 sinnum,
og eru mikil umskifti orðin á spili
fjelaganna eftir svo stuttan tíma.
Hefir og fjelagið notið drengi-
legrar hjálpar Haakonsens í Iðnó
þennan tíma, að því leyti, að hann
hefir lánað ókeypis húsrúm. En
vitanlega hlýtur það að taka enda
mjög bráölega eins og von er til-
0lið i
Nú kalla þessi samsteypufjelög
síg Lúðrasveit Reykjavíkur. Hef-
ir hún ásett sjer að koma upp hús-
inu nú í sumar í trausti þess, að
bæjarbar láti eitthvað af hendi
rakna til fjelagsins og í von um
hjálp frá bæjarstjórn til þess að
sveitinni verði unt að halda kenn-
aranum og stjórnandanum. Vonast
lúðrasveitin eftir góöum undirtekt
um frá báðum þessum aðiljum.
Þykist hún hafa nokkurn rjett til
að vona, ef húsið kemst upp, að
hún geti framvegis orðið bæjarfje
laginu til ánægju og sóma á kom
ar:di tímum. Er þaS og mikilsvert
fyrir höfuðstaðinn að hafa sæmi-
lega lúðrasveit, þegar erlendir
inenn heimsækja hana og sömu
leiðis við mörg öimur tækifæri. Er
það ekki vansalaust bænum að
geta ekki haldið við svo miklu
hljómlistarlífi, að ein góð og vel
æfð lúðrasveit sje til.
Góðir menn og konur, sem <unn-
ið þessum vísir til hljómlistar-
mentar, sýnið Lúðrasveit Reykja-
víkur samúö og viðurkenningu
fyrir áhuga hennar og styrkið
hana með ofurlitlu fjárframlagi
hver eftir sinni getu. Komið fyllir
mælirinn. Morgunblaðið hefir góð-
fúslega lofað að veita því mót-
töku, sem einhver kynni að láta
af hendi rakna.
1 opinberum skýrslum norskum
er prentað brjef frá lögregluskrif-
stofunni í Kristjaníu, dags. 28.
febr. 1922, til hagstofunnar norsku
um áfengismálin í Kristjaníu.
Þar segir, að eins og menn hafi
búist við, hafi árangurinn af því,
aö opnað var á ný fyrir innflutn-
ing'i öls, 14. október 1920, orðið
sá, að 3 fyrstu dagana hafi brot
aukist, en eftir það hafi þetta
fremur orðið til þess að draga úr
drykkjuskap en að auka hann. í
logregluliðinu sjeu menn lielst á
þeirri skoðun, að verslunin með
hinar sterkari öltegundir hafi haft
og muni framvegis hafa gagnleg
áhrif, þegar á alt er litið, og að
öiið hafi í ekki litlum mæli verið
vörn gegn ofnautn sterkra, drykkja
og' þá fyrst og fremst eftirlíking-
anna, eða hinna sviknu drykkja.
Það hefir á síðari tímum, segir í
skjalinu, verið sjaldgæft í Krist-
janíu, að þess hafi orðið vart, að
menn neyttu hinna sviknu drykkja
og gera má ráð fyrir, að þetta sje
nú oröið mjög svo óalgengt. Yms-
ar ráðstafanir, sem gerðar hafi
verið til þess að koma í veg fyrir
r.autn þessara drykkja, eigi að
sjálfsögðu sinn þátt í þessu, en þó
megi ætla, að þessi mjög svo
ánægjulega breyting til batnaðar
sje aö miklu leyti að þakka ölinu.
Þá megi og nefna það í Jiessu sam-
bandi, er mikils sje um vert, ef
litið sje á málið frá fjárhagslegu
sjónarmiði, að sala víns hafi mjög
minkað eftir að ölið kom í versl-
anir og sje enginn vafi á því, áö
’ minkun vínkaupanna sje bein af-
' leiðing af því, að opnað var fyrir
ölinu. Auðvitað geti aðrar orsakir
kornið þar til greina, svo sem
þverrandi kaupmagn, en þó sje
' ástæða til að ætla, að það sje ein-
mitt ölsalan, sem hafi haft aðal-
áhrifin.
1 opinberri skýrslu um víninn-
fiutning til Noregs á árunum 1919
' —1921 eru tölurnar þessar:
1919: 16.625.805 fl. og önnur ílát.
1920: 14.638.137 — —
1921: 5.515.937 —
Á töflunni yfir víninnflutning-
inn má sjá, að hann minkar ein-
mitt þegar opnað er fyrir ölinu í
október 1920.
18. júlí 1922.
Björn austræni: Andvörp.
Smásögur. Rvík 1922.
Kostnm.: porst. Gíslason.
Ölver.
Jeg kann hálfilla við nafnið á
bókinni, því jafnvel þó að hvíli
talsverður þunglyndisblær yfir henni
og svartsýnis gæti þar helst til mikið
eins og hjá flestum hinna yngri
skákla, þá eru þó sögur þessar ekki
eir.tómar hrygðarstunur, en slíkt er
m, svo smávægilegt, að það rýrir ekki
gildi bókarinnar.
Fyrsta sagan, Eiríkur rauði, er
sönn og gagnorð lýsing á því, hvernig
öfundin og lygaslúðrið grafa grund-
völlinn undan lífshamingju mannsins
og geta felt að jörðu jafnvel hinn
sterkasta stofn. Eiríkur, þessi táp-
mikli maður er lagður í einelti af
því hann er dugmestur eða rjettara
eini dugmikli maðurinn þama meðal
amlóðanna sem öfunda hann og hata
af því honum gengur betur að lifa
eo þeim. Og að lokum er hjátrúin
tekiu til liðveitslu — trúin á guðs-
hefndina af því að Eiríkur fór í
selaróðurinn á hátíðisdaginn til að
leita svöngum börnum og konu sinni
bjargar. Þetta hefði nú samt ekki
unnið bug á Eirki ef veikindin og
ástvinamissirinn hefði eigi bætst við,
— þá varð honum veikluðum á sál
og líkama að skoða þetta sem guðs-
dóm yfir sjer, — sem hegningu fyrir
helgidagsbrotið og þá finst honum
bjTrðiri verða sjer of þung, hann upp-
gefst í baráttunni og lætur sjer á
sama standa um flest.
pó er eitt, sem Eiríkur aldrei miss-
ir, það er hvötin til þess að bjarga
sjer, — vera ekki upp á aðra kominn,
— og trygðiu.
Sagan er þörf hugvekja fyrir bæ
og bygð, iþví víða mun finnast eitt-
hvað þessu líkt, en ekki get jeg gert
að því, að jeg hefði heldur kosið
að Eiríkur hefði sjálfur sagt ögn
meira eða rjettara sagt eitthvað sjálf-
ur, þó sagan sje vel sögð.
„Fjallið“ heitir næsta sagan. Það
er örstutt æfintýri og sýnir annars-
vegar kyrstöðuna og afturhaldið en
hmsvegar framsóknarþrána sem leitar
íe hæra og hærra og svo hættuna,
sem ætíð vofir yfir þar sem kyr-
staðan ríkir og sem að síðwstu brýst
Skapferlislýsingarnar sumar hverj-
ar í sögu þessari eru meistaralega
góðar og sum atvik eru þar máluð
í örfáum dráttum svo ljóst og skýrt,
að maður gleymir þeim ekki svo
fljótt.
Fjórða sagan heitir „Hefnd“. Saga
af litlum dreng sem lifir í fátækt
og örbyrgð, en sem á1 til svo mikla
metnaðartilfinningu að hann vill ekki
þyggja ölmusu jafnvel þó hann viti
að hún sje gefin af góðum hug.
Reyndar er hann þá í æstu skapi,
— það er nýbúið „að misþyrma
honum andlega á viðkvæniri stund* ‘
af rikismannssyninum Helga, sem
elst upp í stjórnlausu eftirlæti, og
sál Steina litla kemst við saman-
burðinn á kjörum þeirra tveggja í
þá æsingu sem oft orsakaf alger
straumhvörf í æfi mannsins. — pað
er atvik, sem margir fullorðnir munu
kannast vel við úr eigin lífi og sem
oft gerir barnið að manni. En, —
þarna er Steini of ungur. Það er
varla hægt að búast við svo miklu
tápi andlegu og líkamlegu, hjá 11
ára gömlu barni uppöldu við skort.
Pað er fögur og hugðnæm lýsingin
á gleði Steina litla yfir því, að hafa
unnið fyrir glaðningunni frá Gísla,
og geta fært mömmu sinni hana, ekki
fram ógurleg og óstöðvandi, — eyðir j sem ölmusu heldur sem afla-f je sitt,
öllu og skilur eftir tóma auðn. En' til að bæta úr skortinum og gera
hærra, yfir öllu saman, „þýtur í hátíðina að gleðidegi.
skóginum“, „andardráttur lífsins* , ^ Fimta sagan heitir.„Veiðiför“. Það
sem sveinninn kallar. pað er frjóafl; er gamla sagan, sem þó er altaf jafn
lífsins sem engin bylting megnar að af baráttu fátæklinganna við
eyða og sem eitt er megnugt að skortinn og óblíðu náttúrunnar og —
byggja upp rústirnar. ; þarna fer eins og svo oft í lífinu,
Þriðja sagan, „Hvíld“, er lengst ^ gv0 ag maðurinn ber lægra hlut
og lang veigamesta sagan. Eiríkur' fvrir hamremi náttúrunnar.
á Brekku, aðalpersónan, bóndi í j Mjer finst helst kenna viðvanings-
góðum efnum, hefir. verið ekkjumað- brags á þessari sögu, og er hún þó
ur mörg ár, og börn hans eru öll ag ruörgu leyti góð. Staðhátta lýs-
uppkomin. Lífið hefir farið vel með ingar í þessari sögu benda á norð-
Eirík að því leyti til, að hann hefir lenskan uppruna höfundarins og eru
efnast vel en hann hefir unnið baki margar ágætar.
brotnu og nú þarfnast hann og þráir ^ Síðasta sagan, „Landnám“, er þörf
hvíld. Hvíldina finnur hann í ást 0g. göð hugvekja um margt það, sem
og umönnun ráðskonu sinnar Geir- ^ aflaga fer { þjóðf jelagsskipun vorri
laugar, þrekmikillar og bliðlyndrar 0g er þar tekið talsvert ómjúkt á
stúlku, sem ann honum af allri sál gamla kauninu á þjóðlíkamanum, —
sinni þótt hún hafi eigi mörg orðin heyhysinu, og eigi síður á þv; kaun-
um tilfinningar sínar en sýnir ást inu sem nu er að verða að kýli, —
sína með því að leggja alt i á jafnaðarstefhunni, eins og hún byrt-
söiurnar fyrir hann. j ist hjer á landi. Og það er ekki
Eiríkur er gæflyndur og viðkvæm- þarna einungis að gömlu hofin og
ur og hann ann Geirlaugu heitt og hörgarnir sje brotið niður, höfundur-
þráir það að mega njóta hennar inn byggir líka upp. — Páll gamli
en hann hefir gefið konu sinni það oddviti vill ekki aðhyllast jafnrjett-
loforð á deyjandi degi, að giftast ishugmyndir nútímans aðrar an þær
ekki aftur. Konu sinni hefir hann 1 að allir hafi jafnan rjett til að bjarga
uhnað heitt, og þetta loforð er hon-; sjer, og hann segir: — — —
um heilagt, en þó er hann á báðum j „.Jeg vil fá hverjum manni þann
áttum og líklega hefðu eigin óskir aga ; lífsbaráttunni, sem hann þarfn-
hans og skyldur hans við Geirlaugu* ast til þess að verða að manni.
sigrað, en þá koma börnin. — Guð- j Hvert barn á fyrst og fremst að venj-
finna stórlynd og ráðrík og vön ast á að starfa, — vinnan fyrst og
sein margra ára ráðskona föður síns leikurinn svo, en ekki öfugt, eins
i.ður en hún giftist, að „herska“ 0g nú er, því annars verður vinnan
yfir föður sínum og Björn, máttar- engin, og allur tíminn gengur í ljett-
stólpinn undir búinu, reyndar hægri úð og leik. Og barnið á að venjast
og rólyndari, en þver og þumbaldaleg- vinnunni þannig, að það læri að
ur, og þau aftaka að þau Eiríkur og skilja, að hið persónulega starf þess
Geirlaug fái að njótast. Og Geirlaug sje einhvers virði, hafi gildi í lífinu,
vill ekki verða orsök til sundrungar því þá vaknar áhuginn og hin per-
og ósamlyndis milli föður og barna, sónulega ábyrgðartilfinning fyrir starf
en kýs heldur að leggja ást sína í inu, og hún er undirstaða allra ein-
sölrunar og gerir það með allri þeirri staklingsþrifa og allra þjóðþrifa auð-
óeigingirni sem elskandi kona á mesta vitað um leið.pegar unglingurinn verð
til, — hún fer burtu með litla dreng- J ur fullorðinn maður, á hann að hafa
inn sinn um vorið og Björn tekur lært — ekki á bók, heldur í reynd-
við búinu, giftist, auðsjáanlega af inni, — að iðjusemi, þolgæði, verk-
því að honum þykir það hagkvæm- ^ lægni og trúmenska í starfinu, hvað
ara en að búa með ráðskonu, og sem það heitir, opnar veginn til far-
Cement.
Pritna noiskt portland
Cement frá Christiania
Portland Cementfabrik,
höfura við fyrirligujandi
og útvegum einnig beint
frá verhsmiðjunni.
Aðalumboð fyrir ísland:
pað er heilbrigð lífsskoðun

þarna kemur fram og hana vill ý®
gera að áveitulind þeirri, sem Irjócvaf
og græðir upp landið og gerir
jafnfagurt og frjótt og Hvaffi®3
land. Það á að verða andlegt 1*®^
nám og til þess að koma því á, P
eiga heimilin og alþýðufræðslan **
taka höndum saman.
pað er svo bjart yfir niðud^1
þessarar sögu, að lengi lýsir af
Það mætti sjálfsagt finna citthfl
smávægilegt að isögum þessum, eii
■jf
þess verða líklega nógu margiri
tel
eftir vanda lætur, og kosti þeirra 1
jeg svo yfirgnæfandi, að óhætt
íf
að telja hofundinn eina af nýju stj01
'óO
unum á skáldahimninum íslenska,
sje honum þökk fyrir kverið.
J. í „FranÚ'
Fi*á DanmörkQf
Rvík 20. júlí.
Ekkjudrotningin veik.
Ekkjudrotningin danska hef -

Eiríkur er þar áfram, sljór og þreyft- sældar og ljósa meðvitund um ábyrgð
vinnuþræll.
þá, sem þeir bera gagnvart sjálfum
Rúna ein, yngst barnið, hefir fulla' sjer og öðrum á því, að þeir noti vel
s?múð með föður sínum — og Geir- ^ krafta sína og noti þá rjett. Þá fáum
laugu, og fyrir henni einni opnar. við menn, sem ekki gefast upp fyr en
Eifíkur að fullu hjarta sitt, en hún í fulla hnefana“.
er of ung. j Og þeim mönnum vill hann hjálpa.
fyrir sköminu veikst. Var húú
sumardvól á landsetri sínu, Eg*
lund. Læknar þeir, sem hafa sk°
að hana, la Maire og Bie, se^9
sjúkdóminn lungnabólgu
megin.
Holdsveikin á íslandi.

í „Nationaltidende“ skrifar
hjálmur Finsen ritstjóri laJ^
grein með myndum um baráttih1
gegn holdsveikinni á íslandb ^
styðst þar einkum við ritÚr
próf. Sæmundar BjarnhjeðinSS0^
ar í íslenska læknablaðinu. Se»
Finsen að eftir ferð þeirra Pr°
Ehlers og yfirlæknis C. T, H®1*
sens hingað 1895 og einnig Ö'ú
,-fi1
forgöngu dr. Petrus Beyers ha_
Laugarnesspítalinn verið rei*
1898. ísland stendur, segir Fi®sf
ennfremur, í mikijli þakkl®1.
skuld til þessara Dana, sem
ust fyrir þeirri göfugu hugsi®
frelsa landið frá hinum hræðhe
sjúkdómi. Finsen minnist þesS’ r
spítalinn var vígður, og segir
sambandi, að Petrus Beyer
W
opnað dyrnar að nýjum, björ

heilnæmum og vingjarnleguh1 ^
fyrir þessa vesalinga þjóðfj0ia%
• .. 'lS\W
ins, og síöan hafi mörg - ,gf
hjörtu blessað hann. Dr. e |g,
mun nú. er hann heimsæhir
land, segir Finsen að síðustu>
fullkomna ástæðu til að efif
yfir árangrinum, sem orðið
aí haráttunni fyrir útrýmiu^
veikinnar.
Fyrirspurnin í Pm™**
1 yJ~"
bíiTiri 18 b m. endaöi þau **