Morgunblaðið - 30.07.1922, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIB
Un
Úr Hofshreppi í Stagafirði er
skrifað 7. þ. m.:
„Útlit er hjer ekki gott, því
kuldar hafa veriS miklir — oft i
hríðar og frost um nætur. T. d.!
átti að ganga á Unadalsafrjett!
síðastliðinn mánudag til að smala : !
fje til rúnings. En gangnamenn
snjeru heimleiðis þegar fram á
afrjettina kom — treystust ekki tilj
að smala svo að fult gagn yröi að.
Stormar og óstillingar hafa
dregið mjög úr Draingeyjarvertíð-
ijuii. Má hún samt heita góð.
Sumir eru þó að hætta þar, þykj-
ast hafa mist helst til marga
fleka upp á síðkastið — —
— —- Síðastliðinn miðvikudag
alls og meiri hlutinn af því fr.í
konum. Kvennalistinn hefir þó
sennilega ekki verið einn um hit-
una þar, því þar hafði kvenfólfdð
ospart prjedikaö Ólafsboðskap á
nndan kosningunni.
Annars veit jeg meö vissu, að
kjósendum verða ekki aðeins á
afglöp við sjálfa kosningaathöfn-
ii.a, heldur og jafnvel kjörstjór-
unum líka. Að minsta kosti er
; ]mð trú mín, að ei múni það geta
talist fuþgilt að 2 menn stjórni
kosningu í stað 3 eins og lög mæla
fyrir. Sje þetta rjett ályktað fara
14 atkvæði forgörgðum að þessu
sinni, að því er mjer er sagt.
Auðvitað er þetta enginn fjöldi,
en getur þó haft sína þýðingu.
Líka skyldi lán til að kosning
stæöi ætíð eða allstaðar óslitnar
hieldu baðir þingmennirnir leiðar-l . ,• ■ e , , ..
... , . .1 „ ,; 3 klukkustundir — jafnvel þo
þmg hjer ems og annarstaðar '
og annarstaoar i í
sýslunni. Þar var fremur fátt
manna svo sem eðlilegt er, því
nú eru flestir komnir til Siglu-
fjarðar hjeðan innan að. Var því
lítið um ræðuhöld eins og búast
mátti við, því allir nærstaddir
virtust vera þingmönnum sam-
mála og því harðánægðir með gerð'
ir þeirra. Jafnvel sátu Tímamenn,
eem þarna voru fáeinir, algerlega
steinhljóðir, og var þó. vitanlegt
um suma þeirra aö minsta kosti,
að þeir brunnu af kosningaáhuga
og munu hafa haft fullan vilja
á að halda þar fram málstað þessfl.
eftir mætti. Sennilega hefir mönn-
um eigi þótt árennilegt að ve-
fengja frásögn þingmannanna um
aðdraganda allan að myndun
nýju stjórnarinnar — bandalagið
milli hinna „Tíma“blindu og
Trachöm-blindu, og svo innsiglun
Eggerz-liða með náðun Ólafs Frið-
rikssonar.
Þau stjórnarafrek veit jeg að
mælast alment illa fyrir, og væri
betur að forsætisráðherra sæi að i
slept sje þeim stundarfjórðungi,
sem skylt er að bíða fram yfir
ákveðinn tíma. Þetta er ekki tekið
fram lijer vegna þess, að jeg
búist við eöa vilji gera ráð fyrir,
a§ um ásetningssyndr sje að ræða
í slíkum tilfellum, heldur aðeins
um ófullnægjandi athugun á gild-
ar di lagafyrirmælum um þessi efni.
Ekki er að vita nema síðar gefist
tækifæri til að árjetta þetta eitt-
bvað betur.
Austurvöllur.
Loksins er þá búið að opna Aust-
urvöll fyrir blessuð börnin, betra
seint. en aldrei. Það er unun að sjá
hvað börnin njóta tilverunnar,
þarna á grasfletinum, en því miður
eru það aðeins miðbæjarbörnin, sem
til hlýtar geta notið góðs af Aust-
urvelli. Þeir sem daglega fara um
Hverfisgötuna, finna oft til, að sjá
sjer og fyndi köllun hjá sjer til blessné börnin veltast þar á gang-
að hlynná frekar tíS ^ rjettarfari j stjettinni, og svo í forinni þegar
\ í .nar dregur, og soga í sig rykið,
i st m bifreiðarnar og önnur umferð
borinn um hið gagnstæða. Ekki ' þyrlar upp> Það voru döusk hefðar-
lúgsa jeg þó að hótan !
í landinu en að gefa þannig lag- ’
ao tilefni til þess að verða sak-1
ir Alþýðuflokksins hafi verið svo
þungar á metunum, að þær hafi
fengið hjer nokkru um að ráða.
„Með lögum skal land byggja,
en með ólögum eyða“ ómar sífelt
fyrir eyrum manna síðan náðunin
frjettist, og eins og sú óhæfilega
fiekja ölafs í orðum á almennum
f.mdum í þessari síðustu prjedik-
unarferð hans. í fyrsta lagi að
miklast af því, að máttur fram-
kvæmdarvaldsins sje eigi meiri en
svo, að það þori ekki að full-
nægja ný-uppkveðnum hæstarjett-
ardómi, og í öðru lagi, að yrði
sökudólgurimn fangelsaður, þá
mundu samherjar sækja hann í
steininn.
Jeg get ekki hugsað mjer nokk-
urn lögreglustjóra landsins, ekki
eniu sinni hreppstjóra, hversu ró-
lyndur sem hann væri, svo lítil-
sigldan að hann gerði ekki frem-
ur að stælast við slíkan mótþróa.
9. júlí. Þá er kosningadagurinn
um garð genginn. Sóttu menn hjer
fremur illa, sem að ýmsu leyti
er vonlegt — margir heimanað
um þessar mundir. Kvenþjóðin
virðist vera að vakna og vilja ein
vera á varðbergi um rjettindi sín.
Konur höfðu mætt undarlega vel
þar sem jeg hefi spurmir af hjer
nærlendis. Á einum kjörstaðnum
Voru greidd um 40 atkv. af 195
á kjörskrá, af þessum 40 voru
17 konur. Af 93 kjósendum á
«ðrum stað voru greidd 20 atkv.
hjón, sem búa á Hverfisgötunni,
(sem reyndar oft bjóða börnum inn
í garðinn til sín), að tala um við
mig um daginn, livernig stæði á því,
að Arnarhóls- eða stjórnarráðstún-
ið væri ekkj opig til afnota eða
leikja fyrir börnin; jeg get því
miður ekki svarað spurningunni
en okkur kom saman um það,
að fyrir landið mundi það marg
borga sig, að hætta að slá Amar-
hól og lofa blessuðum börnunum
sem daglega hnfa ekki nema o-
hreina götuna, að hafa aðsetur sitt
þarna, heyið af tiininu getur varla
fvlt fjárliirslu landsins svo um
mUni, en lungu barnanna gætu
máske losnað við svo margar
óheilla baktiriur, að það síðar meir
spari landinu nokkur pláss á Víf-
ilsstöðum. Eru það því tihnæli mín,
að hæstvirt stjórn þessa ríkis,
oj.ni Arnarhólstúnið fyrir börnin,
og helst, að settir verði þarna
nokkrir bekkir, svo gamalmenni
geti gengið þar inn og hvílt sig,
og notið sólarinnar ryklaust þeg-
ar hún skín. Jeg er sannfærð um,
að þeir, sem hlut eiga hjer að
máli, það eru skattskyldir borg-
arar, munu ekk] reiðast þótt hey-
peningana vanti í ríkisjóðinn fram-
vegis, ef að bönr og gamalmenni
njóta þar góðs af.
Kona.
Símvinna milli flokks þýskra þjóð-
crnissinna og glæpamannaklíkunnar?
Afturhaldsflokkarnir þýsku hafa
vorið sakaðir um það opinberlega,
bæði í ræðu og riti, að þeir ættu
í raun og veru sök á morðinu á
Kathenau og öðrum pólitískum
norðum og morðtilraunum í Þýska
landi síðustu árin. Stjórnarblaðið
„Vorwárts“ hefir einkum farið
omjúkum orðum um svívirðuverk-
in og hlutdeild afturhaldsflokk-
anna í þeim, og hikar eigi við
að fullyrða, að hægt sje að koma
ábyrgð fram gegn leiðtogum aft-
urhaldsflokksins þýska.
Þannig birtir blaðið, viku eftir
morð Rathenau opið bref, úndir
yfirskriftinni „Grlæpamannavernd-
un þýskra þjóðernissinna“. Brjef-
ritarinn er fyrverandi meðlimur
hinnar alræmdu klíku „Organ-
isation Consul“ eða C-fjelagsins,
sem kallað er í daglegu tali, og
sakar hann þýska þjóðemissinna
um, að hafa veitt morðingjafje-
laginu beinan stuðning. Fer út-
dráttur úr brjefinu hjer á eftir:
Brjefritarinn minnist á morð
kommúnistaforingjans Mesenberg
árið 1919 og segist hafa verið til-
nefndur, af stjórn fjelagsins til
að framkvæma það, ásamt fjórum
mönnum öðrum. Rannsókn þessa
.morðmáls hafi verið ha^tt vegna
þi ss að ekki fengjust sannanir
í málinu.
„Fjeð sem við þurftum til varn-
ar okkur í Mesenbergs-málinu —
heldur brjefritarinn áfram — feng-
um við frá flokki þýskra þjóð-
ernissinna, fyrir milligöngu opin-
bers málfærslumanns, Hirsch, í
Halle, Ráðhúsgötu 9. Hirsch er
skráður meðlimur þýska þjóðern-
isflokksins en jafnframt er hann
fjehirðir leynifjelagsins. Eftir að
jeg var náðaður 1921 sneri jeg
mjer til flokks þýskra þjóðernis-
sinna í ríkisþinginu og fögnuðu
þeir Gaílwitz hershöfðingi og
Henning majór mjer vel og inni-
lega og færðu mjer meira að
segja peningagjöf, sem flokkurinn
hafði safnað handa mjer.
Þeir rjeðu mjer báðir til þess,
að fara til Miinchen og gefa mig
fram við Miiller ríkismálfærslu-
mann, en í húsi hans hafði mið-
siöð C-fjelagsins bækistöð sína.
Ekki hitti jeg samt sjálfan for-
scta fjelagsins, Killinger höfuðs-
mann, sem orðinn var nafnkunn-
ur maður þá, heldur umboðs-
mann hans, v. Kornalewski yfir-
lautinant, sem lagði mjög að mjer
að ganga inn í leynifjelagið, og
það gerði jeg. Jeg fór síðan aftur
til Berlín og fjekk skipun ríkis-
þingmannsins Jandrey um að fara
til Pommern og taka þátt í starf-
semi fjelagsins austur þar, en hún
miðaði að því, að koma öllu í
uppnám í Upp-Schlesíu. Um þetta
leyti fjekk jeg brjef frá fjelag-
inu, ritað af Hirsch ríkismála-
færslumanni, og var efni þess að
skora á mig að fara til útlanda
i þeim tilgangi að gera Huberti
lautinant, sem flúið hafði til út-
landa vegna Meseberg-málsins,
mögulegt að komast heim aftur.
Jeg átti með öðrum orðum að
flýja og láta eftir mig skjöl, er
sönnuðu, að jeg væri sekur í
málinu en ekki hann. Mjer var
tilkjmt, að jeg gæti fengið föls-
uð vegabrjef og önnur skjöl og
ei.nfremur peninga.
Mig langar ekkert að gefa mig
í þetta, en af því að mjer var
sagt, að kommúnistar sætu um
líf mitt, ljest jeg ganga að boð-
inu, en fór í staðinn til Schneide-
miihl og bauð fjelagi „þjóðræk-
inna hermanna“ þjónustu mína.
Þetta fjelag og formaðurínn í
mentamálaráði þjóðernissinna
veitti mjer fjárstyrk eftir þörfum
og sendu mig síðan til von Knigge
baróns í Grunau Flatow í Vestur-
Prússlandi.
Barón von Knigge (sem er
tengdafaðir von der Goltz, sem
kunnur er frá Eystrasaltslöndun-
um) hjelt mig í þrjár vikur og
notaði stöðu sína sem amtmaður
í hjeraðinu til þess að gefa mjer
ýms fölsuð skjöl, vegabrjef með
mynd og önnur nauðsynleg skjöl,
sem hann stimplaði með stimpli
amtsins.
Þessi skjöl liggja enn í plögg-
um mínum hjá lögreglunni í Reck-
linghausen, og hefir hald verið
legt á þau. Bústjóri barónsins,
Fritsche getur vottað, að barónn-
inn falsaði skjölin, því að hann
var viðstaddur og fórust honum
þannig orð um þetta tækifæri.
Hjer geta margir falið sig og
leynst þótt þeirra sje leitað, hjer
er alt sem til þess þarf. Barón
Knigge gaf mjer síðan 1000 mörk
og sendi mig til Halle; þar átti
jeg að fá mjer peninga. Hirsch
gaf mjer síðan 3000 mörk í við-
bót en með því skilyrði að jeg
færi til útlanda svo Huberti gæti
komist heim.£ ‘
Brjefritarinn segist að lokum
vilja taka fram, að það hafi
ekki aðeins verið flokkur þýskra
þjóðernissinna í ríkisþinginu, sem
hafi stutt sig til glæpaverkanna
heldur einnig þingmenn í land-
deginum prússneska. „Vorwárts“
býðst til að leggja fram fleiri
scnnunargögn í málinu og krefst
vægðarlausrar rannsóknar.
--------o--------
Vigf. Guðbrandsson
klseðskeri
Sími 470 Símn.: Vigfús Aðalstr. 8
Fjölbreytt fataefni. 1-fl saumastofa
□ Edda 59227317-1 ABC
I. O. O. F. — H 1047318 — Instr.
Hjónaefni. í gærkvöldi opinberuðu
trúlofun sína ungfrú 1 heodora Guð-
laugs, dóttir síra Guðlaugs ira Stað
£ Steingrímsfirði, og Óskar Kristjáns-
son frá Hóli í Dölum.
Strandferðaskipið. í greininni um
það í síðasta tbl. er sú prentvilla, að
burðarmagnið er talið 700 tonn, en
átti að vera 400 tonn.
Leiðrjettingar.. Guðrún Hallgríms-
son, en ekki Hallgrímsdóttir, átti að
standa undir þakkarávarpinu á bls.
1. í síðasta tbl. — í sama blaði stend-
ur í 5. dálki á 3. síðu: tómum ástum
fyrir: Fornum ástum.
' Goðafoss fór 1 gær kl. 2 til Norður-
lands með mesta sæg af farþegum.
Meðal þeirra síra pórður Tómasson
frá Horsens, Sörensen lektor frá Hor-
sens, Kjær forstjóri, dr. Jón Helga-
son biskup, í vísitasíuferð í Eyja-
fjarðarsýslu.
Reykjavík úr lofti. f gamla daga,
þegar flugferðir tíðkuðust á íslandi,
voru teknar nokkrar myndir ar Rvík
úr loftinu. Meðal þeirra voru nokkrar
mjög skírar myndir, er Loftur Guð-
mundsson verksmiðjustjóri tók, fjórar
talsins. Þessar myndir befir Bóka-
verslun Sigfúsar Eymundssonar nú
gefið út á brjefspjaldi, og hafa eigi
önnur spjöld verið gefin út lengi, sem
meiri athygli veki en þessi. Brjef-
spjöldin eru tvent í senn, landabrjef
og mynd af borginni, og hefir prent-
unin tekist mjög vel. Spjöldin eru
mjiig ódýr, aðeins 10 aura stykkið.
Búnaðarfjelagið. Forseti þess bauð
blaðamönnum í gær að skoða nýyrkj-
una hjer í nágrenninu, og var ferðin
bin fróðlegasta.. Fyrst var 'farið í
Gróðrarstöðina og bún skoðuð, einkan-
lega tilraunir þær, sem Búnaðarfje-
lagið er að láta gera á ýmiskonar
grasafræi og áburðartegundum. Síðan
var skoðað land það, sem plægt var í
fyrra í Fossvogi, 75 dagsláttur. Hefir
Búnaðarfjelagið tekið að sjer að sjá
um ræktun á nokkrum bluta þess og
var borið á iþann hlutann í vor, sum-
part tilbúinn áburður, sumpart grút-
ur og síld, og sáð í það höfrum og
grasfræi, svo það er grænt yfir að
líta, en nokkuð er gróðurinn misjafn.
Síðan var haldið að Yífilsstöðum og
gkoðaðar ijarðabætur mikilvirkasta
bóndans á landinu, porleifs Guðmunds
sonar. Hann befir látið tæta 100 dag-
sláttur mýrar og mela í vor og ræst
mýrarnar fram með mörgum skurð-
um og stórum. Eru mestu undur bve
miklu bann afkastar. Morgunbl. von-
ar að geta sagt lesendum nánar frá
Grettistökum þessa manns, innan
skamms.
Lagarfoss fer frá Hafnarfitði í dag
kl. 2.
Hjónaband. Gefin voru saman þ.
21. þ. m. af síra Bjarna Jónssyni frk.
Jóhanna Þórðardóttir og Guðmundur
Jónsson, bæði til heimilis á Bakka á
Seltjarnarnesi.
Franskur maður, að nafni Rouqette,
kom í fyrra mánuði til Seyðisfjarðar.
Var hann sendur hingað til lands af
frönsku stjórninni í þeim erindum að
taka myndir hjer af lifnaðarháttum
n-anna, landslagi, dýra- og jurtalífi.
Eiga myndir þessar síðan að notast
við kenslu í frönskum barna- og al-
þýðuskólum. Maður þessi befir ferðast
víða um heim, svo sem um Marokko,
Senegal, Kalifomíu, Chile, Paru,
Astralíu, Alaska, Indland og Borneo.
Frá Seyðisfirði fór hann landveg til
Akureyrar, og og kom þar fyrir
nokkru, en þaðan mun ferðinni heit-
ið hingað til Reykjavíkur.
J. Kjarval málari og frú hans,
sl áldkonan Tove Kjarval, búa nú á.
íreyðisfirði með bömum sínum tveim-
ur.
Austan úr sveitum komu í fyrra-
kvöld kennararnir Jón Ófeigsson og
Einar Jónsson. Fóru jþeir gangandi
ri'Stur fyrir rúmri viku, og komust
lengst austur í pjórsárdal. Illa segja
þeir sprottið víðast þar eystra.
Lagarfoss fór í gær til Akraness.
þaðan ætlaði skipið til Hafnarfjarðar.
Hjónaband. í adg verða gefin sam-
an að Mýrum í Dýrafirði Guðrún
l'riðriksdóttir hreppstjóra og Carl
Ryden verslunarmaður.
Síldveiðarnar nyrðra hafa gengið
fremur tregt fram að þessum tíma.
En síðustu daga hafa skipin komið
ireð allgóðan afla inn á Siglufjörð.
Enskur togari strandaði í fyrradag
austur á Söndum, fyrir austan Jökuls-
á. Fór Geir austur í gær til þess að
cá honum út.