Morgunblaðið - 06.08.1922, Page 2

MOBGÐNBbAtU
Tieima.
Sögreglaþjóns er kom fyrir nýlega,
■iog gefið í 'skyn, að það sje verið
að hilma yfir þetta og það látið nið-
ur falla. Óskiljanlegt er mjer, að
einhver fulltrúanna haff ekki vitað,
að strax samdægurs og þetta kom
fyrir, var málið rannsakað og hlut-
aoeigandi lögregluþjónn látinu
sæta viðeigandi refsingu. Og hafi
þeir ekki vitað þetta, er hitt enn
óskiljanlegra, að þeir skyldu ekki
hafa gert tilraun til þess að afla
sjer rjettra upplýsinga áður en
þeir fóru að ræða málið opinber-
lega á fundi.
Það er áreiðanlega ekki leiðin
til þess að lagfæra það sem miður
fer í þessum bæ, að vekja tortrygni
hjá borgurunum á lögreglu bæjar-
ins og reyna að koma á úlfúð milli
hennar og borgaranna. Mundi ekki
vera heillavænlegra til endurbóta,
að koma á betri samvinnu Tm'lH
borgaranna og lögreglunnar, sjer-
staklega meðan bærinn er ekki svo
efnum búinn að geta haft nægilegu
legregluliði á að skiga? Slíka sam-
vinnu vantar tilfinnanlega og er ilt
til þess að vita, ef sjálfir fulltrú-
ar borgaranna í bæjarstjóm skyldu
vera orsök í því.
Borgari.
------o---
Stjórnanblaðið.
Síðan kosningarnar fóru fram
hefir lítið verið haft fyrir því
hjer í blaðinu að athuga skrif
Tímans og leiðrjetta ranghermi
þar, nema í kjöttollsmálinu norska.
■En svo sem geta má nærri, er þar
ýmislegt fleíra, rangt og víllandi.
Nú hafa komið út 3 blöð af
Tímanum eftir kosningarnar og
öll hálf. Þykir þetta til mikilla
bóta og blaðið því betra sem það
er minna. Pæra sumir þaS til, að
þá hljóti að vera þar minna af
ósannindum, en aðrir hitt, að þetta
ljetti kostnaði af bændum og kaup-
fjelögum, og telja þeir þetta þarfaS
spamaðarráðstöfun; yfirleitt kem-
nr mönnum saman um, að blaðið
ætti aldrei að vera meira en hálft,
og margir telja rjettast, að það
væri minkað enn meira.
Tíminn er nú stjórnarblað, eins
og allir vita. En ekki hafði hann
samt hug til þess að segja eitt erð
henni til varnar í Ólafsmálinu fyr-
ir kosningamar. Nú ætlar iiann
að fara að bæta úr þessu. En
blaðið er samt svo hikandi enn,
að það lætur vömina koma fram
sem aðsenda grein. Ýmsir hjeldu
því, að vamargreinin væri eftir
Sig. Eggerz, en svo er ekki, að sjálfs
hans sögn. í henni stendur m. a.,
að ritstjórar Yísis og Morgunbl.
hafi báðir „mælt með því við S.
E., að hann legði til við konung-
inn, að sakir fjellu niður“. Por-
sætisráðherrann minnist þess ekki,
að ritstj. Morgunbl. hafi borið
fram við hann neinar tillögur um
málið, en hann segir, að annar
maður hafi sagt sjer, að ritstj.
Morgunbl. væri náðun hlyntur. —
Þetta má til sanns vegar færa og
Mbl. ber það með sjer, að svo
var. En ritstj. Mbl. ætlaðist til
að sú eftirgjöf eða linun á hegn-
ingu ó. Pr. færi fram á þann
hátt, að æðstu stofnunum þjóð-
fjelagsins,, landsstjóm og hæsta-
rjetti, yrði það vansalaust. En.
fyrir óviturlegar aðfarir bæði í
Btjómarinnar og Ó. Pr. sjálfs,
íg málið g.rt að hneykslismáli.
Mín sál er af fögnuði full!
Nú fann eg þig norðlensha sveit!
Hjer glitrar minningagull.
Nú geng eg um heilagan reit.
1 grátskyldri gleSi eg syng.
Nú geeti eg óvin minn kyst.
— A fjörSinn og fjallanna hring
eg fœ ehki horft mína lyst.
í vetrarkufl ertu klcedd
og kalin þín vordaga-strá,
og öll eru andvdna fœdd
á enginu blómgrösin smá,
— en samt er af fögnuði full
og friSi og helgi mín sál:
hjer geymdust mín fegurstu guU,
hjer glitra mjer œskunnar bál.
I fjarlœgS, um fjögur ár,
eg fann, hvernig drógstu mig heim.
í hug mjer stóS himinn þinn blár
og hlíSar í sólskins-eim.
Eg heyrSi um hljóSa nótt,
hvernig hafáldan brcmt þína strönd.
— Er ált var svo einveruhljótt
í átt til þin rjetti eg hönd.
Nú lít eg þig loksins í dag,
og leiSirnar gömlu fer.
Eg hef upp mitt hjarSsveinálag.
Hver hóll tekur undir meS mjer.
Og bergmáliS berst út um jörS
eins og blessunarorS min til þín
og þakkar og gleSigjörS.
þaS er guSsþjónustan mín .
Oll sál mín er söngur um þig.
Öll sjón mín þjer helgast í dag.
— Eg reika minn reiSgötustig
og raula mitt smálálag.
pú býSur mjer faSm þinn sem fyr
og fyllir mig unaSi og trú,
og kveikir inn heilaga hyr,
sem hjorta mitt vermir nú.
Eg hef munaS um öll þessi ár
þína ásýnd frá strönd upp á tind,
er gnæfir hann brúnáblár
yfir brekkum meS niSandA lind.
Rjett eftir að hæstarjettardóm-
urinn var kunnur orðinn, kom
ti ritstj. Mbl. einn af kunningj-
um og samherjum Ó Pr. og var
það hans álit, að Ó. Pr. þyldi ekki
að afplána þá refsingu, sem hann
var dæmdur í. Ritstj. Mbl. sagði
bonum þá, að hann skyldi ekki
á. neinn hátt verða meinsmaður
þess, að Ó. Pr. yrði náðaður. —
Hugsunin var sú, að honum yrði
gefið eftir meira feða minna af
fángelsisvistinni. Mbl. þagði því
alveg um málið. En Alþ.þl. óð
elginn um það í botnlausri vit-
leysu dag eftir dag. Mbl. flutti
þá stutta grein um málið 11. maí,
og er þetta aðalinnihaldið: /
„Þótt framferði Ó. Fr. í vetur
sem leið, sje óverjandi, og óafsak-
anlegt með öllu, hefðu samt marg-
ir óskað að hann slyppi með sem
vægasta hegningu. Og sagt er það,
að kunningjar hans og vinir hugsi
sjcr að reyna að fá bann náðað-
an. En sje nú svo, þá er ekkert
vit í því, hveruig Alþ.bl. talar
daglega um málið. Þetta síf'lda
bjánabull, sem þar stendur, hlýtur
að eyðiLggja málstað þeirra. Og
vel má vera, að honum sje nú
þegar gerspilt með grein Erlings
Priðjónssonar í Alþ.bl. 9. þ. m.
Meðal lögfræCinga bæjarins er
nú mikið talað um einkennilega
Eg hef munaS þín daladrög
og dansandi lœkjáher,
eg hef munaS þín líksöngslög,
er litaSi brimiS sker.
■ ■zöÁZs&Lí
Eg hef munaS þá miklu dýrS,
er miSnœtursólin þjer skín,
cr Ijðshjúpi búin þú býrS
og bergir þitt geislavín,
en blóm lyfta bikurum þyrst
og biSa eftir daggarstraum,
og hafrænan hefur þig kyst,
en hnigiS síSan í draum.
ijfiy-
Eg hef engu glataS nje gleymt,
sem gafstu mjer, norSlenska sveit.
Af þinni strönd hefir streymt
í starf mitt lífsbylgja heit.
pín fjöll hafa hœkkaS minn hug,
þ'itt hjarn hefur stcelt mína lund,
þin IjóS hafa lyft mjer á flug
og lagt mjer pennann í mund.
Nú klœSistu í fannarfeld
og föl eru stráin þín öll.
En senn kemur sólin meS eld
oc sviftir burt hrvmi og mjöll.
Pá laugar þig tjósbaS um nótt,
þá lyftir þú blómum í sól.
í fögnuSi en hátignarhljótt
þú heldur þá gróSursins jól.
- - Eg syng þjer hjarta míns söng.
Eg segi þjer állan minn hug.
pó milli okkar leiS verSi löng,
þá leitar þín anda míns flug.
í ár þínar sorg minni eg sekk,
í söng minn storm þínum næ,
úr lind þinni lífskraft mjer drekk
og lauga mig í þínum sœ. —
GuS signi þig, svarfdœlska jörS,
þitt sólskin, þín vötn og þín fræ,
þína fossa og fjállaskörS,
hvert far þitt og dálábæ,
hvem blómviS, runna og rós,
sem reisvr vordagur hlýr,
hvert strá, er þú lyftir í Ijós
— ált Kf sem í skcmti þjer býr.
neðferð stjórnarinnar á þessu
máli. Það er sagt, að skrifstofu-
stjóri dómsmálaskrifstofunnar hafi,
eins og venja er til, sent bæjar-
fógeta hæstarjettardóminn. — En
skömmu eftir að hann er þangað
kominn, kemur Sendimaður frá
forsætisráðherra, sem jafnframt er
dómsmálaráðherra, og sækir dóm-
Lvn. Síðan hefir ekkert til hans
spurst, að því er sagt er; hann
er í geymslu hjá dómsmálaráð-
herranum“.
Nú líður enn langur tími. Alþ.-
bJ. heldur uppi sífeldum æsing-
um út af málinu, en stjórnin ger-
ir ekkert. Og loks leggur ó. Pr.
á stað í kosningaleiðangur kring-
um land og Alþ.bl. flytur daglegar
símfregnir af ferðum hans, alveg
í sama stíl og útlend hirðblöð
fluttu fyrir 50—100 árum, er
konungar voru á ferðalögum. Það
er ekki ofsögum af því sagt, að
alt framferði Alþ.bl. og Ó. Pr.
annarsvegar og aðgeirðaleysi
stjórnarinnar hins vegar, vakti al-
ment hneyksli um land alt og að
yfirlýsing eins og sú, sem undir-
slrrifuð var af Akumesingum og
send Mbl., hefði fengið alment
fylgi í öllum hjeruðum landsins.
Eins og Mbl. sagði, er fregnin
loks kom um náðunina, þá er það
liamferði Ó. Fr., eftir að dómur
fjell, sem gerir það að verkum,
að menn eiga óhægt með að sætta
sig við hana, og svo hinn alveg
cforsvaranlegi dráttur á málinu
frá stjórnarinnar hálfu. Yegna
hans var þetta orðið að hneykslis-
rcáli, sem um var rætt með undr-
ui og gremju landshornanna á
rcilli. — Ef Ó. Fr. hefði verið
slungið inn nokkra daga umdir
eins og dómurinn var fallinn, og
hann svo náðaður, þá var ekkert
við því að segja En drátturinn
á málinu var óforsvaranlegur og
eins framkoma Ó. Pr. og Alþ.bl.
meðan á þeim drætti stóð.
------o------
Endurminningar um
Islandsför.
Eftir
Sir John Fieming, L. L. D.
frá Aberdeen.
H.
Reykjavík.
Jeg er br*-:ddur um, að heimur-
inn viti of lítið um ísland, og þó
ennþá minna um höfuðborg þess,
Reykjavík. Nafnið eitt, Iceland,
eins og við heima erum vanir að
kalla það, gefur aðeins hugmynd
um ís, snjó og kulda. Því er það,
að sá sem heimsækir ísland í fyrsta
skifti, fyllist furðu er hann kemur
inn á hina fögru höfn Reykjavíkur
og sjer breiðast út fyrir sjer hin
fallegu hús, sem nú eru að þjóta
upp í Reykjavík.
Það er eins og gamall sjómaður
sagði um höfnina í Sýdney: „Það
er áreiðanlegt, að guð almáttugur
hefir gert þessa höfn“.
Þannig mætti einnig segja um
höfnina í Reykjavík, inst í faðmi
Faxaflóa, varin vel af eyjum, sem
mynda brimbrjóta við hana, ásamt
rambygðum, smekklegum stein-
görðum, sem bygðir hafa verið til
varnar henni. Að tiltölu við stærð
og ef litið er á hve Reykjavík er
norðarlega á hnettinum, má bær-
inn með rjettu gera tilkall til þess,
áð ílhöfn hanþ verðj. taílin meðal
hinna fegurstu í heimi.
Víst er höfnin fögur, en hvað á
að segja um bæinn?
Sumstaðar er hann svo gamal-
dags, annarsstaðar svo furðulega
nýr, svo mikill mótsetninganna
bær, að það er mjög erfitt að lýsa
áhrifunum, sem hann hefir á skap
komumannsins, eða finna lýsingar-
orð, sem eigi við um hann.
Að líkja honum við gorkúlu-bæ
(bæ, sem byggist í skjótri svipan)
mundi sennilega vera talið of mikið
lastmæli, en þó væri það ekki svo
fjarri sannleikanum.
Mjer hefir verið sagt, að ferða-
maður, sem kom hingað 1908 og
kæmi svo hingað eftir 1922 hefði
ekki getað þekt bæinn aftur, og
jeg get vel trúað því.
■ Hvað snertir flestar norðlægar
borgir, sem jeg hefi komið til, þá
hefir vöxtur þeirra farið mjög
hægt og bítandi, fullorðið fólk sit-
ur miðbik borgarinnar og ungviðið
verður að leita til útjaðranna.
En hjer í Reykjavík er þessu alt
öðruvísi varið. Gömul timburhús
standa við nýjar og fallegar bygg-
ingar úr steinsteypu, sem vel gætu
sómt sjer í miðbiki Lundúnaborg-
ar. Stjómarskrifstofurnar era í
svo ljelegum húsum, að fremur lík-
ist góðum hesthúsum, en skifti-
17. maí 1922.
‘jón Björnsson.
stöðvar rafveitunnar eru úr stein-
steipu og byggingarstíllinn eins og
á grískum musterum.
Nokkrar aðalgötumar eru ágæt-
lega úr garði gerðar, malbikaðar,
og komast í námunda við hið full-
komnasta, en aðrar — þó undar-
kgt megi virðast, einkum þær sem
næstar eru höfninni — eru eigin-
lega lítið annað en fen. Enda þótt
kol sjeu mjög dýr í Reykjavík, þá
er gas og rafmagn notað jöfnum
höndum að kalla má, og er sjald-
gæft að hitta það fyrir annarsstað-
ar í bæjum á stærð við Reykjavík.
1 Skotlandi, ættlandi mínu, eru
margir bæir stærri en Reykjavík,
sem ekki hafa rafmagn ennþá.
Sennilega hafa miklir peningar
streymt til Reykjavíkur síðan 1909,
því eigi er þetta sem jeg hefi minst
á eini sjáanlegi velmegunarvottur-
inn.
Tildurdrósimar sjást líka hjer
norður við heimskautsbaug, á há-
um hælum, nærskornum pilsum og
silkisokkum, og hingað er einnig
kominn spjátrangurinn á gulum
stígvjelum, legghlífum, með vindl-
ing- í munni og stráhatt á höfði —■
sömu tegund og Georg Englakon-
ungur notar sjálfur, segja búð-
irnar.
Tvö kvikmyndahús hafa verið
sett í bænum, og er sagt að þau
hafi nóg að gera, þó skömm sje frá
að segja. Knattspyrnan hefir her-
tekið bæinn og næsta skifti sem
jeg beimsæki Reykjavík skyldi mig
ekkert furða þó hraun hefði verið
mtt einhversstaðar og gólf-brautir
lagðar þar.
Jeg segi það satt, að mjer finst
Reykvíkingar muni hafa haft pen-
inga til að b r e n n a, eins og
Ástralíumenn segja.
Ekkert hefir vakið athylgi mína
eins mikið og tala bifreiðanna, eða
mótorvagnanna, sem við köllum
heima. Mjer er sagt að þeir muni
vera um 200 talsins í Reykjavík og
hljóta þeir að hafa kostað um
2.400.000 krónur og rekstur þeirra
kostar nálægt 1.000.000 krónur á
ári. Af þessum tölum geta menn
sjeð hve miklu fje er fleygt út f
bifreiðaakstur. Einhver laginn og
tungumjúkur bifreiðasali frá Yest-
urheimi hlýtur að hafa komið til
Reykjavíkur, því vagnamir eru
flestir ameríkanskir.
En hvað sem þessu líður er
Reykjavík alls ekki stór bær. Jeg
e gamall maður en get þó gengið
bæinn endanna á milli á 20 mín-
útum. Hversvegna liggur þó fólki
svo mikið á, að það borgar stórfje
fyrir að komast áfram?
Á íslandi er mikið af ágætum
hestum, sem gætu sem best unnið
það verk, sem bifreiðarnar hafa
nú. Tíu bifreiðar eða svo ættu að
nægja þörfinni, þegar mikið ligg-
ur á. Að öðru leyti ættu „hestar
postulanna“ að nægja og þeir
mundu hafa gott af aukinni hreyf-
ingu. Og peningamir sem fara í
bifreiðamar mundu vera miklti
betur komnir í sparisjóðum eða