Morgunblaðið - 09.08.1922, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 09.08.1922, Blaðsíða 2
MORGUNBLAiii Danskt smjör til BÖlu Viðskiftafjelagið. Sími 701. þar sem skipun er kölluö út í svarta mýrkur, og sá sem skipar reiöir sig á, aö allir skilji ha og hún er þess eðlis, að sje hún rjett framkvæmd er lífinu borg'ð en Tnisskilin hefir hún rlauðann í för með sjer. Farþegum á skipum mundi ekki iítast á blikuna ef þeir kæmust að því, aö yfirmenn skip- nSu með OrSum, sem fáir hásetar skyldu; þá hætti glaumur og gleði {■ ferðunum, concertar og sjússar, og í stað þess væri kvíði og leiö- iudi, enda hesta ráðiS aS bera ávalt hjörgunarbelti bæSi við máltíðir og í hvílunum, eftir aö þeir hefðu kcmist að því. Til stýrimannaprófa hjer viS skól ann útheimtist, aS prófsveinar semji grein á íslensku með glöggu orð- færi, um tiltekið efni er snertir sjóferöir. Væri nú rjett að strika i ndir gaffal, pikfal, klófal, venda, hálsa, stöStalíu, klýver eða oröiS forfæra = flytja til o. s. frv., þar scm þessi ritgerð á að votta dom- greind og skilning á þeirri atvinnji. s. m þeir eru að fullkomna sig til að inna af hendi. LærSir máJamenn mundu gera þaS, taka þessi af- skræmi sem stórvillur, væru þeir pi ófdómendur, en þaS verða þó cinmitt þau orSin, sem benda mundu á hvers konar mann væri verið að útskrifa. Við a' vinnuna eru oröin rjett, þótt þau riálfræðislega sjeu úrhrak. Er þá rjett aö draga af profsveini fyrir að nota þau? Islenskir farmenn og þó eink- um fiskimenn, hafa þegar fundiS heiti á ýmsu á skipi, og þaS sem kemur úr þeirri átt, festir rætur, og þar er engin hætta á ferðum og öllum fyrir bestu, að þeir einir cigi við þaS. Að grafa upp hvað þetta eða hitt hafi heitiS í fom- öld eöa á miðöldunum og að alt frá þeim tímum sje gott og blessaö, virðist mjer ekki einhlýtt, þegar þaS er athugað, aS skip voru ekki smíðuð þá eins og þau eru nú, að reiSi skipa er nú alt annar en hann var þá, og aS framfarir allar við siglingar eru svo, aS nú þekkist vart 5 vikna sigling milli Danmerk- xr og Islands, þar sem 3 mánuðir áSur þótti sæmilegur tími til þess •að komast þá leið. Það er mikiS verk að íslenska vel hvert stykki í skipsskrokki og t. egundir skipa, og öllum hættulaust hver sem viS þaS vill glíma, en iátið litla hópinn eiga sig, sem flytur nauSsynjar til landsins, afla á land og kemur farþegum heil- um á húfi til ákvörðunarstaðar á skipunum með málfæri þaö, sem er hin eina trygging fyrir að öllu reiSi vel af, og síst af öllu geriS eldri gys að því. Það er svo margt aonað að spreyta sig á, ef íslenska á alt, en eigi þaS sjerstaklega að vt-ra skip, sem þörf er a að taka fyrir, þá ræS jeg til aS fariS sje að eins og skipasmiður, byrja á kjöl skips og skýra langs um og þversum í skrokknum, eftir að bú- ið er aS gefa tegundunum nafn, því það ætti þó aS vera hiS fyrsta af öllu. Þegar svo aS því kemur að þetta er komið í lag, þá væri tími til að athuga, hvort tiltækilegt væri aS halda áfram með hugtök og annaö, er vinnu á skipsfjöl fylgir, og þá er aS muna það, að forðast öli þau heiti, sem notuð eru á bóndabæ, t. d. reipi ætti ekki að beyrast á skipi, ekki frekar en aS hestur sje bundinn viS stein meö 1‘ddcstik. (freipirárdragreipi og h indragrmpi 4 ekkert skylt við dragreipi Breiðafjaröarbátanna — Brandur og brandauki, að viðbætt- í. m smáhvrnuás = jagerbóma, eru stórgölluð crð og brandauki bein vitleysa. OrðiS er útleggjari, það ]• haft á fjögra manna förum alla leiS að kútterum. Kútter getur ekki liaft brand, nje brandauka. Klýver- bóma á kútter er laus og getur aldr- c’ orðið aS brandauka þar sem brandinn vantar, og verður því úrleggjari, ef á annað borö á að taka klýver-bómuna frá okkur. Ilvernig þeir eru staddir, sem prófritgerðina eiga aö gera viö Stýrimannaskólann, fer jeg ekki út í hjer, en kem að því síðar ef til vill, en það atriSi verSur að rann- saka og komast þar aS einhverri niSurstöðu, því hik það, sem kom- ið er á, einmitt þar, getur ekki gengið. Rvík, 17. júlí 1922. Svbj. Egilson. (Ægir). --------o------- Bach og fáandel. Niðurl. Fyrstu 10 árin sem H. bjó í Lundúnum lifSi hann sínar sæl- ustu stundir. Englendingar áttu þá enga tónsnillinga sjálfir; útlend tónskáld og Jdjóðfærameistarar voru þar frumkvöölar í allri söng- ment, og þeirra varð H. brátt fremstur.Hann varð lagsbróðir tigna íólksins. Anna drotning veitti hon- um 200 punda lífeyri á ári og síö- ar jók Georg konungur þann eyri um önnur 200 pund, og auk þess 200 pund fyrir að kenna konungs- dætrunum að syngja og spila. -— Fjárhagur hans var því hinn besti. Englendingar erU seintækir er ;im nýungar er aS ræSa. H. ætlaði að halda áfram söngleikasmíð smni, en þé var sem alt og allir legðust á móti; hann varS loks fjevana af þeim tilraunum, og lá lamaður langa hríð (1737). En þegar hann reis á fætur aft- ur úr þeim dvala, fimtugur að iúdri, þá samdi hánn þan tónaljóð- in, sem frægust urSu í söngsögunni, cn þaS voru biblíutónar hans (ora- torier), sem voru fluttir í kirkjum ;,g sönghöllum, en ekki á leiksviði; fór þar saman hljóSfærasöngur og trxtinn. Efniö í þessum mörgu tónaljóðum hans er að raestu telrið úr Gamla testamentinu (Esther, Sál konungur, Simson, -Júdas Makkabeus, Balthazar, Salomon, Jó sef, Jósúa, Jefta og Messías, er hí.nn samdi á einum sólarhring! Nú hvarf horfin heill til II. aftur i Lundúnum, en hægt og sígandi. I.undúnabúar voru stundarkom að átta sig á þessari nýlundu. MeS lengsta tónsmíöið, Messías, varö hann jafnvel aö leita til Dýflinnar (á írlandi) er það var sungið og spilað fyi*sta sinni. En að lokum riaut hann sæmdar og friSar og auðnaöist aö lifa það, að hann vrði heimsfrægur. Áköf augnveiki sótti á hanh svo að hann varS alblindur (1753). En á hverjum föstutíma tók hann þó þátt í því, er biblíutóna hans skyldi spila og syngja. Venjulega ljek hann þá sjálfur organtóna sína milli þáttanna. Hann hjelt fullu endlegu fjöri til síöustu stundar. Átta dögum fyrir andlát sitt tók hann þátt í því, er Messías hans var sunginn og spilaður. Hann dó 1 i. apríl 1759. Hann á sjer leg- stað meöal mestu manna Englend- i::ga í Westminsterabbey í Lundún- um. England var hans annaS fóst- urland. Bach og Hándel eiga í mörgu sammerkt. Báðir eru þeir Lúters- tiúar og einlægir trúmenn; báðir semja þeir fjöldann allan af verald legum og kirkjulegum tónaljóðum, Hándel þó meira af hinum ver- aldlegu; en alstaðar er þó kristi- leg og siðferðileg alvara undir niSri sem sýnir, hvar þeir stóðu í trúar- efnum; báSir eru þeir frábærir að ástundun og þoli. H. var óþreyt- andi iðjumaSur, og þrek hans virt- ist vaxa í hverri þraut. Back var aíburðarmaður að þreki, og hann sagSi einusinni um sjálfan sig: ,,Jeg hefi verið starfsamur; hver sem vill vera iðinn, eins og jeg hefi vc-riS, getur oröið hamingjusamur“. Þeir voru báðir uppi samtímis, en hafa þó hvorugur tekiö neitt að láni frá öðrum, enda lágu leiðir þeirra aldrei saman. Báðir voru þeir organmeistarar. cn Bach þó fremri. Þeir Mozart og Beethoven kalla Bach „meistara meistaranna' ‘ — Micelangelo söng- listarinnar. Hándel leggur grundvöll söng- listar í tveimur greinum: biblíu- tónum sínum og sjerstaklega söng- leikjum sínum; Bach fjekst aldrei xið þá grein sönglistar. BáSir þessir meistarar ná há- n arki sínu, þar sem þeir verSa gagnteknastir af Kristi, Ilandel í Messías, sem er vitnisburður tón- s’1 áldsins um ást sína á Kristi, og Bach í „Píslartónum“ sínum (út af Matteusar og Jóhannesar píslar - sögu). í þessum tónaljóSum er kristindómurinn þeim sjerstaklega líf og andi. Messías er kallaður „kristilegt hetjuljóS í tónum“. Tónskáldið Mendelsohn, sem iyrstur kom auga á andagift Baehs, sagði einhverju sinni um sjálfan sig: „Ef jeg hefði eklri kristna trú, þá vildi jeg ekki lifa“. Án kristinnar frúar getur enginn túlkaS Bach nje Ilándel í tónum, þar sem þeir eru háfleygastir. B. J. -------o— ---— Stjórnarblaðið. Tíminn segir frá því, aS hallast hafi hagur manns eins;> sem fyrir nokkrum árum hafi lagt fram fje til stofnunar Mbl. — Það er nú ekkert eins dæmi hjer á síðustu tímum, að breytingar verði á efna- hag manna, og svo mun vera um hluthafa bæði Morgunblaðsins og Tímans, eins og marga aðra, að efnahagur margra þeirra hafi á síöari árum verið breytingum und- irorpinn. En Tíminn stendur höll- um fæti til aðkasts út af þessum sökum, þar sem vitanlegt er nú, að hann hefir verið dýrastur allra hjerlendra blaða í útgáfu tiltölu- lega á síðari árum og óvinsælust byrði á þeim, sem lagt hafa fram fje til útgáfu hans. Og úr því að Tíminn vill nú ræða um f járfram- lög til útgáfu blaði, þá lægi næst að hann skýrði fyrst og fremst frá því, sem talað var um útgáfu sjálfs hans á Sambandsfundinum hjerna síðastliðið vor. Um það il solu: 20 þús. krónup i hlutum í H.f. Kol & Salt. 20 þús. krónur i hlutum i H.f. Sjóvátrygging- arfjelagi Islands. (Af Sjóvátryggingarupphæðinni er þó aðeins greítt 5. þús. kr. Tryggingu verður að setja fyrir eftirstöðvurium). Tveir ágætir uppskipunarprammar. Bera ca« IOO tons hver. Nánari upplýsingar hjá Ólafi Proppé form. skiftanefndar í þrotabúi H f. »Haukur«. Simar: 608, 479. varðar lesendur blaðsins ekki síð- ur en hitt, sem snertir útgefendur annara blaða. Hvað sagSi sjera Arnór Árna- son um útgáfu Tímans á Sam- bandsfundinum í vor? Og hvað var talað þar um Menningarsjóð- inn hans Pjeturs heitins Jónsson- ar ráðherra? Var hann ekki orö- inn yfir 30 þúsund kr. síðast, er menn höfðu sögur af honum? En hvað er hann nú? Það ganga ýmsar sögur um spjall Sambandsmanna um þetta á fundinum í vor, og kafla úr hinni kjarnorðu og skörulegu ræðu Amórs prests kunna margir utan að og segir hver öðrum. Sú ræða hefði átt að koma út í mál- gagni Samvinnufjelaganna, ekki síst vegna þess, að þar var um sparnaðarmál að ræða fyrir bænd- ur. Enn er Tíminn síðastliðinn laug ardag- að þæfa misskilning sinn á kjöttollsmálinu norska og segir enn, þvert ofan í allar upplýsing- ar, sem fyrir liggja, að hann sje afleiðing Spánarsamninganna. — ETann segir, að Mrgbl. og Lögr. „heimti“ að „bændur beri tjónið“, þótt þau hafi reyndar ekkert um þá hlið málsins talað, og hann segir, að þau bendi á „lifandi út- fiutning til Englands“, þótt Eng- land hafi alls ekki verið nefnt í því sambandi. Alt þarf að vera öfugt og ósatt í því blaði. Það, sem Tíminn segir út af ummælum norska ræðismannsins hjer um þetta mál, er svo van- hugsað, að furðu gegnir, jafnvel þótt Tíminn eigi í hlut. Hvert ættu Islendingar að snúa sjer til þess að fá vitneskju um afstöðu norskra stjómarvalda til Islands, ef ekki til fulltrúa þeirra hjer á landi? Það er hreint og beint ó- vitahjal, sem Tíminn ber fram um hefndir Norðmanna og launung þá, sem hann ætlast til að þeim væri á því, aö um hefndir væri að ræða. Bændaflokkurinn norski hefir komið kjöttollinum' á til verndar atvinnuvegi sínum . En af innfluttu kjöti til Noregs er það aðeins ör- lítill hluti, sem hjeðan kemur. Ef norski kjöttollurinn væri hefndar- tC|llur gagnvart íslandi, þá hefði hann aðeins veriS látinn ná til ís- lensks kjöts. Eða heldur Tíminn, að Norðmenn tolli kjöt frá Dön- um, Svíum, Þjóðverjum o. s. frv. til hefnda fyrir það, að íslending- ar sömdu við Spánverja? ■ ■ —o 1 » 11 '* E. & T. Pink Ltd. Nokkrar teg. fyrirliggjandi M Þórður Sveinsson & Co. |H Minni Islands. Flutt aS Árbæ 2. ágúst af Helga Hallgrímssyni Háttvirta sanikoma! pegar jeg er kominn hingaS í þeim tilgangi aS minnast landsins, koma mjer í hug orð skáldsins: „pú ert móSir vor kær, þá er vagga’ okkar vær, þegar vorkyöldiS leggur þjer barn sitt aS hjarta; og hve geiglaus og há yfir grátþrungri brá berSu gullaldarhjálminn á enninu b.jarta. ViS hjarta þitt slögin sín hjörtu okkar finna, þinn hjálmur er gull okkar dýrustu minna; en |þó fegurst og ikærst og að eilífu stærst ertu í ást og framtíðar vordraumum barnanna þinna. þannig komst ágætisskáldiS por- steinn Erlingsson að orði í yndislegu kvæði. Hann mun lifa í verkum sínmn um ókomna tíma, ekki síst fyrir það, hve hugnæmum orSum hann fer um land og þjóS. Stundum hefir veriS á það minst, aS ættjaröarkvæöi væru aö veröa nokkurs konar plága meö þessari þjóS. Eins ber að gæta í þessu efni: Til- hneigingin til að lofa landið hátt og í hljóöi er rík, og leitar því út í ótal mvndum, ekki síst hjá þeim sem gefiö er að ríma hugsun sína í orð. f þessu ljósi held jeg að okkur beri að skoða slík kvæði. Þau eru ásamt öllum okk- ar náttúruljóðum, hvert á sína vísu einskonar Islandsminni. Ekki er aö undra þó þar kenni nokk- urs f,jölda>Lítum á: pjóðin er greind að eðlisfari, bókelsk og ljóðelsk, enda hefir hún snemma eftirlátið seinni kynslóðum arf, sem stundum hef- ir jafnvel stigið henni til höf- uðsins meir en góðu hófi gegndi. — Hún hefir lifað einangruð, langt frá skhrkala heimsins, alist upp í sveitum

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.