Morgunblaðið - 11.03.1923, Blaðsíða 3

Island^ stí©B*st®
og ðnýi'ss’Sa
Rluminiumuerslun
Allar vörur keyptar beiut frá
Þýskalands stærstu og' bestu verk-
smiðjum.
Mest úrval. Lægst verð.
Baspnabaðker
úr sínki, mjög sterk og ódýr.
Fægikúsfar
gulir og þykkir, kr. 0,40.
Seglgarn, linotan á kr. 0,50, 0,60,
3,50. — Tannburstar á kr. 0,60.
Hinir margeftirspurðu gólfklútar
og uppvöskunarklútar, koma
með s.s. ísland.
Rakvjelar,
egta forsilfraðar í fallegum
rukkelöskjum á kr. 2,50, 5,00 og
6 00. Vindlakveikjarar á kr. 0,70,
0,90, 1,50. Vindlakveikjarar til
þess að standa á borði á kr. 2,50.
Claskveikjarar, sem eyða mjög
litlu, á kr. 1,25.
líasavepkfæpi
í nikkelhulstrum. Innihald: Einn
tappatogari, 1 bor} 1 sýll, 1
fiýsatöng, 1 skrúfjárn,
að eins 1 kr. stykkið.
Lindarpennap
með 14 karat gullpenna á kr.
3,00—4,00 stykkið.
Óvanalega ódýrir.
Egta Silfurblýantar
á kr. 12,00 og 15,00.
A x labanðasprotar
úr fornikluðu silfurstáli,
stykkið á kr. 0,60.
HEILDSALA og SMÁSALA.
I. II. Carlgiisl
Laugaveg 20 A.
20 skref frá götunni.
20 prósent ódýrara.
Sorp úr skamkössum bæjar-
ins skal flytja á sæ út í þar
til gjörðum, fljótandi kössum
eða prömmum, er botninum er
hleypt úr. Vjelbátur skal draga
slíka kassa norður fyrir Eng-
ey, þar tekur straumur sorpið
og eyðir því, en þegar stór-
viðri ganga lengi, má bera sorp.
ið vestur fyrir hafnargarð í
brimið.
H.ier skal því hefjast handa um
íslensk mál. Hjer skal unnið að
sjálfstæði því, sem skrifað er
um á hinum helgu töflum full-
valda landsins. Hjer skulu tekin
fyrir nokkur þau svið, eitt fyrir
eitt í opinberum málum, sem
snerta þá listrænu hlið tilver-
imnar — fegurð og sóma þjóðar
og lands. Hjer skal gjörð grein
fyrir, hvað er ljótt, og ekki má
gera í íslenski fegurð, og hvernig
við eigum í daglegum verknaði
að halda fegurðinni við.
Jóhannes Sveinsson Kjarval.
pað, sem jeg óska mjer
umfram alt, er að mæta
rjettri hugsun. Hið eina,
sem jeg hræðist er hið i
ranga hugarfar og það,
'sem þaðan er.
I.
í nokkur ár, lengri en hvað
þau eru mörg, hefi jeg vitað það
sem þarf til þess að gjörbrcyt.t
verði högum mannkynsins. Þó að
þetta sjeu stór orð, hika jeg ekki
við að skrifa þau, því að þau
eru sönn. Margra ára viðleitni
mín á að vita eitthvað í heims-
fræði, jarðfræði, líffræði og þar
með mannkynssögu, hafði loks
borið þann ávöxt, að jeg sá út
yfir það, sem menn höfðu talið
takmörk mannlegrar þekkingar.
Nýja birtu lagði fyrir augum
mínum yfir fortíð og framtíð, og
jeg skildi hvemig fara mundi, ef
haldið yrði áfram þessa leið, sem
h.ingað til hefir farin verið. Dag
og nótt velti jeg því nú fyrir
mjer, hvernig jeg gæti skýrt fyr-
ir mönnum, það sem jeg hafði
fundið, þannig að nægði til að
vekja þann áhuga á að verða
mjer samtaka, sem vera þarf til
þess að aldaskiftin geti orðið,
þau sem jeg sá fram á.
Arangurinn af þessari viðleitni
minni varð bók sú, sem jeg hefi
nefnt Nýal, og ýmsar ritgerðir
aðrar, sem sumar hafa komið í
blöðum og tímaritum, en miklu
fleiri eru ófullgerðar og óprent-
aðar. Auk þess skrifaði jeg á
ensku, þýsku, dönsku og íslensku
f.jölda brjefa, þegar mjer virtust
nokkrar líkur til, að jeg gæti á
þann hátt komið eiúhverju áleið-
is. Var þá stundum skrifað meir
af kappi en forsjá, svo að t. d.
eitt brjefið varð 67 arkarsíður;
[ 7
, en þó er nú langt orðið síðan
mjer' lærðist að hafa brjefin ekki
of löng. Flestir hafa svarað hrjef-
um mínum, og helst og hest þeir
sem vitrastir eru, eins og t. a.
m. prófessor Macmillan Brown,
sem jeg tei ágætastan þeirra rit-
höfunda á enska tungu, sem nú
eru uppi, og Emil öoué í Nancy,
sem mun vera frægastur læknir
nú. En þó var ekki svo sem þurfti
vaknað við því, hvað um var
verið að rita.
Síðan Nýall kom út hefi jeg
fengið fjölda af ágætum brjef-
um og sum hin bestu vestan um
haf. Eu sumir hafa gert það sem
enn þá hetra er, skrifað í hlöðin
og hvatt menn til þess að kynna
sjer þessi íslensku fræði. Slíkar
undirtektir eru velgerðir, og mun
jeg þakka það alt saman síðar,
þegar mjer tekst að lifna og ná
kröftum mínum.
II.
Emhverja nóttina á jólunum
settist jeg yið skrifhorð mitt
nokkru eftir miðnætti og fór að
lesa tímaritshefti, sem sent hafði
mjer vinur minn einn, sem á
Þýskalandi dvelur, efnilegur rit-
höfundur og tónlistarfræðiugur.
Jeg hefi um ekki allfá ár, þekkt
það ástand sem ánægja heitir,
helst af spurn. En þegar jeg leit
á bls. 651 í þessu hefti, þá varð
jeg var við það, sem talsvert iík-
ist þessari tilfinning. Það sem á
þessari síðu stóð, var brjef frá
mjer til ritstjórans. TímaritiS
heitir Psychische Studien, og er
þeirra merkast og frægast, sem
þau efni fást. heimstímarit, jJS
í allar áifur og allar
i&3;
a*J iLa- _____________j ______ . C-_ . > — .
M.
__gggSESg_s_
Fyrifliggjandii
Trawl-garn,
Bindi-gapn.
fijalti Björnsson 5 Co.
Lækjargötu 6 B.
mm
Sími 7 2 0.
I hússtjórnardeild Kuennaskólans
Virðingarfylst.
Indr. Einarsson.
ErL símfregiiir
frá frjettaritara Morgunblaðsins.
Umboðsmaður:
Ingimar Brynjólfsson.
Khöfn 10. marts.
Gliikstadt settur fastur.
Eftir yfirheyrslum þeim, sem
fram hafa farið út af tapi Land-
mandsbankans, var etatsráð V.
Gliickstadt tekinn fastur í gær,
samkvæmt kröfu málaflutnings-
manns ríkisins og fluttur í fang-
elsi, og er hann sakaður um, að
hafa falsað reikninga bankans frá
1921.
Frjettir frá sendiherra Dana
i gær innihalda svo hljóðandi til-
kynningu: 1 lok rjettarprófanna
(í málum Landmandsbanken) á
föstudaginn var sá úrskurður
kveðinn upp, eftir kröfu opin-
hera ákærandans, að Gliiekstadt
etatsráð skyldi settur í gætslu-
varðhald, vegna reikningsskila
LandmandsbankeTi fyrir 1921. —
Glúckstadt, sem ;nn liggur rlm-
fastur var síðan fluttur í sjúkra-
vagni í spítaladeild Vestre Fæng-
sel í Kaupmannahöfn.
Bretar og Ruhrmálið.
Bretar krefjast óhindraðra versl-
unarviðskifta í Rúhrhjeraðinu og
gegnum það, og setja þetta sem
skilyrði fyrir því, að her Frakka
fái að nota járnbrautir Kölnar-
hjeraðsins.
mm.uuu> m
Símar: 890 og 949.
FYrirllgganöi:
Vasaklútar karla og *
kvenna margar tegundir.
við
sem kemur
'heldri borgir. Ritstjóraskifti jj|
l'.öfðu orðið við tímarit þetta, !§
og þegar jeg sá, að tekið hafði
við stjörnufræðingurinn dr. Kritz- Sj
inger, skrifaði jeg honum. Og æsí
þarna sá jeg að hinn stjörnu-
fróði maður hafði reynst mjer
jafnvel ennþá betur en jeg bjóst
við, þar sem hann ljet prenta ||Sj
brjefið þó að jeg hefði ekki beðið
þess. í brjefinu er sagt frá upp-
götvun minni, á eðli svefns og
drauma. og þar standa orðin;
epagógík — sem er nafnið á hin- j
um.nýju vísindum — og bioin-|
duktion. Einnig er þar minst á: getur efnileg og hraust stúlka komist að nú þegar, vegna for-
hið afarþýðingarmikjla náttúru- i faua annarar.
lögmál sem jeg hefi fundið, og ....... .
kalla stillislögmál, law of deter- j
minants. Jeg hefi frjett, að þetta ^anns Sigurjónssonar hefir ver-
hefti tímaritsins (des. 1922) sje ** 1'' leikinn oftar en 50 sinnum í
alveg uþpselt, og meðal þeirra Reykjavík, en var sýndur í fyrsta
mörgu þúsunda, sem brjef mitt smm fjórum árum síðar en Ný-
líta, munu verða þeir vitmenn sem arsnottin yngri.
láta sjer koma til hugar að haga
svo tilraunum sem þar er ráðlagt.
En þá er skamt til sigurs, þegar
það verður gert.
Frh.
Helgi Pjeturss.
Þingtiðindi.
Ýms mál.
Undanfarna daga, 6., 7., 8., 9.
og 10. marts hefir fátt verið rætt
a,f meiri málum, og einna helst
þá tekju- og eignaskatturinn og
er sagt frá því máli áður. 6. marts
var enginn fundur í ed. og að
eins útbýting þingskjala í nd.
7. marts var svo tekjuskatturinn
þar á dagskrá, en öðrum málum
frestað. 8. marts var hann einnig
á dagskrá og enn frestað, en þá
rætt frumvarp til laga um sjer-
stakar dómþinghár í Mosvalla- og
Flateyrarhreppum í Yestur-ísa-
fjarðarsýslu og var það samþykt
og vísað til 3. umr.. Þá var einnig
rædd breyting á lögum nr. 58,
28. nóv. 1919 um bæjarstjórn á
Siglufirði og var því vísað til 2.
umræðu og allsh.nefndar. 9. marts
var tekjuskatturinn enn á dag-
skrá og nú lokið umræðunum og
sömuleiðis rætt frv. þeirra Pjet-
urs Ottesen og Ma.gn. Jónssonar
um stofnun sjóðs til eflingar bind
indisstarfsemi í landinu. Talaði
M J. með frv., en Jón Baldvins-
son talaði á móti því, og var því
síðan vísað til 2. umr. með 15:1
atkv. og til allsherjarnefndar.
Einnig var rætt frv. frá land-
búnaðarnefnd um berklaveiki í
nautpeningi og hafði Pj. Ottesen
framsögu, en frv. er upphaflega
samið af Magnúsi dýralækni Ein-
arsyni að tilhlutun stjórnarinnar.
En ástæðan til þess var sú, að
berklar fundust í kúm á einum
bæ á Vestfjörðum og talið ekki
grunlaust, að þeir muui geta ver-
ÍC víðar, en nauðsyn á að gæta
þar allrar varúðar og stemma
þegar í upphafi stigu fyrir frek-
ari útbreiðslu sýkinnar, þó hún
sje lítil enu. 10. marts var 3. umr.
iul dómþinghár í nokkrum hrepp-
um og var frv. samþykt og sent
ed. Annað mál var um breyting
á símalöguin, lagning síma til
Gunnólfsvíkur, og var það samþ.
og vísað til 3. umr., en þó ekki
gert ráð fyrir því, að fje væri
fyrir hendi til framkvæmda fyr
er 1926 eða jafnvel 27, þar sem
ýmsar símalínur, sem áður hefðu
verið samþyktar, væru enn ólagð-
ai, en yrðu að ganga fyrir. Þriðja
málið var frv. þeirra Pj. Ottesen
Inoimar Bpunjðllssgn
Aðal8træti 9.
rrxxxxxirxjnxjixxx*
fyrirliggjandi hjá
HSi:

9,Nýársnóttincc.
Undir þessári yfirskrift stóð
grein í blaðinu í dag, sem jeg er
ákaflega þakklátur fyrir, en verð
þó að benda á það, leiksögunnar
ckkar vegna, að „Æfintýri á
gönguför“ eftir Hostrup, sem var
leikið í Reykjavík í fyrsta sinn
á íslensku 1882, mun hafa verið
leikið 97 sinnum á því máli; Leik-
fjelag Reykjavíkur hefir sýnt það
62 sinnum. „Fjall a-Eyvindur“ Jó-
og M. Jónssonar um sölu og veit-
ingu vína og var vísað til 2.
umr. og allsherjarnefndar. Fjórða
málið var um það, að leggja jarð -
irnar Árbæ og Ártún í Mosfells-
hreppi og Breiðholt, Bústaði og
Eiði í Seltjarnarneshreppi undir
lögsagnarumdæmi og bæjarfjelag
Reykjamkur og var því vísað til
2. umr. og allsherjarnefndar. 5.
málið var 1. umr. um samþyktir
um sýsluvegasjóði og var því máli
vísað til samgöngumálanefndar og
2. umr.
1 ed. hefir þessa sömu daga
verið rætt um þessi máf: 7. marts,
var afgreitt frá deildinni frv. um
sýsluvegasjóði, sem áður er get-
ið. 8. marts var 2. umræða um
stjórnarfrv. um skiftimynt úr eir-
nikkel og var frv. samþ. og msað
til 2. umr.. 2. inálið var gráða-